1, 2. (a) Vufuko muka vutatu vwa ku sipilitu vwanatwana Yehova? (b) Vika vituthimutwiya muno mu chilongetha?

YEHOVA wapwa wa kufuka manene. (1 Mithzi. 29:11, 12) Ha kupwa Tate yetu wa chithzemo, akathzituka kwana vufuko vwa ku sipilitu ku vanu vaje vavushakethzeka. Tukakandelela manene ha kuthzivuka ngwetu Yehova natwana vufuko vwa ku sipilitu vuje vunambatethelela na (1) Vumwene vwa Njambi na (2) chipangi chetu cha kwovola myonyo ya vanu na (3) vuthunga vuje vuli mu Lijwi lyendi. Oloni nga kutunyanyama, tunatha kumona ngwe ovu vufuko kethi vwa theho na kuvumbila kuti. Ngechi, tunapande kuvuthzema na kuvupangetha mwamuvwa mangana vutwaleleleho kupwa vwa theho kuli yetu. Yesu wendekele ngwendi: “Mbunge yove thimbu yoshe yakala kuje kuvwakala vufuko vwove.”—Luka 12:34.

² Tuchithimutwiyeni mutwatha kutwalelelaho kuthzema Vumwene na chipangi cha kwambulula na vuthunga vwa mu Lijwi lya Njambi. Kutundoho, munu na munu alilule vavenya na kumona mwathzemenamo ovu vufuko vwa ku sipilitu.

3. Muka-kulandulula wa mu chithimo cha Yesu walingile vika mangana awane likwalale lya theho yakama? (Kengeni chikupulo ha liputa 9.)

³ Tandeni Mateo 13:45, 46. Yesu watele chithimo cha muka-kulandulula uje washakethzekele makwalale. Ha myaka yaingi, owo muka-kulandulula walandele na kulandulula makwalale amangi. Omwo wawanene likwalale lya theho yakama, wavwahelelele manene. Oloni wapandele kulandetha vyuma vyoshe vyakele navyo mangana alande lije likwalale. Lije likwalale lyapwile lya theho manene kuli ikeye.

4. Nga tuthzema Vumwene vwa Njambi ngwe uje muka-kulandulula mwathzemenene likwalale, cho tulinga vika?

⁴ Vika vitulilongetha ku chithimo cha Yesu? Vumwene vwa Njambi vunapu ngwe lije likwalale lya theho yakama. Nga tuthzema Vumwene vwa Njambi ngwe mwathzemenene lije likwalale muka-kulandulula, cho tuthethza vyuma vyoshe mangana tukakovele mu Vumwene. (Tandeni Mako 10:28-30.) Tuchithimutwiyeni ha vanu vavali vaje valingile ngocho.

5. Sangeo walingile vika ha kushaka kukovela mu Vumwene vwa Njambi?

⁵ Sangeo wapwile mukulunu umo muka-kutambula lithimu uje wafukile manene. (Luka 19:1-9) Ou munalume muka-vuvi mwathzivile Yesu ali na kwambulula vya Vumwene vwa Njambi, wanangukile ngwendi vyathzivile vyapwile vya theho manene, cho watengulukile. Wendekele ngwendi: “Tolilila Shukulu, njikana litambelo lya vufuko vwange kuli tuhutu, nga njatambwile chimo kuli umo mu ngila ya makuli, cho njikamufweta vithimbu viwana.” Wathethzele vufuko vwendi vuje vwawanene mu ngila ya linyanyamena na kutundithako mbunge.

6. Rose watengulwile vati kuyoya kwendi mangana apwe ngamba ya Njambi, cho vika vyalingilile ngocho?

⁶ Rose washakele kulyambata na mukwavo munakathzi, ha thimbu ivamwambulwilile muthzimbu wa Vumwene. Cho lalo wapwile ntwama wa munga imo ije yakele na kwimanena vya malo a vanu va vushwamwa vumo. Omwo washangumukile kulilongetha Mbimbiliya, Rose wathzivukile vuthunga ha Vumwene vwa Njambi. Oloni wamwene ngwendi napande kutenguluka mwakama. (1 Koli. 6:9, 10) Wechelele chipangi chendi cha vuntwama na kwechela kulikwatathana na uje mukwavo munakathzi yashakele kulyambata nendi. Rose vamumbwitikile mu 2009, cho mu mwaka watakaneneko washangumukile vupayiniya vwa thimbu yoshe. Wathzemene manene Yehova na Vumwene vwendi kutuvakana mashungu amavi.—Mako 12:29, 30.

7. Twatha kutwalelelaho vati kuthzema manene Vumwene vwa Njambi?

⁷ Vwingi vwetu twatengulula yoyethi yetu mangana vatuyule mu Vumwene vwa Njambi. (Loma 12:2) Nameme ngocho, chipangi chetu kanda chihwe. Ngechi, tunapande kutwalelelaho kupwa vakutona na kwechela vyuma vyavivi vije vishaka kutungumuna, vya kufwa ngwe kushungwiya vufuko na vupangala. (Vithi. 4:23; Mateo 5:27-29) Yehova natwana lalo vufuko vukwavo vwa theho yakama mangana vutukwathe kuthzema manene Vumwene vwa Njambi.

8. (a) Mwafwa vika kapositolo Paulu wethekethele chipangi chetu cha kwambulula ku ‘vufuko vuje vuli mu vindeho vya vuma’? (b) Paulu wamwethele vati ngwendi wathzemene chipangi cha kwambulula?

⁸ Anukeni ngweni Yesu natwana chipangi cha kwambulula na kulongetha vya Vumwene vwa Njambi. (Mateo 28:19, 20) Kapositolo Paulu wathzivukile theho yechi chipangi. Wendekele ha chipangi cha kwambulula vya Vumwene ngwendi chapwa, ‘vufuko vuje vuli mu vindeho  vya vuma.’ (2 Koli. 4:7; 1 Tima. 1:12) Nameme kutwalumbunukile ngwe mwa vindeho vya vuma, oloni muthzimbu utukambulula ukatwovola na kwovola vaje vatutolilila. Mukemwo Paulu wendekele ngwendi: “Njilinga evi vyoshe omwo muthzimbu wauvwa, ngechi tuwanenemo vivethzikitho muli ukewo.” (1 Koli. 9:23) Paulu wambulwile na ntwima na kupwitha vanu kupwa vandongethi mwafwa wathzemene chipangi chendi. (Tandeni Loma 1:14, 15; 2 Timoteo 4:2.) Echi chamukwathele akolethele vyetheko. (1 Tesa. 2:2) Twatha kumwetha vati ngwetu twathzema chipangi cha kwambulula ngwe Paulu?

9. Mu vingila muka twatha kumwetha ngwetu twashaka chipangi cha kwambulula?

⁹ Paulu wamwethele lalo ngwendi wathzemene chipangi cha kwambulula mwafwa thimbu yoshe wakele na kuthimutwiya na vanu. Netu matangwa ano, tukatembwinina tupositolo na vaka-Kilisitu va kulivanga omwo tukambulwila ku mbunga na ku njuvo na njuvo na mu kutulukwa. (Vili. 5:42; 20:20) Netu tukashakethzeka vingila vya kuvwethzelela ku chipangi chetu mu kulingako vupayiniya vwa kukwatha nambe vwa thimbu yoshe. Tunatha kulilongethako ndaka yeka nambe kuya ku mwela weka wa mu lifuti lyetu nambe lifuti lyeka.—Vili. 16:9, 10.

10. Vivethzikitho muka vyawanene Irene mu kupanga chipangi cha kwambulula muthzimbu wauvwa?

¹⁰ Achithinganyekeni ha mwanja wa ndokathzi Irene wa muthzike, wa ku United States. Washakele manene kwambulwila mapituka vaje vakele na kwendeka Chirussia. Omwo washangumukile kwambulula mu 1993, kwakele lika vaka-kwambulula va kupwa 20 vaje vakele na kulikwathetha ndaka ya Chirussia mu Nganda ya New York. Ha myaka ya kweta ku 20, Irene nafwitangana manene mu kwambulula. Irene ngwendi: “Kanda njithzivukilile kwendeka mwamuvwa Chirussia.” Oloni Yehova namuvethzikitha mwafwa ya kupanga na ntwima ngwe mwanavethzikithila vakwavo vaje vanalingi ngocho. Hano kuli vikungulukilo vya kupwa 6 ku New York, vya Chirussia. Vanu 15 valilongethele navo Irene vanavambwitika. Vamo vali na kupangela ha Mbetele vakwavo vapayiniya vamo vakulunu mu vikungulukilo. Irene ngwendi: “Munjikathinganyeka ha vilengo vimo vinjashakele kushulithilila, njikamono ngwange na chimo chahi chituvakana chipangi cha kwambulula, mwafwa chinanjinenela kuvwahelala kwakama.” Irene wamona chipangi cha kwambulula kupwa cha theho.

11. Vyuma muka vyavivwa vinatha kutunda mu kutwalelelaho kwambulula nambe ngwavo vatupaketha?

¹¹ Nga twathzema chipangi cha kwambulula, cho tupwa ngwe kapositolo Paulu uje watwaleleleho kwambulula nambe ngwavo waliwanene na mapaketho. (Vili. 14:19-22) Mu myaka ya ma 1930 na ma 1940, vandolome vetu va  ku United States vavapakethele manene. Oloni, vatakamene na kutwalelelelaho kwambulula ngwe mwalingilile Paulu. Vandolome valifwitile mangana vaka-fulumende vavatavethe kwambulula. Mu 1943, Ndolome Nathan H. Knorr, wendekele ha ñanda imo itwahyanene mu Nkuta Yakama ya ku America ngwendi: “Munahyana mwafwa ya kulifwita kweni. Ngwe vaka-kwambulula kuvakele na kwambulula, ngwe kukwethi ñanda ili mu Nkuta Yakama. Oloni ntwima yeni vandolome na vandokathzi va mu kaye koshe ya kwambulula na kutakamena mapaketho, ikeyo inanenetha ngwavo tuhyane. Kuhyana na kutakama kwa vanu va Njambi, kukekwo kunanenetha ngwavo vatutavethe kwambulula.” Na vandolome vetu va mu mafuti akwavo, vanahyana mwafwa ya kutakama. Chithzemo chetu ku chipangi cha kwambulula chikatukwatha tuhyane mapaketho.

12. Vika vimunalyangwila kulinga kukundama ku chipangi cha kwambulula?

¹² Nga twamona chipangi cha kwambulula kupwa vufuko vwa theho vwa kutunda kuli Yehova, cho kutwaka lika mana ku “kulava thimbu.” Oloni twetheka mutwathela mwoshe “kwambulula viñanda vyavivwa” na ntwima. (Vili. 20:24; 2 Tima. 4:5) Oloni vika vitulongetha vakwetu? Tuchithimutwiyeni ha vufuko vukwavo vwanatwana Njambi.

13, 14. ‘Milili yetu ya kutulikila’ yendekele Yesu ku Mateo 13:52 imanena vika, cho twatha kuishulitha vati?

¹³ Vufuko vwa mu chitatu vwa natwana Njambi vunapu vuthunga vwa mu Lijwi lyendi. Yehova wapwa Njambi wa vuthunga. (2 Samwe. 7:28; Myatho 31:5) Ha kupwa Tate yetu muka-kwana, akakwatha vanu vaje vamuthingimika vathzivuke vuthunga. Kushwa hatwashangumukilile kulilongetha vuthunga, tunalilongetha vyavingi kutundilila mu Lijwi lyendi, Mbimbiliya na mu mavulu etu vaka-Kilisitu na ku viwano vya mutambela nevi vya chitingitingi na ku viwano vya chalumingo na chalumingo. Mu kwita kwa thimbu, ‘milili yetu ya kutulikila’ ishula na vyuma vyalaja nevi vyaviha vitunalilongetha, ngwe mwendekelele Yesu. (Tandeni Mateo 13:52) Yehova atukwatha kushulitha ‘milili yetu ya kutulikila,’ nga tutwalelelaho kushakethzeka vuthunga ngwe vufuko vwa kushweka. (Tandeni Vithimo 2:4-7.) Twatha kulinga vati ngocho?

¹⁴ Tunapande kulilongetha longetha Mbimbiliya ha kapandi na kutondethetha mwavuvwa mu Lijwi lya Njambi na mu mavulu etu. Kulinga ngocho kutukwatha “tuvwethzelele” ku vyuma vitwalilongethele kunima. (Yosh. 1:8, 9; Myatho 1:2, 3) Mangazini ya kulivanga ya July 1879 yendekele ngwayo: “Vuthunga vwapwa ngwe nemo yaindondo ili mu mambo ya kuyoya ije ivanathzengeleka ku makuli aje anapu ngwe mwila uje ushaka kuyonowetha kukola mwamuvwa. Munapande kukengethetha mwamuvwa mangana muiwane . . . Nga mushaka kukala nayo, cho munapande kukulama mangana muyambate. Kumwapandele kujauka na nemo imo lika ya vuthunga imunawana . . . Tondethetheni mangana muwane vinemo vikwavo vyavingi.” Tunapande kukala na lihwila lya kushaka kushulitha vimbunge vyetu na vuthunga vwa Njambi.

15. Vuthunga muka vutwalilongethele “kunima,” cho vwatukwathele vati?

¹⁵ Twathzivukile vuthunga omwo twashangumukile kulikwatathana na vanu va Njambi. Ovu vuthunga twalilongethelevwo “kunima” cho vwatukwathele kupwa vaka-Kilisitu. Vika vyalivungila omu mu vuthunga? Twalilongethele ngwetu Yehova wapwa Ishamatanga na Muka-Kwana mwonyo, cho lalo kuli vyuma vyanayongola kulingila vanu. Twalilongethele lalo ngwetu Njambi watwanene Munendi kupwa ñombelo mangana atupatule ku vuvi na  kukuthsa. Kutundoho, twalilongethele ngwetu Vumwene vwendi vukamanetha tuyando twoshe, cho vanu vakayoya myaka yoshe mu kwoloka na mu kuvwahelela muvukayula ovu Vumwene.—Yowa. 3:16; Kujo. 4:11; 21:3, 4.

16. Tunapande kulinga vika nga kuli ñanda imo ivanalumbununa mweka?

¹⁶ Mu kwita kwa thimbu, kuthzivithitha kwetu ha vupolofweto vwa mu Mbimbiliya na viñanda vikwavo vya mu Vithoneka kukatenguluka. Nga kuli ñanda imo ivanalumbununa mweka, cho tunapande kuitanda na kuithinganyekethetha mwamuvwa. (Vili. 17:11; 1 Tima. 4:15) Tunapande kuthzivithitha mwamuvwa viñanda vyoshe vivanalumbununa mweka. Nga tulinga ngocho, cho tuvwethzelela ku milili yetu ya kutulikila. Echi kufwitangana chitukwatha vati?

17, 18. Sipilitu ya kujela yatha kutukwatha vati?

¹⁷ Yesu walongethele ngwendi sipilitu ya Njambi ikatwanukitha vyuma vitwalilongethele kunima. (Yowa. 14:25, 26) Eyi sipilitu yatha kutukwatha vati ha kupwa vaka-kwambulula muthzimbu wauvwa? Tuchithimutwiyeni ha vyuma vyaliwanene navyo ndolome Peter. Washangumukile kupangela ha Mbetele ya ku Britain mu 1970 te ali na myaka 19. Omwo wakele na kwambulwila ku njuvo na njuvo, wawanene munalume wa myaka 50 ali na minjethzi yendi fwaku. Peter wehwile uje munalume indi ashaka kulilongetha Mbimbiliya. Owo munalume wakathamene na kuleka Peter ngwendi, yange njimukulunu mu vulombelo vwa Vayunda. Owo mukulunu wethekele Peter ha kumwihula ngwendi: “Ove mwanike, livulu lya Ndanyele valithonekele mu ndaka muka?” Peter wakumbulwile ngwendi: “Mutamba walyo vauthonekele mu Chialamaiki.” Peter wendekele ngwendi: “Uje mukulunu wakathamene omwo wanangukile ngwendi njithzivuka chikumbululo, oloni yange kunjakathamene manene. Njathzivukile vati chikumbululo? Omwo njelukile kwimbo njakatandele mu mangazini ya Kaposhi ka Kukengela na Toneni! ya mu vingonde vya kunima, cho vamwethelemo ngwavo livulu lya Ndanyele valithonekele mu ndaka ya Chialamaiki.” (Ndanye. 2:4.) Sipilitu ya kujela ikatwanukitha vyuma vitwatandele kunima vije vyakala mu milili yetu ya kutulikila.—Luka 12:11, 12; 21:13-15.

¹⁸ Nga tuthzema mana a kutunda kuli Yehova, cho vimbunge vyetu vitushongangeya kunyunga vuthunga vutwalilongethele laja vuje vuli mu milili yetu na kuvwethzelelamo vwavuha. Omwo chithzemo chetu ku mana a kutunda kuli Yehova chitwalelelaho kukola, cho tupanga mwamuvwa chipangi cha kwambulula.

19. Mwafwa vika tunapande kunyungilila vufuko vwetu vwa ku sipilitu?

¹⁹ Satana na kaye kendi ashaka kuthzeyetha chithzemo chetu ku vyuma vya ku sipilitu vitunathimutwiya muno mu chilongetha. Netu atha kutwetheka. Atha kutungumuna na vipangi vya ku kaye na kushaka kufuka manene na kulyalethela vyuma vitulinavyo. Kapositolo Yowano atwanukitha ngwendi, kaye na vyuma vyoshe vije vanu vashungwiya vili na kuhwa. (1 Yowa. 2:15-17) Ngechi, tunapande kutwalelelaho kuthzema vufuko vwetu vwa ku sipilitu na kuvunyungilila mwamuvwa.

20. Vika vimunalyangwila kulinga mu kunyungilila vufuko vweni vwa ku sipilitu?

²⁰ Jenjukeni ku vyuma vije vyatha kumyonowetha ku kuthzema Vumwene vwa Njambi na mbunge yeni yoshe. Twaleleleniho kupanga na ntwima mu chipangi cha kwovola myonyo ya vanu. Shakethzekeni vuthunga vwa mu Mbimbiliya. Nga mulinga ngocho, cho mulitulikila “vufuko mwilu, kuje kuvwatha kutepuluka, omwo mwithzi katha kukovelamo, nambe tunembulu kuvatha kuvuviyitha. Omwo mbunge yove thimbu yoshe yakala kuje kuvwakala vufuko vwove.”—Luka 12:33, 34.