1, 2. 1) Kalichuwinanti pulaktutu tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan nema Jehová kinkamaxkinitan. 2) ¿Tuku nalichuwinanaw kʼuma artículo?

NITI kgalhi tuku lhuwa xtapalh la Dios, paks tuku anan wa xla (1 Crón. 29:11, 12). Nachuna, xla chatum Tlat xalakgalhamana chu wa xlakata masta tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan. Makgapitsi tuku lu lhuwa xtapalh wa 1) xTamapakgsin Dios, 2) lichuwinankan Dios chu 3) tuku lhuwa xtapalh xaxlikana xalak Biblia. ¿Ni xlikana pi lu paxtikatsiniyaw? Pero komo ni kuenta natlawayaw, max nialh lhuwa xtapalh katiʼakxilhwi. Xlakata ni chuna nakinkaʼakgspulayan, lu nakuentajtlawayaw chu tlakg napaxkiyaw. Jesús wa: «Sampi anta ntani xtawi mintamakunkan, na anta natawilay minakujkan» (Luc. 12:34).

² Kalichuwinaw la chuntiya nakgalhiniyaw tapaxkit chu paxtikatsinit xlakata Tamapakgsin, la lichuwinankan Dios chu tuku xaxlikana. Akxni chuna natlawayaw, kalilakpuwaw la tlakg tlan napaxkiyaw tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan.

3. ¿Tuku xʼama tlawa stana tiku lichuwinankan kparábola xlakata tlan xkgalhilh akgtum perla nema lhuwa xtapalh? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

³ (Kalikgalhtawakga Mateo 13:45, 46). Jesús lichuwinalh chatum stana tiku xputsa perlas. Tiku wa liskuja max lhuwa xtamawalh chu lhuwa kstalh. Pero akgtum kilhtamaku, chixku tiku lichuwinankan kparábola tekgsli akgtum nema lu kaks lilakawa. Xlakata xtamawalh, xʼama sta putum tuku xkgalhi, wa xlakata tlan nalilakpuwanaw la lhuwa xtapalh xliʼakxilha ama perla.

4. Komo xTamapakgsin Dios lanka xtapalh kimpalakatakan la ama stana lanka xtapalh liʼakxilhli perla, ¿tuku natlawayaw?

⁴ ¿Tuku xlakata xlakaskinka naliʼakxilhaw uma parábola? Xaxlikana xTamapakgsin Dios xtachuna ama perla. Komo lanka xtapalh liʼakxilhaw kimpalakatakan chuna la stana lanka xtapalh liʼakxilhli perla, nachuna max na namakgxtakgaw putum tuku kgalhiyaw xlakata kajwatiya natapakgsiniyaw xTamapakgsin Dios (kalikgalhtawakga Marcos 10:28-30). Kalichuwinaw chatiy lataman tiku chuna tlawakgolh.

5. ¿Tuku xlakaskinka tlawalh Zaqueo xlakata Tamapakgsin?

⁵ Zaqueo xlakaskinka «xpukina tumin» xwanit tiku lhuwa tumin xkgalhi xlakata xkamakgkgalhanan latamanin (Luc. 19:1-9). Pero, akxni kgaxmatnilh Jesús xlakata xlichuwinama Tamapakgsin katsilh pi lu xlakaskinka xwanit chu tunkun wi tuku tlawalh. Wa: «Tlati kakgaxpati nakmakgpitsinikgo limaxkganin itat [tu kkgalhi] chi lapi wi nti nkakgskgawimakglhtinit pus a akgtati naklipuxokgoni». Xlikana xlakpuwanit pi x’ama kamaspitni tuku xkgalhanit chu nialh tuku kgalhiputulh.

6. ¿Tuku talakgpalit tlawalh Rose, chu tuku xlakata?

⁶ Chatum puskat tiku wanikan Rose xlakgati xtalakpuskatin, makgasa kgaxmatli tamakatsinin xlakata Tamapakgsin. Nachuna, wa xpulalin xlakata la xkamakgtayakan tiku nachuna xwankgonit. Akxni likgalhtawakgalh Biblia, tekgsli la lhuwa xtapalh xwanit xaxlikana xTamapakgsin Dios, chu akxilhli pi lhuwa talakgpalit xlitlawat xwanit (1 Cor. 6:9, 10). Xnaku tlawalh pi xlakgmakgalh tuku xlakgaya chu makgxtakgli tiku xtawi. Tamunulh kkata 2009, chu akgtum kata alistalh precursora regular litaxtulh. Tapaxkit nema xkgalhini Jehová tlakg tliwakga xwanit nixawa tuku nitlan xtlawaputun (Mar. 12:29, 30).

7. ¿Tuku kuenta kilitlawatkan xlakata chuntiya napaxkiyaw xTamapakgsin Dios xliputum kinakujkan?

⁷ Lhuwa akinin tlawanitaw talakgpalit xlakata kaj watiya natapakgsiniyaw xTamapakgsin Dios (Rom. 12:2). Maski chuna, taputsastalanit ni anta kgalhsputa. Kuenta kilitlawatkan xlakata nitu nalaktlawa tapaxkit nema kgalhiniyaw xTamapakgsin Dios, la lhuwa tuku nakgalhiputunkan, ni natlawaputunaw talakgxtumit xalimaxana (Prov. 4:23; Mat. 5:27-29). Jehová kinkamaxkinitan atanu tuku nalhuwa xtapalh xlakata nakinkamakgtayayan chuntiya napaxkiyaw Tamapakgsin xliputum kinakujkan.

8. 1) ¿Tuku xlakata Pablo wa pi lichuwinankan Dios xtachuna «lhuwa xtapalh kvasos nema litatlawanit tiyat»? 2) ¿La limasiyalh Pablo pi xpaxki la xlichuwinan Dios?

⁸ Kalakapastakwi pi Jesús kinkalimapakgsin nalichuwinanaw chu namasiyayaw xalakwan xalaksasti xla xTamapakgsin Dios (Mat. 28:19, 20). Apóstol Pablo akxilhli pi lhuwa xtapalh kgalhi lichuwinankan Dios. Chu wa pi lichuwinankan xasasti talakkaxlan litaxtu tuku «lhuwa xtapalh kvasos nema litatlawanit tiyat» (2 Cor. 4:7; 1 Tim. 1:12). Maski akinin makglakgalhinanin, xtachuna vasos nema litatlawanit tiyat tamakatsinin nema lichuwinanaw natlawa pi  akinin nakgalhiyaw latamat nema ni kgalhi lisputni chu wantiku nakinkakgaxmatniyan. Wa xlakata Pablo wa: «Wa yuma nchuna klitlaway xpalakata xatlan tamakatsinin, lakimpi makxtum naktakgalhikgoy amakgapitsin» (1 Cor. 9:23). Xla lu xpaxki la xlichuwinan Dios, wa xlakata lhuwa skujli chu lhuwa tiku kamakgalhtawakgelh (kalikgalhtawakga Romanos 1:14, 15 chu 2 Timoteo 4:2). Tapaxkit nema xkgalhini la xlichuwinan Dios makgtayalh natayani taputsastalanit (1 Tes. 2:2). ¿La tlan nachuna akinin nalimasiyayaw tapaxkit?

9. Kalichuwinanti la tlan nalimasiyayaw pi lhuwa xtapalh li’akxilhaw la lichuwinanaw Dios.

⁹ Pablo limasiyalh pi lhuwa xtapalh xli’akxilha la xlichuwinan Dios, ankgalhin xkalixakgatli niku xkatekgsa latamanin. Chuna la apóstoles chu kstalaninanin Cristo xalak pulana siglo, akinin nalichuwinanaw Dios niku katekgsaw latamanin chu anaw akgatunu chiki (Hech. 5:42; 20:20). Kaputsaw la natlawayaw xlakata lhuwa latamanin nakalitachuwinanaw Dios. Akgtum li’akxilhtit, komo matlaniyaw, max tlan precursores auxiliares o regulares nalitaxtuyaw, kakatsiniw atanu tachuwin, o na anaw makgtayanana k’atanu kachikin o atanu país (Hech. 16:9, 10).

10. ¿Tuku tasikulunalin makglhtinanit Irene xlakata lichuwinan xalakwan xalaksasti?

¹⁰ Irene, chatum tala puskat tiku ni a tamakgaxtokga xalak Estados Unidos, xkalitachuwinamputun Dios latamanin xalak atanu país tiku chuwinankgo ruso. Akxni matsukilh, kkata 1993, kaj xman wa xwi kgalhapuxam tiku xlichuwinankgo Dios ktachuwin ruso kNueva York. Akgpuxam kata alistalh lata lhuwa kskujnit, katsi pi nina liwana chuwinan ruso. Pero Jehová sikulunatlawanit xtaskujut nachuna xpalakata amakgapitsin tiku nachuna tlawamakgolh. La uku liwaka akgchaxan congregaciones tiku chuwinankgo ruso kNueva York. Kgalhakukitsis latamanin tiku kamakgalhtawakgelh Irene tamunukgolh chu makgapitsi betelitas, precursores o lakgkgolotsin litaxtukgolh. Xla wan: «Lakgachunin klakapastaka pi wi atanu tuku tlan xaktlawalh, pero kkatsi pi nitu atanu nema tlakg xkimakgapaxuwalh». Lu xlikana pi lu paxki la lichuwinan Dios.

11. ¿La kitaxtu akxni chuntiya lichuwinanaw Dios maski anan taputsastalanit?

¹¹ Komo lanka xtapalh nali’akxilhaw la lichuwinanaw Dios chuna la Pablo, chuntiya nalichuwinanaw maski nakinkaputsastalanikanan (Hech. 14:19-22). Kkata 1930 chu akxni tsukulh kata 1940, kinatalankan xalak Estados Unidos lhuwa xkaputsastalanimaka. Chuna la Pablo, xlakan tliwakga tawilakgolh chu ni makgxtakgkgolh la xlichuwinamakgo Dios. Xlakata ni xmalakgachokgoka xtaskujutkan, makglhuwa kilakgolh kxlakatinkan mapakgsinanin. Kkata 1943, tala Nathan Knorr lichuwinalh  uma xlakata xtlajanankgonit kxlakatinkan mapakgsinanin xalak Estados Unidos: «Xlakata tlajananitaw wixin kkapaxtikatsiniyan. Komo tiku lichuwinankgo Dios nialh xlichuwinankgolh, nila tuku xaktlawaw kxlakatin mapakgsina; tlajananitaw taputsastalanit chu kkapaxtikatsiniyan, tiku lichuwinankgo Dios, natalan xlikalanka kaTiyatni tiku ni makgxtakgkgolh la xlichuwinamakgo Dios. Tuku kinkamakgtayanitan wa la tliwakga wi xkachikin kiMalanakan». Nachuna k’alakatanu kachikinin tlajanankgonit, paxtikatsiniyaw xlakata xtamakgtaykan natalan. Chuna, xlakata lu paxkiyaw la lichuwinanaw Dios tlan natlajayaw taputsastalanit.

12. ¿Tuku xlikana talakaskin natlawayaw?

¹² Komo lanka xtapalh li’akxilhaw la lichuwinanaw Dios, uma taskujut nema kinkamaxkinitan Jehová, ni kaj xman wa talakaskin «lhuwa hora» namastayaw. Wata chuntiya naliskujaw xlakata «mpi naklia’akgchuwinan xatlan tamakatsinin» (Hech. 20:24; 2 Tim. 4:5). ¿Chu tuku namasiyayaw akxni nalichuwinanaw Dios? Ka’akxilhwi atanu tuku lanka xtapalh kinkamaxkiyan Jehová.

13, 14. 1) ¿Tuku lhuwa xtapalh nema lichuwinalh Jesús kMateo 13:52? 2) ¿La namaliwakayaw?

¹³ Jehová «tiku xaxlikana Dios» kinkamasiyaninitan wa xlipulaktutu tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan nema nalichuwinanaw (2 Sam. 7:28; Sal. 31:5). Xla chatum Tlat xalakgalhamana tiku kamasiyani tuku xaxlikana tiku pekuanikgo. Lata akxni katsiniw tuku xaxlikana, kgalhinitaw talakaskin nakatsiyaw tuku xaxlikana akxni likgalhtawakgayaw Biblia chu amakgapitsi likgalhtawakga chu akxni anaw ktamakxtumit chu kxalanka tamakxtumit. Chuna la titaxtulh kilhtamaku makgstokgwilinitaw tuku Jesús limapakuwilh lhuwa xtapalh nema xalakgmakgan chu xalaksasti (kalikgalhtawakga Mateo 13:52). Jehová nakinkamakgtayayan xlakata namaliwakayaw tuku lhuwa xtapalh xalaksasti komo naputsayaw xtachuna la putsakan tuku lhuwa xtapalh nema kamatsekgkanit (kalikgalhtawakga Proverbios 2:4-7). ¿La tlawayaw?

¹⁴ Talakaskin nalikgalhtawakgayaw Biblia nachuna amakgapitsi likgalhtawakga, chu liwana nakalakputsananiyaw. Chuna natekgsaw tuku xaxlikana nema ni xlakgapasaw chu uma xalaksasti nawan kimpalakatakan (Jos. 1:8, 9; Sal. 1:2, 3). Xapulana likgalhtawakga xla uma revista (julio kata 1879) lichuwinalh: «Xlikana, xtachuna la kgantum xanat kxakaskakni tiyat, litatsamanit chu majikswiputun la talhuwinit nixatlan tuwan xla talakgalhin. Komo takgsputuna skgalalh militawilat; komo akxilhputuna la stlan tasiya xlilat namapanuniya nixatlan tuwan xla talakgalhin [chu lakgmakgankan xtachuna la lhtukun;] komo kgalhiputuna, max natalakaskin natakilhputaya xlakata nakiya. Chu ni kaj watiya tsinu kalipaxuwa tuku xaxlikana wata tlakg kaputsa xtachuna la xputsa lhuwa xanat. Ni kaj watiya kalitamakgxtakgti kgantum xanat. Chuntiya kakit: chuntiya kaputsa». Chuntiya talakaskin namaliwakayaw tuku lhuwa xtapalh xalak Biblia.

15. 1) ¿Tuku tlan na limapakuwiyaw tuku «xalakgmakgan»? 2) ¿Tuku wix tlakg lhuwa xtapalh li’akxilha?

¹⁵ Tekgsaw tuku lhuwa xtapalh akxni tsukuyaw likgalhtawakgayaw Biblia. Tlan nalimapakuwiyaw tuku xaxlikana nema «xalakgmakgan» xlakata wa tuku pulana katsiniw chu lhuwa xtapalh li’akxilhwi. Wa tuku katsiniw wa pi Jehová kinkamalakatsukin chu wi tuku lakpuwanit xpalakata latamanin. Nachuna katsiniw pi lu kinkapaxkiyan chu mastalh xKgawasa xlakata nakinkalakgmaxtuyan ktalakgalhin chu klinin. Chu kinkamasiyanikan pi xTamapakgsin namasputu  tapatin chu tlan xatapaxuwan nalatamayaw putum kilhtamaku chu nakgalhiyaw takaksni (Juan 3:16; Rev. 4:11; 21:3, 4).

16. ¿Tuku kilitlawatkan akxni mastakan xasasti taʼakgatekgsni xalak Biblia?

¹⁶ Max milh kilhtamaku talakaskilh pi liwana naʼakgatekgsaw akgtum tamasiy xalak Biblia. Akxni chuna la, talakaskin pi nalimaxtuyaw kilhtamaku xlakata liwana nalikgalhtawakgayaw chu nalilakpuwanaw (Hech. 17:11; 1 Tim. 4:15). Ni kaj watiya talakaskin pi naʼakgatekgsaw tuku aku taʼakgatekgsli, wata nachuna la tatalakxtumi xapulana. Komo chuna natlawayaw, xlikana pi uma tuku xasasti na lu lhuwa xtapalh naliʼakxilhaw. ¿Tuku xlakata tlan kitaxtu komo chuna natlawaya?

17, 18. ¿Tuku tamakgtay kinkamaxkiyan espíritu santo?

¹⁷ Jesús masiyalh pi xʼespíritu Dios tlan nakinkamalakapastakayan tuku katsininitawa (Juan 14:25, 26). ¿La makgtaya uma tiku «kamasiyani amakgapitsin»? Ka’akxilhwi tuku akgspulalh Peter kkata 1970, akxni xkgalhi akgkunajatsa kata chu aku xchanit kBetel anta kGran Bretaña. Akgtum kilhtamaku akxni xlichuwinama Dios akgatunu chiki, taxtulh chatum chixku tiku laklhman xkgalhchixit chu max 50 kata xkgalhi. Peter kgalhskilh komo lakgati xkatsinilh xalak Biblia. Ama chixku rabino, chatum makgalhtawakgana judío, chu kaks lilakawa pi chatum kgawasa xmasiyaniputun tuku xalak Biblia. Xlakata naliputsanani, kgalhskilh: «Kgawasa, ¿katsiya tukuya tachuwin tsokgka libro xla Daniel?». Peter kgalhtinalh pi makgapitsi tsokgka k’arameo. «Rabino, kaks lilakawa pi ama kgawasa xkatsi xatakgalhtin. ¿La xkatsi? Akxni kkilalh kinchik chu k’akxilhli revistas Makatsinina chu ¡Despertad! tuku aku xtaxtukgonit, chu ktekgsli akgtum artículo nema xlichuwinan pi libro xla Daniel xtatsokgnit k’arameo» (Dan. 2:4, nota). Espíritu santo tlan nakinkamalakapastakayan tuku likgalhtawakganitaw chu makinitaw la komo tuku lhuwa xtapalh (Luc. 12:11, 12; 21:13-15).

¹⁸ Komo lanka xtapalh nali’akxilhaw tuku xaxlikana nema Jehová kinkamasiyaniyan, kinakujkan na kinkamakgpuwantiniyan tlakg naputsayaw tuku lhuwa xtapalh xa lakgmakgan chu xalaksasti. Tapaxkit chu tapaxtikatsinit nema kgalhiniyaw xliskgalala Dios chuntiya nataliwakatilha, chu chuna tlan nakamasiyaniyaw amakgapitsin.

19. ¿Tuku xlakata kuenta kilitlawatkan tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan?

¹⁹ Satanás chu xkakilhtamaku lu liskujkgo xlakata na maxlajwanikgo tapaxkit nema kgalhiniyaw tuku lhuwa xtapalh nema lichuwinaw k’uma artículo. Komo ni kuenta natlawayaw, max lakapala natakgskgawiyaw chu lhuwa tumin nakgalhiputunaw o tuku lhuwa xalaktapalaxla. Apóstol Juan kinkamalakapastakayan, pi uma kakilhtamaku kaj titaxtuma chu xtalakgatin (1 Juan 2:15-17). Wa xlakata, kiliskujatkan xlakata tliwakga natawila tapaxkit nema kgalhiniyaw tuku lhuwa xtapalh xla kintakanajlakan.

20. ¿Tuku wix natlawaya xlakata nakuentajtlawaya tuku lhuwa xtapalh xla mintakanajla?

²⁰ Tunkun kalakgmakganti tuku namaxlajwani tapaxkit nema kgalhiniyaw xTamapakgsin Dios. Chuntiya xatapaxuwan kalichuwinanti Dios chu ni namastaya talakaskin pi nalakgmixa tapaxkit nema kgalhiniya. Chuntiya kaputsa tuku xaxlikana xalak Biblia. Chuna uma natlawa pi nawiliya tuku lhuwa xtapalh anta k’akgapun niku ni «pala kgalhana tlan katimakglhtin, ni pala xaluwa katipasalh wantu namalakgsputu». Chuna la lichuwinalh Jesús, «sampi anta ntani xtawi mintamakunkan, na anta natawilay minakukan» (Luc. 12:33, 34).