1, 2. 1) Alo oxtosuk jkʼulejaltik ta mantal ti yakʼojbutik li Jeovae. 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel?

JAʼ NOʼOX stuk ti toj echʼem skʼulejal li Jeovae; jaʼ yuʼun skotol li kʼusitik x-ayane (1 Crón. 29:11, 12). Jaʼ li Jtotik ti toj lek snaʼ xakʼ li kʼusitik oy yuʼune. Ta busanbil noʼox chakʼbe skʼulejal ta mantal li buchʼu chakʼ venta ti toj ep sbalil li matanal taje. Junantik li kʼulejal ta mantal chakʼbutike, jaʼ li oxtos liʼe: li Ajvalilal yuʼun Diose, li cholmantale xchiʼuk li kʼusitik melel ta Skʼop ti toj ep sbalile. ¿Mi mu tauk jtojtik tajek ta vokol taje? Pe mi muʼyuk la jchabi jbatike xuʼ me muʼyuk xa sbalil chkiltik xchiʼuk ti mu xa jtabetik sbalile. Sventa mu jechuk xkʼot ta pasele, skʼan me xkakʼtik persa sventa jtabetik sbalil xchiʼuk ti masuk to jkʼantike. Xi laj yal li Jesuse: «Ti bu oy akʼulejalike jaʼ te oy ek li avoʼontonike» (Luk. 12:34).

² Jkʼelbetik batel skʼoplal kʼuxi xuʼ jchabitik, kʼuxi xuʼ masuk to jkʼantik xchiʼuk ti masuk to jtojtik ta vokol li Ajvalilale, li cholmantale xchiʼuk li kʼusitik melele. Kʼalal ta jkʼeltik batel taje, jnopbetik skʼoplal kʼusi xuʼ jpastik sventa masuk to jkʼantik li oxtos kʼulejal ta mantal taje.

3. Li vinik ta loʼile, ¿kʼusi lokʼ ta yoʼonton spasel sventa sman li perla ton ti toj ep sbalile? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

³ (Kʼelo Mateo 13:45, 46). Li Jesuse laj yal jun loʼil ta sventa jun jmanolajel ti tsaʼ tajek perla tone. Li vinik taje ta sienal xa noʼox van smanoj xchiʼuk xchonoj li kʼupil sba tonetik taje. Pe oy jun veltae la sta jpʼej ti toj echʼ xa noʼox leke, kʼupil tajek sba laj yil. Jaʼ yuʼun, sventa xman yuʼune lokʼ ta yoʼonton la xchon skotol li kʼusitik oy yuʼune. Taje chakʼ jnoptik ti yuʼun toj echʼ xa noʼox ep sbalil laj yil li perla ton taje.

4. ¿Kʼusi ta jpastik mi ep tajek sbalil chkiltik li Ajvalilal yuʼun Diose?

⁴ ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkiltik li lokʼol kʼop taje? Yuʼun li kʼusitik melel ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, xkoʼolaj kʼuchaʼal li perla tone. Mi ep tajek sbalil chkiltik jech kʼuchaʼal ep tajek sbalil laj yil perla ton li jmanolajele, jaʼ me tstij koʼontontik ta yiktael skotol yoʼ jaʼuk-o sventainutik li Ajvalilale (kʼelo Markos 10:28-30). Kalbetik skʼoplal chaʼvoʼ krixchanoetik ti jaʼ jech la spasike.

5. ¿Kʼusi lokʼ ta yoʼonton spasel Sakeo ta sventa li Ajvalilale?

⁵ «Oy jun vinik [...], Sakeo sbi; jaʼ jun bankilal jtsobpatan xchiʼuk» pasem xa ta jkʼulej ta skoj ti chelkʼanbe stakʼin li krixchanoetike (Luk. 19:1-9). Pe kʼalal laj yaʼi ti yakal chalbe skʼoplal Ajvalilal li Jesuse, laj yakʼ venta ti toj echʼ xa noʼox ep sbalile xchiʼuk ta anil noʼox lik sjel stalelal. Xi laj yale: «¡Kʼelo avil Kajval!, chkakʼbe j-oʼloluk kʼusitik oy kuʼun li buchʼutik abol sbaike, jech xtok, chanib to velta ta jsutesbe li buchʼu laj kelkʼanbe ta mukul stakʼine». Lokʼ ta yoʼonton sutesel skotol li kʼu yepal yelkʼanoje xchiʼuk laj yikta sba ta skʼanel mas li takʼine.

6. ¿Kʼusitik la sjel ta xkuxlejal li Rosee, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁶ Oy jun ants ti Rose chkalbetik sbie oy toʼox snup xchiʼil, pe ti kʼusie xchiʼil noʼox ta antsil. Jaʼ toʼox meʼ presidente ta sventa jun organisasion ti tspakbe skʼoplal sderechoik li buchʼutik chikʼ sbaik ti xchiʼil noʼox sbaik ta vinikal o ta antsile. Pe leʼtik xa jayibuk jabil tale laj yaʼibe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Kʼalal la xchan li Vivliae laj yakʼ venta ti toj echʼ xa noʼox sbalil li kʼusitik melel ta sventa li Ajvalilale xchiʼuk laj yakʼ venta ti skʼan sjel li xkuxlejale (1 Kor. 6:9, 10). Taje jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xikta li yabtele xchiʼuk li snup xchiʼile. Laj yichʼ voʼ ta 2009, kʼalal echʼ jun jabile och ta prekursora. Ta melel, li kʼanelal yuʼun ta stojolal Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune, jaʼ mas tsots jech kʼuchaʼal li kʼusi chopol toʼox tskʼan stuke (Mar. 12:29, 30).

7. ¿Ta kʼusi skʼan jchabi jbatik sventa mu xkʼunib li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li Ajvalilale?

⁷ Jutuk mu jkotoltikuke laj kakʼtik tajek persa sjelel li jkuxlejaltik yoʼ sventainutik li Ajvalilal yuʼun Diose (Rom. 12:2). Pe jech-o skʼan xkakʼtik persa, yuʼun tsots tajek skʼoplal ti jchabi jbatik sventa mu xkʼunib li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li Ajvalilale. ¿Kʼusi van xuʼ skʼunibtas? Jaʼ li skʼanel kʼusitik mas x-ayan kuʼuntike xchiʼuk ti oy ta koʼontontik li mulivajele (Prov. 4:23; Mat. 5:27-29). Pe li Jeovae yakʼoj yan jkʼulejaltik ti toj ep sbalile, taje jaʼ tskoltautik sventa jechuk-o jkʼantik ta sjunul koʼontontik li Ajvalilale.

8. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Pablo ti xkoʼolaj ta jun ‹kʼulejal oy ta kʼib ti patbil ta achʼel› li cholmantale? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj tajek li cholmantale?

⁸ Li Jesuse laj yalbutik komel ti akʼo jcholtik mantale xchiʼuk ti jchanubtastik yantik li ta lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 28:19, 20). Li jtakbol Pabloe ep tajek sbalil laj yil li cholmantale. La yal ti jaʼ jun ‹kʼulejal oy ta kʼib ti patbil ta achʼel› li xcholbel skʼoplal li achʼ tratoe (2 Kor. 4:7;  1 Tim. 1:12). Li voʼotike jaʼ jechutik kʼuchaʼal li kʼib ti patbil ta achʼele yuʼun jpasmulilutik, akʼo mi jech, li aʼyej ta jcholtike xuʼ me jta-o yuʼun jkuxlejaltik sbatel osil xchiʼuk li buchʼu chchikintabutike. Jaʼ yuʼun xi laj yal li Pabloe: «Ta jpas skotol ta skoj li lekil aʼyejetike, sventa xuʼ chkalbe batel li yantike» (1 Kor. 9:23). Skʼanoj tajek cholmantal li Pabloe, jaʼ yuʼun tsots tajek abtej sventa spas ta yajtsʼaklom Kristo li krixchanoetike (kʼelo Romanos 1:14, 15; 2 Timoteo 4:2). Jech xtok, ta skoj ti skʼanoj tajek li cholmantale jaʼ koltae sventa stsʼik yuʼun li tsatsal kontrainel la snuptane (1 Tes. 2:2). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ek ti jkʼanojtik tajek li cholmantale?

9. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li cholmantale?

⁹ Li Pabloe la xcholbe mantal krixchanoetik ti bu kʼalal xuʼ yuʼune, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti ep tajek sbalil laj yil li cholmantale. Li voʼotik eke jaʼ jech ta jpastik kʼuchaʼal li jtakboletik xchiʼuk li yan yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, yuʼun ta jcholtik mantal ta buyuk noʼox, ti bu oy ep krixchanoetike xchiʼuk ta jujupʼej na (Ech. 5:42; 20:20). Jechuk-o me jsaʼtik kʼuxi xuʼ jcholbetik mantal li epal krixchanoetik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Xuʼ xij-och ta prekursor auksiliar o ta regular mi muʼyuk kʼusi tsmakutike, xuʼ jchantik yan kʼop xchiʼuk xuʼ xbat tunkutik ta yan lum o liʼ noʼoxe (Ech. 16:9, 10).

10. ¿Kʼusitik lek kʼotem ta pasel yuʼun Irene ti yakʼoj tajek persa xcholel li lekil aʼyejetike?

¹⁰ Kalbetik skʼoplal jun ermana ta Estados Unidos ti Irene sbie xchiʼuk ti muʼyuk to nupuneme. Oy tajek ta yoʼonton chcholbe mantal li krixchanoetik ti jatavemik lokʼel tal ta slumalik ti ruso skʼopike. Kʼalal lik koltavanuk ta sjabilal 1993 ta jun grupo ta Nueva York li ta ruso kʼope, kʼajomal toʼox oy 20 jcholmantaletik. Te van 20 jabiluk ti tsots xa abtejem tale, pe laj yakʼ venta ti mu to xkʼopoj lek li ta rusoe. Akʼo mi jech, li Jeovae yakʼojbe bendision li yabtel ti ta sjunul yoʼonton spasoj tale xchiʼuk li yabtel yan ermanoetike. Li avi une oy xa vakib tsobobbailetik ta ruso kʼop li ta Nueva Yorke. Oy 15 ta voʼ ti jaʼ laj yakʼbe estudio li Irenee xchiʼuk ti yichʼojik xa voʼe, junantike chtunik ta Betel, yantike chtunik ta prekursor xchiʼuk junantike chtunik xa ta mol ta tsobobbail. Xi chal li Irenee: «Bakʼintike ta jnop ti xuʼ ox oy kʼusi yan la jpase, pe jchʼunoj lek ta koʼonton ti mu jchopuk laj yakʼbun jmuyubajel ti jechuke». Kʼuchaʼal chkiltike ep tajek sbalil chil cholmantal li Irenee.

11. ¿Kʼusi lek chkʼot ta pasel mi ta jcholtik-o mantal akʼo mi chkichʼtik kontrainel?

¹¹ Mi ep tajek sbalil chkiltik li kabteltik ta stojolal Jeovae ta me jchanbetik stalelal li Pabloe xchiʼuk jech-o me ta jcholtik batel mantal akʼo mi chkichʼtik kontrainel (Ech. 14:19-22). Jaʼ jech kʼot ta stojolalik ta sjabilaltik 1930 xchiʼuk ta slikebtik 1940 li kermanotik ta Estados Unidose, yuʼun tsots  tajek laj yichʼik kontrainel. Sventa spakbeik skʼoplal li sderechoike ep ta velta batik ta snail chapanobbailetik. Li ermanoetike tukʼ yoʼonton laj yakʼ sbaik xchiʼuk muʼyuk bu laj yikta sbaik ta cholmantal jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe. Vaʼun li ta 1943, xi laj yal li ermano Nathan Knorr ta sventa ti la jpastik kanal li ta Tribunal Supremo ta Estados Unidose: «Ti jech la jpasantik kanale, jaʼ ta aventaik. Yuʼun ti muʼyukuk xa la acholik mantale, muʼyuk xa srasonal ay jkʼankutik parteal ta Tribunal Supremo ti jechuke. Voʼoxuk ta aventaik ti jech la jtsaltik li kontrainele; voʼoxuk li jcholmantaloxuke, voʼoxuk ti avermano abaik ta spʼejel Balumil ti muʼyuk bu aviktaojik-o li cholmantale xchiʼuk ti muʼyuk bu chaviktaik-oe. Ti jech kʼot ta nopel yuʼunike jaʼ koliyal ti tukʼ-o yoʼonton li steklumal Kajvaltike». Koliyal ti jaʼ jech tukʼ yoʼontonik li ermanoetik avi eke, ep tajek jpasojtik kanal ta yantik lumetik. Jaʼ jech, li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li cholmantale xuʼ me tstsal yuʼun li kontrainele.

12. ¿Kʼusi jpʼel ta koʼontontik spasel?

¹² Mi ep tajek sbalil chkiltik jech kʼuchaʼal kʼulejal li kabteltik yakʼojbutik Jeovae, mu me jaʼuk noʼox ta jkʼantik ti «ep j-oratike», moʼoj, yuʼun ta jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik yoʼ «tsʼakal xkalbetik skʼoplal li mantal sventa li lekil [aʼyejetike]» (Ech. 20:24; 2 Tim. 4:5). Pe, ¿kʼusi chkakʼtik ta chanel li ta cholmantale? Jaʼ li yan kʼulejal chakʼbutik Diose.

13, 14. 1) ¿Kʼusi kʼulejal chalbe skʼoplal Jesus li ta Mateo 13:52? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xkepajestik batel?

¹³ Li kʼusitik melel yakʼoj jnaʼtik Jeova ti jaʼ li ‹Dios ti melel xkʼopoje›, jaʼ li yoxibal kʼulejal ta mantal ti chkalbetik batel skʼoplale (2 Sam. 7:28; Sal. 31:5). Li Jeovae jaʼ li Jtotik ti toj lek yoʼontone, yuʼun chakʼbe xchan kʼusitik melel li buchʼutik chiʼtaate. Kʼalal laj kaʼitik ta sba velta li kʼusitik melele jech-o xa la jchantik tal ta Vivlia, ta vunetik, ta asambleaetik xchiʼuk li ta tsobajeletike. Jaʼ jech ep xa jtsobojtik tal li achʼ xchiʼuk li mol kʼulejal laj yal Jesuse (kʼelo Mateo 13:52). Mi jech chkakʼtik persa sjokʼel jech kʼuchaʼal kʼulejal li kʼusitik melel ta Vivliae, li Jeovae ta me skoltautik sventa x-epaj batel li jkʼulejaltik ta mantale (kʼelo Proverbios 2:4-7). ¿Pe kʼuxi xuʼ jpastik?

¹⁴ Skʼan lek baxbolutik ta xchanel li Vivliae xchiʼuk li yan jvuntike, yuʼun skʼan xkaʼibetik lek smelolal. Mi jaʼ jech ta jpastike ta me xkojtikintik yan kʼusitik melel ti muʼyuk toʼox bu kabinojtike (Jos. 1:8, 9; Sal. 1:2, 3). Xi laj yal li baʼyel revista Li Jkʼel osil ta toyole ta julio ta 1879: «Li kʼusitik melele xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jtekʼ nichim li ta taki xokol balumile. Pim xa tajek ta chopol tsʼiʼlel, jutuk xa mu chnetʼat komel. Jaʼ yuʼun, mi chakʼan chatae skʼan vikʼiluk asat; [...] mi chakʼan chavuʼunine skʼan xakuji. Mu me taʼlouk xavaʼi ta jun anichim. [...] Jechuk-o xatsob; jechuk-o xasaʼ». Skʼan me oyuk tajek ta koʼontontik saʼel mas li kʼulejal ta sventa li kʼusitik melel ta Vivliae.

15. 1) ¿Kʼusitik melel ta Vivlia ti xuʼ xkaltik ti «mol» xae? 2) ¿Bu junukal ti batsʼi akʼanoj tajeke?

¹⁵ Kʼalal lik jchantik li Vivliae la jtatik li kʼusitik melel ti ep tajek sbalile. Taje xuʼ xkaltik ti «mol» xae, yuʼun jaʼ li kʼusitik baʼyel la jchantike xchiʼuk ti lik jkʼuxubintike. Junantik li kʼusitik melel taje jaʼ ti laj kaʼibetik smelolal ti jaʼ Jeova la spasutike xchiʼuk ti oy kʼusi xchapanoj ta jtojolaltike. La jchantik ti skʼanojutik tajeke, jaʼ yuʼun laj yakʼ li Xnichʼon sventa spojutik lokʼel li ta mulil xchiʼuk li ta lajelale. Laj kichʼtik albel smelolal xtok ti tslajes vokolil li Ajvalilal yuʼune xchiʼuk ti xuʼ xijkuxiutik ta sbatel osil ti bu xijmuyubaj xa noʼoxe xchiʼuk ti jun xa noʼox koʼontontike (Juan 3:16; Apok. 4:11; 21:3, 4).

16. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi oy laj yichʼ jelel ti kʼu toʼox yelan chkaʼibetik smelolal li ta Vivliae?

 ¹⁶ Bakʼintike persa chichʼ jelel ti kʼu toʼox yelan kaʼiojbetik smelolal junuk albil kʼop o junantik versikulo li ta Vivliae. Mi jech kʼot ta pasele skʼan me jchʼakbetik skʼakʼalil sventa jchantik lek xchiʼuk ti jnopbetik skʼoplale (Ech. 17:11; 1 Tim. 4:15). Maʼukuk noʼox me jchantik ti bu tsotsik skʼoplal li ta achʼ kʼu yelan chichʼ aʼibel smelolale, moʼoj, skʼan jkʼelbetik lek skʼoplal xtok li kʼusitik muʼyuk tsots skʼoplal yilele xchiʼuk skʼan xkaʼibetik lek smelolal li kʼusi sjelbenale. Mi jaʼ jech ta jpastike, li kʼusitik melel ti achʼ toe jaʼ me chepajes li jkʼulejaltik ta mantale. ¿Pe kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jechuk jpastike?

17, 18. ¿Kʼuxi tskoltautik li chʼul espiritue?

¹⁷ Li Jesuse laj yal ti xuʼ svules ta joltik kʼusitik jchanojtik li xchʼul espiritu Diose (Juan 14:25, 26). ¿Kʼuxi chkoltaat yuʼun chʼul espiritu li jun «[jchanubtasvaneje]»? Jkʼeltik avil kʼusi kʼot ta stojolal Peter li ta sjabilal 1970, kʼajomal toʼox 19 sjabilal xchiʼuk mu toʼox jaluk yochel li ta Betel ta Gran Bretañae. Kʼalal jaʼo yakal ta cholmantal ta naetike, lokʼ tal jun vinik ti te xa van 50 sjabilale xchiʼuk oy lek yisim ta sjunul xokon sat. Xi kʼot yalbe li Petere: «¿Mi oy ta avoʼonton chavaʼibe smelolal li Vivliae?». Li vinik taje jaʼ juda xchiʼuk jaʼ jun jchanubtasvanej, jaʼ yuʼun labal sba laj yaʼi ti albat yuʼun jun uni kerem ti chchanubtasat ta Vivliae. Jaʼ yuʼun, xi la sjakʼ sventa xakʼ ta preva li Petere: «Lek oy, albun kaʼi, ¿mi xa naʼ ta kʼusi kʼopal laj yichʼ tsʼibael li slivroal Daniele?». Li Petere laj yalbe ti oy tuchʼantik laj yichʼ tsʼibael ta arameoe. Xi laj yal ta tsʼakal li Petere: «Labal to sba laj yaʼi ti jnabe li stakʼobile, pe mas to labal sba laj kaʼi li voʼone. ¿Pe kʼuxi la jnabe li stakʼobile? Yuʼun kʼalal li-ay ta jnaʼe la jchan li revista La Atalaya xchiʼuk ¡Despertad! ti mas to achʼike, vaʼun la jta jun mantal ti jaʼ chalbe skʼoplal ti ta arameo kʼop laj yichʼ tsʼibael li slivroal Daniele». * Jaʼ yuʼun, li chʼul espiritue xuʼ svules ta joltik li kʼusitik jchanojtike xchiʼuk li kʼusitik jnakʼojtik kʼuchaʼal kʼulejale (Luk. 12:11, 12; 21:13-15).

¹⁸ Mi ep tajek sbalil chkiltik li chanubtasel chakʼbutik Jeova ta sventa li kʼusitik melele, jaʼ me tstij koʼontontik sventa jsaʼtik mas li mol xchiʼuk li achʼ kʼulejale. Jech xtok jaʼ me tstij koʼontontik yoʼ masuk to jtojtik ta vokol xchiʼuk ti masuk to jkʼantik li pʼijilal yuʼun Diose. Vaʼun jaʼ me jech lek chapalutik sventa jchanubtastik li yantike.

19. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchabitik li jkʼulejaltik ta mantale?

¹⁹ Li Satanas xchiʼuk li sbalumile jech-o me chakʼik persa ti xkʼunib li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li jkʼulejaltik ta mantal laj kalbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe. Mi muʼyuk la jchabi jbatike, xuʼ snit koʼontontik yoʼ jaʼuk jsaʼtik mas li takʼine xchiʼuk ti x-ayan ta koʼontontik ti batsʼi lekuk tajek li jkuxlejaltike xchiʼuk ti xijtoyet xa ta skoje. Pe li jtakbol Juane laj yal ti chjelav «li balumile xchiʼuk li kʼusi tskʼan yoʼontone» (1 Juan 2:15-17). Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik tajek persa yoʼ jechuk-o jkʼantik li jkʼulejaltik ta mantale.

20. ¿Kʼusi jpʼel ta avoʼonton spasel yoʼ xachabi li akʼulejal ta mantale?

²⁰ Jpʼeluk me ta avoʼonton xapʼaj li kʼusitik tskʼunibtas yaʼi li kʼanelal avuʼun ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose. Jechuk-o xachol mantal ta sjunul avoʼonton xchiʼuk jechuk-o me xakʼan li kabteltik yakʼojbutik Jeovae. Jechuk-o me xasaʼ li kʼusitik melel ta Vivliae. Mi jech chapase yakal me chatsob li akʼulejal ta vinajel «ti bu mu xnopaj batel li j-elekʼe xchiʼuk ti bu mu x-och xchanule». Yuʼun jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse, «ti bu oy akʼulejalike jaʼ te oy ek li avoʼontonike» (Luk. 12:33, 34).