YEHOWA MAWU woɔ Kristofohi he wami kaa a suɔ tue mi jɔmi. E suɔ kaa waa kɛ nɔ tsuaa nɔ nɛ hi si ngɛ tue mi jɔmi mi. Nihi nɛ a sɔmɔɔ Yehowa ngɛ anɔkuale mi ɔ peeɔ jã, nɛ lɔ ɔ haa nɛ a náa tue mi jɔmi babauu. Enɛ ɔ gblaa nihi fuu nɛ a suɔ nɛ a ná tue mi jɔmi ɔ kɛ baa asafo ɔ mi.

Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wɔ tsɛ kpanaa ko nɛ e ngɛ Madagascar a yɔse kaa kake peemi ngɛ Yehowa Odasefohi a kpɛti. E de e he ke, ‘ke i kɛ jami ko maa bɔ ɔ, lɛɛ jã jami nɛ ɔ.’ Be komɛ a se ɔ, e kpa wɔ ɔ jami, nɛ e kɛ nyɔhiɔ komɛ pee tsakemihi, nɛ e dla e gba si himi ɔ konɛ e kɛ Ngmami ɔ nɛ kpa gbi. Pee se ɔ, e ba plɛ Yehowa nɛ ji tue mi jɔmi Mawu ɔ sɔmɔlɔ.

Kaa bɔ nɛ e ba ngɛ nyumu ɔ blɔ fa mi ɔ, jeha fɛɛ jeha a, nihi akpehi abɔ ba piɛɛ Kristofohi asafo ɔ he akɛnɛ a suɔ kaa a ná tue mi jɔmi ɔ he je. Se Baiblo ɔ tsɔɔ kaa ke ‘hunga jemi kɛ pɛ’ ngɛ asafo ɔ mi ɔ, e ma nyɛ ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ nihi a kpɛti, nɛ e kɛ nyagbahi maa ba. (Yak. 3:14-16) Wa bua jɔ kaa Baiblo ɔ ha wɔ ga womi nɛ nile ngɛ mi nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa kua nyagba nɛ ɔmɛ, nɛ wa ha nɛ tue mi jɔmi nɛ ngɛ wa kpɛti ɔ mi nɛ wa. Bɔ nɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa pee jã a, nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi ní komɛ nɛ ya nɔ nitsɛnitsɛ ɔ a he nɛ waa hyɛ.

“I nyɛ we nɛ i kɛ nyɛminyumu ko nɛ i kɛ lɛ tsuɔ ní ɔ nɛ hi si saminya. Ligbi ko nɛ wa ngɛ nya sae ɔ, nihi enyɔ komɛ ba pã wa nɔ.”​—CHRIS.

“Tlukaa a, nyɛmiyo ko nɛ i kɛ lɛ pɔɔ fiɛɛmi yami ɔ kɛ mi kpa fiɛɛmi ɔ yami. Lɔ ɔ se ɔ, e kɛ mi tui munyu hu. I li nɔ́ nɛ ha nɛ e ba lɛ jã.”​—JANET.

“Wɔ ni etɛ lɛ wa ngɛ ní sɛɛe ngɛ tɛlifoo nɔ. Nɔ kake sɛ wɔ kaa e ngɛ kpa a nɔ jee, nɛ i susu kaa e je nɔ niinɛ. Kɛkɛ nɛ i tu e he munyu yaya kɛ tsɔɔ nɔ kpa a ngɛ tɛlifoo ɔ nɔ, se mamoo e ji kpa a nɔ lolo.”​—MICHAEL.

“Pɛ sɛ blɔ gbali enyɔ komɛ a kpɛti ngɛ wa we asafo ɔ mi. Nɔ kake bɔni e nyɛmi ɔ jɛmi. A nya sami ɔ wo ni komɛ a kɔni mi nyu.”​—GARY.

Eko ɔ, o ma susu kaa sane nɛ ɔmɛ pi nyagba tsɔ. Se kɛ̃ ɔ, eko fɛɛ eko ma nyɛ maa hao nɔ ko wawɛɛ, nɛ e ma nyɛ ma puɛ tue mi jɔmi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ hulɔ. Se bua jɔmi sane ji kaa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yi nɛ ɔmɛ tsuo ngɔ Baiblo ɔ ga womi kɛ tsu ní, nɛ a nyɛ dla a kpɛti. Mɛni Baiblo blɔ tsɔɔmi lɛ o susu kaa e ye bua mɛ?

“Nɛ nyɛ yaa nɛ ɔ, nyɛ ko ya pɛ ngɛ blɔ ɔ nɔ.” (1 Mose 45:24) Yosef lɛ e kɛ ga womi  nɛ ɔ ha e nyɛmimɛ ɔmɛ be mi nɛ a kpale kɛ yaa a tsɛ ɔ ngɔ ɔ. Nile ngɛ munyu nɛ ɔ mi wawɛɛ! Ke nɔ ko nyɛ we e he nɔ yemi ɔ, e mi mi fuɔ mlamlaamla, nɛ e ma nyɛ maa wo ni kpahi a mi mi la. Chris yɔse kaa e woɔ e he nɔ, nɛ e yeɔ ha lɛ kaa e kɛ blɔ tsɔɔmi ma tsu ní. Akɛnɛ e suɔ kaa e pee tsakemi he je ɔ, e kpa nyɛminyumu nɛ e kɛ lɛ sã nya a pɛɛ, nɛ e bɔ mɔde kaa e maa ye e he nɔ. Amlɔ nɛ ɔ, mɛ tsuo a ngɛ Yehowa sɔmɔe kɛ bua jɔmi.

‘He nɛ kpe be ɔ, yi mi tomi peeɔ yaka.’ (Abɛ 15:22, NW) Janet ma e juɛmi nya si kaa e sa nɛ e kɛ e tsui tsuo nɛ pɛtɛ anɔkuale nɛ ɔ he. E mwɔ e yi mi kpɔ kaa e kɛ nyɛmiyo kpa a maa ‘kpe,’ aloo e kɛ lɛ ma ya sɛɛ ní. Benɛ a ngɛ ní ɔ sɛɛe ɔ, Janet gu ga blɔ nɔ kɛ bi nyɛmiyo ɔ konɛ e tsɔɔ nɔ́ he je nɛ e kɛ lɛ tui munyu hu ɔ. Sisije ɔ, ní sɛɛmi ɔ he wa bɔɔ, se pee se ɔ, akɛnɛ a to a tsui si kɛ sɛɛ ní he je ɔ, a nyɛ tsu nyagba a he ní blɛuu. Nyɛmiyo ɔ ba na kaa sane ko nɛ ya nɔ nɛ e susu kaa Janet he ngɛ mi ɔ, mamoo Janet li he nɔ́ ko po. E ye pɔpu ha Janet, nɛ a kpale pee kake kɛ ngɛ Yehowa sɔmɔe.

“Lɔ ɔ he ɔ, ke o kɛ o nike ní ba bɔ sami la tɛ ɔ hɛ mi, nɛ o kai ngɛ lejɛ ɔ kaa o nyɛmi kɛ mo ngɛ sane ko ɔ, si o nike ní ɔ ngɛ lejɛ ɔ, ngɛ bɔ sami la tɛ ɔ hɛ mi. Yaa esɔ, nɛ o kɛ o nyɛmi ɔ ya kpata lolo.” (Mat. 5:23, 24) Eko ɔ, o ma kai kaa Yesu kɛ ga womi nɛ ɔ ha ngɛ e Yoku ɔ Nɔ Fiɛɛmi ɔ mi. Benɛ Michael na kaa e susuu we e nyɛmi ɔ he, nɛ e tu munyu yaya kɛ kɔ e he ɔ, e hao lɛ wawɛɛ. E fia e pɛɛ si kaa e ma dla e kɛ e nyɛmi ɔ a kpɛti. E je he si bami mi nɛ e kpa e nyɛmi ɔ nɛ e tɔ̃ e nɔ ɔ pɛɛ. Mɛni je mi kɛ ba? Michael de ke, “Ye nyɛmi ɔ je e tsui mi nɛ e ngɔ ye he tɔmi ɔ kɛ pa mi.” Huɛ pee huɛ ekohu.

“Ke nɔ ko kɛ e nyɛmi ngɛ sane ko ɔ, nyɛɛ na ha nyɛ sibi, nɛ nyɛ kɛ pa nyɛ he.” (Kol. 3:12-14) Ngɛ nyɛmimɛ yi enyɔ nɛ a kɛ be fuu tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ a blɔ fa mi ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e mi mi jɔ ɔ ha nɛ a susu sane bimihi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ a he: ‘Anɛ e da blɔ kaa wa ma ha nɛ pɛ nɛ ngɛ wɔ ni enyɔ ɔmɛ wa kpɛti ɔ nɛ puɛ ni kpahi a bua jɔmi lo? Anɛ wa ngɛ yi mi tomi pɔtɛɛ ko he je nɛ e sɛ nɛ wa dla wa kpɛti konɛ waa ya nɔ nɛ wa sɔmɔ Yehowa ngɛ tue mi jɔmi mi lo?’ A kplɛɛ asafo mi nɔkɔtɔma a ga womi ɔ nɔ, nɛ a kɛ tsu ní. Amlɔ nɛ ɔ, a peeɔ kake kɛ fiɛɛɔ sane kpakpa a.

Ga womi nɛ ngɛ Kolose Bi 3:12-14 ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa dla waa kɛ nihi wa kpɛti ke ji wa tɔ̃ a nɔ ɔ. Nihi fuu yɔse kaa ke a ba a he si ɔ, a nyɛɔ nɛ a kɛ nihi a tɔmihi paa mɛ, nɛ a jeɔ ngɛ a mi. Se ke wa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ, nɛ loloolo ɔ, nyagba a ngɛ ɔ, anɛ wa ma nyɛ maa ngɔ sisi tomi mlaa nɛ ngɛ  Mateo 18:15 ɔ kɛ tsu ní lo? Yesu ga womi nɛ ɔ kɔɔ blɔ nɔ nɛ wa maa gu kɛ tsu yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ nɔ ko pee kɛ si e nyɛmi ɔ he ní. Se eko ɔ, e maa hia nɛ o ngɔ sisi tomi mlaa nɛ ɔ kɛ tsu ní. Moo ya o nyɛminyumu aloo o nyɛmiyo ɔ ngɔ nɛ o je he si bami kɛ mi mi himi mi nɛ o kɛ lɛ nɛ sɛɛ sane ɔ he ní, konɛ nyɛ dla nyɛ kpɛti.

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo ɔ haa wɔ ga womi kpahi. Nɛ ga womi nɛ ɔmɛ fuu kɔɔ mumi ɔ yiblii nɛ wa maa wo ɔ he. Mumi ɔ yiblii nɛ ɔmɛ ji “suɔmi, bua jɔmi, he jɔmi, tsui si tomi, mi mi himi, kpakpa peemi, hemi kɛ yemi, he si bami kɛ he nɔ yemi.” (Gal. 5:22, 23) Kaa bɔ nɛ ke a wo klama ko mi nu ɔ, e nyɛɔ tsuɔ ní saminya a, jã kɛ̃ nɛ su kpakpahi yeɔ bua nɛ tue mi jɔmi hii wa kpɛti.

E slo bɔ nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ peeɔ e ní ha. E slo wa ti nɔ tsuaa nɔ kɛ e subai, kɛ bɔ nɛ e naa níhi ha. Enɛ ɔ haa nɛ wa bua jɔɔ ni kpahi a he. Nɔkɔtɔma ko nɛ e ngɛ níhi a si kpami wawɛɛ ɔ de ke: “Ke nɔ ko gboɔ zo ɔ, e he maa wa ha lɛ kaa e kɛ nɔ ko nɛ gbo we zo, aloo e nyɛɔ suu nihi a he ɔ maa bɔ. Eko ɔ, wa maa na slɔɔto nɛ ɔ kaa nɔ́ ko nɛ he hia we tsɔ, se kɛ̃ ɔ, e ma nyɛ maa ngɔ haomi nguahi kɛ ba.” Se anɛ o susu kaa akɛnɛ e slo bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ha a he je ɔ, bɔ tsuaa bɔ nɛ ji ɔ, lɔ ɔ maa ngɔ nyagba kɛ ba lo? Mo susu bɔfo ɔmɛ a kpɛti nihi enyɔ a he nɛ o hyɛ. Kɛ o naa Petro kɛɛ? Eko ɔ, o naa lɛ kaa nɔ ko nɛ nyɛɔ tuɔ munyu, nɛ e peeɔ e ní kplakplaakpla. Nɛ Yohane hu nɛɛ? Eko ɔ, wa maa bu lɛ kaa nɔ ko nɛ e suɔ nɔmlɔ, nɛ e susuɔ e munyu tumi kɛ e ní peepeehi a he saminya. Eko ɔ, nɔ́ ko he je nɛ wa naa mɛ jã a nɛ. E ngɛ kaa nɔ́ nɛ e slo a ti nɔ tsuaa nɔ kɛ bɔ nɛ e peeɔ e ní ha. Se kɛ̃ ɔ, a pee kake kɛ tsu ní. (Níts. 8:14; Gal. 2:9) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Kristofohi nɛ e slo bɔ nɛ a peeɔ a ní ha a ma nyɛ maa pee kake kɛ tsu ní.

 Eko ɔ, ngɛ nyɛ we asafo ɔ mi ɔ, nyɛmi ko ngɛ nɛ e munyu tutui kɛ e ní peepee gbaa o nya wawɛɛ. Se o le kaa Kristo gbo ha jamɛ a nɔ ɔ, nɛ e sa nɛ o je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ lɛ. (Yoh. 13:34, 35; Rom. 5:6-8) Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ o kua jamɛ a nɔ ɔ, aloo o de ke o kɛ lɛ be huɛ pee. Mohu ɔ, mo bi o he ke: ‘Anɛ ye nyɛmi ɔ ngɛ nɔ́ ko pee nɛ teɔ si kɛ woɔ nɔ́ nɛ Ngmami ɔ tsɔɔ ɔ lo? Anɛ e je blɔ nɛ e ngɛ jã pee konɛ e kɛ ye ye tsui lo? Aloo pe e slo bɔ nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ peeɔ e ní ha kɛkɛ?’ Jehanɛ hu ɔ, sane bimi ko nɛ he hia wawɛɛ ji: ‘Mɛni su kpakpa lɛ e ngɛ nɛ ma nyɛ ma kase?’

Nyagbe sane bimi ɔ he hia wawɛɛ. Ke nɔ ɔ suɔ munyu tumi, nɛ o sume munyu tumi ɔ, mo susu bɔ nɛ e he be wae ha lɛ kaa e kɛ nɔ ko maa je ní sɛɛmi sisi ngɛ fiɛɛmi mi ha a he nɛ o hyɛ. Eko ɔ, o kɛ lɛ ma nyɛ maa ya fiɛɛmi nɛ o kase lɛ. Ke e nyɛɔ haa nɔ nɔ́ faa se moo lɛɛ o peeɔ kpɛle bɔɔ ɔ, mɛni he je nɛ o kase we lɛ konɛ o ná bua jɔmi ke ji o ke nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi, nihi nɛ a be he wami, aloo ohiatsɛmɛ ní ɔ? Oti ɔ ji kaa, ke e slo bɔ nɛ nyɛ peeɔ nyɛ ní ha po ɔ, nyɛ ma nyɛ maa hɛ nyɛ kɛ su nyɛ sibi a he ke ji nyɛ ngɔ nyɛ juɛmi kɛ ma su kpakpahi nɛ nyɛ ngɛ ɔ a nɔ ɔ. Eko ɔ, jã peemi be hae nɛ nyɛɛ pee huɛmɛ nɛ nyu bi ngɛ nyɛ kpɛti mohu lɛɛ, se e ma nyɛ ma ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi nyɛ kpɛti, nɛ tue mi jɔmi maa hi asafo ɔ mi hulɔ.

Eko ɔ, e slo bɔ nɛ Evodia kɛ Sintike a ti nɔ tsuaa nɔ peeɔ e ní ha. Se kɛ̃ ɔ, bɔfo Paulo wo mɛ he wami kaa “a pee kake ngɛ Nyɔmtsɛ ɔ he.” (Filip. 4:2) Anɛ mo hu o maa bɔ mɔde kaa o kɛ nihi maa pee kake konɛ tue mi jɔmi nɛ hi asafo ɔ mi lo?

Ke hu ngɛ mɔmɔhi a kpɛti ngɛ abɔɔ ko mi ɔ, e sa nɛ a hiaa, ke pi jã a, hu ɔ maa hiɛ, nɛ e ma puɛ abɔɔ ɔ. Jã kɛ̃ nɛ ke wa hɛɛ nihi a he juɛmi yaya, nɛ wa je we ngɛ wa mi ɔ, e ma nyɛ maa wa. Ke ninyɛ hyi nɔ ko tsui ɔ, e ma  nyɛ maa sa asafo ɔ tsuo he. Ke wa suɔ Yehowa kɛ wa nyɛmimɛ ɔ, wa maa bɔ mɔde kaa wa be hae nɛ pɛ tsɔwitsɔwi nɛ teɔ si ngɛ waa kɛ ni kakaaka komɛ wa kpɛti ɔ nɛ puɛ tue mi jɔmi nɛ ngɛ Mawu we bi a kpɛti ɔ, aloo e ha nɛ tue mi jɔmi ɔ nɛ ba si.

Ke wa dla pɛ nɛ ngɛ waa kɛ nihi wa kpɛti konɛ tue mi jɔmi nɛ ba a, nɔ́ nɛ maa je mi kɛ ba a maa pee wɔ nyakpɛ. Mo susu Odasefo no ko níhi a si kpami ko he nɛ o hyɛ. E de ke: “I susu kaa nyɛmiyo ko buɔ mi kaa jokuɛ. Enɛ ɔ gba ye nya wawɛɛ. Ye we abofu ɔ mi bɔni wami, nɛ i je we bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ hu. I de ye he ke: ‘E bui mi, enɛ ɔ he ɔ, imi hu i be lɛ bue fɛɛ.’”

Kɛkɛ nɛ nyɛmiyo ɔ bɔni lɛ nitsɛ e ní peepeehi a he susumi. E de ke: “I bɔni ye fã tɔmi ɔmɛ yɔsemi, nɛ enɛ ɔ ha nɛ i hao wawɛɛ. I ba na kaa e sa nɛ ma dla ye susumi. Benɛ i sɔle kɛ ha Yehowa ngɛ sane ɔ he ɔ, i he nɔ́ ko nyafii ko kɛ ya ke nyɛmiyo ɔ, nɛ i ngma lɛ sɛ womi kɛ kpa lɛ pɛɛ ngɛ ye su yaya a he. Wa fua wa sibi, nɛ wa ngmɛɛ sane ɔ he. Kɛ je lɔ ɔ se ɔ, wa pɛ́ hu.”

Nɔ fɛɛ nɔ hia tue mi jɔmi. Se ke nihi te si kɛ wo nihi, aloo nihi woɔ a he nɔ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a pee níhi nɛ puɛɔ tue mi jɔmi. Jã ji bɔ nɛ e ngɛ ngɛ nihi fuu nɛ a sɔmɔ we Yehowa a a kpɛti, se nihi nɛ a sɔmɔɔ Yehowa a lɛɛ, e sa nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ hi a kpɛti. Mawu mumi ɔ wo Paulo he wami nɛ e ngma ke: “I kpa nyɛ pɛɛ nɛ nyɛɛ ba nyɛ je mi saminya, bɔ nɛ maa sa ní tsumi nɛ Mawu tsɛ nyɛ ke nyɛ ba tsu ɔ. Nyɛɛ ba nyɛ he si; nyɛɛ pee nyɛ he humi, nɛ nyɛɛ to nyɛ tsui si. Nyɛɛ na ha nyɛ sibi nɛ nyɛɛ tsɔɔ kaa nyɛ suɔ nyɛ he niinɛ. Nyɛɛ bɔ mɔde nɛ nyɛɛ pee kake kɛ hi si. He jɔmi ɔ nɛ haa nyɛ peeɔ kake ɔ, Mawu mumi ɔ lɛ haa.” (Efe. 4:1-3) ‘He jɔmi nɛ haa nɛ wa peeɔ kake’ ɔ se be. Nyɛ ha nɛ waa wo mi he wami, nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa ma dla pɛ fɛɛ pɛ nɛ maa te si ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ.