YEHOVA LESA eba Abena Kristu ukutemwa umutende, kabili afwaya tuleba aba mutende. Nga tuli aba mutende, mu cilonganino mulaba umutende kabili ici cilalenga abantu abatemwa umutende baisa mu cilonganino ca Bwina Kristu.

Ku ca kumwenako, ing’anga imo iya ku calo ca Madagascar yalemona ifyo Inte sha kwa Yehova baba aba mutende. Yatontonkenye ukuti, ‘Nga nalefwaya ukutendeka ukupepa, iyi e mipepele ningabamo.’ Mu kupita kwa nshita iyi ng’anga yalilekele ukupupa imipashi, yaliwemye icupo ukulingana ne fyo amalembo yalanda kabili yalitendeke ukupepa Yehova, Lesa wa mutende.

Cila mwaka abantu abengi nga nshi abesa mu cilonganino ca Bena Kristu balasanga umutende uo bafwaisha ukukwata nga ifi fine cali kuli iyi ng’anga. Na lyo line, Baibolo ilanda ukuti, aba mu cilonganino nga bali no ‘bufuba ubwabipa kabili balekansana’ kuti baleka ukumfwana. (Yako. 3:14-16) Lelo Baibolo yalitweba ne fyo twingacita pa kuti tatulepusana na bambi e lyo ne fyo twingatwalilila ukuba aba mutende. Natulande pa fyacitike pa kuti tumone ifyo twingasambililako.

“Nshaleumfwana na munyinefwe umo uo nalebomba nankwe. Ilyo twaleumana, abantu babili balishile mu kututamba.”—E fyalandile ba CHRIS.

“Nkashi uo nalebomba nankwe mu mulimo, alilekele ukubomba na ine. Lyena alilekele no kunsosha. Nomba nshaishibe icalengele.”—E fyalandile ba JANET.

“Nalelanda na bantu babili pa foni. Ilyo umo alaile ukuti afuma pa foni, namwene kwati naputula. Lyena natendeke ukulanda ifyabipa pali ena kuli umbi uo natwalilile ukulanda nankwe pa foni, lelo ulya uo nalelanda nankwe pa kubala alekutika fyonse ifyo nalelanda.”—E fyalandile ba MICHAEL.

“Mu cilonganino cesu, bapainiya babili balipusene. Umo alesaalula umubiye. Ifi bapusene fyalengele aba mu cilonganino bafupuulwa.”—E fyalandile ba GARY.

Nalimo kuti mwatila iyi milandu iinono. Lelo yonse kuti yakalifya abo ikumine kabili kuti baleka ukucita bwino mu fya kwa Lesa. Nomba icaweme ca kuti bonse aba aba bwananyina balikonkele ifyo Baibolo ilanda kabili balitendeke ukumfwana na kabili. Malembo nshi ayabafwile?

“Mwilaumana mu nshila.” (Ukute. 45:24) Ifi e fyo Yosefe aebele bandume nankwe ilyo balebwelelamo kuli shibo. Ala aya mashiwi yasuma! Umuntu nga tailama kabili alakalipa bwangu, kuti alenga bambi nabo balakalipa. Ba Chris balilwike ukuti  bali ne cilumba kabili baleshimunuka ukukonka ifyo babafunda. Nomba apo balefwaya ukwaluka, balilombele ubwelelo kuli munyinefwe uo baleumana nankwe kabili balibombeshe ukulalama ubukali. Uo balebomba nankwe alimwene ifyo ba Chris baleesha na maka ukwaluka kabili na o alitendeke ukwaluka. Pali ino nshita balatemwa ukubombela Yehova pamo.

“Abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana.” (Amapi. 15:22) Ba Janet bapingwilepo ukukonka ifyaba pali ili lembo. Balile kuli nkashi pa kuti ‘balanshanye.’ Ilyo balelanshanya, ba Janet baipwishe nkashi ukuti abebe ico abapatile. Pa kubala tabalanshenye bwino lelo ilyo balelanshanya ifintu fyalitendeke ukwaluka. Nkashi aishileiluka ukuti taumfwikishe ifyo ifintu fyali no kuti tapali ifyo ba Janet bacitile ifya ku mukalifya. Nkashi alilombele ubwelelo kabili balitendeke ukubombela Yehova pamo.

“E ico, nga uletwala ica bupe ku ciipailo, kabili palya pene waibukisha ukuti munonko ali na cimo kuli iwe, ushe ica bupe cobe pa ntanshi ya ciipailo, no kubwelelamo; utale uyeumfwana na munonko.” (Mat. 5:23, 24) Nalimo muleibukisha ukuti Yesu alandile aya mashiwi mu Lyashi lya pa Lupili. Ba Michael balyumfwile ububi ilyo bailwike ukuti ifyo balandile fyalelanga ukuti tabali ne cikuuku kabili tabalelangulukilako munyinabo. E ico ba Michael balefwaisha ukutendeka ukumfwana nankwe. Balile kuli munyinefwe no kulomba ubwelelo. Finshi fyafuminemo? Ba Michael batile, “Munyinane alimbelele uluse no mutima onse.” Balitendeke ukumfwana na kabili.

“Muleshipikishanya no kubelelana uluse nga umo ali ne ca kuilishanya ku munankwe.” (Kol. 3:12-14) Eluda alyafwile bapainiya babili abapusene, abebele ukutontonkanya pa mepusho pamo nga aya: Bushe cili fye bwino ukuti ifwe babili tulenge bambi baleumfwa ububi pa mulandu fye wa kuti twalipusana? Bushe pali umulandu wine wine uwingalenga twafilwa ukulashipikishanya no kulabombela Yehova mu mutende?’ Bapainiya balikonkele ifyo eluda abafundile. Nomba balomfwana kabili balabombela pamo ilyo balebila imbila nsuma.

Nga twakonka amashiwi ayaba pali ili lembo twayambula ilya Abena Kolose 3:12-14, kuti twatendeka ukumfwana no muntu uutukalifye. Abengi basanga ukuti, nga bali abaicefya balelela bambi no kulabako ku filubo fyabo. Bushe kuti twabomfya ifyaba pali Mateo 18:15 nga twafilwa ukumfwana na uo twapusana nankwe nangu ca kuti natwesha na maka ukutendeka ukumfwana nankwe? Ifyo Yesu atufundile pali ili lembo filosha ku  fyo umuntu alingile ukucita umunankwe nga amubembukila. Na lyo line kuti mwacita ifyo ilembo lyalandapo. Kuti mwaya kuli munyinenwe nelyo nkashi no kulanshanya nankwe no kupwisha ubwafya, kabili mulingile ukuba abaicefya ilyo mulelanshanya.

Kwena Baibolo yalilanda pa fintu na fimbi ifyo twingacita nga twapusana na banensu. Pa kuti mulekonka ifyo Baibolo yalanda mulingile ukukwata “ifisabo fya mupashi” pamo nga “kutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icikuuku, ubusuma, icitetekelo, ukufuuka, no kuilama.” (Gal. 5:22, 23) Filya fine amafuta yalenga mashini yalabomba bwino, ifisabo fya mupashi na fyo filalenga calatwangukila ukupanga umutende.

Icifyalilwa mibele iyapusanapusana iyo cila muntu akwata kabili kuti yalenga twaba ifibusa sana na bantu bambi. Na lyo line ifi twaba ne fifyalilwa ifyapusanapusana, kuti twalapusana. Eluda uwabomba pa myaka iingi atile: “Umuntu uwaba ne nsoni kuti alafilwa ukuba pamo no muntu uwalandikisha. Kuti twamona kwati ubu te bwafya sana; lelo kuti bwaba bwafya.” Bushe mulemona ukuti abantu abapusana ififyalilwa kuti bafilwa ukulaumfwana? Natulande pa batumwa babili. Bushe Petro ali shani? Nalimo kuti mwatila alelandikisha kabili alecita ifintu ukwabula ukutontonkanyapo bwino. Inga Yohane ali shani? Nalimo kuti mwatila ali no kutemwa, kabili ilingi line aletontonkanyapo sana ilyo ashilalanda na ilyo ashilacita fimo. Kwaliba ifilanga ukuti ifi e fyo aba abatumwa babili bali. Cimoneka kwati balipusene ififyalilwa. Na lyo line balibombele bwino pamo. (Imil. 8:14; Gal. 2:9) Na muno nshiku mwine, Abena Kristu abapusana sana ififyalilwa kuti babombela pamo.

Nalimo na mu cilonganino cenu mwaliba uwa bwananyina uulanda ne lyo uucita  ifimukalifya. Lelo mulingile ukulaibukisha ukuti na o wine Kristu alimufwilile kabili mulingile ukumutemwa. (Yoh. 13:34, 35; Rom. 5:6-8) Kanshi mu cifulo ca kulamona ukuti uyo muntu te kuti abe cibusa wenu nelyo ukumutaluka, mulingile ukuyipusha amuti: ‘Bushe munyinefwe nelyo nkashi alacita ifyo Amalembo yakaanya? Bushe ankalifya fye ku mufulo? Nelyo bushe twapusana fye ififyalilwa?’ Na kabili icipusho icacindamana ca kuti: ‘Mibele nshi iisuma iyo akwata iyo ningatemwa ukukwatako?’

Tulingile ukubika amano ku casuko kuli ici cipusho ca kulekelesha. Nga ca kuti umuntu alalanda sana e lyo imwe tamulandalanda, tontonkanyeni pa fyo cangukila uyo uwa bwananyina ukutendeka ukulanshanya na bantu mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Kuti mwaeba uyo uwa bwananyina ukuti mukabombe nankwe mu mulimo pa kuti mukasambilileko fimo. Nga ca kuti ni kapekape, e lyo imwe muli mpungu iishiponya isako, kuti cawama mwamona insansa isho akwata ishaba mu kupeela abakalamba, abalwalilila nelyo abali mu kukabila. Ico tulelandapo ni ci, nangu ca kuti mwalipusana ififyalilwa, kuti mwaba ifibusa no wa bwananyina nga mulebika amano ku mibele yakwe iisuma. Kwena te kuti nalimo mube ifibusa sana lelo ukucita ifi kuti kwamwafwa ukupalama kuli uyo uwa bwananyina kabili kuti mwaba no mutende e lyo na mu cilonganino kuti mwaba umutende.

Nalimo Yuodia na Suntuki bali ne fifyalilwa ifyapusana. Lelo umutumwa Paulo abakoseleshe ukuba “abaikatana muli Shikulu.” (Fil. 4:2) Bushe na imwe e fyo mukacita pa kuti mukabe no mutende?

Filya fine ifyani fingatwalilila ukutabilila amaluba mwi bala nga tatufinukwile bwangu, e fyo na ifwe twingatwalilila ukufulilwa bambi nga tatupwishishe bwangu ubwafya. Umuntu nga aleenda ne cikonko ku  mukoshi, mu cilonganino te kuti mube umutende. Nga twalitemwa Yehova na ba bwananyina, tukeesha na maka ukupwisha ubwafya nga twapusana pa kuti umutende uwaba pa bantu ba kwa Lesa ukatwalilile.

Nga twabombela pa bwafya ilyo twapusana pa kuti tupange umutende, kuti twapapa ifisuma ifingafumamo. Nte umo, atile: “Naleumfwa kwati nkashi umo alemona kwati ndi mwaice. Ifi alecita fyalenkalifya umutima. Nalitwalilile ukumfwa ububi pa fyo alecita ica kuti na ine natendeke ukumusasukila. Natile, ‘Uyu nkashi tancindika kanshi na ine nshakulamucindika.’”

Pa numa uyu nkashi atendeke ukutontonkanya pa fyo alecita. Atile: “Natendeke ukutontonkanya pa filubo ifyo nalecita, nalyumfwile sana ububi pa fyo nalecita. Nalilwike ukuti nalingile ukwaluka. Pa numa ya kupepa kuli Yehova pali ubu bwafya, napeele nkashi ubupe ubunono kabili namulembela kardi pa kulomba ubwelelo pa fyo nalecita. Twalikumbatene kabili twalilanshenye ukuti tusuuleko ku fyo twalecita. Pali ino nshita tatupusana.”

Abantu balafwaisha umutende. Lelo nga kwaba ifyabatiinya nelyo nga baliba ne cilumba, abengi batendeka ukucita ifilenga belaumfwana na bantu banabo. Ifi e fyaba abantu abengi abashipepa Yehova, lelo abantu abamupepa bafwile ukuba aba mutende kabili abaikatana. Lesa alengele Paulo alemba ati: “E ico ine. . . ndemupapaata ukuti muleikala ukulingana no bwite ubo Lesa amwitako. Muleicefya nga nshi kabili muleba abafuuka, muleshishimisha no kushipikishanya mu kutemwa. Mule-esha nga nshi ukusungilila ukwikatana uko umupashi wamupeela mu mutende uwikatanya.” (Efes. 4:1-3) Uyu “umutende uwikatanya” walicindama. E ico natutwalilile ukubombesha ukulapwisha amafya nga twapusana pa kuti uyu umutende utwalilile ukuba pali fwe bantu ba kwa Lesa.