JEHOVA MULIMU ususueza Bakreste kulata kozo, kuli baange kozo kuba kalemeno ka butokwa hahulu mwa bupilo. Halupilisana ka kozo ni babañwi, lutahisa kuli balapeli ba niti baikole kozo yetuna. Taba yeo itahisa kuli batu babañwi babasa tabeli lifapahano batabele kutaha mwa puteho ya Sikreste.

Ka mutala, ñaka yomuñwi yanaazibahala hahulu mwa Madagascar naalemuhile swalisano yene baikola Lipaki za Jehova. Naanahananga kuli, ‘Haiba muta omuñwi nikatabela kuba mwa bulapeli, bo ki bona bulapeli bonikaba ku bona.’ Hamulaho wa nako, muuna yo atuhela likezo zahae za bulauli, atanda likweli inze alukisa hande za linyalo lahae lene lisi la ka Mañolo, mi aba mulapeli wa Jehova, yena Mulimu wa kozo.

Ka kuswana ni muuna yo, silimo ni silimo batu babañata-ñata batahanga mwa puteho ya Sikreste, mona mobato fumananga kozo yebatokwa hahulu. Nihakulicwalo, Bibele italusa hande ka kuutwahala kuli, kuba ni “muna omaswe ni likañi” kukona kusinya swalisano ye mwa puteho ni kutahisa butata. (Jak. 3:14-16) Kono ka litohonolo, Bibele hape ilufa likelezo zende zeelutusa kuziba mwakuambukela matata ao ni zekona kulutusa kutahisa kozo. Kuli luzibe molukona kuezeza cwalo, halunyakisiseñi mitala ya batu babañwi yebonisa zeneezahezi luli mwa bupilo bwabona.

Bo CHRIS babulela kuli: “Nenifumana taata kulumelelana ni muzwale yene nibeleka ni yena. Nako yeñwi hane lusweli kuomana, kwataha batu bababeli kuto bona zeneezahala.”

Bo JANET babulela kuli: “Kaizeli yene nikutazanga ni yena, ka sipundumukela atuhela kubelekanga ni na mwa bukombwa. Mi hasamulaho, atuhela kunibulelisanga nihanyinyani. Nenisa zibi libaka lene litahisa cwalo.”

Bo MICHAEL babulela kuli: “Nako yeñwi nenisweli kuambola ni batu bababeli fa foni ka nako yeswana. Yomuñwi wabona alulaeza kuli ufelize kuambola, mi neninahana kuli haasautwa zeneambolwa. Mi cwale nakalisa kubulela lika zemaswe ka za hae ku mutu yene nisaambola ni yena fa foni, kono kanti yo yanaalaezize naasautwa zeneambolwa.”

Bo GARY babulela kuli: “Mwa puteho yaluna, mapaina bababeli nebakalile kusautwana. Paina yomuñwi naaomanyize yomuñwi. Kuomana kwabona nekuzwafisize babañwi.”

Mukana mwaikutwa kuli yeo haki miinelo yekona kutahisa butata. Niteñi, omuñwi ni omuñwi wa miinelo yecwalo neukona kutunka batu bao mwa maikuto kamba kubasitatalisa hahulu kwa moya. Kono mukatabela kuziba kuli mizwale ni likaizeli bao kaufelaa bona, nebakonile kutatulula matata ao ka kuitusisa Bibele, mi cwale sebapilisana ka kozo. Munahana kuli ki likuka lifi za mwa Bibele zenee batusize kutatulula matata ao?

“Musike mwanyemelana mwa nzila.” (Gen. 45:24) Josefa naafile kelezo yeo kwa  bana bahabo yena bane bakutela ku bo ndataa bona. Ao neli manzwi abonisa butali luli! Haiba mutu asabonisi buiswalo mi ahalifa kapili, ukona kutahisa kuli babañwi bahalife ni bona. Bo Chris nebafitile fa kulemuha kuli nebanani bufokoli bwa kuba ni buikuhumuso ni kusalata kusikululwa. Bakeñisa kuli nebabata kucinca mukwa wabona wo, bakupa swalelo ku muzwale yene baomanile ni yena mi balika ka taata kuba ni buiswalo, kuli basike banyemanga kapili. Muzwale yo, yanaabeleka ni bo Chris hanaalemuhile kuli nebalika ka taata kueza licinceho, ni yena akalisa kueza licinceho. Mi ka nako ya cwale, sibeli sabona baikola kusebeleza Jehova hamoho.

“Milelo haikondangi hakusina kulelisana.” (Liprov. 15:22) Bo Janet nebalemuhile kuli batokwa kusebelisa sikuka seo mwa bupilo bwabona. Baikatulela “kulelisana” kamba kuambolisana ni kaizeli yene bafapahani ni yena. Mwa ngambolo yabona, bo Janet ka maseme bakupa kaizeli yo kuli alukuluhe kubataluseza zenee munyemisize. Habakalisa kuambola za butata bo, nekuli taata kutalusa maikuto abona ka kulukuluha, kono hane bazwezipili kuambola ka kuwa pilu, bakala kuutwisisana hande. Kaizeli yo alemuha kuli naasika utwisisa feela taba yeñwi yenesa ami bo Janet. Kaizeli yo aikupela swalelo ku bo Janet, mi sibeli sabona sebautwana hape habanze basebeleza Jehova.

“Cwalehe hautisa mpo yahao kwa aletare mi hauli kwateñi uhupula kuli mwanahenu wabilaela ka za hao, usiye mpo yahao fapilaa aletare, mi uye. Pili uyo kutisana pilu ni mwanahenu.” (Mat. 5:23, 24) Mwendi mwahupula kelezo yeo yanaafile Jesu mwa ngambolo yahae ya fa lilundu. Bo Michael nebaikutwile hahulu bumaswe hane balemuhile kuli nebasika eza hande mutu yene baambola ni yena fa foni, ka kumubulela maswe. Nebaikatulezi kuli nebaka eza mobakonela kaufela kuli bakutise kozo mwahalaa bona ni yena. Nebaikokobelize ka kuya ku muzwale yene bafoselize ni kuyo ikupela swalelo ku yena. Ki lika mañi zenezwile mwateñi? Bo Michael babulela kuli, “Muzwale waka naaniswalezi habuniti.” Nebakalisize kuba balikani hape.

“Muzwelepili kutuhelelana ni kuswalelana ka pilu kaufela mutu ni kwanani libaka la kutongoka yomuñwi.” (Makolo. 3:12-14) Mwa taba ya likaizeli bababeli bane bafapahani, ili base basebelize sina mapaina ka nako yetelele, muuna-muhulu yomuñwi yasishemo naabatusize kuli banahanisise lipuzo zecwale ka ze: ‘Kana sibeli saluna lunani tukelo ya kusitatalisa babañwi bakeñisa kusautwana kwaluna? Kana luli lunani libaka leliutwahala la kusatuhelelana mifokolo yaluna ni kusazwelapili kusebeleza Jehova ka kozo?’ Likaizeli bao baamuhela kelezo ya muuna-muhulu yo ni kuisebelisa. Cwale sebautwana mi bakutazanga hamoho taba yende.

Haiba mutu yomuñwi amifoseza, kusebelisa kelezo ya Bibele yesazo taluswa, ye kwa Makolose 3:12-14, kukona kuba makalelo amande aka mitusa kutatulula butata bobu mwahalaa  mina ni mutu yamifoselize. Batu babañata balemuhile kuli kuba ni buikokobezo kubatusa kuswalela mutu yabafoselize ni kulibala feela ka za teñi. Kono haiba kubonahala kuli kusatokwahala kueza zeñwi ni hamulaho wa kueza buikatazo, kana sikuka sesi kwa Mateu 18:15 sakona kuitusiswa? Kelezo yanaafa Jesu kwa liñolo le, ibonisa muhato oswanela kuungiwa muta mutu afoseza mutu yomuñwi ka foso yetuna. Kono mwendi seo ki sona sikuka semutokwa kuitusisa mwa muinelo wamina. Mukatokwa feela kuatumela muzwale kamba kaizelaa mina yamifoselize ni kuikambota ni yena ka buikokobezo ni ka lilato ni kutatulula butata bwamina.

Ki niti kuli mwa Bibele kunani liakalezo zeñwi zekona kulutusa. Kono kuli mukone kusebelisa liakalezo zeo, mutokwa kubonisa “muselo wa moya . . . lilato, tabo, kozo, pilu-telele, sishemo, bunde, tumelo, bunolo, buiswalo.” (Magal. 5:22, 23) Sina oli moitusezanga kuli lisipi za mishini lisebeze hande, kuba ni tulemeno twa Mulimu totucwalo kwakona kumitusa kutatulula hande matata amina ka kozo.

Butu bwanani bona yomuñwi ni yomuñwi waluna, ili bobushutana-shutana, bukona kutahisa kuli lube ni silikani sesinde ni batu babañwi. Kono kuba ni butu bobushutana hape kukona kutahisa butata. Muuna-muhulu yomuñwi yayezi seli ufa mutala wo: “Mutu yanani maswabi ukona kufumana taata kuswalisana ni mutu yomuñwi yatabela kueza siango ni batu, ili yabulela hahulu. Kuba ni butu bobushutana cwalo kukona kubonahala kuli haki nto yetuna; niteñi, shutano yeo ikona kutahisa matata amatuna.” Kono kana munahana kuli batu babanani butu bobushutana hahulu batamehile kuba ni matata mwahalaa bona? Halunyakisiseñi mutala wa baapositola bababeli. Pitrosi naali mutu yacwañi? Mwendi mukahupula kuli naali mutu yanaabulelanga lika ka kulukuluha, ili wa kayeye. Joani bo? Mwendi zeluhupula ka za hae kikuli neli mutu yanaanani lilato, ili yo hañata naabulelanga ni kueza lika ka tokomelo. Kukana kwaba ni litaba zebonisa kuli baapositola bababeli bao nebali cwalo. Kubonahala kuli nebanani butu bobushutana.  Nihakulicwalo, nebasebelisani hande hamoho. (Lik. 8:14; Magal. 2:9) Taba yeo ibonisa kuli kwakonahala kuli Bakreste babanani butu bobushutana hahulu basebelisane hande kacenu.

Mwendi mwa puteho yamina kunani muzwale yomuñwi yaitusisanga lipulelo kamba kueza lika zemifilikanya. Kono cwale muhupula kuli Kreste naashwezi muzwale yo mi muswanela kubonisa lilato ku yena. (Joa. 13:34, 35; Maro. 5:6-8) Kacwalo, mwa sibaka sa kunahana kuli hakukonahali kueza silikani ni mutu yo kamba kulika kumuambuka, muipuze kuli: ‘Kana muzwale waka ueza lika zefosahalile luli, ili zesalumelezwi mwa Mañolo? Kana unani mulelo omaswe wa kubata kunisitatalisa? Kamba kana ki taba feela ya kuli butu bwaluna bwashutana?’ Hape, muipuze puzo ya butokwa ya kuli: ‘Kwa tulemeno totunde twanani tona, ki tulemeno tufi totukona kunitusa?’

Puzo ya mafelelezo yeo ki ya butokwa hahulu. Haiba mutu yomuñwi utabela hahulu kubulela, mi mina mu batu babakuzize, munahane mwafumanelanga bunolo kukalisa lipuisano ni batu haali mwa bukombwa. Mwakona kukupa mutu yo kuli musebeze ni yena mwa bukombwa mi mubone semukona kuituta ku yena. Haiba hañata yena ubonisize bufani kwa batu babañwi, kono mina hamuna hande moya wa bufani, mukaeza hande kulemuha tabo yetahiswa ki kubonisa moya wa bufani kwa basupali, bakuli, ni babatokwile. Sisupo ki sa kuli, nihaike kuli munani butu bobushutana, mina ni muzwale wamina mwakona kuba balikani haiba muisa mamelelo kwa tulemeno totunde twanani tona yomuñwi. Kueza cwalo hakuna kutahisa kuli mube balikani babatuna, kono kuka mitusa kuutwana, mi kukatahisa kuli kube ni kozo mwahalaa mina ni mwa puteho kaufela.

Kubonahala kuli bo Euodia ni Sintike nebanani mibonelo ya lika yeshutana hahulu kamba butu bobushutana. Nihakulicwalo, muapositola Paulusi naabasusuelize kuli “babe ni muhupulo oswana ku Mulena.” (Mafil. 4:2) Kana ni mina mwakona kulika kueza cwalo ni kulika kupilisana ka kozo ni babañwi?

Sina bucwañi bobuhula hahulu mwa simu ya lipalisa, maikuto amaswe elukona kuba ni ona  ka za batu babañwi akona kuhula haiba lusaikatazi kuazwisa mwa lipilu zaluna. Haiba mutu atuhelela maikuto acwalo kutoma mibisi mwa pilu yahae, nto yeo mane ikona kusinya moya omunde o mwa puteho. Haiba lwalata Jehova ni mizwale baluna, lukalika ka taata kubona teñi kuli lifapahano zaluna ni batu babañwi halifilikanyi kamba kufeza kozo yeliteñi mwahalaa batu ba Mulimu.

Haiba lutatulula lifapahano ze mwahalaa luna ni batu babañwi ka mulelo wa kutahisa kozo, lukatabiswa hahulu ki lika zende zekazwa mwateñi. Munyakisise zeneezahezi ku musali yomuñwi, yali Paki ya Jehova yanaabulezi kuli: “Neniikutwa kuli kaizeli yomuñwi naanieza inge kuli ni mwanana. Taba yeo nei nikataza luli. Hane nizwelapili kuikutwa kufilikana mwa pilu, nakala kumualabanga ka bunyemi haaniambolisa. Naipulelisa kuli, ‘Bakeñisa kuli haanikuteki, ni na hanina kumukuteka.’”

Kono Paki yo anahanisisa ka za likezo zahae. Ubulela kuli: “Nakalisa kulemuha bufokoli bone ninani bona, mi nainyaza luli kuli nenisa ezi hande. Nalemuha kuli nenitokwa kucinca munahanelo waka. Hamulaho wa kulapela ku Jehova ka za taba ye, nalekela kaizeli yo mpo yeñwi mi namulumela kadi fone niñozi manzwi a kuikupela swalelo kabakala moya omaswe one nibonisize. Lwakumbatana mi lwalumelelana kuli halusana kuhupula za taba yeo. Halusikaba ni matata amañwi hape.”

Batu kacenu batokwa hahulu kozo. Kono habakopana ni miinelo yekona kutahisa kuli baikutwe kuli bakona kuzwisiwa fa situlo sabona mi bakeñisa kuba ni buikuhumuso, babañata bakalanga kueza lika ka nzila yesi ya kozo. Lika zeo ki zona zeezahalanga kwa batu babañata babasa lapeli Jehova, kono batanga ba Jehova bababizwa ka libizo lahae, bona baswanela kupila ka kozo ni buiketo. Jehova naasusumelize Paulusi kuñola kuli: “Namikupa . . . kuli muzamaye ka mukwa oswanela, kulikana ni pizo yene mubizizwe ka yona, ka buikokobezo ni bunolo, ka pilu-telele, inze muswalelana ka lilato, munze mulika ka taata kubuluka buñwi bwa moya ka kozo yetamahanya.” (Maef. 4:1-3) “Kozo yetamahanya” batu yeo ki ya butokwa hahulu. Haike luzweleñipili kutiisa kozo yeo mi luikatulele kuli lukatatulula lifapahano kaufela zelukona kuba ni zona mwahalaa luna.