YEHOVA LEZA usakanga batōtyi bandi bekale mu ndoe. Wibasakilanga balondelonde ndoe umo ku mukwabo. Kulonga namino, kulengejanga ndoe mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Ino ndoe ikokelanga bantu bavule mu kipwilo.

Kimfwa, kilumbu umo wa mu Madagaskar paamwene ndoe idi mu bantu ba Yehova, wafudile ku kunena’mba, ‘Shi nasaka kutwela mu kipwilo, kino ye kyombwanya kutwela’mo.’ Kitatyi pa kupita’po, waleka’byo kutōta bandemona, washinta bintu mu busongi bwandi, ne kushilula kutōta Yehova, Leza wa ndoe.

Pamo bwa uno mwana-mulume, bantu bavule beluñanga mwaka ne mwaka ku kipwilo kya bwine Kidishitu ne kutana ndoe yobadi bakimba. Inoko tutanga mu Bible amba shi “mukao ne lupotopoto” bitwele mu kipwilo bibwanya kona kipwano ne kuleta kavutakanya. (Yakoba 3:14-16) Ino Bible witupa madingi mayampe a mwa kwepukila ano makambakano ne a mwa kulamina nyeke ndoe na batutu ne bakaka. Tutalei ano madingi moakwashishe mu myanda imo ya mu būmi.

“Twepile myanda na tutu umo otwadi twingila nandi. Potwadi twipotomeja, bantu babidi baiya kebetubandila.”​—CHRIS.

“Kaka umo onadi mvudile kusapula nandi kakidipo usaka kusapula nami. Waleka’nka ne kwisamba nami kwine. Ami kuyuka mwanda mpika.”​—JANET.

“Twadi twisamba na bantu basatu kya pamo ku telefone. Umo waunena’mba shala’po, ami nalanga’mba wakete. Kupwa nashilula kumunenakenya bibi ku bantu bakwabo babidi’ba, nanshi kwako aye kaketelepo telefone.”​—MICHAEL.

“Bapania babidi ba mu kyetu kipwilo bashilwile kwipya myanda. Umo waanza kufunina mukwabo. Lupotopoto lwabo lwakukeje bantu bakwabo.”​—GARY.

Padi ino myanda ibwanya kumweka bu mityetye. Inoko ibwanya kuleta kiji kya nyeke ku boba bepile’yo kadi ibwanya kona ne ndoe ya kipwilo. Na bya dyese, bano batutu ne bakaka balondele madingi a mu Bible ne kwaluja ndoe monka. Le ulanga i madingi’ka a mu Bible ebakweshe?

“Kemukakolwa kupotoma mu dishinda.” (Ngalwilo 45:24) Yosefa wāpele bamwanabo ano madingi a tunangu pobādi kebajokela kudi tata wabo. Shi muntu kadipo na kwīfula, kadi uloba bya bukidibukidi, nabya ukabipija bininge myanda. Kadi bibwanya’nka ne kulobeja bakwabo. Chris wajingulwile amba kitatyi kimo bimukomenanga kwityepeja ne kulonda madingi. Byaadi usaka  kushinta, wakalombele lusa kudi tutu obepotomeje nandi. Penepa Chris waanza kulonga bukomo bwa kwīfula. Pamwene uno tutu bukomo bwadi bulonga Chris mwanda wa kushinta, nandi walongela monka. Pano bengidilanga Yehova pamo mu ndoe.

“Kokwa kekudipo kukala-ñeni biswa-mutyima bilāla.” (Nkindi 15:22) Palekele mulunda na Janet kumuneneja, Janet wakwete butyibi bwa kwingidija uno vese wa mu Bible. Waendele kukamona uno kaka ne kwisamba nandi. Janet wamwipangwile shi i mulonge kintu kimufītyije mutyima nansha kumulobeja. Dibajinji, kebeivwenepo. Ino abo pa kwendelela na kwisambila’po na mutyima mutūke, beivwana. Uno kaka wajingulwile amba kadipo wivwanije senene myanda yalongekele ne amba Janet kamulubilepo nansha dimo. Walombele Janet lusa, ne bano bakaka babidi pano i balunda monka kadi bengidilanga Yehova kya pamo.

“Ebiya, shi uleta kyabuntu kyobe ku kisōkelo ino penepa ubavuluka’mba mwanenu udi nobe mwanda, shiya kyabuntu kyobe’nka penepa ku meso a kisōkelo, taluka wende. Dibajinji kapwane bidi na mwanenu.” (Mateo 5:23, 24) Yesu wāletele ano madingi mu Busapudi bwandi bwa ku Lūlu. Michael pa kupwa kunenakenya uno tutu mukwabo bibi, wealakenye. Wakwete butyibi bwa kulonga’po kintu mwanda wa kupwija mwanda’wa. O mwanda waendele kukamona uno tutu ne kumulombola mwaealakeninye. Le byaikele namani? Michael unena’mba, “Mwanetu waumfwidile lusa na mutyima tō.” Nabo baikele ke balunda monka.

“Endelelai kwitūkijija mityima banwe bene na bene ne kwilekela na mutyima umo nansha shi kudi udi na mwanda na mukwabo.” (Kolose 3:12-14) Le ukivulukile bapania babidi bepotomeje mu busapudi’ba? Mukulumpe umo webakweshe na kanye bevwanije muswelo obakukeje bakwabo ne kwibalobeja. Webavulwije amba bafwaninwe kwitūkijija mutyima ne kutuntwila ndoe mu kipwilo. Baitabije ano madingi ne kwiengidija. Pano basapulanga myanda miyampe mu bumo.

Ano madingi amo onka atanwa mu Kolose 3:12-14, abwanya nobe kukukwasha wikale mwityepeje, ufwile muntu ukulubile lusa, ne kuleka kuvuluka monka mwanda’wa. Ino le tukalonga namani shi bitukomenanga kufwilañana lusa? Musoñanya wa mu Bible udi Mateo 18:15 ubwanya kwitukwasha. Nansha byādi bīsambila Yesu pa bubi bukatampe, ino wātelele kintu kyotubwanya kulonga ponso potwipya myanda na tutu nansha kaka.  Tubwanya kwenda kukesambila pa mwanda’wa ne kulonga bukomo bwa kupwija’o na kanye ne na kwityepeja.

Mu Bible mudi madingi makwabo mavule a kamweno. Nakampata oa emanine pa kukulupila mushipiditu wa Leza amba tubwanye kumwekeja “bipa bya mushipiditu.” Ino ngikadila i “buswe, nsangaji, ndoe, kutūkija mutyima, kanye, buyampe, lwitabijo, kutalala, kwīfula.” (Ngalatea 5:22, 23) Tala bidi kino kimfwa. Byuma bya motele bingilanga senene shi mudi māni. Mu muswelo umo onka, biketupēlela kupwija myanda ne kwaluja kipwano monka shi tudi na ino ngikadila itamba kudi Yehova.

Batwe bonso tudi na bumuntu bwishileshile. Tudi na ngikadila, mumweno, ne muneneno wa wandi wa wandi. Kino kibwanya kuloeja kipwano kyetu ne kwikilumbulula. Inoko kuno kwishila kubwanya kadi kulengeja kubulwa kumvwañana ne kwisusa. Mukulumpe umo wa bwino waletele kimfwa kya mubwaninya kulongekela ino myanda na kunena’mba: “Muntu utalala ubwanya kukolelwa kushikata na muntu wa luneno, nansha na musañamuke mashi. Kuno kwishila kubwanya kumweka bu kekudipo na mwanda, inoko kubwanya kulupula makambakano makomo.” Lelo ulanga’mba bantu batalala kebabwanyapo nansha dimo kupwana na bakwabo? Lekai tubandaule’ko bimfwa bibidi bya batumibwa. Potuvuluka Petelo, tubwanya kumumona bu muntu wādi unena byonso bimudi ku mutyima. Potuvuluka Yoano nandi, tubwanya kumumona bu mwanetu muswedibwe, wādi ulanguluka nyeke kumeso kwa kunena nansha kulonga kintu. Ba Petelo ne Yoano bādi beshile. Nansha nankyo bāingidile Yehova kya pamo. (Bilongwa 8:14; Ngalatea 2:9) Ye mobikadile ne dyalelo. Enka ne bene Kidishitu ba bumuntu bwishileshile bengidila senene pamo.

 Ino le ukalonga namani shi mwanetu mu kyenu kipwilo wanena nansha kulonga bintu bikulobeja? I biyampe uvuluke amba Kidishitu wāfwidile uno mwanetu enka na mwaākufwidile ne abe, kadi ufwaninwe kusanswa mwanenu. (Yoano 13:34, 35; Loma 5:6-8) Ke biyampepo kukwata butyibi bwa kuleka kupwana nandi nansha kumwepuka. Inoko, wiipangule amba: ‘Lelo mwanetu i mulonge bintu bijilula kijila kya Yehova? Lelo wadi’tu na kitungo kya kunsanshija? Nansha i mwanda’tu mashi ami keetenepo na andi? Na bubine, le udi na ngikadila miyampe nami yonsakilwa?’

Kimfwa, shi udi na luneno ino abe’wa utalala, wabulwa’po kusapwila nandi pamo ne kutala byobwanya kumwiula? Le ukalonga’po namani shi udi na buntu kukupita? Lelo kodi mwimwene nsangaji ya kukwasha banunu, babela, nansha bafudile? Lelo ubulwe’po kwiula uno muntu amba nobe wikale na buntu kutabuka? Kintu kya mvubu i kino amba nansha byowishidile na mwanetu, ubwanya kuta mutyima ku ngikadila yandi miyampe. Nansha shi kemwikelepo balunda ba pa mutyima, inoko mukekala nabo pabwipi. Kino kikalengeja ndoe komudi ne mu kipwilo.

Mu myaka katwa kabajinji, kwādi bakaka babidi ba Evodia ne Shintake. Bimweka’mba bēsushile bininge, inoko mutumibwa Polo wēbakankamikile “bekale na ñeni imo yonka mudi Mfumwetu.” (Fidipai 4:2) Netu tusakanga kutōta Yehova pamo na batutu ne bakaka ne kutuntwila ndoe mu kipwilo.

Mwanda waka tufwaninwe kufundula kiji kyo-kyonso kyotwivwanina bakwetu? Tubwanya kudingakanya uno mwiivwanino na biyombo bityani bimenene mu budimi bwa maluba mayampe. Shi tuleke kwibitalula’mo, nabya bikasambakana mu budimi bonso. Mu muswelo umo onka, shi tutamije kiji pa bakwabo, nabya kino kikekala na lupusa pa kipwilo kyonso. Inoko shi tusenswe  Yehova ne banabetu, nabya tukalonga byonso byotubwanya mwanda wa kulama ndoe mu kipwilo.

Shi tulonga bukomo bwa kulonga ndoe na bakwabo, padi tukatulumuka mukalumbulukila bintu senene. Kamoni umo wemwenine kino. Unena’mba: “Kudi kaka umo wadi umona pamo bwa mwana mutyetye. Byadi bindobeja. Byonatamije nsungu bininge, nashilwile kumwepuka. Nadi nanga’mba, ‘Kandemekelepo bulēme bumfwaninwe, nami nashilula kumupēleka.’”

Kupwa uno kaka walangulukile pa mwikadilo wandi. Unena’mba, “Nemwene’byo bule, kadi natyumukilwe mutyima bininge. Najingulwile amba mfwaninwe kushinta mulangilo wami. Ami pa kupwa kulombela Yehova pa uno mwanda, napotela kaka’wa kakyabuntu ne kumulembela kamukanda ka kumulomba lusa pa mwanda wa mwikadilo wami mubi. Twepambile bīpa ne kwifwila lusa. Ketwepilepo nansha dimo myanda monka.”

Muntu ense usakanga ndoe. Inoko kwimona bule nansha kwitatula kubwanya kulengeja bantu balonge bintu mu muswelo upalakanya ndoe. Kino kyo kivudile kulongeka mu ino ntanda, inoko Yehova usakanga batōtyi bandi balonge kintu kishile na kino. Mu Batumoni ba Yehova, mufwaninwe kwikala ndoe ne bumo. Yehova wāpele Polo mushipiditu alembele bene Kidishitu ‘banangile mobifwaninwe mungya lwito’ lobetyilwe. Wēbakankamikile balonge kino “na kwityepeja ne kutalala konsololo, na kitūkijetyima, mwitūkijija mutyima na buswe banwe bene na bene, mwielela’ko bya binebine kulama bumo bwa mushipiditu mu kijimba kya ndoe kimulungila pamo.” (Efisesa 4:1-3) “Kijimba kya ndoe” kidi’mo bantu ba Yehova i kilēme mpata. Nanshi batwe bonso tulongei byonso byotubwanya mwanda wa kwikiningija ne kupwija myanda yonso yotubwanya kwipya na batutu ne bakaka.