YEHOVA AÔNDO wa Mbakristu kwagh ér ve soo bem shi ve gema bem a hingir kwagh u vesen ken uma ve. Aluer se mba ken bem yô, bem una dumbur hen atô u mbacivir Aôndo sha mimi. Kwagh ne ka a wase ior mba ve soo kwagh u ayôôso ga la, ve hingir u van ken tiônnongo u Kristu.

Ikyav i tesen yô, orakombo ugen u ior fa un wuee ken tar u Madagascar yô, yange nenge er mzough lu hen atô u Mbashiada mba Yehova kpishi yô. Maa kaa ken ishima na ér: ‘Aluer m soo u civir Aôndo yô, ka kwaghaôndo u me zaan je ne.’ Shighe kar yô, de akombo a sôron la, tôô iwer kpishi u sôron ivese na i er kpa lu er Ruamabera a tese ga la, maa hingir or u civir Yehova, Aôndo u bem la.

Hanma inyom yô, ior udubu imôngo ka ve zua a bem u ve lu keren tsung la ken tiônnongo u Kristu, er orakombo la nahan. Nahan cii kpa, Bibilo tese wang ér, aluer se mba a ‘iyuhe i yuan ken ishima shin se mba wan ayol a ase ikyo tseegh’ ken tiônnongo yô, se vihi mlu wase a mbagenev shi se va a zayol. (Yak. 3:14-16) Kwagh er doo yô, Bibilo wa se kwagh u injaa ugen u una wase se ve se fatyô u palegh mbamzeyol mban shi se seer van a bem yô. De se nenge er kwaghwan ne yange wase ior mbagenev ve sôr ayôôso ve yô.

“Yange taver mo u eren kwagh ken mzough vea anmgbian ugen u se eren tom ijiir i môm yô. Shighe ugen la, se lu zôhôn genger genger, maa iorov uhar va asegh sha mi, ve nenge er se lu zôhôn sha ishima vihin yô.”—MKAANEM MA CHRIS.

“Anmgbian u kwase ugen u se pasen kwagh imôngo yô, va gba den u duen kwaghpasen vea mo kpoo tsô. Maa de u lamen vea mo kuaa je kpaa. M fa ityôkyaa cuku ga.”—MKAANEM MA JANET.

“Yange se iorov utar se lu lamen sha telefon. Orgen la kaa ér saa shighe ugen, nahan m hen mer kera ngu vea a vese sha telefon ga. Tsô m ôr akaa a vihin sha iyolna, kpa er lu sha telefon her yô, or ti ungwa kwagh u m ôr la cica cii.”—MKAANEM MA MICHAEL.

“Yange upania uhar hii u lun a mbamzeyol ken tiônnongo wase. Pania u môm la gba zôhôn a ugen la. Zwazôhôn ve ne na mbagenev iyolkpen.”—MKAANEM MA GARY.

Alaghga u hen wer mbamzeyol mba se ter sha heen ne ka mba kiriki. Nahan kpa, hanma mzeyol la cii una fatyô u vihin or ishima ker tsung kua mlu u nan u ken jijingi la gbem. Nahan kpa, a doo u u fan wer anmgbianev mba nomso man mba kasev mbara cii yange ve dondo akaawan a Bibilo la, nahan ve hide ve lu ken bem. Ka akaawan a Bibilo a nyi u nenge wer yange ve dondo ve wase ve?

“De hingir nen num [shin vihin nen ishima] sha gbenda ayol a en ga.” (Gen. 45:24) Ka kwagh u Yosev wa anmgbianev nav mba ve  lu hiden yemen u za kohol ter ve je la. Mkaanem nam man tese kwaghfan kpishi! Shighe u or nan fetyô u kôron iyol i nan tsaha ga, nahan nan hingir u vihin ishima fele yô, alaghga nana na mbagenev kpa ishimavihin. Anmgbian Chris yange va kav ér mshi na ka ihyagh man ieren i lumun kwaghwan ga la. Er soo u geman inja yô, a za kaa a anmgbian ugen u ve zôhôn zwa hanma shighe la ér a ya un anyi, shi nôngo kpoghuloo pande ishimanyoon na la. Anmgbian u eren tom ijiir i môm vea Chris la, nengen er Chris lu nôngon ér una gema inja yô, un kpa nyôôso akaa ken uma na. Hegen ne, ve cii doo ve u civir Yehova imôngo.

“Mbaawashima ka ve bunde henpe idyu i teman i lu ga yô.” (Anz. 15:22) Janet yange kure ikyaa ér gba u una dondo kwaghwan ne ken uma na. Nahan Janet tsua u eren “idyu” shin lamen vea anmgbian u kwase ugen la sha zayol ve la. Shighe u ve lu lamen la, Janet pine anmgbian u kwase la sha kwaghfan ér a pase un kwagh u na un ishimavihin la. Sha hiihii la, iliam ve la tsee kpishi, kpa er ve lam kundu kundu sha zayol ve la yô, kwagh u injaa due ker. Anmgbian u kwase la mase fan er yange un kav ikyaa igen tsembelee ga ve, un gba za wan Janet ihyambekyer tsô yô. Maa anmgbian u kwase la kaa a Janet ér a ya un anyi, nahan hegen ve hide mba civir Yehova imôngo.

“Nahan yô, aluer wea va a iyua you u va nan sha atse a nanden nagh sha mi la, man wea umbur her er kwagh a zough anngôu a we yô, undu iyua you her hen kpe atseegh la, za vande himen a anngôu la.” (Mat. 5:23, 24) Alaghga u umbur kwaghwan u Yesu yange wa ken Ityesen i sha Uwo ne la. Shighe u Michael kav er un wan ior ikyo ga shi un eren kwagh a ve sha tswam la, ishima vihi un ker kpishi. Maa kange ishima u nôngon kwagh sha er bem a hide a lu yô. Yange Michael hide a iyol na ijime za kohol anmgbian u vihi un ishima ker la, na un anyi a yan. Lu nyi i due kere? Michael kaa ér: “Anmgbian wam la dem a kwaghbo sha mimi.” Nahan ve hide ve lu boki her.

“Waan nen ishima a ayol a en, deen nen ayol a en kwaghbo aluer kwagh á nzughul orgen a orgen yô.” (Kol. 3:12-14) Sha kwagh u upania mba uhar mba ve pase kwagh imôngo ica i gba la yô, ortamen ugen u lun inja kundu kundu kaa a ve ér ve gbidye kwar sha mbampin er mban nahan: ‘Se mba uhar mban se mba a ian i nan mbagenev hingir u uren sha ci u mzeyol u a lu hen atô wase laa? Mimi je, se mba a ityôkyaa i injaa i kera wan ishima a ayol a ase ga, kpa zan hemen u civir Yehova imôngo ken bemee?’ Yange ve lumun kwaghwan u ortamen la, shi ve dondo un kpaa. Hegen mba eren tom u pasen loho u dedoo ne ken bem.

Aluer u dondo kwaghwan u a lu ken Mbakolose 3:12-14, u se ter sha heen ne yô, alaghga kwagh ne una lu gbenda u injaa u sôron ayôôso shighe u or vihi u ishima ker yô. Ior kpishi  kav nahan ér, aluer or hii ve, kpa ve hide a iyol ijime yô, a kera taver ve u den nan kwaghbo shi hungur a mi ga. Aluer se nôngo sha afatyô wase cii ser se sôr ayôôso vea orgen, kpa gba sha mi ga yô, se fatyô u dondon kwaghwan u a lu ken Mateu 18:15 la. Kwaghwan u Yesu ne ngu ôron kwagh u or a er shighe u orgen nan er nan isholibo i vesen yô. Kpa alaghga a lu kwaghwan u i gbe u u dondo shighe u or hii u je la. Za hen anmgbian wou u nomso shin u kwase la za lam a nan kundu kundu man a iyolhiden a mi ijime sha ikyaa shon, shi kure nen i.

Jighilii yô, Bibilo due a mbamhen mbagenev mba vea wase se yô. Mbamhen mban kpishi har sha u lun a “ityamegh ki jijingi . . . ka dooshima man msaanyol man bem man ishima i wan man sar sar man mlu u dedoo man jighjigh man ishima i legh legh man u kôron iyol tsaha” je la. (Gal. 5:22, 23) Er mkurem ka ma leghem injin nahan, kape aeren a Aôndo la kpa, nga a na i kera taver se u keren bem ga je la.

Ka a ôron kwagh u ieren yô, mba ôron kwagh u anza kposo kposo a hanma wase nan lu a mi yô, shi anza ne kaha a anza a mbagenev shi nga a na se ya ikyar a ve kôôsôô. Nahan kpa, mkposo u a lu hen atô u ieren i orgen a orgen la una fatyô u van a ayôôso. Anmgbian ugen u a er tom u ortamen ica i gbe yô, kaa ér: “A fatyô u taver or u cian ashe kpishi u eren kwagh vea or u nan cie ashe ga, u nan we sarka yô. Alaghga or a nenge ér imba mkposo la ka kwagh u ikyoo ga, kpa una fatyô u van a mbamzeyol mba vesen.” Nahan cii kpa, u nenge wer ior mba aeren a ve a kaha kpishi la vea lu a mbamzeyol hen atô ve keng keng nee? Nenge ase kwagh u mbaapostoli mbagenev uhar. Peteru yange lu nyi oro? Alaghga u nenge wer yange ôron kwagh gaegh, cian ashe ga. Yohane di ye? Adooga u nenge wer yange lu a dooshima shi henen sha kwagh cii man ôron shin eren ye. Afaerenga se lu a ityôkyaa i ôron akaa la sha mbaapostoli mba uhar mbara nahan. Ka  inja er ieren ve yange i kaha nahan. Nahan cii kpa, ve eren kwagh imôngo ken mzough. (Aer. 8:14; Gal. 2:9) Sha nahan yô, Mbakristu mba aeren a ve a kaha kpishi la je kpa, vea fatyô u eren kwagh nyian ken mzough.

Alaghga tsô anmgbian nan ngu ken tiônnongo wou, u iliam shin ieren i nan i vihi u ishima yô. Nahan cii kpa, fa wer Kristu kpe sha ci u or la, nahan gba u u tese nan dooshima. (Yoh. 13:34, 35; Rom. 5:6-8) Nahan de kaan wer u fatyô u kôron ijende a nan ga ze, shi de palegh nan kpaa ga. Kpa pine iyol you wer: ‘Anmgbian wam ne ngu eren kwagh u Ruamabera a kaa wang ér ka u vough gaa? Anmgbian wam ne ngu vihin mo iti, nahan van mo a zayol sha aperaa? Shin ka aeren a ase di tsô a kaha?’ Shi doo u u pine mpin u hange hange ne, wer: ‘Ka aeren a nan a injaa a nyi me fatyô u dondono?’

Mpin u masetyô ne ka u vesen. Aluer or la nan lamen kpishi man we u gem u lamen kpishi ga yô, hen er a lu nan ican ga u hiin iliam a or shighe u nan dugh kwaghpasen yô. U fatyô u kaan a nan wer ne due kwaghpasen imôngo sha er u hen kwagh ken a nan yô. Aluer nan wa nagh, kpa we u fe nan or kwagh ga yô, er nan u dondo ikyav i nan i nan mbabeenyol shin mbauangev shin mbaibanave kwagh la, nahan zuan a msaanyol u nan kpa nan lu zuan a mi la ga? Kwagh u se lu ôron jighilii yô, ka un ne, aluer aeren a en nga kposo kposo kpa, we vea anmgbian wou la ne fatyô u lun azende, aluer ne hemba veren ishima sha aeren a en a dedoo la yô. Ne er nahan je kpa, alaghga ne lu azende a kôôsôô keng ga, kpa kwagh ne una wase ne ne lu ken mzough, shi bem una seer lun hen atô wen kua ken tiônnongo kpaa cii.

Alaghga aeren shin igbenda i Yuodia man Suntuki eren kwagh la yange zua ga kpishi je. Nahan cii kpa, apostoli Paulu taver ve ishima ér “ve̱ zua, ve̱ lu kwagh môm ken Ter.” (Fil. 4:2) We kpa u fatyô u eren imbakwagh ne, shi keren bem kpa?

DE LUMUN WER AYÔÔSÔ A ZA HEMEN GA

Saa se nôngo se dugh ishimavihin ken a vese kera, gayô adooga kwagh u mbagenev una za  hemen u vihin se, er toho ka u vihi iyiav mbi ken sule nahan. Ishimavihin ka ia ngee ken or yô, i fatyô u vihin bem u tiônnongo je kpaa. Aluer Yehova doo se ishima kua anmgbianev asev yô, se er kwagh u se fetyô la cii sha er ayôôso a a lu hen atô wase la, aa za mbagenev iyol shin aa vihi bem u ior mba Aôndo la ga yô.

Aluer se sôr ayôôso a awashima u van bem yô, adooga kwagh u injaa a due ker je a kpiligh se iyol. Nenge ase kwagh u yange er Kwaseshiada ugen ne. A kaa ér: “Yange m nenge mer anmgbian u kwase ugen ngu eren kwagh a mo inja er m ngu anye nahan. Kwagh ne zam iyol kpishi. Er ishima lu seer vihin mo yô, m hii u lamen a na sha icihi. M kaa ken ishima mer, ‘Er a nem icivir ga yô, mo kpa me na un icivir ga.’”

Kwaseshiada la maa hii u henen sha aeren a na. A kaa ér: “M hii u nengen a akaa a m eren shami ga la, nahan kunya kôrom a iyol yam kpishi. M kav er i gbe u me nyôôso mhen wam yô. M eren msen hen Yehova sha ikyaa ne cii yô, m yam anmgbian u kwase la an-iyua, shi m nger un loho sha kaade m kaa a na mer a yam anyi sha ieren yam la. Er loho la yô, se kuve ayol a ase, maa se hime iyongo yase la. Hii shighe la je, se mba a kera lu a zayol ga.”

Ior mba keren bem sha usu. Nahan kpa, ior kpishi ka vea va nenge ér i laha ve yô, ihyagh i i lu ken a ve la, i na ve hii u eren kwagh sha gbenda u vihin bem. Kape ior kpishi mba ve civir Yehova ga la, ka ve er kwagh je la, kpa mba i yer ve sha iti na yô, gba u bem man mzough vea lu hen atô ve. Yehova yange mgbegha Paulu nger wener: “Mo . . . m ngu wan ne kwagh mer, zende nen zende u u kom sha myer u i yila ne la, a iyolgengese ga, man a ishima i legh legh, man a ishima i wan kpaa, kundu nen asema a ayol a en sha dooshima. Nôngon nen tsung u kuran mzough u ken Jijingi sha mkange u bem.” (Ef. 4:1-3) “Mkange u bem” la doo tsung. Yô, se nôngo nen mkange u bem ne a seer taver, shi se kange nen ishima u sôron nyityô ayôôso a alaghga a a gba hen atô wase la cii.