YEHOVHA XIKWEMBU u lava leswaku Vakreste va hanyisana hi ku rhula. Loko Vakreste va hanyisana hi ku rhula swi endla leswaku va tshama va tsakile. Leswi swi endla leswaku vanhu lava nga riki Vakreste naswona va lavaka ku hanya hi ku rhula, va tsakela ku ta evandlheni ra Vukreste.

Hi xikombiso, n’anga yin’wana leyi dumeke ya le Madagascar yi xiye vun’we lebyi Timbhoni ta Yehovha ti nga na byona. Kutani yi te: ‘Loko ndzo tshuka ndzi lava ku va xirho xa vukhongeri byo karhi, ndzi nga hlawula ku va Mbhoni ya Yehovha.’ Hi ku famba ka nkarhi, yi tshike ku va n’anga naswona yi hete tin’hweti to hlayanyana yi ri karhi yi lulamisa timhaka ta vukati bya yona leswaku byi fambisana ni Matsalwa kutani yi sungule ku tirhela Yehovha Xikwembu xa ku rhula.

Ku fana ni n’anga yoleyo, lembe ni lembe vanhu vo tala va kuma ku rhula loku nga khale va ri karhi va ku lava loko va ta evandlheni ra Vukreste. Bibele yi vula leswaku “mavondzo lamakulu ni ku kanetana” swi nga endla leswaku evandlheni ku nga vi na ku rhula naswona swi nga vanga mpfilumpfilu. (Yak. 3:14-16) Nakambe, Bibele yi hi nyika switsundzuxo swa ndlela leyi hi nga ku kondletelaka ha yona ku rhula evandlheni. Leswaku hi kota ku endla tano, a hi kambisiseni swiyimo leswi landzelaka.

“A swi ndzi tikela ku hanyisana ni makwerhu loyi a ndzi tirha na yena. Siku rin’wana loko hi ri karhi hi holova, ku te vanhu vambirhi lava fikeke va yima va hi hlalela loko hi ri karhi hi tekatekana hi marito.”—CHRIS.

“Makwerhu un’wana loyi a ndzi tala ku famba na yena ensin’wini u tshike ku famba na mina. Hi ku famba ka nkarhi u sungule ku ka a nga ha ndzi vulavurisi. A ndzi nga xi tivi xivangelo xa kona.”—JANET.

“A ndzi bula ni vanhu vambirhi hi riqingho hi nkarhi wun’we. Un’wana wa vona u hi lerile naswona a ndzi ehleketa leswaku se u fambile. Kutani ndzi sungule ku n’wi hleva eriqinghweni kasi a nga si famba.”—MICHAEL.

“Evandlheni ra ka hina maphayona mambirhi ma tlulane milenge. Rin’wana ri sungule ku holovisa lerin’wana. Ku holova ka wona a ku kavanyeta ku rhula ka vandlha.”—GARY.

U nga ha anakanya leswaku leti a ku ri timhaka leti a ti nga vuli nchumu. Hambiswiritano, vanhu lava a va katseka etimhakeni teto a va ta endla leswaku evandlheni ku nga vi na ku rhula. Kambe lexi tsakisaka, Bibele yi pfune vamakwerhu volavo leswaku va kondletela ku rhula. Xana u ehleketa leswaku hi yihi misinya ya milawu ya le Bibeleni leyi va pfuneke?

“Mi nga dyisani mbitsi endleleni.” (Gen. 45:24) Lawa i marito lawa Yosefa a ma byeleke  vamakwavo lava a va tlhelela eka tata wa vona. Hakunene marito wolawo a ma ri ya nkoka! Loko munhu a nga swi koti ku tikhoma naswona a ri ni ximbilwambilwana, a nga hlundzukisa van’wana. Chris u sungule ku xiya leswaku xiphiqo xakwe a ku ri ku tikukumuxa naswona a nga lavi ku tsundzuxiwa. Leswi a lava ku cinca mahanyelo yakwe, u kombele ku rivaleriwa eka makwerhu loyi a holoveke na yena, a tlhela a tikarhatela ku nga hatli a hlundzukisiwa hi xin’wana ni xin’wana. Loko makwerhu loyi a tirha na Chris a xiya leswaku Chris se u cincile, na yena u cince langutelo rakwe. Namuntlha va tirhela Yehovha swin’we va tsakile.

“Makungu ma pfilunganyeka laha ku nga riki na ku kanerisana ka le xihundleni.” (Swiv. 15:22) Janet u wu xiyile ntiyiso wa marito lawa. Kutani u teke xiboho xo ya vulavurisana ni makwerhu yoloye wa xisati. Loko va ri karhi va vulavula, hi vutlhari Janet u endle leswaku makwerhu yoloye a boxa lexi endleke leswaku a nga ha fambi na yena ensin’wini hambi ku ri ku n’wi vulavurisa. Loko va ha sungula bulo ra vona a va nga twanani kahle, kambe swilo swi cincile loko va sungula ku lulamisa mholovo ya vona hi moya wo rhula. Makwerhu yoloye u xiye leswaku a a nga yi twisisanga kahle mhaka leyi endleke leswaku a hlundzukela Janet hikuva ni ku katseka a nga katseki helo emhakeni yoleyo. U kombele ku rivaleriwa naswona va tlhele va sungula ku famba swin’we ensin’wini.

“Hikwalaho, loko u tisa nyiko ya wena ealitarini kutani u tsundzuka kwalaho leswaku ku ni mhaka leyi makwenu a ku hehlaka ha yona, siya nyiko ya wena kwalaho mahlweni ka alitari, u famba; u rhanga u ya endla ku rhula ni makwenu.” (Mat. 5:23, 24) Marito lawa ma vuriwe hi Yesu eka Dyondzo yakwe ya le Ntshaveni. Loko Michael a xiya leswaku leswi a swi vuleke a swi nga ri swinene, sweswo a swi n’wi dyisanga byi rhelela. U endle matshalatshala yo kondletela ku rhula. U ye eka makwerhu loyi a nga n’wi hleva eriqinghweni kutani a kombela ku rivaleriwa. Xana vuyelo byi ve byihi? Michael u ri: “Makwerhu u ndzi rivalerile swi suka embilwini.” Nakambe va tlhele va va vanghana.

“Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana.” (Kol. 3:12-14) Loko swi ta emhakeni ya maphayona mambirhi lawa a ma tlulane milenge, nkulu un’wana u ma pfunile leswaku ma anakanyisisa hi swivutiso swo tanihi leswi nge: ‘Xana hi fanele hi pfumelela ku holova ka hina ku vanga ku avana evandlheni? Xana ku ni xivangelo lexi twalaka lexi endlaka leswaku hi nga rivalelani kutani hi hambeta hi tirhela Yehovha swin’we hi tsakile?’ Ma yi amukerile ndzayo leyi nkulu a ma nyikeke yona naswona ma rivalelanile. Namuntlha ma chumayela mahungu lamanene swin’we naswona ma tsakile.

Misinya leyi ya milawu ya le Bibeleni ya  pfuna, kambe loko munhu a ku twisa ku vava, swi nga va swinene ku sungula hi ku endla leswi boxiwaka eka Vakolosa 3:12-14. Ku titsongahata swi pfune vo tala leswaku va rivalela vanhu lava va twiseke ku vava va tlhela va rivala hi swona. Loko u xiya leswaku ka ha laveka swin’wana endzhaku ka loko u endle matshalatshala, swi nga va swinene ku tirhisa nsinya wa nawu lowu nga eka Matewu 18:15. Laha Yesu a vulavula hi goza leri faneleke ri tekiwa loko munhu a endlele munhu un’wanyana xidyoho lexikulu. Kambe leswi hi swona leswi u faneleke u swi endla. Yana eka makwerhu kutani u lulamisa mhaka ya kona hi moya wo rhula.

Nakambe Bibele yi boxa swilo swin’wana leswi nga hi pfunaka. Swin’wana swa swona i ku kombisa ‘mihandzu ya moya, ku nga rirhandzu, ntsako, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, musa, vunene, ripfumelo, ku olova ni ku tikhoma.’ (Gal. 5:22, 23) Ku fana ni mafurha lama endlaka leswaku muchini wu kota ku tirha kahle, timfanelo leti ti hi pfuna leswaku hi kota ku kondletela ku rhula.

Vumunhu, i mikhuva leyi munhu un’wana ni un’wana a nga na yona leyi endlaka a nga fani ni vanhu van’wana naswona yi endla leswaku munhu a kota ku endla xinghana ni vanhu van’wana. Ku va ni vumunhu lebyi nga faniki swi nga tlhela swi vanga timholovo. Nkulu un’wana u vule xikombiso lexi: “Munhu loyi a nga ni tingana swi nga n’wi tikela ku endla xinghana ni munhu loyi a nga riki na tingana.” Ku hambana ko tano ka vumunhu, ku nga vonaka ku nga vuli nchumu kambe ku nga vanga swiphiqo.” Hambiswiritano, xana u anakanya leswaku vanhu lava nga ni vumunhu lebyi hambaneke a va nge swi koti ku hanyisana hi ku rhula? Anakanya hi vaapostola vambirhi. Xana Petro a ri ni vumunhu bya njhani? U nga ha vula leswaku a nga ri na tingana naswona a ri ni magugu. Xana Yohane a ri ni vumunhu bya njhani? U nga ha vula leswaku a ri munhu wo rhula, loyi a nga vulavuli  ngopfu naswona a nga ri na magugu. Swi tikomba onge vaapostola lavambirhi a va nga ri na vumunhu lebyi fanaka. Hambiswiritano, a va tirhisana kahle hi ku rhula. (Mint. 8:14; Gal. 2:9) Ninamuntlha, Vakreste lava nga ni vumunhu lebyi hambaneke va nga swi kota ku tirhisana kahle hi ku rhula.

Kumbexana evandlheni ra ka n’wina ku ni makwerhu wo karhi loyi swiendlo ni mavulavulelo yakwe swi ku nyangatsaka. Hambiswiritano, wa swi tiva leswaku na yena Kreste u n’wi ferile naswona u fanele u n’wi rhandza. (Yoh. 13:34, 35; Rhom. 5:6-8) Kutani ematshan’weni yo tihambanisa na yena kumbe u n’wi papalata, tivutise leswi: ‘Xana swilo leswi makwerhu loyi a swi endlaka swi lwisana ni Matsalwa? Xana u ringeta ku ndzi khunguvanyisa hi leswi a swi vulaka? Kumbe ko va vumunhu bya hina lebyi nga faniki?’ Xa nkoka swinene lexi u faneleke u tivutisa xona hi lexi: ‘Hi tihi timfanelo letinene leti ndzi ti rhandzaka eka yena?’

Xivutiso lexi xo hetelela i xa nkoka swinene. Loko ku ri leswaku munhu yoloye u vulavula ngopfu kasi wena u miyerile, xiyisisa ndlela leyi swi n’wi olovelaka ha yona ku sungula bulo ensin’wini. U nga kombela ku aviwa na yena siku rin’wana kutani u vona leswi u nga swi dyondzaka eka yena. Loko a ri ni malwandla kambe wena u tsonana, n’wi tekelele kutani na wena u tiphina hi ntsako lowu tisiwaka hi ku nyika lava dyuhaleke, lava vabyaka swin’we ni lava pfumalaka. Xa nkoka swinene hileswaku, ku nga khathariseki vumunhu bya n’wina lebyi hambaneke, wena ni makwerhu yoloye mi nga swi kota ku tirhisana hi ku rhula loko u xiyisisa timfanelo takwe letinene. Ku endla tano a swi nge endli leswaku mi va vanghana kambe swi ta mi pfuna leswaku mi hanyisana hi ku rhula ni ku endla leswaku evandlheni ku va ni ku rhula.

Efodiya na Sintika a va ri ni vumunhu lebyi hambaneke swinene. Kambe muapostola Pawulo u va khutaze leswaku “va va ni mianakanyo yin’we eHosini.” (Filp. 4:2) Onge na wena u nga tikarhatela ku hanyisana ni van’wana hi ku rhula hambiloko vumunhu bya vona byi hambanile ni bya wena.

Ku fana ni mfava lowu kulaka hi ku hatlisa entangeni wa swiluva, rivengo ri nga tinyika matimba loko hi nga endli matshalatshala yo ri tsuvula etimbilwini ta hina. Loko munhu a venga van’wana, swi nga endla leswaku evandlheni ku nga vi na ku rhula. Loko hi rhandza Yehovha swin’we ni vamakwerhu, hi ta endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi lulamisa timholovo ni vamakwerhu ku endlela leswaku ku rhula ka vandlha ku nga kavanyeteki.

Loko hi lulamisa timholovo hi xikongomelo xo kondletela ku rhula, ku ta va ni vuyelo byo tsakisa. Twana leswi humeleleke makwerhu un’wana, u ri: “A ndzi anakanya leswaku makwerhu un’wana wa xisati wa ndzi delela. Sweswo swi ndzi hlundzukisile. Kutani ndzi sungule ku ka ndzi nga ha n’wi hlamuli kahle loko a vulavula na mina. A ndzi tibyela leswi, ‘Leswi a nga ndzi xiximiki na mina a ndzi nge n’wi xiximi.’”

Makwerhu loyi u sungule ku anakanyisisa kahle hi swiendlo swakwe. U ri: “Ndzi sungule ku xiya swihoxo swa mina kutani ndzi tisorile. Ndzi xiye leswaku a ndzi fanele ndzi lulamisa langutelo ra mina. Endzhaku ko khongela hi mhaka leyi eka Yehovha, ndzi xavele makwerhu yoloye wa xisati nyiko ndzi tlhela ndzi n’wi tsalela papila ndzi kombela ku rivaleriwa. Hi lulamise mholovo leyi a yi ri kona hi tlhela hi rivalelana hi ku ntshunxeka. Sweswi hi hanyisana hi ku rhula.”

Vanhu va lava ku rhula. Kambe ku tikukumuxa ni ku chava ku tekeriwa swikhundlha, swi nga va endla va vanga madzolonga. Leswi hi leswi vanhu lava nga riki vagandzeri va Yehovha va tikhomisaka xiswona kambe exikarhi ka vagandzeri va Yehovha ku fanele ku va ni ku rhula ni vun’we. Pawulo u tsale a ku: “[Ndza] mi kombela leswaku mi famba hi mukhuva lowu fanelaka ku vitaniwa loku mi vitaniweke hakona, hi mianakanyo yo titsongahata hi ku helela ni hi ku rhula, hi ku va ni mbilu yo leha, mi lehiselana mbilu hi rirhandzu, mi tiyimisela hi mbilu hinkwayo ku hlayisa vun’we bya moya exibohweni lexi hlanganisaka xa ku rhula.” (Efe. 4:1-3) ‘Xiboho lexi hlanganisaka xa ku rhula’ lexi vagandzeri va Yehovha va tiphinaka ha xona i xa risima. A hi tiyimiseleni ku lulamisa timholovo hinkwato leti nga ha vaka kona kutani hi kondletela ku rhula exikarhi ka hina.