YEHOVA MUDZIMU u ṱuṱuwedza Vhakriste uri vha fune mulalo na u ita uri mulalo u vhe tshithu tsha u thoma vhutshiloni. Vhagwadameli vha Mudzimu vha vhukuma vha takalela muḓalo wa mulalo ngauri vha na mulalo. Zwenezwi zwi ita uri tshivhidzo tsha Vhukriste tshi kunge vhane vha ṱoḓa u vhofholowa kha khuḓano.

Sa tsumbo, muṅwe mungome wa ngei Madagascar o ṱhogomela uri Ṱhanzi dza Yehova dzi na vhuthihi. O ḓivhudza uri, ‘Arali ndi tshi ṱoḓa u tevhela zwa vhurereli, ndi ḓo tevhela vhenevha vhathu.’ Nga u ya ha tshifhinga, o litsha zwithu zwawe zwa vhungome, a fhedza miṅwedzi a tshi khou lugisa vhuimo hawe ha zwa mbingano nahone a vha mugwadameli wa Yehova Mudzimu wa mulalo.

U fana na onoyo munna, ṅwaha muṅwe na muṅwe vhathu vhanzhi vha wana tshivhidzoni tsha Vhukriste hu na mulalo we vha vha vha tshi khou ṱoḓa nga maṱo matswuku. Naho zwo ralo, Bivhili i zwi vhea khagala uri “vivho ḽihulu na u pikisana” tshivhidzoni zwi nga tshinya vhukonani nahone zwa vhanga thaidzo. (Yak. 3:14-16) Zwi takadzaho ndi uri, Bivhili i dovha ya ri ṋea nyeletshedzo ya nḓila ine ra nga iledza ngayo dzenedzi thaidzo na u vha na mulalo. U itela u vhona nḓila ine ra nga zwi ita ngayo, kha ri ṱolisise vhuimo vhu tevhelaho.

“Ndo vha ndi sa anḓani na muthu we nda vha ndi tshi shuma nae. Ḽiṅwe ḓuvha musi ri tshi khou semana, vhaṅwe vhathu vhavhili vho ḓa vha ṱalela nndwa yashu.”—CHRIS.

“Muṅwe wahashu wa tshisadzini we nda vha ndi tshi anzela u tshimbila nae vhuḓinḓani, o sokou litsha nzudzanyo yashu ya u ya vhuḓinḓani. Nga murahu, a litsha u amba na nṋe. Ndo vha ndi sa ḓivhi uri ndi ngani.”—JANET.

“Ndo vha ndi kha luṱingo na vhathu vhararu nga tshifhinga tshithihi. Muṅwe wa vhuraru o onesa nahone nda vhona u nga o vhea fhasi luṱingo. Ndo thoma u amba zwithu zwi si zwavhuḓi nga hae, fhedzi we nda vha ndi tshi khou mu sola o vha a songo vhea fhasi luṱingo.”—MICHAEL.

“Tshivhidzoni tshashu, vhavulanḓila vhavhili vho thoma u vha na thaidzo. Vho vha vha tshi halifhelana musi vha tshi amba. Nndwa dzavho dzo vha dzi tshi ita uri vhaṅwe vha kulee nungo.”—GARY.

Ni nga vhona u nga dzenedzo nndwa dzi vhonala dzi ṱhukhu. Naho zwo ralo, dzenedzo khuḓano dzi nga pfisa muṅwe vhuṱungu lwa tshifhinga tshilapfu na u ita uri vhumuya vhu thenga-thenge. Nga zwenezwo, zwi takadzaho ndi uri vhenevho vhahashu vhoṱhe vho shumisa Bivhili u itela u wana vhulivhisi nahone vho kona u ita uri hu dovhe hu vhe na mulalo. Ni vhona u nga vho shumisa vhulivhisi vhufhio nga nḓila i bvelelaho?

“Ni songo lwa nḓilani.” (Gen. 45:24) Yosefa o vhudza zwenezwo vhakomana vhawe musi vha tshi khou humela kha khotsi avho. Eneo  maipfi ndi a vhuṱali vhukuma! Musi muthu a sa koni u langa nḓila ine a ḓipfa ngayo nahone a tshi ṱavhanya u sinyuwa, a nga sinyusa na vhaṅwe. Chris o ṱhogomela uri o vha e na vhushayanungo ha u ḓikukumusa na u sa ṱoḓa u ṱanganedza vhulivhisi. Samusi o vha a tshi ṱoḓa u shanduka, o humbela pfarelo kha mushumisani nae we a vha a tshi lwa nae nahone a shuma nga nungo dzoṱhe u langa mbiti dzawe. Mushumisani nae o ṱhogomela dzenedzo tshanduko nahone na ene a shanduka. Zwino vhoṱhe vha shumela Yehova vho takala.

“Maano o [kundwa] nga u litsha u langana.” (Mir. 15:22) Janet o phetha nga ḽa uri u fanela u ita uri ngoho i vhe yawe. O dzhia phetho ya u amba na wahashu. Musi vha tshi khou haseledza, nga vhutsila Janet o ita uri onoyo wahashu a ambe zwine zwa khou mu dina. Mathomoni, nyambedzano yo vha i sa khou tshimbila zwavhuḓi, fhedzi zwithu zwo vha khwine musi vha tshi bvela phanḓa na u haseledza nga ha khuḓano yavho vho dzika. Wahashu o ṱhogomela uri ho vha na u sa pfesesa zwavhuḓi nahone eneo mafhungo o vha a sa kwami Janet. O humbela pfarelo nahone vha khou dovha u shumela Yehova nga vhuthihi.

“Arali u tshi khou isa tshifhiwa tshau aletareni nahone musi u henefho wa humbula uri wahau o u sinyutshela, sia tshifhiwa tshau henefho phanḓa ha aletare, u thome u ye u ite mulalo na wahau.” (Mat. 5:23, 24) Ni nga vha ni tshi khou humbula nga ha nyeletshedzo ye Yesu a i ṋea musi a tshi khou funza Thavhani. Michael o pfa vhuṱungu vhukuma musi a tshi ṱhogomela uri o humbulela ene muṋe fhedzi na nḓila ye a sumbedza ngayo u sa vha na vhuthu. O vha o ḓiimisela u ita vhuḓidini ha u ita uri hu vhe na mulalo. Nga u ḓiṱukufhadza, o ya kha wahashu we a mu pfisa vhuṱungu nahone a humbela pfarelo. Ho vha na mvelelo ifhio? Michael o ri: “Wahashu o mpfarela zwi tshi bva mbiluni.” Vho dovha vha vha dzikhonani.

“Bvelani phanḓa ni tshi konḓelelana na u hangwelana nga mbilu yoṱhe naho muṅwe e na tshiitisi tsha u vhilaela nga ha muṅwe.” (Vhakol. 3:12-14) Malugana na nndwa ya vhathu vhavhili vhe vha vha vhavulanḓila lwa tshifhinga tshilapfu, muhulwane o vha thusa uri vha humbulisise nga ha mbudziso dzi ngaho: ‘Naa vhuvhili hashu ri na ndugelo ya u pfisa vhaṅwe vhuṱungu nga nṱhani ha nndwa dzashu? Naa ri na tshiitisi tshi pfalaho tsha u sa konḓelelana na u bvela phanḓa ri tshi shumela Yehova nga mulalo?’ Vho ṱanganedza nyeletshedzo ya onoyo muhulwane nahone vha i shumisa. Zwino vha shumisana zwavhuḓi samusi vha tshi khou huwelela mafhungo maḓifha.

Arali hu na muthu we a ni pfisa vhuṱungu, ni nga shumisa nyeletshedzo i re kha Vhakolosa 3:12-14 yo redzwaho afho nṱha. Vhathu vhanzhi vho wana uri musi vha tshi ḓiṱukufhadza vha kona u hangwela na u hangwa. Arali no no ita vhuḓidini nahone na wana uri hu khou ṱoḓea zwo engedzeaho, naa ni nga shumisa Mateo 18: 15? Yeneyo nyeletshedzo ya Yesu i ambela kha vhukando ha u thoma vhune ra fanela u vhu dzhia arali muṅwe muthu o ita tshivhi tshihulwane kha muṅwe muthu. Honoho ndi vhukando vhune na fanela u vhu dzhia. Nga u ḓiṱukufhadza na nga vhuthu ambani na wahaṋu nahone ni lingedze u tandulula mafhungo.

Bivhili i ri ṋea nyeletshedzo i shumaho. Ri fanela u sumbedza “zwiaṋwiwa nga muya.” Zwenezwo zwi katela “lufuno, dakalo, mulalo, u sa fhela mbilu, vhuthu, vhulenda, lutendo, u vuḓa, na u ḓifara.” (Vhagal. 5:22, 23) U fana na oili ine ya ita uri mutshini u shume zwavhuḓi, pfaneleo dzavhuḓi dzi bvaho ha Mudzimu dzi ita uri hu vhe na mulalo.

Muṅwe na muṅwe u na vhumuthu vhu sa fani na ha muṅwe, nḓila ine ra vhona ngayo zwithu na nḓila ine ra amba ngayo nahone zwenezwi zwi nga ita uri ri vhe na vhushaka vhu takadzaho. U vha na vhumuthu vhu sa fani zwi nga dovha zwa ita uri hu vhe na khuḓano. Muṅwe muhulwane ane a vha na tshenzhelo o ṋea tsumbo i tevhelaho: “Muthu ane a vha na ṱhoni zwi nga mu konḓela u dzula na muthu a sa shoni na ane a dzula a tshi amba. Yeneyo phambano i nga vhonala i si ya ndeme; fhedzi i nga ita uri hu vhe na thaidzo khulwane.” Naho zwo ralo, naa ni vhona u nga vhathu vhane vha vha na vhumuthu vhu sa fani vha nga vha na thaidzo? Ṱhogomelani tsumbo ya vhaapostola vhavhili. Petro o vha e muthu-ḓe? O vha e muthu a sa shoni u amba nḓila ine a ḓipfa ngayo. Yohane ene o vha e muthu-ḓe? O vha e muthu a re na lufuno, we a vha a tshi humbulisisa musi a sa athu u amba kana u ita zwiṅwe zwithu. Vhenevha vhaapostola vhavhili vho vha vha sa fani. Zwi vhonala u nga vho vha vhe na vhumuthu vhu sa fani. Naho zwo ralo, vho shumisana zwavhuḓi. (Mish. 8:14; Vhagal. 2:9) Na Vhakriste vhane vha vha na vhumuthu vhu sa fani vha nga shumisana zwavhuḓi ṋamusi.

Khamusi tshivhidzoni tshine na vha khatsho, nḓila ine muṅwe wahashu a amba ngayo na nḓila  ine a ita zwithu ngayo i a ni dina. Naho zwo ralo, ni fanela u ṱhogomela uri na onoyo muthu, Kristo o mu fela nahone ni fanela u sumbedza uri ni a mu funa. (Yoh. 13:34, 35; Vharoma 5:6-8) Nga zwenezwo, nṱhani ha u fhelisa vhukonani na onoyo muthu kana u mu rwisa nga muya, ḓivhudziseni uri: ‘Naa onoyo wahashu u khou ita zwithu zwi sa tendelani na Maṅwalo? Naa u khou ita uri ndi ḓipfe ndi songo vhofholowa? Kana naa ri tou vha ri si na vhumuthu vhu no fana?’ Zwiṅwe hafhu, iṅwe mbudziso ya ndeme ndi ya uri: ‘Ndi ifhio iṅwe pfaneleo yavhuḓi ine nda nga i guda khae?’

Mbudziso ya u fhedzisela ndi ya ndeme. Arali onoyo muthu a tshi ambesa nahone inwi ni muthu o fhumulaho, humbulani nga ha nḓila ine zwa mu lelutshela ngayo u thoma nyambedzano vhuḓinḓani. Ni nga kha ḓi humbela u shuma nae vhuḓinḓani nahone ni vhone zwine na nga zwi guda khae. Arali onoyo muthu kanzhi a tshi sumbedza u vha na mafunda ngeno inwi ni ṅame, naa no no ṱhogomela dakalo ḽine ḽa ḓiswa nga u ṋea vhaaluwa, vha si na mutakalo wavhuḓi kana vhane vha shaya? Zwa ndeme vhukuma, naho ni na vhumuthu vhu sa fani, inwi na vhahaṋu ni nga vha na vhushaka ha tsini-tsini nga u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi. U ita nga u ralo zwi nga kha ḓi sa ita uri ni vhe khonani dza tsini, fhedzi zwi nga ni tshusa uri ni vhe na vhushaka ha tsini na u vha na mulalo u katela na tshivhidzoni.

Khamusi Euodia na Sintixe vho vha vhe na vhumuthu vhu sa fani kana u ita zwithu nga nḓila i sa fani. Naho zwo ralo, muapostola Paulo o vha ṱuṱuwedza uri vha “vhe na muhumbulo u fanaho Murenani.” (Vhafil. 4:2) Naa na inwi ni nga shumela kha tshenetsho tshipikwa nahone na vha na mulalo?

U fana na tsheṋe i ne ya mela ngadeni ya maluvha, u sinyutshela vhahashu zwi nga ṋaṋa arali ra sa ita vhuḓidini ha u zwi tupula. Arali muthu a langwa nga tsinyuwo, zwenezwo zwi nga ita uri hu si vhe na mulalo tshivhidzoni. Arali ri tshi funa Yehova na vhahashu, ri ḓo ita zwoṱhe  zwine ranga kona uri vhumuthu hashu vhu sa fani vhu si thithise kana u fhelisa mulalo u re hone vhukati ha vhathu vha Mudzimu.

Musi ri tshi tandulula khuḓano kana u sa pfesesana ri na tshipikwa tsha u ita uri hu vhe na mulalo, ri nga mangadzwa nga mvelelo dzavhuḓi dzine dza nga vha hone. Ṱhogomelani tsumbo ya iṅwe Ṱhanzi: “Ndo vha ndi tshi vhona u nga muṅwe wahashu wa tshisadzini u mpfara sa ṅwana. Zwo vha zwi tshi ndina vhukuma. Samusi ndo vha ndi tshi vho thoma u silingea, ndo thoma u amba nae nga nḓila i si yavhuḓi. Ndo vha ndi tshi vhona u nga, ‘Ha nṱhonifhi nga nḓila yo teaho, nga zwenezwo na nṋe a thi nga mu ṱhonifhi.’”

Onoyo wahashu o thoma u humbula nga ha zwiito zwawe. O ri: “Ndo thoma u vhona vhushayanungo hanga nahone ndo pfa ndo shona vhukuma. Ndo ṱhogomela uri ndi fanela u shandula nḓila ine nda humbula ngayo. Nga murahu ha u rabela Yehova nga ha enea mafhungo, ndo rengela onoyo wahashu tshifhiwa tshiṱuku nahone nda mu ṅwalela garaṱa ya u mu humbela pfarelo nga vhuḓifari hanga vhu si havhuḓi. Ro kuvhatedzana nahone ra tendelana uri ri ḓo hangwa nga ha enea mafhungo. A ro ngo tsha dovha ra vha na dziṅwe thaidzo.”

Vhathu vha ṱoḓa mulalo nga maṱo matswuku. Naho zwo ralo, musi vha tshi vhona u nga vhuimo havho na nḓila ine vha ḓidzhiela ngayo nṱha zwi khou fhela, vhathu vhanzhi vha thoma u sa vha na mulalo. Zwenezwo ndi ngoho kha vhathu vhanzhi vha sa gwadameli Yehova, fhedzi kha vhane vha mu gwadamela, Yehova u lavhelela uri vha vhe na mulalo na vhuthihi. O ṱuṱuwedza Paulo uri a ṅwale uri: “Nṋe . . . ndi ni humbela uri ni tshimbile nga nḓila yo teaho zwe na vhidzelwa zwone, nga u ḓiṱukufhadza nga ho fhelelaho, na u vuḓa, u sa fhela mbilu, na u konḓelelana nga lufuno, na u lwela nga mbilu yoṱhe uri ni dzule ni na vhuthihi he na vhu ṋewa nga muya mukhethwa une wa ita uri ni vhe na mulalo.” (Vhaef. 4:1-3) Wonoyo “mulalo” ndi wa ndeme. U nga ri ri nga vha na mulalo wo engedzeaho na u ḓiimisela u tandulula thaidzo iṅwe na iṅwe ine ya nga vha hone vhukati hashu.