1, 2. ¿Kenke ipan ni tonali nochipa itstosej maseualmej katli amo tleno kipiaj?

IPAN ni tonali, tlauel amo kuali kitekiuiaj tomij uan yeka miakej tlaijiyouiaj. Telpokamej amo kipantiaj tekitl, uan miakej yauij ipan sekinok altepemej kampa uelis kitlanisej tomij maske ueliskiaj mikisej. Uan maske ipan miak altepemej nesi tlatominpiaj, nojkia itstokej maseualmej katli amo tleno kipiaj. Katli tlatominpiaj nojua kipixtiauij tlauel miak tomij uan katli amo tlauel kipiaj ayokmo kinaxilia uan kipolojtiauij tlen kipixtokej. Ixtlamatinij kiijtouaj ipan nochi Tlaltipaktli san se keskij (1%) tlauel tlatominpiaj. Inintomij tlauel miak uan eli sanse kej nochi inintomij nopa maseualmej (99%) katli amo kipiaj miak. Maske amo tijmatij tlaj nelia kiampa, kena tijmatij miakej maseualmej tlauel amo tleno kipiaj, uan sekij tlauel tlatominpiaj uan inintomij kinaxiliskia miakej ininteipaixuiuaj. Jesús kimajtoya ni, yeka kiijtok: “Nochipa itstosej tlakamej tlen teikneltsitsij inmouaya” (Mar. 14:7). ¿Kenke amo nochi sanse kipiaj?

² Jesús kimatiyaya san toTeotsij iTlanauatijkayo ueliskia kichiuas nochi maseualmej ma itstokaj sanse uan amo tleno ma kinpolo. Nopa “tlanamakanij” tlen kiijtoua Apocalipsis [Revelación] 18:3 kinixnextia nochi katli kinekij tlatominpiasej. Satanás kinnauatia nopa  maseualmej kej nojkia kinnauatia katli itstokej ipan religión tlen amo melauak uan katli itstokej ipan política. Miakej amo uelij moiyokatlaliaj tlen ni Tlaltipaktli katli Satanás kinauatia uan nojkia kinekij san tlatominpiasej.

3. ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej?

³ Katli tijtokiliaj Cristo moneki kuali timoiljuisej kenijkatsa tikitaj tomij. Uelis timotlajtlanisej: “¿Kenijkatsa uelis nijtekiuis nochi tlen nijpia uan kiampa nijnextis amo nijtlauelkaua toTeotsij? ¿Tlake uelis nijchiuas uan kiampa nijnextis amo nijneki nitlatominpias? ¿Tlake kinextia toTeotsij itekipanojkauaj motemachiaj ipan Jehová ika nochi ininyolo?”.

4, 5. 1) ¿Tlake kipanok nopa ‘tlayakankatlatekipanojketl’ katli Jesús kiijtok? 2) ¿Tlake kiijtok Jesús ma kichiuakaj itokilijkauaj?

⁴ (Xijpoua Lucas 16:1-8, 9 *). Tlen kipanok nopa ‘tlayakankatlatekipanojketl’ katli Jesús kiijtok kichiua ma timoiljuikaj ipan se keski tlamantli. Nopa tlakatl ayokmo kitekimakaskiaj pampa sekinok kiiljuijkej “iteko” amo kuali kitekipanojtoya. * Yeka kinextik “tlalnamiki” uan mouampojchijki ininuaya maseualmej katli teipa ueliskiaj kipaleuisej kema ayokmo kipiaskia iteki. ¿Kiijtosnejki Jesús itokilijkauaj monekiskia kichiuasej tlen amo xitlauak tlaj kinekiyayaj kuali itstosej? Amo kiijtosnejki nopa. Jesús kiijtok nopa kichiuayayaj “sekinok tlakamej” o katli amo kitekipanouaj toTeotsij. Ya kiijtok nopa tlapoualistli pampa kinekiyaya techmachtis se tlamantli tlen tlauel ipati.

⁵ Tlauel ouij kej itstoya nopa tlakatl. Uan Jesús kimatiyaya ipan ni tonali, miakej itokilijkauaj nojkia kimatiskiaj ouij kipantisej tlen ika mopanoltisej. Yeka kiniljuik ni tlajtoli: “Xikinpiakaj inmouampoyouaj ika nopa tomij tlen amo xitlauak inkitlantokej, kiampa, kema tlamis, [Jehová uan Jesús] inmechselisej kampa nochipa uelis initstosej”. ¿Tlake techmachtia tlen Jesús kiijtok?

6. ¿Kenke tijmatij Jehová amo kinekiyaya ma tijtekiuikaj tomij?

⁶ ¿Kenke Jesús kiijtok “tomij tlen amo xitlauak inkitlantokej”? Maske Biblia amo kiixtoma, kena kinextia Jehová amo kinekiyaya ma onka yon ma motekiui tomij. ¿Kenke tikijtouaj ni? Pampa ipan Xochimili Edén, Jehová kinmakak Adán uan Eva nochi tlen monekiyaya (Gén. 2:15, 16). Ipan achtoui siglo, kema Jehová kinmakak itonal nopa achtoui Cristo itokilijkauaj, “axaka kiitayaya para iaxka nochi tlamantli tlen kipiayayaj achtouia” pampa “moxejxeljuiliyayaj nochi tlamantli tlen ininaxka ika sekinok” (Hech. 4:32). Uan tlajtolpanextijketl Isaías kiijtok asiskia tonali kema nochi maseualmej kipiaskiaj miak tlakualistli (Is. 25:6-9; 65:21, 22). Maske toTeotsij kineki kiampa ma mochiua, ipan ni tonali nochi moneki tijnextisej ‘titlalnamikij’ uan kiampa timotlanilisej tlen ika timopanoltisej, uan nojkia tijchiuasej tlen Jehová kipaktia.

7. ¿Tlake techmachtia tlen kiijtoua Lucas 16:10-13?

⁷ (Xijpoua Lucas 16:10-13). Nopa ‘tlayakankatlatekipanojketl’ mouampojchijki ininuaya sekinok pampa kinekiyaya mopaleuis. Maske Jesús kiniljuik itokilijkauaj ma kinpiakaj ininuampoyouaj ipan iluikak, amo kichiuaskiaj pampa kinekiskiaj ma kinpaleuikaj. Nopa sekinok versículos kinextia Jesús kinekiyaya techmachtis kej tijtekiuiaj nopa “tomij tlen amo xitlauak [tij]tlantokej” kinextis tlaj tiitstokej titemachmej iixpa toTeotsij o amo. ¿Kenijkatsa tijnextisej nopa?

8, 9. ¿Tlake kichiuaj se keskij toikniuaj uan kiampa kitekiuiaj ‘tomij tlen amo xitlauak kitlantokej’?

 ⁸ Uelis tijnextisej titemachmej kema tijtekiuiaj tlen tijpiaj uan kiampa titlapaleuiaj ma momoyaua nopa kuali tlamachtili ipan nochi Tlaltipaktli (Mat. 24:14). Ma tikitakaj tlen kichiuaj se keskij toikniuaj. Ipan la India, se siuapil kipiayaya se pilkuakajontsi kampa kitlaliyaya ipiltomij. Ayokmo mokouik ajauili pampa kinekiyaya kiajokuis itomij. Kema nopa pilkuakajontsi temik, temakak nopa tomij pampa kinekiyaya ma motekiui ipan tlajtolmoyaualistli. Ipan nopa altepetl, se toikni katli kinamaka cocos nojkia kinextia “tlalnamiki”. Nopa toikni kinnemaktik cocos toikniuaj katli tlajtolkuepaj ipan tlajtoli Malayálam. Kiijtoua ipan nopa kali kampa tlajtolkuepaj kitekiuiaj nopa cocos, yeka kiita tlauel kuali san kinmakas uan amo temakas tomij tlen ika kikouasej. Toikniuaj katli euaj Grecia nojkia kiampa kichiuaj, inijuantij kiuikaj ipan kali Betel aceite de oliva, queso uan sekinok tlamantli tlen uelis kitekiuisej.

⁹ Ma tikitakaj tlen kichiua se toikni katli eua Sri Lanka uan mochantia ipan seyok altepetl. Ipan ialtepe kipia se tlali uan se kali, uan kintlanejtijtok toikniuaj. Nopaya mochiua tlanechikoli, uejueyi tlanechikolistli, uan nojkia nopaya mokauaj toikniuaj katli tlauel tlajtolmoyauaj. Maske miak moneki tlaxtlajtos, kiampa kinpaleuia toikniuaj katli amo kipiaj miak tomij. Ipan altepemej kampa amo kinkauaj ma tlajtolmoyauakaj, toikniuaj tetlanejtiaj ininchaj uan nopaya mosentiliaj. Pampa kiampa kichiuaj, miakej precursores uan tlajtolmoyauanij katli amo kipiaj miak tomij amo kiixtlauaj se kali kampa mosentilisej.

10. ¿Tlake tlateochiualistli tijseliaj kema titemakaj tlen tijpiaj?

¹⁰ Tlen kichiuaj nopa toikniuaj kinextia nojkia temachmej “ika pilkentsi” pampa kuali kitekiuiaj tlen kipiaj uan amo tlauel kipatiitaj (Luc. 16:10). ¿Kenijkatsa kiitaj nopa toikniuaj nochi tlen kikauaj pampa kinekij kuali mouampojchiuasej iuaya Jehová? Inijuantij kimatij tlaj temakasej tlen kipiaj, kinpaleuis ma kipiakaj “tlamantli tlen nelia ipati” (Luc. 16:11). Se tosiuaikni katli nochipa temaka tomij pampa kineki tlapaleuis ma momoyaua nopa kuali tlamachtili kiijtoua kiselijtok se ueyi tlateochiualistli. Ya kiijtoua: “Nikitstok tlaj nitemaka tlen nijpia, nechpaleuia amo ouij ma nijmati nitetlapojpoljuis, ma nijpia noyolo, amo ma nimoyolkoko uan ma nijchiua tlen nechtlajtolmakaj”. Sekinok toikniuaj nojkia kiitstokej kenijkatsa kema temakaj tlen kipiaj kinpaleuijtok nojua kuali ma mouampojchijtokaj iuaya Jehová (Sal. 112:5; Prov. 22:9).

11. 1) ¿Kenke kema titemakaj tlen tijpiaj tijnextiaj ‘titlalnamikij’? 2) ¿Kenijkatsa toTeotsij itlanechikol kichiua ‘axtleno ma kipolo’ yon se toikni? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

¹¹ Kema kuali tijtekiuiaj tlen tijpiaj pampa tijnekij tikinpaleuisej sekinok toikniuaj, nojkia tijnextiaj ‘titlalnamikij’. Maske sekij toikniuaj kipiaj tomij, amo uelij senkistok tlatekipanouaj o amo uelij yauij tlapaleuiaj ipan seyok altepetl. Inijuantij nojkia yolpakij pampa nopa tomij tlen temakaj kinpaleuia sekinok toikniuaj katli kena uelij senkistok tlatekipanouaj (Prov. 19:17). Ika nopa tomij tlen titemakaj, titlapaleuiaj ma mochijchiua uan ma momoyaua amatlajkuiloli, uan  nojkia tikinpaleuiaj maseualmej katli amo kipiaj miak tlen ika mopanoltisej ma kitlakakilikaj nopa kuali tlamachtili. Ipan miak xiuitl, ipan altepemej kej Congo, Madagascar uan Ruanda, toikniuaj monekiyaya kitlapejpenisej tlaj kikouaskiaj tlen ika mopanoltisej o tlaj kikouasej biblias. Tlaj kinekiyayaj kikouasej biblias, uajka monekiyaya tekitisej se semana o se metstli, pampa tlauel patiyo kinamakayayaj. Pampa sekinok toikniuaj temakaj tomij ika nochi ininyolo, kichiua ‘axtleno ma kipolo’ yon se toikni. Yeka, toTeotsij itlanechikol kitlajtolkueptok Biblia uan kinmakatok toikniuaj katli amo kipixtoyaj uan maseualmej katli kinekij kuali kiixmatisej Jehová (xijpoua 2 Corintios 8:13-15). Kiampa katli temakaj tlen kipiaj uan katli kiseliaj uelis mouampojchiuasej iuaya Jehová.

12. ¿Kenijkatsa kinextik Abraham kuali tlaneltokayaya?

¹² Uelis timouampojchiuasej iuaya Jehová tlaj amo tijnekisej tlauel tijtlanisej miak tomij uan tlaj tijchiuasej kampeka san tijpatiitasej tlen nelia ipati. Kiampa kichijki Abraham, se tlakatl katli kuali tlaneltokak. Ya kikajki nochi tlen kipixtoya ipan altepetl Ur pampa kinekiyaya kuali mouampojchiuas iuaya Jehová (Heb. 11:8-10). Kimajtoya san Jehová ueli temaka tlen nelia ipati, yeka amo kema kinejki tlauel tlatominpias. Tlaj kiampa kichijtoskia, kinextijtoskia amo kuali tlaneltoka (Gén. 14:22, 23). Se tonali, Jesús kiiljuik se telpokatl katli tlauel tlatominpiayaya ma kinexti nelia kuali tlaneltoka: “Intla tijneki tijchiuas senkistok tlen toTeko kineki, xia uan xijnamakati nochi tlen tijpia uan xikinmaka nopa tomij tlen teikneltsitsij. Kej nopa tijpias tlen ipati para moaxka nepa iluikak. Teipa xiuala uan xinechtokili” (Mat. 19:21). Maske nopa telpokatl amo tlaneltokayaya kej Abraham, ipan ni tonali miakej kinextiaj nojkia kuali tlaneltokaj.

13. 1) ¿Tlake kitlajtolmakakej Timoteo? 2) ¿Kenijkatsa tojuantij nojkia uelis tijchiuasej nopa?

¹³ Timoteo nojkia kinextik kuali tlaneltokayaya. Pablo kiijtok Timoteo eliyaya “keja se kuali soldado tlen Jesucristo”, uan teipa kiiljuik: “Xijchiua keja se tlakatl tlen mosoldadochiua. Yajaya axueli moilpis ika tlamantli ipan ininyolis sekinok tlakamej. San ueli moyoliljuia kejatsa kipaktis iteko tlen kisoldadochijki” (2 Tim. 2:3, 4). Ipan ni tonali miakej Jesús itokilijkauaj kichiuaj kampeka kineltokasej tlen tetlajtolmaka nopa texto. Uan itstokej kipano se millón toikniuaj katli senkistok tlatekipanouaj. Cristo itokilijkauaj amo san kikojtinemij miak tlamantli kej kichiuaj sekinok maseualmej, uan kiilnamikij “elisej itekipanojkauaj” se akajya tlaj kitlauikilisej tomij (Prov. 22:7). Satanás san kineki ma timotonalpolokaj uan tlauel ma titekitikaj pampa tijnekij tijpiasej miak tlamantli. Sekij motlaneuij miak tomij pampa kinekij kikouasej se kali, se carro, pampa kinekij momachtisej ipan universidad o pampa kinekij tlauel tlayejyekchiuasej kampa mosenkauasej uan kichiuasej se ueyi iljuitl. Tlaj amo timomokuitlauiaj, uelis titetlauikilisej miak tomij uan uejkauas miak xiuitl tikixtlajtosej. Tlaj tijnextiaj ‘titlalnamikij’, uajka amo tlauel titlapijpiasej uan amo tlauel titetlauikilisej tomij. Kiampa uelis senkistok tijtekipanosej toTeotsij uan amo maseualmej (1 Tim. 6:10).

14. ¿Tlake moneki timosentlalisej tijchiuasej? Xikijto tlen sekinok kichijtokej.

¹⁴ Tlaj amo tijnekij tlauel titlapijpiasej, uajka achtoui moneki tijchiuasej san tlen tlauel ipati. Se toikni iuaya isiua kipixtoyaj se tekitl kampa kitlaniyayaj miak tomij. Inijuantij kinamakakej kampa tekitiyayaj, se lancha uan sekinok tlamantli tlen kipixtoyaj uan yajkej tlapaleuiaj kampa kichijchiuayayaj ueyi Kali Betel ne Warwick (Nueva York). Tlauel kuali kiyolmatkej pampa tlatekipanojkej ipan Betel iuaya ininichpoka uan ininmontika. Uan ipan se keski semanas nojkia tlatekipanojkej ika ininmontika itatauaj. Ipan Colorado (Estados Unidos), se precursora kimakakej tekitl san se keski tonali ipan se banco. Kema kiitakej kuali tekitiyaya, kiiljuijkej ma tekiti nochi semana uan tlauel kuali kitlaxtlauiskiaj. Nopa toikni amo kinejki pampa kimatiyaya ayokmo ueliskia  tlauel tlajtolmoyauas. Ni kinextia kenijkatsa miakej toikniuaj kikauaj miak tlamantli pampa kinekij kitekipanosej Jehová. Tlaj timosentlaliaj achtoui tijtekipanojtosej toTeotsij, tijnextisej nelia tijpatiitaj timouampojchijtosej iuaya uan tijpatiitaj tlen ya techmaka, uan amo sekinok tlamantli tlen uelis tijpiasej.

15. ¿Tlake tlamantli tlen tlauel ipati kichiua ma tiyolpakikaj?

¹⁵ Kema tijpiaj miak tlamantli amo kiijtosneki toTeotsij tlauel techteochiua. Jehová kinteochiua katli kichiuaj “miak tlamantli tlen kuali” (xijpoua 1 Timoteo 6:17-19). Ma tikitakaj tlen kipanok toikni Lucia, * katli eua Italia. Kema kimatki toikniuaj katli itstoyaj Albania monekiyaya ma kinpaleuikaj tlajtolmoyauasej, motemachik ipan Jehová ika nochi iyolo uan ipan xiuitl 1993 yajki ipan nopa altepetl maske amo kimatiyaya kenijkatsa mopanoltiskia. Kiyekok tlajtoli albanés uan kinpaleuijtok 60 maseualmej ma moatsonpoliuiltikaj. Maske uelis tojuantij amo techpano kej nopa toikni kampa titlajtolmoyauaj, tlaj tijchiuasej tlen ueli tlamantli pampa tijnekij ma momakixtikaj, uajka inijuantij kipiasej tlen tlauel ipati katli nochipa uejkauas kej tojuantij nojkia tijpiasej (Mat. 6:20).

16. 1) ¿Tlake panos ika nochi tomij uan tlamantli tlen pajpatiyo tlen nama onka? 2) Pampa tijmatij tlake panos ika nochi tlamantli tlen onka nama, ¿tlake moneki tijchiuasej?

¹⁶ Jesús amo kiijtok nopa tomij uelis tlamis, ya kiijtok “kema [tomij] tlamis” (Luc. 16:9). Ipan se keski bancos tlantok nochi tomij uan sekinok kipolojtokej tlen kiajoktoyaj. Teipa nochi tomij uan tlamantli tlen pajpatiyo ayokmo onkas. Tlamis nochi tlen Satanás kinauatia: tlen kichiua ma onka tomij, política uan religiones. Maske tlauel miak xiuitl motekiuijtok oro uan plata kej tomij, tlajtolpanextianij Ezequiel uan Sofonías kiijtojkej teipa ayokmo kipiaskia ipati (Ezeq. 7:19; Sof. 1:18). ¿Tlake tijyolmatiskiaj tlaj tikitaskiaj tlami nochi tlen onka uan tikitaj amo tijchijkej kampeka tijpiasej tlen nelia ipati san pampa tijnejkej tijpiasej miak “tomij”? Uelis tijyolmatiskiaj kej se maseuali katli tlauel tekiti pampa kineki kitlanis miak tomij uan teipa kiita nopa tomij tlen kitlanki amo kipia ipati (Prov. 18:11). Nochi tomij uan tlamantli tlen patiyo katli nama onka, temachtli tlamis. Yeka kuali ma tijtekiuikaj tlen tijpiaj uan kej nopa uelis tikinpiasej touampoyouaj ipan iluikak. Nochi tlamantli tlen tijchiuasej pampa tijnekij tijtekipanosej toTeotsij techpaleuis kuali ma timouampojchiuakaj iuaya.

17, 18. ¿Tlake kiselisej nochi toTeotsij iuampoyouaj?

¹⁷ Kema toTeotsij iTlanauatijkayo tekichiuas, ayokmo aka monekis kiixtlauas kampa itstos, amo aka motlaneuis tomij, amo aka kikouas pajtli yon kintlaxtlauis tepajtianij. Onkas miak tlakualistli uan nochi kinaxilis. Nochi Jehová ichampoyouaj katli itstosej ipan Tlaltipaktli kipiasej kuali tlakualistli pampa tlauel tlaelis. Ayokmo tijsentilisej oro, plata yon yejyektsitsij tetl pampa tijnekisej titlapijpiasej, tijsentilisej pampa ika nopa timoyejyektlalisej. Nochi uelis tijchijchiuasej yejyektsitsij kali ika kuauitl, tetl uan tepostli tlen amo kema ijtlakauis. Uan touampoyouaj techpaleuisej pampa inijuantij kinekisej, amo pampa kinekisej ma tikintlaxtlauikaj. Uan amo tijtlasomatisej nochi tlen tlali temakas pampa nochi elis toaxka.

¹⁸ Nochi ni eli san se keski tlamantli tlen tlauel kuali tlen kiselisej nochi katli mouampojchiuaj ininuaya katli itstokej iluikak. Nochi Jehová itekipanojkauaj tlauel yolpakisej kema kikakisej Jesús kiijtos ni tlajtoli: “Xiualakaj inmojuantij tlen noTata inmechteochijtok. Xikalakikaj kampa tlanauatia noTata, pampa uejkajkia kema aya onkayaya Tlaltipaktli, kisenkajki nopa kuajkuali tlamantli tlen [...] teipa inkiselisej” (Mat. 25:34).