1, 2. Hikwalaho ka yini swisiwana swi ta tshama swi ri kona emisaveni leyi?

XIYIMO xa ikhonomi xi bihile swinene namuntlha. Vantshwa vo tala va lava ntirho kambe a va wu kumi. Vo tala va veke vutomi bya vona ekhombyeni hi ku rhurhela ematikweni lama fuweke. Kambe vusiwana byi tinyike matimba ni le matikweni lama fuweke. Van’wankumi va ya va fuwa swinene kasi swisiwana swi ya swi va evuswetini. Vulavisisi bya sweswinyana byi ringanyeta leswaku rifuwo hinkwaro leri van’wankumi lava nga kona emisaveni va nga na rona, ri nga ringana ni rifuwo leri vanhu hinkwavo emisaveni va nga na rona loko ri hlanganile. Hambileswi hi nga tiyisekiki hi xiringanyeto lexi, kambe swi lo tlangandla, leswaku vanhu vo tala va etlela va nga dyanga loko van’wana va fuwe swinene, lerova mali leyi va nga na yona yi nga kota ku hlayisa vanhu vo tala swinene niloko se va file. Yesu u tiyisekise mhaka leyi loko a vula marito lama nge: “Swisiwana mi tshama mi ri na swona nkarhi hinkwawo.” (Mar. 14:7) Ha yini swi ri tano?

² Yesu a a swi tiva leswaku xiyimo lexi xa ikhonomi a xi nge cinci loko Mfumo wa Xikwembu wu nga si fika. Tipolitiki, vukhongeri ni mabindzu ya misava leyi lama nga ni makwanga, leswi yimelaka “vaxavisi” lava ku vulavuriwaka ha vona eka Nhlavutelo 18:3, swi vumba xiphemu xa misava ya Sathana. Hambileswi vanhu va Xikwembu va  tihambaniseke hi ku helela ni tipolitiki ni vukhongeri bya mavunwa, vo tala swa va tikela ku tihambanisa hi ku helela ni mabindzu ya misava ya Sathana.

3. Hi swihi swivutiso leswi hi nga ta swi kambisisa exihlokweni lexi?

³ Hina Vakreste, hi fanele hi kambisisa ndlela leyi hi ma tekaka ha yona mabindzu ya misava leyi, hi ku tivutisa swivutiso swo fana ni leswi: ‘Ndzi nga ri tirhisa njhani rifuwo ra mina ku kombisa leswaku ndza tshembeka eka Xikwembu? Ndzi nga endla yini leswaku ndzi hunguta ndlela leyi ndzi katsekaka ha yona eka mabindzu ya misava leyi? Hi yihi mintokoto leyi kombisaka leswaku vanhu va Xikwembu va xi tshemba hi ku helela exiyin’weni lexi xo tika?’

4, 5. (a) Mulanguteri wa le xifanisweni xa Yesu u tikume a ri exiyin’weni xihi? (b) Hi xihi xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeke valandzeri vakwe?

⁴ Hlaya Luka 16:1-9. Xifaniso xa Yesu xa mulanguteri loyi a nga lulamangiki xi tlhontlha mianakanyo. Endzhaku ka loko a hehliwe hi ku tlanga hi nhundzu, mulanguteri yoloye u tirhise “vutlhari lebyi pfunaka” a ‘tiendlela vanakuloni’ leswaku va n’wi pfuna loko a heleriwe hi ntirho. * Yesu a a nga khutazi vadyondzisiwa vakwe leswaku va nga tshembeki hi xikongomelo xa leswaku swilo swi ta va fambela kahle emisaveni leyi. U vule leswaku vanhu lava endlaka tano i “vana va mafambiselo lawa ya swilo,” kambe a a tirhisa xifaniso lexi leswaku a dyondzisa vadyondzisiwa vakwe dyondzo ya nkoka.

⁵ Yesu a a swi tiva leswaku ku fana ni mulanguteri loyi a tikumeke a ri exiyin’weni xo tika, vo tala va valandzeri vakwe swi ta va tikela ku tihanyisa emisaveni leyi yo homboloka. Kutani u te: “Tiendleleni vanakuloni hi rifuwo leri nga lulamangiki, leswaku, loko ri hela, [Yehovha na Yesu] va mi amukela eka vutshamo lebyi nga heriki.” Hi nga dyondza yini eka marito lawa ya Yesu?

6. Hi swi tiva njhani leswaku mabindzu lawa ma nga kona laha misaveni a ma nga ri xiphemu xa xikongomelo xa Xikwembu?

⁶ Hambileswi Yesu a nga boxangiki leswaku hikwalaho ka yini a vula rifuwo leswaku i rifuwo leri nga “lulamangiki,” Bibele yi swi veka erivaleni leswaku mabindzu a ma nga ri xiphemu xa xikongomelo xa Xikwembu. Yehovha u nyike Adamu na Evha swilo hinkwaswo leswi a va swi lava aEdeni. (Gen. 2:15, 16) Endzhaku ka loko moya lowo kwetsima wu sungule ku tirha eka vatotiwa va le nkarhini wa vaapostola, ni “un’we a nga kalanga a vula leswaku swilo leswi a a ri na swona a swi ri swakwe; kambe a va ri ni swilo hinkwaswo hi ku fanana.” (Mint. 4:32) Muprofeta Esaya u vulavule hi nkarhi lowu vanhu hinkwavo va nga ta tiphina hi swilo swa laha misaveni mahala. (Esa. 25:6-9; 65:21, 22) Kambe namuntlha valandzeri va Yesu va fanele va tirhisa “vutlhari lebyi pfunaka” leswaku va kota ku tihanyisa hi “rifuwo leri nga lulamangiki” ra misava leyi kambe va ri karhi va tikarhatela ku tsakisa Xikwembu.

7. Hi yihi ndzayo leyi hi yi kumaka eka Luka 16:10-13?

⁷ Hlaya Luka 16:10-13. Mulanguteri wa le xifanisweni xa Yesu u tiendlele vanghana hi xikongomelo xo lava ku vuyeriwa. Kambe, Yesu u khutaze valandzeri vakwe leswaku va tiendlela xinghana na Yehovha hi xikongomelo lexinene. Tindzimana leti landzelaka xifaniso xexo, ti fanisa ku tirhisa “rifuwo leri nga lulamangiki” ni ku tshembeka eka Xikwembu. Yesu a a vula leswaku hi nga swi kota ku “tshembeka” ni ku ri tirhisa hi ndlela leyinene rifuwo rero loko hi ri kuma. Njhani?

8, 9. Vula swikombiso swa ndlela leyi van’wana va swi kombisaka ha yona leswaku va tshembeka loko va ri karhi va tirhisa rifuwo ra vona leri nga lulamangiki.

⁸ Ndlela yin’wana leyi xiyekaka leyi hi nga swi  kombisaka ha yona leswaku ha tshembeka loko swi ta emhakeni ya rifuwo ra hina, i ku nyikela hi seketela ntirho wo chumayela emisaveni hinkwayo lowu Yesu a vuleke ka ha ri emahlweni leswaku wu ta endliwa. (Mat. 24:14) Xinhwanyetana xin’wana xa le Indiya a xi ri ni xibokisana lexi a xi hoxa mali eka xona naswona a xi hoxa ni leyi vatswari va xona a va xi nyika leswaku xi tixavela tithoyi. Loko xibokisana xexo se xi tele, xi nyikele hi mali yoleyo eka ntirho wa misava hinkwayo. Makwerhu un’wana wa le Indiya u ni masimu ya tikhokhonati. Kutani u seketela hofisi ya vuhundzuluxeri ya le Malayalam hi ku nyikela hi tikhokhonati, u vona swi antswa ku nyikela ha tona ku tlula ku nyikela hi mali. Hakunene lebyi i vutlhari lebyi pfunaka. Hilaha ku fanaka, vamakwerhu va le Greece nkarhi ni nkarhi va nyikela hi mafurha ya mutlhwari, chizi ni hi swakudya swin’wana eBethele ya kwale.

⁹ Makwerhu un’wana wa le Sri Lanka loyi sweswi a tshamaka etikweni rin’wana, u nyikele hi kaya rakwe leswaku vamakwerhu va khomela eka rona mihlangano ya vandlha ni tinhlengeletano ta muganga ni ku rhurhela vamakwerhu lava nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo. Leswi a swi endleke swi va pfuna swinene vahuweleri va kwalaho. Ematikweni lawa ntirho wa hina wu yirisiweke, vamakwerhu va nyikela hi makaya ya vona leswaku ku khomeriwa mihlangano ya vandlha eka wona ku endlela leswaku maphayona ni van’wana lava pfumalaka va kota ku khoma mihlangano.

10. Hi yihi mikateko yin’wana leyi hi yi kumaka loko hi nyika hi mbilu yo basa?

¹⁰ Swikombiso leswi hi buleke ha swona laha henhla swi kombisa leswaku vanhu va Xikwembu va ‘tshembeka ni le ka leswitsongo,’ loko swi ta emhakeni ya ku tirhisa rifuwo ra vona leri nga riki ra nkoka loko ri pimanisiwa ni rifuwo ra ntiyiso. (Luka 16:10) Xana malandza wolawo ya Yehovha ma titwa njhani loko ma nyikela hi ndlela yo tano? Ma swi tiva leswaku ku nyika swi ta endla leswaku ma kuma rifuwo ra “ntiyiso.” (Luka 16:11) Makwerhu un’wana wa xisati loyi nkarhi ni nkarhi a nyikelaka leswaku a seketela ntirho wo chumayela, loko a hlamusela mikateko leyi a yi kumeke u ri: “Ku nyikela hi rifuwo ra mina swi ndzi vuyerisile swinene emalembeni lama hundzeke. Ndzi xiye leswaku loko ndzi nyikela hi rifuwo ra mina, swi endla leswaku ndzi va ni vuxaka lebyinene ni vanhu van’wana. Swi endla leswaku ndzi kota ku rivalela ni ku lehisela van’wana mbilu ni ku kota ku amukela swiyimo leswi hetaka matimba ni switsundzuxo.” Vo tala va xiye leswaku ku nyika swi tisa mikateko.—Ps. 112:5; Swiv. 22:9.

11. (a) Loko hi nyika swi suka embilwini hi swi kombisa njhani leswaku hi ni “vutlhari lebyi pfunaka”? (b) Vanhu va Xikwembu va yi tirhisa njhani mali ya vona hi ndlela leyinene namuntlha? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹¹ Ku seketela ntirho wo chumayela hi rifuwo ra hina swi kombisa “vutlhari lebyi pfunaka” hi ndlela yo karhi. Loko hi endla tano, hi va hi pfuna van’wana. Malandza ya Xikwembu lama fuweke kambe ma nga swi kotiki ku nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo kumbe ku rhurhela laha ku nga ni xilaveko, swa ma tsakisa ku tiva leswaku minyikelo ya wona yi seketela lava nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo. (Swiv. 19:17) Minyikelo ya hina yi endla leswaku hi kuma mikandziyiso ni ku seketela ntirho wo chumayela ematikweni lama nga evuswetini kambe laha vanhu va kona va  tsakelaka ntiyiso. Ku ringana malembe yo tala, ematikweni man’wana yo tanihi Congo, Madagascar na Rwanda, vamakwerhu a va fanele va hlawula eka ku kuma swakudya swo wundla mindyangu ya vona ni ku kuma Tibibele leti mikarhi yin’wana a ti durha ku ringana muholo wa vhiki kumbe wa n’hweti. Ndlela leyi malandza ya Xikwembu ma tirhisaka rifuwo ra wona hi ku “ringanisela” ni minyikelo leyi ma yi humesaka swi endla leswaku nhlengeletano ya Yehovha yi kota ku seketela ntirho wa vuhundzuluxeri ni ku endla leswaku xirho ha xin’we xa ndyangu xi kuma Bibele ku katsa ni swichudeni swa Bibele leswi tsakelaka. (Hlaya 2 Vakorinto 8:13-15.) Lava nyikelaka swin’we ni lava vuyeriwaka hikwalaho ka minyikelo yoleyo va va ni vuxaka lebyinene na Yehovha.

12. Abrahama u swi kombise njhani leswaku a a tshemba Xikwembu?

¹² Ndlela yin’wana leyi nga endlaka leswaku hi va ni vuxaka lebyinene na Yehovha, i ku papalata ku nghena hi nhloko eka mabindzu ya misava leyi kutani hi tirhisa nkarhi wa hina leswaku hi lava “rifuwo” ra ntiyiso. Leswi Abrahama a a tshemba Xikwembu, u yingisile loko a komberiwa ku suka eUra a ya tshama ematendeni leswaku a ta va ni vuxaka lebyinene na Yehovha. (Hev. 11:8-10) Leswi a a swi tiva leswaku Xikwembu hi xona Munyiki wa rifuwo ra ntiyiso, a a nga tilavelanga rifuwo onge hi loko a nga xi tshembi Xikwembu. (Gen. 14:22, 23) Yesu u khutaze jaha rin’wana leswaku ri va ni ripfumelo ro fana ni leri loko a ku: “Loko u lava ku va la hetisekeke, famba u ya xavisa leswi nga swa wena u nyika swisiwana kutani u ta va ni xuma etilweni, u ta, u va mulandzeri wa mina.” (Mat. 19:21) Ku hambana na Abrahama, Jaha rero a ri nga ri na ripfumelo kambe a va ri kona van’wana lava a va ri ni ripfumelo eka Xikwembu.

13. (a) Hi xihi xitsundzuxo lexi Pawulo a xi nyikeke Timotiya? (b) Hi nga xi tirhisa njhani xitsundzuxo xexo namuntlha?

¹³ Timotiya a a ri ni ripfumelo. Endzhaku ka loko Pawulo a vule leswaku Timotiya i “socha lerinene ra Kreste Yesu” u n’wi byele a ku: “A nga kona munhu la nga socha la tinghenisaka entirhweni wa bindzu wa vutomi, leswaku a ta amukeriwa hi loyi a n’wi tsariseke ku va socha.” (2 Tim. 2:3, 4) Namuntlha valandzeri va Yesu ku katsa ni Vakreste lava tlulaka miliyoni lava nga eka ntirho wa nkarhi hinkwawo, va yingisa xitsundzuxo lexi xa Pawulo hilaha va nga kotaka hakona. Leswaku va hlula ku wongiwa hi swinavetiso swa mabindzu ya misava leyi, va tsundzuka nsinya wa nawu lowu nge: “Mulombi i nandza wa mulombisi.” (Swiv. 22:7) Sathana u lava leswaku hi tirhisa nkarhi ni matimba ya hina leswaku hi va mahlonga ya mabindzu ya misava leyi. Swiboho swin’wana leswi hi nga swi endlaka swi nga hi hoxa eswikweletini ku ringana malembe yo tala. Ku lava ku tshama etindlwini to durha, ku lomba mali yo nghenisa vana swikolo, ku lava ku famba hi timovha ta mavayivayi ni ku lava ku endla micato ya manyunyu, swi nga hi peta eswikweletini. Hi kombisa leswaku hi ni vutlhari lebyi pfunaka loko hi olovisa vutomi bya hina hi ku nga tihoxi eswikweletini ni ku hunguta swilo leswi hi swi xavaka, ku endla tano swi endla leswaku hi tikombisa hi ri mahlonga ya Xikwembu ku nga ri ya mabindzu ya misava leyi.—1 Tim. 6:10.

14. Hi fanele hi tiyimisela ku endla yini? Vula swikombiso.

¹⁴ Ku olovisa vutomi bya hina swi katsa ku rhangisa swilo swa nkoka. Mpatswa wun’wana a wu ri ni bindzu leri a ri endla mali yo tala. Kambe ku navela ka wona ko tlhela wu nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo, ku endle leswaku wu xavisa bindzu ra wona, xikepe ni swilo swin’wana. Kutani wu pfunetile eku akeni ka ntsindza wa misava hinkwayo eWarwick, le New York. Mpatswa lowu wu kume nkateko wo tirha eBethele ni n’wana ni mukon’wana wa wona swin’we ni vatswari va nuna ku ringana mavhiki yo karhi. Makwerhu un’wana wa  xisati la nga phayona wa le Colorado, le U.S.A., a tirha ebangi masiku yo karhi ntsena hi vhiki. Leswi vathori vakwe va tsakisiweke hi ndlela leyi a tirha ha yona va n’wi kombele leswaku a tirha vhiki hinkwaro naswona a va ta n’wi holela mali yo tala swinene. Kambe a nga pfumelanga tanihi leswi ku endla tano a swi ta kavanyeta ntirho wakwe wa nsimu. Leswi ko va swikombiso swi nga ri swingani swa malandza ya Yehovha lama titsoneke swo karhi leswaku ma rhangisa ntirho wa yena. Ku tiyimisela ko tano ko rhangisa Mfumo ku kombisa leswaku hi byi teka byi ri bya nkoka vuxaka bya hina ni Xikwembu ni rifuwo ra ntiyiso ku tlula leswi mabindzu ya misava leyi ma nga hi nyikaka swona.

15. Hi rihi rifuwo leri endlaka leswaku hi eneriseka?

¹⁵ Ku va munhu a ri ni rifuwo a swi vuli swona leswaku u katekisiwe hi Xikwembu. Yehovha u katekisa lava fuweke hi “mintirho leyinene.” (Hlaya 1 Timotiya 6:17-19.) Hi xikombiso, loko Lucia * wa le Italiya a twa leswaku ku ni xilaveko xa vachumayeri eAlbania, hi 1993 u rhurhele kwale hambileswi a nga swi tivi leswaku u ta tihanyisa ha yini, kambe a a tshemba leswaku Yehovha u ta n’wi khathalela. U dyondze Xialbania naswona vanhu vo tlula 60 lava a va dyondzeleke Bibele va khuvuriwile. Hambileswi vunyingi bya hina hi chumayelaka ensin’wini leyi nga vekiki mihandzu ku fana ni leyi, hinkwaswo leswi hi swi endlaka leswaku hi pfuna vanhu va famba egondzweni leri yisaka evuton’wini a swi nge rivaleki.—Mat. 6:20.

16. (a) Ku ta endleka yini hi mabindzu ya misava leyi ku nga ri khale? (b) Leswi hi swi tivaka hi vumundzuku swi fanele swi yi khumba njhani ndlela leyi hi langutaka rifuwo ha yona?

¹⁶ Loko Yesu a vulavula hi rifuwo leri nga lulamangiki u te, ‘loko ri hela’ leswi vulaka leswaku a a tiyiseka leswaku ri ta hela hakunene. (Luka 16:9) Ku tsekatseka ka ikhonomi ni ku wa ka tibangi leswi endlekaka enkarhini lowu wa makumu, a hi nchumu loko swi pimanisiwa ni leswi nga ta endleka emisaveni hinkwayo ku nga ri khale. Fambiselo hinkwaro ra misava ya Sathana, ku nga tipolitiki, vukhongeri ni mabindzu swi ta herisiwa ku nga ri khale. Muprofeta Ezekiyele na Sofaniya va profete leswaku nsuku ni silivhere ni mabindzu ya misava leyi leswi ku nga khale swi ri kona, a swi nge he pfuni nchumu. (Ezek. 7:19; Sof. 1:18) Hi ta titwa njhani loko makumu ma fika kutani hi xiya leswaku hi hete nkarhi wo tala hi ri karhi hi hlongorisa “rifuwo leri nga lulamangiki” ra misava leyi ku ri ni ku lava rifuwo ra ntiyiso? Hi nga titwa ku fana ni wanuna loyi a heteke vutomi byakwe hinkwabyo a ri karhi a tihlengeletela mali, kutani eku heteleleni a kuma leswaku mali yoleyo a hi ya xiviri. (Swiv. 18:11) Hakunene rifuwo ra misava leyi ri ta hela, xisweswo a hi ri tirhiseleni ku ‘tiendlela vanakuloni’ na Yehovha na Yesu. Xin’wana ni xin’wana lexi hi xi endlaka leswaku hi seketela ntirho wo chumayela, xi endla leswaku hi va ni vuxaka lebyinene na Yehovha.

17, 18. Hi yihi mikateko leyi nga ta kumiwa hi malandza ya Xikwembu?

¹⁷ Loko Mfumo wa Xikwembu wu fika, vanhu a va nge he hakeli rhente, a va nge he xavi swakudya hikuva swi ta va swi ri matutu vana va ntavasi naswona a ku nge he vi na swibedlhele. Vanhu va Yehovha va ta tiphina hi vutomi laha misaveni. A va nge he tirhisi nsuku, silivhere ni swin’wetsin’wetsi leswaku va kuma mali kambe va ta tisasekisa ha swona. Tindlu to saseka ti ta akiwa handle ko xava timhandzi, maribye ni tinsimbi. Vanhu va ta hi pfuna hi ku tirhandzela handle ko lava ku hakeriwa. Nakambe vanhu va ta hanya hi ku avelana swilo leswi va nga na swona.

¹⁸ Leyi hi yin’wana ya mikateko leyi nga ta kumiwa hi lava va endlaka xinghana na Yehovha. Vagandzeri va Yehovha va laha misaveni a va nge tikoti hi ntsako loko va twa Yesu a ku: “Tanani, n’wina lava katekisiweke hi Tatana, dyanani ndzhaka ya Mfumo lowu mi lunghiseriweke wona hi mpfhuka misava yi va kona.”—Mat. 25:34.