1, 2. E aera ngkai ti riai ni maroroakina aroni kabebeteaia naake a mate aia koraki? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

E TAKU Susi: “E a kaani koro teuana te ririki imwini maten natira te mwaane, ma ti teimatoa n namakina te maraki ae korakora.” E taku te tari te mwaane temanna bwa ngke e mate buuna ao e rinanon “te maraki ae e aki kona ni kabwarabwaraa.” E kananokawaki bwa a bati riki aika a tia n rinanon te aeka ni maraki aei. A bati n te ekaretia ni Kristian ake a aki kantaningaia bwa a na mate aika tangiraki irouia imwain Aremaketon. Ma ko na bae n iango ni kangai ngkana e a tia ni mate ae tangiraki iroum, ke iai ae ko kinaa ae e rinanon anne: ‘A na kangaa ni buokaki naake a nanokawaki bwa a na kaitaraa te rawawatannano aei?’

² Tao ko a tia n ongongo ae taekinaki bwa e na boni bebete ni waakinakon te tai. Ma e koaua bwa tii anne te anga ibukini kabebetean te rawawata? E taku te aine temanna ae e a tia ni mate buuna: “Irou e eti riki taekinan ae e na boni karekea kabebeteana te aomata n te baere e kakaraoia ni waakinakon te tai.” Eng, n aron te maneka, e tabe ni mao ngkana e tabeakinaki raoi, ao  ai aron naba te rawawatannano. Tera raoi te bwai ae kona ni buokiia naake a mate aia koraki, bwa a aonga ni kabebeteaki man rawawataia?

3, 4. Ti kangaa n ataia bwa e ota Iehova n rawawatara?

³ Bon nibwan te kabebetenano Tamara are i karawa ae Iehova ae nanoanga. (Wareka 2 I-Korinto 1:​3, 4.) E karaui nanoia ana aomata Iehova ae te banna ni katoto ae rianako ibukin te nanoanga, ni kangai: “Boni ngai Teuare kabebeteingkami.”​—Ita. 51:12; TaiAre. 119:​50, 52, 76.

⁴ E a tia naba Tamara ae nanoanga aei n rinanoni mateia aika tangiraki irouna n aron Aberaam, Itaaka, Iakoba, Mote, ao te Uea ae Tawita. (WarIte. 12:​6-8; Mat. 22:​31, 32; Mwa. 13:22) Ti kabebeteaki n Ana Taeka te Atua, bwa Iehova e kariariaa ke e ingainga nanona nakon te tai are e na manga kautiia iai. (Iobi 14:​14, 15) A na kukurei ao ni marurung raoi. Iangoa naba Natin te Atua ae rangi n tangiria ae “ana bwai ni kukurei [ngaia]” are e rinanon te mate ae kammaraki. (TaeRab. 8:​22, 30) E bon riaon ara iango te rawawata are e rinanona Iehova.​—Ioa. 5:20; 10:17.

5, 6. Ti na kangaa ni kabebeteaki iroun Iehova?

⁵ Ti na aki nanokokoraki bwa e na boni buokira Iehova. Ngaia are ti riai ni waekoa ni bunrii nanora nakoina n te tataro ibukin rawawatara. Ai karaunanora ataakin ae e ota Iehova n rawawatara, ao e katauraoa kabebeteara ae ti kainnanoia raoi! Ma n te aro raa?

⁶ Te anga teuana ae e buokira iai te Atua bon rinanon “ana kabebetenano te taamnei ae raoiroi.” (Mwa. 9:31) Bon nibwan te kabebetenano ae korakora mwaakan te Atua ae mwamwakuri. E berita Iesu bwa e ingainga te Tama are i karawa “ni kan anga te taamnei ae raoiroi nakoia akana butiia.” (Ruka 11:13) E taku Susi are taekinaki mai moa: “E bati te tai ae ti katorobubua iai nakon Iehova ao ni bubutiia kabebeteara. Ni katoatai are ti karaoia iai, e kawakin nanora ao ara iango te rau are mairoun te Atua.”​—Wareka I-Biribi 4:​6, 7.

7, 8. E aera ngkai ti kona ni koaua raoi bwa e na kabebeteira Iesu?

⁷ E kaotaki raoi aron Iehova n ota n ara namakin, n ana taeka ao ana mwakuri Natina ae nanoanga ae Iesu, ni menana i aon te aba. (Ioa. 5:19) E kanakoaki Iesu bwa e na kabebeteia “akana uruaki nanoia” ao “aomata nako aika nanokawaki.” (Ita. 61:​1, 2; Ruka 4:​17-21) Ngaia are e kinaaki ibukin ana nanoanga ae korakora, ae taekan ae e ota n rawawataia aomata ao e korakora nanona ni kani kabebeteia.​—Ebera 2:17.

⁸ Ngke e ataei Iesu, e boni bae ni kaaitara ma mateia kaain ana utu ao naake e kinaia. E taraa n ae ngke e bon ataei Iesu ao e mate Ioteba are tamana are e kaikawaia. * Iangoa aron Iesu ae nanoanga, ngke tao 10 tabun ana ririki ke ai tibwa 20 tabun, ao e a taonaki n te rawawata ma tinana, ao tarina ma mwaanena.

9. E kangaa ni kaotia Iesu ae ota n te namakin, ni maten Rataro?

⁹ Ngke e a waakina ana mwakuri ni minita, e kaotia bwa e ota raoi n aroia aomata ao aia namakin. Iangoa te katoto ngke e mate raoraona ae e tatangiria ae Rataro. E  ngae ngke e ataia Iesu ae e nang kauta Rataro, ma e bon rotaki naba n rawawataia Maria ao Mareta. E rangi n nanokawaki ao n rawawata nanona ibukina, ngaia are e a tang.​—Ioa. 11:​33-36.

10. E aera bwa ti kona ni kakoauaa ae e ota n ara namakin Iesu ni boong aikai?

¹⁰ Ti kangaa ni buokaki ni boong aikai man aron Iesu n nanoanga ao n anga te kabebetenano? E karaui nanora te Baibara bwa “aron Iesu Kristo ngkoananoa, ao ai arona naba n te bong aei, ao n aki toki.” (Ebera 13:8) Kioina ngkai e ota raoi “te Mataniwi ae Rietata i aon te maiu” n namakinan te nanokawaki, “e kona ni buokiia te koraki ake a rinanon te kataaki.” (Mwa. 3:15; Ebera 2:​10, 18) Ngaia are ti aki nanokokoraki bwa e teimatoa Kristo n rotaki n rawawataia aomata, e ota n nanokawakia, ao e karekea kabebeteaia n te ‘tai are a kainnanoia iai.’​—Wareka Ebera 4:​15, 16.

11. Baikara kiibu aika ko kona ni kabebeteaki iai?

¹¹ Rongorongon nanokawakin Iesu ni maten Rataro, bon teuana i buakoni kiibu aika bati aika kabebetenano, aika mena n Ana Taeka te Atua. Maroaka ae “bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa, a koreaki ibukin reireiara, bwa ti aonga ni karekea te kantaninga rinanon nanomwaakara, ao rinanon te kabebeteaki man te Koroboki ae Tabu.” (IRom 15:4) Ngkana ko nanokawaki, ko kona naba ni karekea kabebeteam mani kiibu aikai:

• “E kaan Iehova ma akana uruaki nanoia. E kamaiuia akana rawawata nanoia.”​—TaiAre. 34:​18, 19.

• “Ngkana a taonainako iango n raraoma, ao ko kabebeteai [Iehova] ma ni karaua nanou.”​—TaiAre. 94:19.

• “Ke e kabebetei nanomi ara Uea ae Iesu Kristo ao te Atua ae Tamara, ake a tangirira ao n anganira te kabebeteaki n aki toki ma te kantaninga ae raoiroi rinanon te akoi ae rianako, ao ke a kateimatoaingkami.”​—2Tet. 2:​16, 17. *

12. Tera te anga ae kakawaki ae ti kona iai n riki bwa nibwan te kabebetenano nakoia tabemwaang?

¹² A kona naba naake a rawawata ni karekea kabebeteaia n te ekaretia ni Kristian. (Wareka 1 I-Tetaronike 5:11.) Ko na kangaa ni kakorakoraia ao ni kabebeteia akana ‘rawawata nanoia’? (TaeRab. 17:22) Uringnga are iai te “tai ni kainabwabu ao te tai n taetae.” (TeMin. 3:7) E kabwarabwaraa ni kangai Nei Dalene ae e a tia ni mate buuna: “Naake a mate aia koraki, a kainnanoa ae a na kaotii aia iango ao aia namakin. Ngaia are moan te kakawaki bwa ko na kakauongo raoi irouia, ao n aki urua aia maroro.” E taku Nei Junia ae iai mwanena ae bakabureia: “E ngae ngke ko aki kona n ota raoi n rawawataia, ma te bwai ae kakawaki bwa ko kan ota n aia namakin.”

13. Tera ae ti riai n uringnga ibukin te nanokawaki?

¹³ Uringnga naba are a kakaokoro aroia n nanokawaki aomata nako ao aroia ni kaotia. N tabetai, e bon tii ataia te aomata anne i nanona bwa korakorara rawawatana, ao e kona ni kangaanga bunran ana namakin aika raba. E kangai Ana Taeka te Atua: “E bon ataa karawawataana te nano, ao akea te ianena ae kona n uataboa kimwareireina.” (TaeRab. 14:10) E ngae  ngke e bunra nanona temanna, ma e aki bebete n taai nako te ota n te baere e kataia n taekinna.

14. Ti na kangaa ni karekei ara taeka ni kabebetenano nakoia naake a mate aia koraki?

¹⁴ E kona ni kangaanga ataakin te bwai ae ko na taekinna nakon te aomata ae taonaki n te rawawata. Ma e taekinaki n te Baibara bwa “bon te bwai ni kamaiu neweia akana wanawana.” (TaeRab. 12:18) A bati ake a a tia ni kunei baika kabebetenano ake a na taekin, man te boroutia ae Ngkana E Mate Ae Ko Tangiria. * Ma n angiin te tai, te bwai ae moan te ibuobuoki bon te ‘tang ma akana tang.’ (IRom 12:15) E taku Nei Gaby ae mate buuna: “I aki kona ni kaota nanou ma ai te tang naba irou. Anne bukina ae I kabebeteaki ngkana a tang i rarikiu raoraou. I a aki namakina iai ae bon tii ngai n rawawatau.”

15. Ti na kangaa n anga te kabebetenano ngkana ti aki kona n taetae ma te aomata? (Nora naba te bwaoki ae “ Taeka ni Kabebetenano.”)

¹⁵ Ngkana e kangaanga ae ko na taetae ma te aomata, tao e bebete riki kanakoan taeka ni karaunano n te reta, rinanon te kaombiuta ke te tareboon. Ko kona n tii mwanewea te kibu teuana ae karaunano, taekina anuan ke aroaron te aomata are mate ae ko ururingnga iai, ke taekina te bwai ae kakukurei ae ko ururingnga. E taku Junia: “Ngkana e kanakoaki nakoiu te rongorongo ae kaungaunga, ke I kaoaki irouia raou ni Kristian, I rangi ni buokaki iai ao e kangaanga kabwarabwaraan raoi anne. I namakina iai ae I tangiraki ao I tabeakinaki.”

16. Tera te anga ae uaana ibukin te kabebetenano?

¹⁶ Tai kakeaa naba kakawakin am tataro  ma naake a mate aia koraki, ke bon am tataro ibukia. E ngae ngke e kangaanga kaotan raoi am iango n am tataro n te tai ane kananokawaki anne, ma am kakorakora n tataro ni bubutii mai nanom ibukina, e ngae ngke ko tang ke e ruru bwanaam, e bon rangi n ibuobuoki ibukini kabebeteaia. E ururing ni kangai Dalene: “N tabetai ngkana a roko taari aine bwa a na kabebeteai, I butiia bwa a na tataro. E ruru bwanaaia ngke a moana aia tataro ma imwini kibuntaeka tabeua, e a korakora riki bwanaaia ao a kakorakoraia n tataro mai nanoia. E rangi ni kakorakoraa au onimaki korakoran aia onimaki, aia tangira, ao aia mwamwannano.”

17-19. E aera bwa e kainnanoaki te kabebetenano ae reitinako?

¹⁷ E kona n rangi ni kaokoro aroia n nanokawaki aomata nako. Ngkana iai ae e mate ana koraki, n te moantai a bati raoraona ao ana utu ake a mena i rarikina ni kabebetea. Ma ngkana a a okiri mwengaia nakanne, a bon teimatoa naba ni kainnanoa kabebeteaia naake a mate aia koraki. Ngaia are tatauraoi n ibuobuoki. “E kaotiota te tangira n taai nako te rao ni koaua, ao boni ngaia te tari ae bungiaki ibukin tain te rawawata.” (TaeRab. 17:17) A kona n riki raao ni Kristian bwa nibwan te kabebetenano ae bati nakon te aomata ae nanokawaki, n aki ongeia bwa maanra ke tera arona ni kaitaraa anne.​—Wareka 1 I-Tetaronike 3:7.

¹⁸ Uringnga are naake a mate aia koraki a kona ni waekoa n ueke nanokawakia ni boong ni kauring tabeua, katangitang tabeua, taamnei, mwakuri tabeua, ke te aeka ni boi ke ni karongoa teuana, ke n te tai teuana n te ririki. A bati baike e nang tibwa karaoi n tii ngaiia te rao ae e a tia ni mate buuna, n aroni kaean te runga ke te Kauring, ao e kona n rangi n rawawata iai. E taku te tari te mwaane temanna: “I kantaningaia bwa e na rangi ni kauruakinano kauringaan ara mare imwini mateni buu, ao e bon aki bebete. Ma a bairea te botaki ae uarereke taari ake I rangi ni kaan ma ngaiia, bwa I aonga n aki tiku n tii ngai.”

¹⁹ Uringnga naba are a kainnanoa kaungaakia taari ake a mate aia koraki, tiaki tii n taai aika okoro n aron akanne. E taku Junia: “E rangi ni manena te ibuobuoki ao te iraorao ae I karekea n taai naba ake tiaki taini kauringaan te bong teuana ae okoro. A rangi ni manena ao ni kakawaki taai akanne ao a karekea kabebeteau ae bati.” Ni koauana, ti aki kona ni katoka raoi te rawawata ke te uringaaba imwini maten te rao ae tangiraki, ma ti kona ni karekea te kabebetenano ae tau n arora n ibuobuoki n te aro ae manena nakoia naake a rinanon aei. (1Ioa. 3:18) E ururing ni kangai Gaby: “I kakaitau nakon Iehova ibukia unimwaane aika tatangira ake a buokai ni kaaitarai au kangaanga nako. A karekea raoi nakoiu namakinan ae ai aron ae e rabwatai Iehova ni baina aika tatangira.”

20. E aera ngkai bon nibwan te kabebetenano ana berita nako Iehova?

²⁰ Ai karaunanora ataakin ae Iehova ae te Atua ae anga te kabebetenano n aekana nako, e na boni kamauna te nanokawaki ao ni karekea te kabebetenano ae teimatoa, ngkana a ‘bane n ongo bwanaani Kristo aomata ake a mena i nanon taian ruanimate ao a otinako’! (Ioa. 5:​28, 29) E berita te Atua bwa “e na kamauna te mate n aki toki, ao e na kaoi rannimata mani maata ni kabane te Uea ae Moan te Rietata ae Iehova.” (Ita. 25:​8, kabwarabwara mai nano) Ngaia are n oneani mwin are ti na ‘tang ma akana tang,’ a nang bane kaain te aonnaba ni “kimwareirei ma akana kimwareirei.”​—IRom 12:15.