1, 2. ¿Baʼaxten maʼalob ka k-il bix unaj u líiʼsaʼal u yóol le máaxoʼob ku kíimil wa máax u yaabiltmoʼoboʼ? (Ilawil le foto yaan tu káajbal le xookaʼ.)

JUNTÚUL kiik ku kʼaabaʼtik Susieʼ tu yaʼalaj: «Ka tsʼoʼok u kíimil k-hijoeʼ, óoliʼ bul año jach yaachajaʼan k-óol». Juntúul sukuʼun xan jach séebaʼan úuchik u kíimil u yataneʼ ku yaʼalikeʼ «pʼáat maʼ tu kaxtik baʼax ku yúuchultiʼ». U jaajileʼ tiʼ yaʼab máax ku yúuchul beyaʼ. Yaʼab máaxoʼob meyajtik Dioseʼ mix juntéen máan tu tuukuloʼob wa yaan u kíimil juntúul u láakʼtsiloʼob táanil tiʼ u kʼuchul Armagedón. Wa tsʼoʼok u kíimil wa máax tech bey xan wa yaan máax a kʼaj óol tsʼoʼok u kíimil juntúul u láakʼtsil wa u amigoeʼ, maʼ xaaneʼ ka tuklik: «¿Bix jeʼel u páajtal u yáantaʼal máak teʼ súutukiloʼob beyaʼ?».

² Maʼ xaaneʼ tsʼoʼok k-uʼuyik u yaʼalaʼaleʼ ken xáanakeʼ ku tuʼubsik máak baʼax ku yúuchul tiʼ. Baʼaleʼ ¿jach wa tu jaajil beyoʼ? Juntúul kiik kimen u yíichameʼ ku yaʼalik: «In waʼalikeʼ le baʼax áantik máakoʼ letiʼe baʼaxoʼob ku beetik sáamsamaloʼ». U yaatal u yóol máakeʼ bey jeʼex u xotkubaeʼ: utiaʼal u yutstaleʼ kʼaʼabéet maʼ u kʼiʼilil ken pʼoʼobok. Le oʼolaleʼ, ¿bix jeʼel k-áantik juntúul  máak tsʼoʼok u kíimil juntúul máax u yaabiltmeʼ?

3, 4. ¿Baʼaxten k-ojel Jéeobaeʼ ku naʼatik bix u yuʼubikuba máak ken kíim juntúul máax u yaabiltmaj?

³ Jéeobaeʼ letiʼe máax maas ku chʼaʼiktoʼon óotsilil yéetel ku líiʼsik k-óoloʼ (xok 2 Corintoiloʼob 1:3, 4). Chéen letiʼ yaan u páajtalil u naʼatik jach bix u yuʼubikuba máak. Letiʼeʼ ku yaʼalik tiʼ le máaxoʼob meyajtikoʼ yaan u líiʼsik u yóoloʼob (Isa. 51:12; Sal. 119:50, 52, 76).

⁴ Jéeoba, «le Taatatsil jach nojoch u chʼaʼ óotsilaloʼ», muʼyajnaj xan ka kíim u amigoʼob jeʼex Abrahán, Isaak, Jacob, Moisés yéetel rey David (Núm. 12:6-8; Mat. 22:31, 32; Bax. 13:22). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ jach ku tsʼíiboltik u kʼuchul u kʼiinil u kaʼa kuxkíintikoʼob (Job 14:14, 15). Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaan u kuxtaloʼob ich kiʼimak óolal yéetel toj óolal. Kʼaʼajaktoʼon xaneʼ Dioseʼ tu yilaj bix úuchik u muʼyaj u Hijo tak ka kíimi. Letiʼeʼ yaachaj u yóol, tumen jach u yaabiltmaj (Pro. 8:22, 30). Maʼ tu páajtal k-máansik t-tuukul bukaʼaj yaachajik tu yóol Jéeoba ka tu yilaj u kíimil (Juan 5:20; 10:17).

5, 6. ¿Bix u líiʼsaʼal k-óol tumen Jéeoba?

⁵ Unaj k-jach creertik yaan u yáantkoʼon Jéeoba. Maʼ unaj k-sajaktal k-aʼaltiʼ jach bix k-uʼuyikbaiʼ. Ku líikʼil k-óol k-ojéeltik letiʼeʼ ku naʼatik bix k-uʼuyikba yéetel ku líiʼsik k-óol jach teʼ súutuk kʼaʼabéettoʼonoʼ. Baʼaleʼ ¿bix túun u beetik?

⁶ Junpʼéel bixeʼ ku meyajtiʼ «le kiliʼich muukʼ» utiaʼal u líiʼsik k-óoloʼ (Bax. 9:31). Jesuseʼ ku yaʼalikeʼ «le Taata yaan teʼ kaʼanoʼ» jeʼel u tsʼáaik yéetel kiʼimak óolal le «kiliʼich muukʼ tiʼ le máaxoʼob kʼáatiktiʼoʼ» (Luc. 11:13). Susi, le tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitikoʼ, tu yaʼalaj: «Yaʼab u téenel xolajoʼon k-kʼáat tiʼ Jéeoba ka u líiʼs k-óol. Cada ken tsʼoʼokok k-kʼáatiktiʼeʼ k-uʼuyik u yantaltoʼon u jeetsʼelil Dios t-tuukul yéetel t-puksiʼikʼal» (xok Filiposiloʼob 4:6, 7).

7, 8. ¿Baʼaxten k-ojel jeʼel u líiʼsaʼal k-óol tumen Jesuseʼ?

⁷ Le baʼax tu beetaj yéetel tu yaʼalaj Jesús le tiaʼan way Luʼumoʼ ku yeʼesik u yaabilaj, ku naʼatik bix u yuʼubikuba máak yéetel ku chʼaʼik óotsil jeʼex Jéeoba, u Taataeʼ (Juan 5:19). Dioseʼ tu túuxtaj way Luʼum utiaʼal u líiʼs «u yóol máaxoʼob yaj u yóoloʼob» yéetel «máaxoʼob okʼom óoloʼob» (Isa. 61:1, 2; Luc. 4:17-21). Le máakoʼoboʼ tu tsʼáajoʼob cuenta Jesuseʼ jach uts, ku naʼatik bix u yuʼubikubaʼob yéetel jach taak u yáantkoʼob (Heb. 2:17).

⁸ Tu táankelmil Jesuseʼ tu yilaj u kíimil u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob. Jeʼex ka kíim Joseeʼ, maʼ xaaneʼ kex veinte años yaan tiʼ Jesús. * Bukaʼaj wal yaachajik tu yóol Jesús le ka kíimoʼ, le ka tu yilaj bix u muʼyaj u maama bey xan u yíitsʼnoʼobeʼ.

9. ¿Bix tu yeʼesil Jesús ku naʼatik bix u yuʼubikuba máak le ka kíim Lázarooʼ?

⁹ Le tiaʼan Jesús way Luʼumoʼ tu yeʼesaj ku naʼatik bix u yuʼubikuba máak. Jeʼex le ka kíim Lázaro, u amigooʼ, u yojel yaan u kaʼa kuxkíintik. Kex beyoʼ le ka tu yilaj bix u yokʼol María yéetel Martaeʼ, jach yaachaj xan u yóoleʼ ka okʼolnaji (Juan 11:33-36). 

10. ¿Baʼaxten k-ojel láayliʼ ku yaatal u yóol Jesús ken u yil táan k-muʼyajeʼ?

 ¹⁰ ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax tu beetaj Jesús úuchjeakiloʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jesucristoeʼ láayliʼ letiʼeʼ, joʼoljeak, bejlaʼeʼ yéetel mantatsʼ» (Heb. 13:8). Letiʼ «le Máax yéeyaʼan utiaʼal u tsʼáaik le kuxtaloʼ», tsʼoʼoleʼ u yojel bix u muʼyaj máak. Bey túunoʼ jeʼel u páajtal u yáantik «le máaxoʼob táan u túuntaʼal u yóoloʼoboʼ» (Bax. 3:15; Heb. 2:10, 18). Letiʼeʼ ku yaatal u yóol ken u yil táan k-muʼyaj. Ku naʼatik bix k-uʼuyikba, le oʼolal ku líiʼsik k-óol «jach teʼ kʼiin kʼaʼabéettoʼonoʼ» (xok Hebreoʼob 4:15, 16).

11. ¿Baʼax tekstoil jach ku líiʼsik a wóol?

¹¹ Le baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal bix tu yuʼubiluba Jesús le ka kíim Lázarooʼ, jach ku líiʼsik k-óol, baʼaleʼ yaan uláakʼ tekstoʼob jach jeʼel xan u líiʼskoʼob k-óoleʼ. U jaajileʼ «tuláakal le baʼaxoʼob tsʼíibtaʼaboʼob úuchjeakiloʼ tsʼíibtaʼaboʼob utiaʼal k-kaanbal, utiaʼal beyoʼ ikil u chúukpajal k-óol yéetel ikil u líiʼsaʼal k-óol tumen le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ, ka yanaktoʼon esperanza» (Rom. 15:4). ¿Tsʼoʼok wa u kíimil juntúul máax a yaabiltmaj? Wa tsʼoʼokeʼ jach jeʼel u líiʼsik a wóol le tekstoʼobaʼ:

• «Yuumtsileʼ naatsʼ yaan utiaʼal u [salvart] le máaxoʼob kʼiilil u puksiʼikʼaloʼoboʼ, le máaxoʼob minaʼan [esperanza tiʼoboʼ].» (Sal. 34:18, 19.)

• «Chúumuk tiʼ le sen tuukulil baʼaloʼob ku muchʼkubaʼob tin [baʼpacheʼ], techeʼ ka tsʼáaikten jeʼelel yéetel kiʼimak óolal.» (Sal. 94:19.)

• «K-Yuumtsil Jesucristo bey xan Dios k-Taata, Máax tu yaabiltoʼon, ku kiʼimakkúuntik k-óol mantatsʼ yéetel ku tsʼáaiktoʼon junpʼéel nojoch esperanza tu yoʼolal u nojoch utsileʼ, letiʼob ka u líiʼsoʼob u yóol a puksiʼikʼaleʼex yéetel ka u muʼukʼaʼankúuntoʼob a wóoleʼex.» (2 Tes. 2:16, 17.) *

12. ¿Bix jeʼel k-líiʼsik u yóol u maasileʼ?

¹² Le máaxoʼob tsʼoʼok u kíimil juntúul máax u yaabiltmoʼoboʼ jach jeʼel u líiʼsaʼal u yóoloʼob tumen le múuchʼuliloʼ (xok 1 Tesalonicailoʼob 5:11). ¿Bix túun jeʼel k-líiʼsik u yóol le máaxoʼob lubaʼan u yóoloʼoboʼ? (Pro. 17:22.) Kʼaʼajaktoʼoneʼ «yaan junsúutuk utiaʼal mak chiʼ, yaan junsúutuk utiaʼal tʼaan» (Ecl. 3:7). Koʼoneʼex ilik baʼax ku yaʼalik kaʼatúul kiikoʼob. Dalene, juntúul kiik kimen u yíichameʼ, ku yaʼalik: «Le máaxoʼob yaachajaʼan u yóoloʼoboʼ kʼaʼabéet u yaʼalikoʼob jach bix u yuʼubikubaʼob. Le oʼolal le baʼax jeʼel u béeytal k-beetik tu yoʼolaloʼoboʼ letiʼe k-chʼenxikintik baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ». Junia, tu kíimsuba u yíitsʼineʼ, ku yaʼalik xan: «Kex maʼ t-jach naʼatik bix u yuʼubikuba máax tsʼoʼok u kíimil juntúul máax u yaabiltmeʼ, u kʼaʼanaʼanileʼ letiʼe k-eʼesiktiʼob k-kʼáat áantoʼoboʼ».

13. ¿Baʼax unaj k-kʼaʼajsik?

¹³ Kʼaʼajaktoʼon xaneʼ cada juntúul máakeʼ yaanal bix u yeʼesik bix u yuʼubikuba. Yaan kʼiineʼ chéen le máax ku muʼyaj jach u yojel baʼax ku muʼyajtikoʼ, maʼ xaaneʼ mix letiʼ u yojel bix jeʼel u yaʼalikeʼ. Tak le Bibliaoʼ bey u yaʼalik: «Le puksiʼikʼaloʼ ku kʼaj óoltik u muʼyajoʼob, maʼ xan tu tsʼáaik u kiʼimak óolal tiʼ máax maʼ u kʼaj óoliʼ» (Pro. 14:10). Yaan kʼiineʼ kex ka u tsikbalt máak bix u yuʼubikubaeʼ, maʼ xaaneʼ u maasileʼ maʼ tu jach naʼatik le baʼax ku yaʼalikoʼ.

14. ¿Baʼax uláakʼ jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-líiʼsik u yóol le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ?

 ¹⁴ Le oʼolal maʼ xaaneʼ jeʼel u talamtaltoʼon k-líiʼsik u yóol le máaxoʼob táan u muʼyajoʼoboʼ. Kex beyoʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ u «tʼaanoʼob le [máaxoʼob yaan u naʼatoʼoboʼ] ku tsʼáaikoʼob toj óolal» (Pro. 12:18). Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ ku yilkoʼob baʼax jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob teʼ folleto Ken kíimik utúul máax k-yaabiltmaj. * U jaajileʼ, yaan kʼiineʼ chéen baʼax kʼaʼabéeteʼ k-beetik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ: «Okʼolneneʼex yéetel le máaxoʼob ku yokʼoloʼoboʼ» (Rom. 12:15). Gaby, juntúul kiik kimen u yíichameʼ, ku yaʼalik: «Ken okʼolnakeneʼ kin weʼesik bix in wuʼuyikinba. Le oʼolal maas ku líikʼil in wóol ken okʼolnak in amigoʼob tin wéetel. Teʼ súutukiloʼob beyoʼ kin wuʼuyik maʼ tin juunal yaneniʼ».

15. Wa ku talamtaltoʼon k-aʼalik baʼax k-tuklikeʼ, ¿baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal k-líiʼsik u yóol u maasileʼ? (Ilawil le cuadro « Baʼax jeʼel k-aʼalik utiaʼal k-líiʼsik u yóol u maasileʼ»).

¹⁵ Wa ku talamtaltoʼon k-aʼalik baʼax k-tuklikeʼ, jeʼel u páajtal k-tsʼíibtik junpʼéel tarjeta, junpʼéel correo, junpʼéel mensaje wa junpʼéel cartaeʼ. Jeʼel u páajtal k-tsʼíibtik junpʼéel jatsʼuts teksto tiʼeʼ, k-tsikbaltik junpʼéel baʼax jatsʼuts tu beetaj le máax kíimoʼ wa k-kʼaʼajsik junpʼéel baʼax jatsʼuts tu beetaj t-oʼolal. Juniaeʼ ku yaʼalik: «Jach ku kiʼimaktal in wóol ken tsʼaʼabakten junpʼéel tarjeta tuʼux ku líiʼsaʼal in wóol bey xan ken u invitarten juntúul kiik. Le baʼaloʼob beyaʼ ku yeʼesikten yaan máaxoʼob yaabiltmilen yéetel ku kanáantkenoʼob».

16. ¿Bix uláakʼ jeʼel k-líiʼsik u yóol u maasileʼ?

¹⁶ Unaj xan k-orar yoʼolal le máaxoʼob ku muʼyajoʼoboʼ bey xan k-múul orar tu yéeteloʼob. U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u  orar máak teʼ súutukiloʼob táan u muʼyaj u maasiloʼ. Maʼ xaaneʼ k-okʼol wa istikyaj u jóokʼol k-tʼaan teʼ súutukil beyoʼ. Baʼaleʼ le oracionoʼob k-beetik tu jaajil k-óoloʼ jeʼel u yáantik le máax ku muʼyajoʼ. Dalene, le t-chʼaʼchiʼitaj teʼ xóotʼol 12, ku yaʼalik: «Yaan kʼiineʼ ken taalak le kiikoʼob u xíimbaltenoʼoboʼ, kin waʼaliktiʼob wa jeʼel u beetkoʼob junpʼéel oracioneʼ. Ken káajak u oraroʼobeʼ istikyaj u jóokʼol u tʼaanoʼob. Baʼaleʼ jujunpʼíitileʼ ku joʼopʼol u clarotal u tʼaanoʼob utiaʼal u yaʼalikoʼob baʼaloʼob jatsʼutstak ku líiʼsik in wóol. U fe yéetel le yaabilaj ku yeʼeskoʼoboʼ jach ku muʼukʼaʼankúuntik xan in fe».

17-19. ¿Baʼaxten maʼ unaj u xuʼulul k-líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼoboʼ?

¹⁷ Mix máak igual, yanoʼobeʼ ku xáantal yaachajaʼan u yóoloʼob. Le oʼolal maʼ chéen le táant u kíimil u láakʼtsiloʼob unaj k-áantkoʼoboʼ, tumen teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaʼab u láakʼtsiloʼob yéetel u amigoʼob yaan tu yiknal. Baʼaleʼ ken pʼáatak maʼ tu jach bin ilbiloʼobeʼ, toʼoneʼ kʼaʼabéet u seguer k-áantkoʼob. Proverbios 17:17, ku yaʼalik: «Juntúul [a amigo] uts u biskuba mantatsʼeʼ, tu kʼiiniloʼob yaj óoleʼ bey juntúul a sukuʼuneʼ». Kʼaʼabéet u seguer k-líiʼsik u yóol u maasil le bukaʼaj tiempo kʼaʼabéettiʼoʼ (xok 1 Tesalonicailoʼob 3:7).

¹⁸ Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ jach séeb jeʼel u yaatal u yóol máak tu kaʼatéeneʼ. Ken u chuk le kʼiin ka kíimoʼ, ken u yuʼub máak junpʼéel paax, ken u yil junpʼéel foto, ken kʼaʼajaktiʼ junpʼéel baʼax suuk u beetkoʼob kaʼachi, ken u yuʼub u kiʼibokil wa baʼax, u juum wa baʼax wa ken u chuk wa baʼax mesil. Juntúul máax tsʼoʼok u kíimil u núupeʼ, maʼ xaaneʼ jach talam ken u yil u beetik junpʼéel baʼax chéen tu juunal, jeʼex u bin asamblea wa teʼ Kʼaʼajsajiloʼ. Juntúul sukuʼun kimen u yataneʼ ku yaʼalik: «Le ka tsʼoʼok u kíimil in watanoʼ, tin tukleʼ jach yaan u yaatal in wóol ken kʼuchuk u kʼiinil tsʼoʼokik k-beel, leloʼ jach bey úuchik xanoʼ. Baʼaleʼ jujuntúul sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ, tu invitartoʼob le máaxoʼob yéetel jach kin biskinba utiaʼal maʼ in pʼáatal chéen tin juunal teʼ kʼiin jeʼeloʼ».

¹⁹ Kʼaʼajaktoʼoneʼ mantatsʼ unaj k-líiʼsik u yóol u maasil. Juniaeʼ ku yaʼalik: «U suukileʼ le áantaj ku tsʼáaik u maasil jeʼel baʼalak kʼiinoʼ jach ku líiʼsik u yóol máak. Le súutukiloʼob beyoʼ jach ku yáantik máak utiaʼal ka líikʼik u yóol». U jaajileʼ maʼ tu páajtal k-beetik u xuʼulul u yaatal u yóol mix k-beetik u tuʼubultiʼ le máax u yaabiltmaj kíimoʼ. Baʼaleʼ yaʼab baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-líiʼsik u yóoleʼ (1 Juan 3:18). Gabyeʼ ku yaʼalik: «Kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Jéeoba, tumen jach tu yáanten le ancianoʼob yéetel yaabilajoʼ yéetel maʼ tu pʼatenoʼob chéen tin juunal teʼ súutukiloʼob jach yaachajaʼan in wóoloʼ. Tu beetoʼob in wuʼuyik bey méekʼaʼanen yéetel yaabilaj tumen Jéeobaeʼ».

20. ¿Baʼaxten ku líiʼsik k-óol le baʼaxoʼob ken u beet Jéeobaoʼ?

²⁰ Jach ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltikeʼ, Jéeoba, le Dios ku líiʼsaj óoloʼ, yaan u beetik u xuʼulul u yaatal k-óol. Tumen Cristoeʼ yaan u tʼanik «tuláakal le máaxoʼob yanoʼob ichil le muknaloʼob» utiaʼal u kaʼa kuxkíintikoʼoboʼ (Juan 5:28, 29). Dioseʼ ku yaʼalikeʼ «bíin u xuʼuls junpuliʼ le kíimiloʼ» yéetel yaan u choʼik «u jaʼil u yich tuláakal máak» (Isa. 25:8). Ken kʼuchuk le kʼiin jeʼeloʼ maʼ ken okʼol «yéetel le máaxoʼob ku yokʼoloʼoboʼ», baʼaxeʼ le máaxoʼob kun pʼáatloʼob kuxtal way Luʼumeʼ yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob «yéetel le máaxoʼob kiʼimak u yóoloʼoboʼ» (Rom. 12:15).