1-3. (a) Whetẹnu wẹ Salmu lẹ 147tọ na ko yin kinkan te? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn Salmu lẹ 147tọ mẹ?

TO WHENUE mẹde wazọ́n dagbe de kavi do jẹhẹnu Klistiani tọn de hia to aliho ayidego tọn de mẹ, e nọ mọ pipà yí. Eyin enẹ yin nugbo gando gbẹtọvi lẹ go, nẹmunẹmu wẹ mí tindo whẹwhinwhẹ́n lo nado nọ pà Jehovah Jiwheyẹwhe! Mí sọgan nọ pà ẹ na huhlọn daho etọn, he nọ yin mimọ to nujiawu he ewọ dá lẹ mẹ, kavi na nuyiwa homẹdagbe tọn etọn hẹ gbẹtọvi lẹ, dile kunnudenu etọn sọawuhia do to awuwledainanu avọ́sinsan ofligọ tọn Visunnu etọn tọn mẹ.

² Mẹhe kàn Salmu lẹ 147tọ yin whinwhàn nado pà Jehovah. E sọ na tuli mẹdevo lẹ nado kọnawudopọ hẹ ẹ nado na pipà Jiwheyẹwhe.—Hia Salmu lẹ 147:1, 7, 12.

³ Mí ma yọ́n mẹhe kàn salmu ehe, ṣigba salmu-kantọ lọ na ko nọgbẹ̀ to ojlẹ he mẹ Jehovah hẹn Islaelivi lẹ gọ̀ sọn kanlinmọgbenu to Babilọni wá Jelusalẹm. (Salm. 147:2) Hẹngọwa omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn wá nọtẹn sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn yetọn na ko whàn salmu-kantọ lọ nado pà Jehovah. Etomọṣo, e sọ slẹ whẹwhinwhẹ́n devo lẹ nado nọ wàmọ. Detẹ lẹ wẹ? Whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wẹ a tindo nado nọ dawhá dọ “Halelujah!” to gbẹzan towe titi mẹ?—Salm. 147:1, Odò.

4. Whenue Ahọlu Kilusi tún Islaelivi he to kanlinmọgbenu lẹ dote, etẹwẹ na ko yin numọtolanmẹ yetọn podọ etẹwutu?

⁴ Yí nukun homẹ tọn do pọ́n numọtolanmẹ he Islaelivi he to kanlinmọgbenu lẹ na ko tindo to Babilọni. Mẹhe wle yé lẹ nọ ṣàn yé kò dọmọ: “Mì ji dopo to ohàn Ziọni tọn lẹ mẹ na mí.” To ojlẹ enẹ mẹ, Jelusalẹm, yèdọ whẹwhinwhẹ́n titengbe hugan he yé tindo nado nọ jaya to Jehovah mẹ lọ, ko yin hinhẹn jẹvọ́. (Salm. 137:1-3, 6) Apàpà hànjiji tọn depope ma sọ́ Juvi lẹ. Ahun yetọn ko jẹflumẹ pete, podọ yé do hudo homẹmiọnnamẹ po tuli po tọn. Ṣigba, sọgbe hẹ dọdai Jiwheyẹwhe tọn, yé wá mọ tundote yí gbọn ahọlu Pẹlsia tọn Kilusi gblamẹ. E gbawhàn Babilọni tọn bo lá dọmọ: “Jehovah . . . ko deazọ́nna mi nado gbá ohọ̀ de na ẹn to Jelusalẹm . . . Mẹdepope to mì mẹ he yin omẹ etọn lẹ, na Jehovah Jiwheyẹwhe etọn ni tin hẹ ẹ, mì sọ gbọ ewọ ni hẹji yì.” (2 Otàn. 36:23) Homẹmiọnnamẹ nankọ die nujijọ ehe na ko hẹnwa na Islaelivi he to Babilọni lẹ!

5. Etẹ go wẹ salmu-kantọ lọ doayi gando huhlọn azọ̀nhẹngbọ tọn Jehovah tọn go?

⁵ E ma yin akọta Islaeli tọn to pọmẹ kẹdẹ wẹ Jehovah miọnhomẹna gba, ṣigba e sọ wàmọ na dopodopo yetọn ga. Nudopolọ wẹ nọ jọ to egbehe. Salmu-kantọ lọ wlan gando Jehovah go dọmọ: “E nọ hẹnazọ̀ngbọna mẹhe ahun yetọn jẹflumẹ lẹ; e nọ blá apà yetọn lẹ.” (Salm. 147:3) Mọwẹ, Jehovah nọ hò mẹhe to nuhahun mẹ lẹ tọn pọ́n—vlavo nuhahun yetọn yin to agbasa-liho kavi to numọtolanmẹ-liho. To egbehe, Jehovah nọ jlo vẹkuvẹku nado miọnhomẹna mí bo penukundo apà mítọn lẹ go to numọtolanmẹ-liho. (Salm. 34:18; Isa. 57:15) E nọ na mí nuyọnẹn po huhlọn po na mí nido pehẹ nuhahun depope he mí sọgan pannukọn.—Jak. 1:5.

6. Nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn hosọ yọyọ he ji e taidi dọ salmu-kantọ lọ wá jẹ hodọdo ji to Salmu lẹ 147:4 mẹ gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁶ Enẹgodo, salmu-kantọ lọ lẹ́ ayidonugo etọn hlan olọn lẹ, bo to didọna mí dọ Jehovah “nọ hia sọha sunwhlẹvu lẹ tọn” podọ e “sọ nọ ylọ oyín yemẹpo tọn.” (Salm. 147:4) Naegbọn e do taidi dọ e diọ hosọ etọn bo jẹ nudida agahomẹ tọn lẹ hodọ ji? Lẹnnupọndo ehe ji: Salmu-kantọ lọ sọgan yí nukun etọn lẹ do mọ sunwhlẹvu lẹ, ṣigba e ma yọ́n nudepope gando lehe yé sù sọ go taun. To owhe lẹ gblamẹ, sọha sunwhlẹvu he mí sọgan mọ lẹ tọn ko jideji to aliho ayidego tọn mẹ. Mẹdelẹ nọ lẹndọ sunwhlẹvu liva susu lẹ wẹ tin to bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn mítọn Voie lactée lọ kẹdẹ mẹ. Podọ bẹplidopọ sunwhlẹvu lẹ tọn livi-livi lẹ wẹ na ko tin to wẹkẹ lọ mẹ! To pọndohlan gbẹtọvi tọn mẹ, e họnwun dọ sunwhlẹvu lẹ madosọha! Ṣigba, Mẹdatọ lọ do yinkọ na dopodopo yetọn. Ehe zẹẹmẹdo dọ sunwhlẹvu dopodopo wẹ họakuẹ to nukun Jehovah tọn mẹ. (1 Kọl. 15:41) Etẹwẹ gando gbẹtọvi he e dá do aigba ji lẹ go? Jiwheyẹwhe he nọ yọ́n fie sunwhlẹvu dopodopo tin te to ojlẹ dopodopo mẹ sọ yọ́n hiẹ lọsu ga—yèdọ fie a tin te taun, numọtolanmẹ towe na taun tọn, podọ nuhe sin hudo a tindo to ojlẹ tangan de mẹ!

7, 8. (a) To whenue Jehovah to omẹ etọn lẹ whlẹn sọn whlepọn yetọn lẹ mẹ, etẹwẹ e nọ hẹn do ayiha mẹ? (b) Na apajlẹ lehe Jehovah nọ do awuvẹmẹ hia to whenue e to alọgọna gbẹtọvi mapenọ lẹ do tọn.

⁷ E ma yindọ Jehovah tindo ojlo to hiẹ mẹ kẹdẹ wẹ gba, ṣigba e sọ tindo huhlọn po awuvẹmẹ he e nọ biọ po nado gọalọna we na a nido pehẹ nuhahun gbẹ̀mẹ tọn lẹ. (Hia Salmu lẹ 147:5.) A sọgan nọ mọdọ ninọmẹ towe ko sinyẹn gbau, podọ dọ e na vẹawuna we taun nado hẹn agbàn lọ. Jiwheyẹwhe nọ mọnukunnujẹ dogbó towe lẹ mẹ, ‘bosọ nọ flindọ kọ́gudu wẹ hiẹ.’ (Salm. 103:14) Na mí yin mapenọ wutu, mí nọ to nudopolọ lẹ ṣiwà whẹwhẹ. Pọ́n lehe e nọ vẹna mí do sọ dọ mí nọ ṣihodọ, dọ ayilinlẹn agọ̀ lẹ nọ to tuklado mí gbọzangbọzan, kavi dọ mí tindo mẹwhinwhàn lọ nado nọ jlo nuhe mẹdevo lẹ tindo! Jehovah ma tindo awugbopo mọnkọtọn lẹ; ṣogan, e nọ mọnukunnujẹ nuyiwa mítọn lẹ mẹ to aliho he mayọnjlẹ bosọ yin dinmamọdona de mẹ!—Isa. 40:28.

 ⁸ A sọgan ko mọ lehe alọ huhlọnnọ Jehovah tọn gọalọna we nado lùn whlepọn de tọ́n do. (Isa. 41:10, 13) Di apajlẹ, lẹnnupọndo Kyoko he yin mẹmẹyọnnu gbehosọnalitọ de ji, yèdọ mẹhe gbọjọ taun to whenue e sẹtẹn yì azọ́ndenamẹ yọyọ de mẹ godo. Nawẹ Jehovah dohia dọ emi mọnukunnujẹ nuhahun etọn lẹ mẹ gbọn? To ninọmẹ yọyọ ehelẹ mẹ, Kyoko mọ ede to omẹ voovo he sọgan mọnukunnujẹ numọtolanmẹ etọn mẹ lẹ ṣẹnṣẹn. E tindo numọtolanmẹ lọ dọ Jehovah to didọna emi dọmọ: “N’yiwanna we, e ma yin na a yin gbehosọnalitọ de kẹdẹ wutu wẹ gba, ṣigba na a yin viyọnnu ṣie bo klan dewe do wiwe na mi wutu. N’jlo dọ a ni duvivi gbẹzan towe tọn taidi dopo to Kunnudetọ ṣie lẹ mẹ!” To whẹho towe mẹ, nawẹ Ganhunupotọ lọ ko dohia we dọ “nukunnumọjẹnumẹ etọn mayọnjlẹ” gbọn?

9, 10. Alọgọ tẹwẹ Jehovah nọ na mí jẹnukọn? Na apajlẹ de.

⁹ To whedelẹnu, a sọgan tindo nuhudo delẹ to agbasa-liho. Di apajlẹ, a sọgan to nuhà dọ a ma na mọ núdùdù he pemẹnu. Ṣigba, Jehovah wẹ wleawuna aliho jọwamọ tọn he mẹ aigba nọ hẹn núdùdù tọ́nkun te, etlẹ yin na ohọ́n-vú he to núdùdù biọ lẹ! (Hia Salmu lẹ 147:8, 9.) Eyin Jehovah nọ na núdùdù ohọ́n-vú lẹ, a sọgan deji dọ ewọ na wleawuna dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ na hiẹ lọsu ga.—Salm. 37:25.

¹⁰ Hú popolẹpo, Jehovah nọ wleawu núdùdù gbigbọmẹ tọn na mí, bo nọ gbọnmọ dali na mí “jijọho Jiwheyẹwhe tọn he yiaga hugan nukunnumọjẹnumẹ lẹpo.” (Flp. 4:6, 7) Di apajlẹ, lẹnnupọndo Mutsuo po asi etọn po ji, he tindo numimọ godonọnamẹ huhlọnnọ Jehovah tọn to tsunami he gbànú to 2011 to Japon godo. Họta owhé yetọn tọn ji he yé hẹ wẹ họ̀ yé sọn tsunami lọ si. Ṣigba, diblayin nutindo yetọn lẹpo wẹ yé hẹnbu to azán enẹ gbè. Zinvlu mẹ wẹ yé dọ́ to ozán enẹ mẹ, to fifá-nu to ohọ̀ aga tọn owhé yetọn he to gẹ́gẹ́ ji lọ tọn mẹ. To afọnnu, yé jlo na mọ tulinamẹ gbigbọmẹ tọn de yí. Owe dopo gee he yé penugo bo mọ wẹ Owhewé Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn 2006 tọn. To afọdopolọji, hóvila lọ “Le tsunami le plus meurtrier jamais recensé” [Tsunami He Hẹnnugble Hugan to Whenuho mẹ Lọ] dọ̀n ayidonugo Mutsuo tọn. E gando aigba sisọsisọ he jọ to Sumatra to 2004 go, ehe yin tsunami he hẹnnugble hugan to whenuho mẹ. Dasin wayi do Mutsuo po asi etọn po dile yé to numimọ lọ lẹ hia. Yé mọdọ Jiwheyẹwhe wẹ gbọn mẹtọnhopọn dali na yé tulinamẹ gbigbọmẹ tọn he sọgbe ehe to ojlẹ sisọ mẹ. Jehovah sọ gbọn owanyi dali wleawuna nuhe yé tindo hudo etọn to agbasa-liho lẹ. Yé mọ nunina kọgbọ tọn lẹ yí sọn mẹmẹsunnu yetọn lẹ dè. Ṣigba, nuhe hẹn yé lodo hugan wẹ dlapọn he afọzedaitọ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn lẹ basi wá agun yetọn mẹ. Mutsuo dọmọ: “N’tindo numọtolanmẹ lọ dọ Jehovah ṣite to apá na dopodopo mítọn bo to nukunpedo mí go. Homẹmiọnnamẹnu nankọ die!” Jiwheyẹwhe nọ hẹn pekọ wá na nuhudo gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ whẹ́, podọ to enẹgodo e nọ penukundo nuhudo agbasa tọn mítọn lẹ go.

11. Etẹwẹ mẹhe to nukundo nado mọaleyi sọn huhlọn mẹwhlẹngán tọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ dona wà?

¹¹ Jehovah nọ wleawufo to whelẹponu nado yinuwa bo ‘ze homẹmimiọnnọ lẹ ṣite.’ (Salm. 147:6a) Ṣigba, nawẹ mí sọgan mọaleyi sọn awuwiwlefo etọn nado yinuwado ota mítọn mẹ gbọn? Mí dona tindo haṣinṣan dagbe de hẹ ẹ. Nado wàmọ, mí dona wleawuna homẹmimiọn kavi whiwhẹ. (Zef. 2:3) Homẹmimiọnnọ lẹ nọ nọtepọn Jiwheyẹwhe dọ ewọ na vọ́ nuhe yin hinhẹngble lẹ po awugble he wá yé ji lẹ po jlado.  Jehovah nọ do nukundagbe etọn hia omẹ mọnkọ lẹ.

12, 13. (a) Nado mọaleyi sọn alọgọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, etẹwẹ mí dona dapana? (b) Mẹnu lẹ mẹ wẹ Jehovah nọ mọ awuvivi te?

¹² To alọ devo mẹ, Jiwheyẹwhe “nọ zìn mẹylankan lẹ dai.” (Salm. 147:6b) Hogbe ehelẹ sinyẹn taun! Nado mọaleyi sọn owanyi nugbo Jehovah tọn mẹ bo dapana homẹgble etọn, mí dona gbẹwanna nuhe e gbẹwanna lẹ. (Salm. 97:10) Di apajlẹ, mí dona gbẹwanna fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn. Ehe zẹẹmẹdo dọ mí dona nọla na nudepope he sọgan plan mí jẹ ylando mọnkọtọn lẹ kọ̀n, ehe bẹ yẹdide fẹnnuwiwa tọn hẹn. (Salm. 119:37; Mat. 5:28) Ahididi ehe sọgan sinyẹn taun, ṣigba nado mọ dona Jehovah tọn, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo.

¹³ To ahididi ehe whenu, mí dona ganjẹ Jehovah go, e ma yin mídetiti go. Be homẹ etọn na hùn eyin mí tẹnpọn nado dudeji po “huhlọn osọ́ lẹ tọn” po, enẹ wẹ nado lẹhlan nuhe gbẹtọvi lẹ nọ lẹhlan na alọgọ lẹ ya? Lala! Mí masọ dona ganjẹ “afọ huhlọnnọ gbẹtọvi tọn lẹ” go, bo nọ to nuyiwa taidi dọ míwlẹ kavi gbẹtọvi devo lẹ sọgan hẹn whlẹngán wá wẹ nkọ gba. (Salm. 147:10) Kakatimọ, mí dona nọ dọnsẹpọ Jehovah bo nọ biọ alọgọ etọn. To vogbingbọn mẹ na ayinamẹtọ he yin gbẹtọvi lẹ, agbọ́ ma nọ pé e gbede nado sè ovẹvivẹ mítọn lẹ, etlẹ yin to whenue mí to alọgọ etọn biọ mapote. “Jehovah nọ mọ awuvivi to mẹhe nọ dibusi i lẹ mẹ, yèdọ to mẹhe to tenọpọn owanyi nugbo etọn lẹ mẹ.” (Salm. 147:11) Mí sọgan deji dọ to owanyi nugbo etọn mẹ, ewọ ma na jo mí do bo nasọ gọalọna mí nado duto ojlo ylankan mítọn lẹ ji.

14. Etẹwẹ hẹn jidide salmu-kantọ lọ tọn lodo?

¹⁴ Jehovah na mí whẹwhinwhẹ́n de nado hẹn mí kudeji dọ ewọ na gọalọna omẹ etọn lẹ to whenue yé to nuhudo mẹ. To nulinlẹnpọn do hinhẹngọwa Jelusalẹm tọn ji whenu, salmu-kantọ lọ jihàn gando Jehovah go dọmọ: “Ewọ wẹ nọ hẹn dòtin họngbo tòdaho towe tọn lẹ lodo; e nọ dona visunnu towe lẹ to ṣẹnṣẹn towe. E nọ hẹn jijọho wá aigba towe ji.” (Salm. 147:13, 14) Jidevọnamẹ nankọ die e yin na salmu-kantọ lọ nado yọnẹn dọ Jiwheyẹwhe na hẹn họngbo tòdaho lọ tọn lẹ lodo nado basi hihọ́na sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ!

15-17. (a) Numọtolanmẹ tẹwẹ mí sọgan nọ tindo to whedelẹnu gando whlepọn mítọn lẹ go, ṣigba nawẹ Jehovah nọ yí Ohó etọn do gọalọna mí gbọn? (b) Basi zẹẹmẹ lehe ‘ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ họ̀nwezun wá po awuyiya po’ do tọn.

¹⁵ A sọgan pehẹ nuhahun delẹ he na do magbọjẹ na we. Jehovah sọgan na we nuyọnẹn he e na biọ nado pehẹ. Salmu-kantọ lọ dọ gando Jiwheyẹwhe etọn go dọ “ewọ nọ do gbedide etọn hlan aigba ji; ohó etọn sọ nọ họ̀nwezun wá po awuyiya po.” Enẹgodo, to whenue salmu-kantọ lọ ko dlẹnalọdo Jehovah taidi mẹhe ‘nọ hẹn osin-agó ja, bo nọ vúnvún osin-agó wọ́dọ́wọ́dọ́ lẹ pé bosọ nọ hẹn kẹ́njikun ja’ godo, e kanse dọmọ: “Mẹnu wẹ sọgan nọte to avivọ etọn nukọn?” E yidogọ dọ Jehovah “nọ do ohó etọn hlan bọ osin-agó lẹ nọ yọ́.” (Salm. 147:15-18) Jiwheyẹwhe nuyọnẹntọ daho hugan podọ huhlọnnọ daho hugan mítọn, yèdọ mẹhe nọ deanana kẹ́njikun po osin-agó lẹ po sọgan gọalọna we nado duto aliglọnnamẹnu depope he a na pehẹ ji.

¹⁶ To egbehe, Jehovah nọ yí Ohó etọn Biblu do deanana mí. “Ohó etọn sọ nọ họ̀nwezun wá po awuyiya po” to linlẹn lọ mẹ dọ e nọ yawu na mí anademẹ gbigbọmẹ tọn to whenue mí do hudo etọn. Lẹnnupọndo lehe a ko mọaleyi sọn Biblu hihia, dogbapọnna owe he “afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ” ko wleawu etọn lẹ, tito-to-whinnu Televiziọn JW tọn pinpọn, nọtẹn jw.org tọn didlapọn, hodidọ hẹ mẹho agun tọn lẹ po gbẹdido hẹ Klistiani hatọ lẹ po mẹ do ji. (Mat. 24:45) Be a ma ko mọdọ Jehovah nọ yí awuyiya do na we anademẹ etọn ya?

¹⁷ Simone tindo numimọ huhlọn he Ohó Jiwheyẹwhe tọn nọ tindo domẹji tọn. E nọ mọ ede di nuvọ́nọ taun, sọmọ bọ e wá jẹ linlẹn  ji dọ emi ma yin mẹhe nkọ Jiwheyẹwhe na yí nukundagbe do pọ́n. Ṣigba to ojlẹ gbigbọjọ tọn lẹ mẹ, e nọ sinyẹnlin to odẹ̀ mẹ, bo nọ lẹhlan Jehovah dè na alọgọ. E sọ hẹn alọnu ján to oplọn mẹdetiti tọn etọn mẹ. E dọmọ, “N’ma ko mọ dee to ninọmẹ de he mẹ n’ba huhlọn po anademẹ Jehovah tọn po pò te pọ́n gbede.” Mọwiwà ko gọalọna ẹn nado tẹnpọn bo hẹn pọndohlan dagbe go dile e sọgan yọnbasi do.

18. Naegbọn a do mọdọ Jiwheyẹwhe dona emi, podọ whẹwhinwhẹ́n tẹlẹ wẹ a tindo nado dawhá dọ “Mì pà Jah!”?

¹⁸ Salmu-kantọ lọ yọ́n obá he mẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn lẹ mọ nukundagbe etọn yí jẹ. Yewlẹ wẹ yin akọta dopo gee lọ he “ohó” gọna “aṣẹdai po whẹdida etọn lẹ po” yin nina. (Hia Salmu lẹ 147:19, 20.) To egbehe, dona de wẹ e yin dọ míwlẹ kẹdẹ wẹ tindo yinkọ Jiwheyẹwhe tọn to ota. Na mí yọ́n Jehovah podọ na Ohó etọn to nuyiwa do gbẹzan mítọn ji wutu, mí nọ duvivi haṣinṣan vonọtaun de tọn hẹ ẹ. Taidi mẹhe kàn Salmu lẹ 147tọ lọ, be a ma tindo whẹwhinwhẹ́n susu nado dawhá dọ “Mì pà Jah!” bosọ na tuli mẹdevo lẹ nado nọ wà nudopolọ ya?