1. Mɛni juɛmi nɛ e sa kaa nihewi kɛ yihewi nɛ a pee ngɛ hwɔɔ se he, se mɛni he je nɛ e sɛ nɛ a ye gbeye tsɔ ɔ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

KE O ji niheyo aloo yiheyo ɔ, o le kaa loko o maa hia blɔ ko ɔ, nile ngɛ mi kaa o maa le he nɛ o yaa. Adesa si himi ngɛ kaa blɔ hiami, nɛ o nihe loo yihe mi ji be nɛ e sa nɛ o le he nɛ o suɔ kaa o maa ya. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e be gbɔjɔɔ kaa nɔ ko maa ngɔ oti ko kɛ ma e hɛ mi ngɛ si himi mi. Jokuɛ yoyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Heather a de ke: “E ngɛ gbeye. E sa nɛ o le nɔ́ nɛ o kɛ o si himi maa pee.” Se moo pee kã. Yehowa ngɛ mo dee ke: “Koo ye gbeye. I kɛ mo ngɛ! Ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ wo o he gbeye. Imi ji o Mawu ɔ nɛ! Ma wo mo he wami; ma piɛ o he.”​—Yes. 41:10.

2. Kɛ o plɛ kɛ le kaa Yehowa suɔ kaa o pee juɛmi nɛ da konɛ o bua nɛ jɔ hwɔɔ se ha kɛɛ?

² Yehowa ngɛ mo he wami woe kaa o pee juɛmi nɛ da ngɛ o hwɔɔ se he. (Fiɛlɔ 12:1; Mat. 6:20) Yehowa suɔ kaa o bua nɛ jɔ. Níhi nɛ a ngɛ fɛu, la ngɔngɔɛhi, kɛ niye ní nɛ ngɔɔ nɛ e ha wɔ ɔ ha nɛ wa naa kaa e suɔ nɛ wa bua nɛ jɔ niinɛ. Jehanɛ hu ɔ, mo susu he nɛ o hyɛ. Yehowa hyɛɛ wa nɔ, nɛ e tsɔɔ wɔ nɔ́ nɛ ma ha wɔ bua jɔmi ngɛ si himi mi. Yehowa ngɛ nihi nɛ a kuaa e ga womi ɔ dee ke: ‘Níhi nɛ i sume ɔ, lɔ ɔmɛ mohu a se nyɛ ya nyɛɛ. Ye sɔmɔli  ɔmɛ ma nya, se nyɛɛ lɛɛ zo maa gbe nyɛ. Ye sɔmɔli ɔmɛ ma la nɛ a bua maa jɔ a he.’ (Yes. 65:12-14) Ke Yehowa we bi pee juɛmi nɛ da ngɛ si himi mi ɔ, lɔ ɔ woɔ e hɛ mi nyami.​—Abɛ 27:11.

3. Mɛni otihi nɛ Yehowa suɔ kaa o kɛ ma o hɛ mi?

³ Mɛni otihi nɛ Yehowa suɔ kaa o kɛ ma o hɛ mi? E bɔ adesahi nɛ a kase e he ní, nɛ a kɛ anɔkuale yemi nɛ sɔmɔ lɛ konɛ a bua nɛ jɔ. (La 128:1; Mat. 5:3) Lohwehi nɛ e bɔ ɔ lɛɛ e be jã ngɛ a blɔ fa mi. A nɔ́ pɛ ji kaa a ye ní, a nu nyu, nɛ a fɔ. Mawu le kaa o nɔ kuɔ pe lohwe ɔmɛ, enɛ ɔ he ɔ, e suɔ nɛ o to o si himi he blɔ nya saminya konɛ o ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. “Mawu nɛ suɔ wɔ ɔ,” nɛ ji “bua jɔmi Mawu ɔ” nɛ e bɔ adesa ngɛ ‘e subai nɔ’ ɔ ji o Bɔlɔ. (2 Kor. 13:11; 1 Tim. 1:11, NW; 1 Mose 1:27) Ke o kase wa Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ, o bua maa jɔ. Baiblo ɔ de ke: “Gbaami ngɛ nɔ́ hami mi pe nɔ́ hemi.” (Níts. 20:35) Anɛ munyu nɛ ɔ ba mi ngɛ o blɔ fa mi hyɛ lo? Enɛ ɔ ji anɔkuale ko nɛ kɔɔ adesahi a si himi he. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa suɔ kaa otihi nɛ o kɛ maa ma o hɛ mi ɔ nɛ tsɔɔ kaa o suɔ lɛ Mawu ɔ, kɛ o nyɛmi nɔmlɔ.​—Kane Mateo 22:36-39.

4, 5. Mɛni ha Yesu bua jɔmi?

⁴ Yesu Kristo pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ se be kɛ ha nyɛ nihewi kɛ yihewi. Atsinyɛ jemi ko be he kaa benɛ Yesu ji jokuɛ ɔ, e fiɛ nɛ e je e hɛja. Mawu Munyu ɔ tsɔɔ kaa ‘muɔmi be ngɛ, nɛ domi be ngɛ.’ (Fiɛlɔ 3:4) Jehanɛ se hu ɔ, Ngmami ɔ nɛ Yesu kase ɔ ha nɛ e hɛ lɛ kɛ su Yehowa he haa. Benɛ e ye jeha 12 nɛ mlaa tsɔɔli nɛ a ngɛ sɔlemi we ɔ kɛ lɛ ngɛ Ngmami ɔ he susue ɔ, a nya kpɛ a he, ejakaa a ‘na kaa e juɛmi mi kuɔ, nɛ e ngɛ níhi a heto hae pɛpɛɛpɛ.’​—Luka 2:42, 46, 47.

⁵ Jehanɛ hu ɔ, benɛ Yesu ngɛ wae ɔ e ná bua jɔmi. Mɛni he je? E le kaa Mawu suɔ nɛ e ‘ngɔ sane kpakpa a ba ha nihi nɛ a ní ngɛ mɔbɔ, nɛ e ha hɛ yuyuili nɛ a hyɛ nɔ.’ (Luka 4:18) Yesu bua jɔ, ejakaa e pee Mawu suɔmi nya ní. La 40:8 ɔ tsɔɔ bɔ nɛ Yesu nu he ha. E de ke: “Ye Mawu, i suɔ kaa ma pee o suɔmi nya ní.” Ke Yesu ngɛ nihi e hiɔwe Tsɛ ɔ he ní tsɔɔe ɔ, e bua jɔɔ. (Kane Luka 10:21.) Be ko ɔ, Yesu tsɔɔ yo ko nɔ́ nɛ ji anɔkuale jami, nɛ lɔ ɔ se ɔ, e de e kaseli ɔmɛ ke: “Ye niye ní ji kaa ma pee nɔ nɛ tsɔ mi ɔ suɔmi nya ní; nɛ́ nɔ́ nɛ e tsɔ mi tsumi ɔ, ma gbe nya.” (Yoh. 4:31-34) Suɔmi nɛ Yesu ngɛ kɛ ha Mawu kɛ nihi ɔ ha nɛ e bua jɔ. Ke o pee jã a, mo hu o bua maa jɔ.

6. Mɛni he je nɛ e hi kaa o kɛ Kristofohi nɛ a nane pi si ɔ ma susu otihi nɛ o suɔ kaa o su he hwɔɔ se ɔ he ɔ?

⁶ Blɔ gbami ní tsumi ɔ ha nɛ nihewi kɛ yihewi fuu nɛ a ji Kristofohi ɔ ná bua jɔmi. Mɛni he je nɛ o kɛ a ti ni komɛ susuu we otihi nɛ o suɔ kaa o kɛ ma o hɛ mi ɔ a he ɔ? “He nɛ ga womi be ɔ, yi mi tomi peeɔ yaka; se he nɛ ga woli hiɛ ngɛ ɔ, níhi yaa nɔ pɛpɛɛpɛ.” (Abɛ 15:22) Nihi nɛ a nane pi si nɛ ɔ ma ha nɛ o le kaa be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ ma ha nɛ o ná tsɔsemi nɛ maa ye bua mo daa. Benɛ Yesu ngɛ hiɔwe ɔ, e kase níhi fuu ngɛ e Tsɛ ɔ ngɔ, nɛ be nɛ e ba zugba a nɔ hu ɔ, e ya nɔ nɛ e kase níhi fuu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, sane kpakpa a nɛ e fiɛɛ ha nihi, kɛ anɔkuale nɛ e ye ngɛ kahi a mi ɔ ha lɛ bua jɔmi. (Kane Yesaya 50:4; Heb. 5:8; 12:2) Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ he je nɛ be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ ma nyɛ ma ha wɔ bua jɔmi wawɛɛ ɔ he nɛ waa hyɛ.

7. Mɛni he je nɛ nihewi kɛ yihewi fuu nyaa kaselɔ peemi ní tsumi ɔ he ɔ?

⁷ Yesu de ke: ‘Nyɛɛ ya, nyɛɛ pee nihi kaseli, nɛ nyɛɛ tsɔɔ mɛ ní.’ (Mat. 28:19, 20) Kaselɔ peemi ní tsumi ɔ haa nɔ bua jɔmi, nɛ e woɔ Mawu hɛ mi nyami. Ke o maa le ní tsumi ko saminya a, e ma he be. Lingmi nɛ ɔ, Nyɛminyumu Timothy nɛ e ba pee daa blɔ  gbalɔ benɛ e yi jeha 20 lolo ɔ de ke: “I suɔ kaa ma ngɔ ye be tsuo kɛ sɔmɔ Yehowa, ejakaa lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ i peeɔ kɛ tsɔɔ kaa i suɔ lɛ. Sisije ɔ, i nyɛ we nɛ ma pee Baiblo mi ní kasemi, se benɛ i hia kɛ ho zugba kpɔ kpa mi ya a, i ná Baiblo kaseli fuu ngɛ nyɔhiɔ kake pɛ mi. A kpɛti nɔ kake bɔni asafo mi kpehi yami. I ngɔ nyɔhiɔ enyɔ kɛ ya Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi * ɔ eko, nɛ lɔ ɔ se ɔ, a ha nɛ i ya sɔmɔ ngɛ he kpa. I ngɛ Baiblo kaseli eywiɛ ngɛ lejɛ ɔ. Ke i tsɔɔ nihi ní, nɛ i na kaa mumi klɔuklɔu ɔ ha nɛ a ngɛ tsakemihi pee ɔ, ye bua jɔɔ.”​—1 Tes. 2:19.

8. Mɛni blɔ nɔ nɛ nihewi kɛ yihewi komɛ gu nɛ a kɛ a he wo kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi kɛ pi si?

⁸ Nihewi kɛ yihewi komɛ hu bɔ mɔde nɛ a kase gbi kpa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Jacob nɛ e je Amerika Yiti Je ɔ de ke: “Benɛ i ye jeha kpaago ɔ, ye sukuu bi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu ji Vietnam bi. I suɔ kaa ma tsɔɔ mɛ Yehowa he ní, enɛ ɔ he ɔ, pe ɔ se ɔ, i kɛ pee oti ngɛ ye hɛ mi kaa ma kase a gbi ɔ. Behi fuu ɔ, i ngɔɔ Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ kɛ toɔ Hwɔɔmi Mɔ nɛ a pee ngɛ Vietnam gbi mi ɔ he. Jehanɛ hu ɔ, i kɛ asafo ko nɛ a tuɔ Vietnam gbi ɔ hu bɔ. Benɛ i ye jeha 18 ɔ, i je blɔ gbami ní tsumi ɔ sisi. Pee se ɔ, i ya Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi ɔ eko. Enɛ ɔ ye bua mi nɛ i nyɛ tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ saminya ngɛ he nɛ i ngɛ sɔmɔe ngɛ ɔ. I ngɛ sɔmɔe ngɛ kuu ko nɛ tuɔ Vietnam gbi ɔ mi, nɛ imi pɛ ji asafo mi nɔkɔtɔma ngɛ lejɛ ɔ. E peeɔ Vietnam bi fuu nyakpɛ kaa i tuɔ a gbi ɔ. A fɔɔ mi nine kɛ baa a ngɔ, nɛ behi fuu ɔ, i kɛ mɛ kaseɔ Baiblo ɔ. A kpɛti ni komɛ ha nɛ a baptisi mɛ.​—Kɛ to Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 2:7, 8 ɔ he.

9. Mɛni blɔ nɔ nɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ tsɔseɔ wɔ ngɛ?

⁹ Kaselɔ peemi ní tsumi ɔ ma nyɛ ma tsɔse mo konɛ o ná su kpakpa nɛ a kɛ tsuɔ ní, o le bɔ nɛ a kɛ nɔ sɛɛɔ ní ha, o ná kã, nɛ o kɛ ga nɛ tsu ní. (Abɛ 21:5; 2 Tim. 2:24, NW, sisi ningma.) Se nɔ́ nɛ haa nɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ peeɔ bua jɔmi wawɛɛ ji kaa e haa nɛ o leɔ Ngmamihi nɛ o hemi kɛ yemi ɔ daa si ngɛ nɔ ɔ saminya. Jehanɛ hu ɔ, o kaseɔ bɔ nɛ o kɛ Yehowa maa pee kake kɛ tsu ní ha.​—1 Kor. 3:9.

10. Ke nihi nɛ a ngɛ o zugba kpɔ ɔ mi ɔ a bua jɔɛ sane kpakpa a he po ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o kɛ bua jɔmi nɛ pee nihi kaseli?

¹⁰ Ke nihi bɔɔ pɛ nɛ a buɔ sane kpakpa a tue ngɛ o zugba kpɔ ɔ mi po ɔ, o bua ma nyɛ maa jɔ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ he. Kaselɔ peemi ní tsumi ɔ biɔ kake peemi. Asafo ɔ tsuo lɛ peeɔ kake kɛ hlaa tsui kpakpatsɛmɛ. E ngɛ mi kaa eko ɔ, nɔ kake pɛ lɛ maa ye bua nɔ ko konɛ e ba pee kaselɔ mohu lɛɛ, se asafo ɔ tsuo lɛ yeɔ bua kɛ hlaa nɔ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, asafo ɔ tsuo ma nyɛ ma nya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Brandon ɔ kɛ jeha nɛɛ tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ ngɛ zugba kpɔ ko mi. Nihi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ bua jɔɛ sane kpakpa a he. E de ke: I suɔ fiɛɛmi, ejakaa lɔ ɔ ji ní tsumi nɛ Yehowa ha wɔ. Benɛ i gbe sukuu nya pɛ nɛ i ba pee blɔ gbalɔ. Ke i wo nihewi nɛ a ngɛ ye we asafo ɔ mi ɔ he wami nɛ a ngɛ a hɛ mi yae ngɛ Mawu jami mi ɔ, ye bua jɔɔ. Pee se ɔ, i ya Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi ɔ eko, nɛ benɛ i gbe nya a, a ha nɛ i ya sɔmɔ ngɛ ma kpa nɔ. E ngɛ mi kaa a baptisi we ye Baiblo kaseli ɔmɛ a kpɛti nɔ ko mohu lɛɛ, se nyɛmimɛ komɛ ye bua ni kpahi nɛ a baptisi mɛ. Ye bua jɔ kaa i to blɔ nya nɛ i kɛ ye he wo kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi vii.”​—Fiɛlɔ 11:6.

11. Mɛni ní tsumi nɛ woɔ Mawu hɛ mi nyami nɛ nihewi kɛ yihewi fuu kɛ a he wo mi?

¹¹ Wa ma nyɛ maa gu blɔhi fuu a nɔ kɛ bli wa sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ,  nihewi kɛ yihewi fuu yeɔ bua kɛ maa asafo ɔ tsuhi. Wa hia Matsɛ Yemi Asa lafahi abɔ. Asa nɛ ɔmɛ a mami piɛɛ sɔmɔmi nɛ woɔ Mawu hɛ mi nyami ɔ he, nɛ e ma nyɛ ma ha wɔ bua jɔmi. Ní tsumi nɛ ɔ hu haa nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ bɔɔ, nɛ wa bua jɔɔ. Jehanɛ hu ɔ, Asafo ɔ tsu mami ní tsumi ɔ tsɔseɔ nɔ. E haa nɛ wa hyɛɛ wa he nɔ saminya konɛ wa ko plaa, wa leɔ ní tsumi saminya, nɛ wa kaseɔ bɔ nɛ waa kɛ wa hɛ mi nyɛɛli maa pee kake kɛ tsu ní ha.

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ blɔ gbami ní tsumi ɔ bliɔ he blɔ kpahi ngɛ?

¹² Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Kevin ɔ de ke: “Kɛ je ye jokuɛwi a si tɔɔ ɔ, i suɔ kaa hwɔɔ se ko ɔ, ma ngɔ ye be tsuo kɛ sɔmɔ Yehowa. Benɛ i ye jeha 19 ɔ, i je blɔ gbami ní tsumi ɔ sisi. I ngɔɔ ye be fã kɛ yeɔ bua nyɛminyumu ko nɛ e maa tsu, nɛ i kɛ hyɛɛ ye he. I kase bɔ nɛ a kaa tsu yi mi, kɛ bɔ nɛ a maa saflɛhi kɛ sinyahi ha. Pee se ɔ, i kɛ jeha enyɔ ye bua kɛ ma Matsɛ Yemi Asahi kɛ wehi kɛ ha nyɛmimɛ nɛ kɔɔhiɔ nɛ nya wa puɛ a ní ɔ. Benɛ i nu kaa a hia tsu mali ngɛ South Africa a, i ngma womi nɔ ní kaa ma suɔ nɛ ma ya eko, nɛ a fɔ̃ mi nine kaa ma ba. Kɛ je be nɛ i ba je Afrika a, wa ngɔɔ otsi bɔɔ ko kɛ maa Matsɛ Yemi Asa ngɛ he kake, kɛkɛ lɔ ɔ se ɔ wa je kɛ ho he kpa ya. Tsu mali a kuu nɛ i kɛ mɛ tsuɔ ní ɔ ngɛ kaa ye weku. Wa hiɔ he kake, wa peeɔ kake kɛ kaseɔ Baiblo ɔ, nɛ wa tsuɔ ní kɛ blaa. Jehanɛ hu ɔ, ke i kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ he nɛ wa ya maa tsu ɔmɛ ngɛ ɔ pee kake kɛ fiɛɛ ɔ, ye bua jɔɔ. Oti nɛ i kɛ ma ye hɛ mi benɛ i ji jokuɛ ɔ ha mi bua jɔmi nɛ i hyɛ we blɔ.”

13. Mɛni blɔ nɔ nɛ Betel ní tsumi ɔ haa nihewi kɛ yihewi bua jɔmi ngɛ?

¹³ Nihi nɛ a sɔmɔ kaa blɔ gbali ɔ a kpɛti ni komɛ ngɛ sɔmɔe ngɛ Betel amlɔ nɛ ɔ. Betel sɔmɔmi ngɛ bua jɔmi, ejakaa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a peeɔ ngɛ lejɛ ɔ, a peeɔ kɛ haa Yehowa. Betel  weku ɔ yeɔ bua kɛ peeɔ Baiblohi kɛ Baiblo kasemi womihi konɛ a kɛ tsɔɔ nihi anɔkuale ɔ. Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Dustin nɛ e tsuɔ ní ngɛ Betel ɔ de ke: “Benɛ i ye jeha nɛɛ ɔ, i kɛ be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ ma ye hɛ mi, lɔ ɔ he ɔ, benɛ i gbe sukuu nya pɛ nɛ i ba pee blɔ gbalɔ. Jeha kake kɛ fã se ɔ, a fɔ mi nine kaa ma ba tsu ní ngɛ Betel. A tsɔɔ mi bɔ nɛ a kɛ klamahi nɛ a kɛ fiaa womi ɔ tsuɔ ní ha, nɛ pee se ɔ, a tsɔɔ mi bɔ nɛ a toɔ kɔmpiuta he blɔ nya ha. Ngɛ Betel ɔ, imi nitsɛ i nuɔ bɔ nɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ ngɛ hɛ mi yae ha ngɛ je kɛ wɛ ɔ, nɛ ye bua jɔɔ. Ye bua jɔ Betel sɔmɔmi he, ejakaa wa ní tsumi ɔ yeɔ bua nihi konɛ a hɛ mɛ kɛ su Yehowa he.”

14. Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o nyɛ nɛ o pee be tsuo sɔmɔlɔ?

¹⁴ Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o nyɛ nɛ o pee be tsuo sɔmɔlɔ? Su kpakpahi nɛ o ma ná a ji nɔ́ nɛ pe kulaa nɛ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o sɔmɔ Yehowa kɛ pi si. Enɛ ɔ he ɔ, moo bɔ mɔde nɛ o kase Mawu Munyu ɔ daa, nɛ o pue o yi mi tɛ wawɛɛ ngɛ he, nɛ o je o hemi kɛ yemi ɔ kpo ngɛ asafo mi kpehi a sisi. Benɛ o ngɛ sukuu yae ɔ, o ma nyɛ ma ná níhi a si kpamihi kɛ suhi nɛ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o fiɛɛ sane kpakpa a. Moo kase bɔ nɛ a susuɔ nɔ he ha, bɔ nɛ a kɛ ga biɔ nɔ juɛmi ha, kɛ bɔ nɛ a buɔ nɔ tue ha ke nɔ ko ngɛ e juɛmi tsɔɔe ɔ. Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa ye bua kɛ dla Matsɛ Yemi Asa a. Yehowa suɔ kaa e kɛ nihi nɛ a baa a he si, nɛ a kɛ a he haa faa a ma tsu ní. (Kane La 110:3; Níts. 6:1-3) Bɔfo Paulo ha nɛ Timoteo ba piɛɛ e he kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ ma se, ejakaa ‘nyɛmimɛ ɔmɛ tsuo yeɔ Timoteo he odase kpakpa.’​—Níts. 16:1-5.

15. Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o ná ní tsumi nɛ o kɛ maa hyɛ o he?

¹⁵ Blɔ gbali fuu tsuɔ ní kɛ hyɛɛ a he. (Níts. 18:2, 3) Eko ɔ, o ma nyɛ maa kase nguɛ nya ní tsumi ko, konɛ o nyɛ nɛ o ná ní tsumi ngɛ he nɛ o ngɛ ɔ. O ma nyɛ ma bi ga womi ngɛ kpɔ mi nɔ hyɛli kɛ blɔ gbali nɛ a ngɛ o kpɔ ɔ mi ɔ a ngɔ. Mo bi mɛ konɛ a tsɔɔ mo ní tsumi nɛ ma nyɛ maa ye bua nɔ ko konɛ e nyɛ nɛ e tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, kaa bɔ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ, ‘ke o ma tsu nɔ́ ko ɔ, ha nɛ Yehowa nɛ gbaa o yi mi tomi ɔ nɔ. Ke o pee ja a, e maa hi ha mo.’​—Abɛ 16:3; 20:18.

16. Ke o kɛ o be tsuo sɔmɔ Yehowa ngɛ o nihe loo o yihe mi ɔ, ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ lɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua mo hwɔɔ se?

¹⁶ O ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ nɛ o ‘ná’ bua jɔmi hwɔɔ se. (Kane 1 Timoteo 6:18, 19.) Be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ ma ha nɛ o kɛ be tsuo sɔmɔli kpahi nɛ pee huɛ, nɛ a maa ye bua mo konɛ o pee Kristofo no nɛ e nane pi si. Nyɛmimɛ fuu yɔse kaa a be tsuo nɛ a kɛ sɔmɔ Yehowa ngɛ a nihe loo a yihe mi ɔ ye bua mɛ wawɛɛ ngɛ a gba si himi mi. Behi fuu ɔ, ke blɔ gbali sɛ gba si himi mi ɔ, a nyɛɔ nɛ a kɛ a yihi loo a hunomɛ peeɔ kake kɛ tsuɔ blɔ gbami ní tsumi ɔ.​—Rom. 16:3, 4.

17, 18. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ ke wa to blɔ nya ko ɔ, e saa tsui ɔ he?

¹⁷ Ke wa to blɔ nya ko ɔ, e saa tsui ɔ he. La 20:4 de ngɛ Yehowa he ke: “E ma ha mo níhi nɛ o ngɛ hlae [níhi nɛ ngɛ o tsui nɔ, NW] ɔ, nɛ níhi tsuo nɛ o to ke o maa pee ɔ maa ba mi.” Enɛ ɔ he ɔ, mo susu nɔ́ nɛ o suɔ nɛ o pee hwɔɔ se ɔ he. Mo susu níhi nɛ Yehowa ngɛ tsue ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ he, nɛ o hyɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua. Lɔ ɔ se ɔ, moo to blɔ nya konɛ o pee níhi nɛ maa sa e hɛ mi.

¹⁸ Ke o kɛ o be tsuo sɔmɔ Yehowa a, o bua maa jɔ wawɛɛ, ejakaa lɔ ɔ woɔ e hɛ mi nyami. Niinɛ, ‘mo ná Yehowa he bua jɔmi, nɛ e ma ha mo níhi nɛ o tsui suɔ.’​—La 37:4.