Apọsteli Paulu tin to aṣeji gando owù nujijla oklọ tọn Satani tọn go, ṣigba e ma yin Klistiani hatọ etọn lẹpo wẹ wàmọ gba. Di apajlẹ, e họnwun dọ mẹdelẹ to Kọlinti wá dejido yedelẹ go zẹjlẹgo—bo to linlẹn dọ yé ko lodo to nugbo lọ mẹ sọmọ bọ yé ma sọgan jai gbede. (1 Kọl. 10:12) Enẹwutu wẹ Paulu do na avase ehe dọmọ: “Obu to dìdì mi dọ to aliho de mẹ, dile odàn yí ayiha gigẹdẹ etọn do klọ Evi do, ayiha mìtọn sọgan yin hinhẹn gblezọn sọn ahundoponọ-yinyin po wiwe-yinyin he jẹna Klisti po kọ̀n.”—2 Kọl. 11:3.

Lehe whẹho lọ duahunmẹna Paulu do dohia dọ ojlẹ lọ ma die nado kànflẹmẹ gba. Eyin a na duto nuhe nọ hoavùn hẹ ayiha towe ji, a dona yọ́n owù he nujijla oklọ tọn nọ hẹnwa bosọ họ́ dewe sọta ẹ.

Etẹwẹ nujijla oklọ tọn yin? To lẹdo hodidọ tọn ehe mẹ, nujijla oklọ tọn yin nudọnamẹ agọ̀ kavi mẹhẹn buali tọn he nọ yin yiyizan nado deanana nulẹnpọn po nuyiwa gbẹtọ lẹ tọn po. Mẹdelẹ nọ lẹndọ nujijla oklọ tọn ma yin nudevo hugan “lalo, mẹkiklọ, yẹdoklọmẹ, mẹbublu, apọ̀nmẹ kiklọ namẹ po nuyiwa agọ̀ tintindo do nulẹnpọn mẹtọn ji po,” podọ dọ e nọ zọnpọ hẹ “wlẹnwin ylankan, awugblenamẹ tọn po mawadodo tọn po.”—Propaganda and Persuasion.

Nawẹ nujijla oklọ tọn yin owùnu sọ? E nọ hẹnnugble to nuglọ—taidi jẹhọn adínọ de he yè ma sọgan mọ, he masọ tindo owán—podọ e nọ yinuwado mí ji to mayọnẹn mẹ. Na mí ma sọgan yí nukun do mọ nujijla oklọ tọn wutu, Vance Packard he nọ basi dodinnanu  do walọyizan gbẹtọ lẹ tọn ji dọmọ: “Susu mítọn wẹ to yinyin bibẹpla bo to yinyin apọ̀nmẹ klọ na—jẹ obá he mẹ mí ma sọgan doayi e go jẹ.” Weyọnẹntọ de dọ dọ, to nuyiwadomẹji nujijla oklọ tọn glọ, sunnu po yọnnu susu lẹ po ko yin “sisẹsisẹ nado joawuna nuyiwa gúgú tọn he ylan hugan lẹ”—taidi ‘akọ̀ vivasudo, awhàn, wangbẹna akọ̀ tọn, hẹngogo sinsẹ̀n tọn po nuyiwa agọ̀ susu wunmẹ devo lẹ po.’—Easily Led—A History of Propaganda.

Todin, eyin gbẹtọ tata lẹ sọgan yí nujijla oklọ tọn yetọn do klọ mí, etẹwẹ dogbọn Satani dali? E ko yí sọwhiwhe do gbadopọnna nuyiwa gbẹtọvi lẹ tọn sọn didá yetọn gbọ́n. “Aihọn lọ pete” wẹ tin to huhlọn etọn glọ to alọnu din. E sọgan yí adà aihọn lọ tọn depope zan nado hẹn lalo etọn lẹ gbayipe. (1 Joh. 5:19; Joh. 8:44) Satani ko penugo nado ‘tọ́nnukunna ayiha gbẹtọ lẹ tọn’ sọmọ bọ e ko ‘klọ aigba fininọ lẹpo’ todin. (2 Kọl. 4:4; Osọ. 12:9) Nawẹ a sọgan nọavùnte sọta nujijla oklọ tọn etọn lẹ gbọn?

Jesu na anademẹ he bọawu de nado hoavùn sọta nujijla oklọ tọn to whenue e dọmọ: “Yọ́n nugbo lọ, nugbo lọ nasọ hẹn [we] jẹ mẹdekannu.” (Joh. 8:31, 32) Ṣigba, to whenuena e yindọ nugbo wẹ yin onú tintan he nọ saba yin kọslona to awhàn whenu—taidi awhànfuntọ devo depope to awhàn nukọn—a tindo nuhudo asisa nudọnamẹ nugbo he go yè sọgan dejido de tọn nado họ́ dewe sọta kẹntọ lọ na e nikaa yí wlẹnwin lẹ do yinuwado ayiha towe ji. Jehovah ko wleawu asisa ehe tọn na mí. To Biblu mẹ, a sọgan mọ nuhe sin hudo a tindo lẹpo nado hoavùn sọta nujijla oklọ tọn Satani tọn lẹ.—2 Tim. 3:16, 17.

Na nugbo tọn, Satani, yèdọ mẹhe nọ yí nujijla oklọ tọn zan hugan lọ, yọ́n ehe. Enẹwutu, e nọ yí titonu etọn zan nado dekanpona ojlo mítọn nado hia Biblu podọ nado plọn ẹn. Ma joawuna ayiha gigẹdẹ etọn blo! (Efe. 6:11, Odò.) Tẹnpọn nado “penugo mlẹnmlẹn nado mọnukunnujẹ” nugbo lọ mẹ to gigọ́ mẹ. (Efe. 3:18) Ehe na biọ vivẹnudido vẹkuvẹku to asi we. Ṣigba, flin nugbo dodonu tọn ehe, he wekantọ he nọ yin Noam Chomsky dọ dọmọ: “Mẹdepope ma na zín nugbo do apọ̀n towe mẹ. Nude wẹ he a dona dinmọ na dewe.” Enẹwutu nọ ‘dín nugbo mọ na dewe’ gbọn vivẹnudido nado “nọ yí sọwhiwhe do gbadopọnna Owe-wiwe lẹ egbesọegbesọ” dali.—Owalọ 17:11.

Hẹn do ayiha mẹ dọ, Satani ma jlo dọ a ni nọ lẹnnupọn ganji kavi wá tadona dagbe lẹ kọ̀n. Etẹwutu? Na sọgbe hẹ owe de, “e yọnbasi dọ nujijla oklọ tọn ni tindo kọdetọn dagbe hugan, eyin agbọ́ ko pé mẹhe ji e na yinuwado lẹ nado  nọ gbeje nudọnamẹ he yé nọ mọyi lẹ pọ́n.” (Media and Society in the Twentieth Century) Enẹwutu, ma nọ tindo pekọ to nuhe sè a te lẹ mẹ domọ poun kavi kẹalọyi yé to wunvi mẹ blo. (Howh. 14:15) Yí nugopipe nulẹnpọn tọn he Jiwheyẹwhe na we lẹ zan nado hẹn nugbo lọ zun towe titi.—Howh. 2:10-15; Lom. 12:1, 2.

Awhànfuntọ azọ́nyọnẹntọ lẹ sọgan yí nujijla oklọ tọn zan nado hù awàkan na mẹhe po yé po pé awhàn lẹ bo hẹn yé gbọjọ. Yé sọgan hẹn kẹntọ yetọn lẹ nado hoavùn sọta yede kavi hẹn yé biọ bẹwlu mẹ na yé nido klan sọn awhànpa yetọn go. Sọgbe hẹ linlin de, Awhàngán Allemagne-nu de yigbe dọ dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu yé do ṣíawhàn to Wẹkẹ-Whàn I whenu lẹ mẹ wẹ yindọ gbẹtọ lẹ “yin hinhẹn jẹflumẹ gbọn nujijla oklọ tọn kẹntọ lẹ tọn dali dile odàn de nọ wà do nado wle azui de.” Wlẹnwin mọnkọtọn lẹ wẹ Satani nọ yizan to vivẹnudido etọn lẹ mẹ nado hẹn mí jẹla bo wle mí, di apajlẹ, e nọ hẹn gbemanọpọ lẹ wá mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po ṣẹnṣẹn kavi doyẹklọ yé nado hẹn yé jẹla sọn titobasinanu Jehovah tọn mẹ na nuhe mẹdelẹ nọ mọ taidi mawadodo kavi nuyiwa agọ̀ de wutu.

A yin yẹdoklọ blo! Dike Ohó Jiwheyẹwhe tọn ni nọ deanana we. Di apajlẹ, na a nido hẹn pọninọ go hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu towe lẹ po, Biblu na we tuli nado “nọ to jijona ode awetọ sọn ojlo mẹ wá” zọnmii podọ nado nọ yawu didẹ gbemanọpọ lẹ. (Kol. 3:13, 14; Mat. 5:23, 24) E na mí ayinamẹ sinsinyẹn ma nado klan míde dovo na agun lọ. (Howh. 18:1) Pọ́n eyin avùnhonu towe lẹ sọgan duto nujijla oklọ tọn Satani tọn ji. Kanse dewe dọ: ‘Etẹwẹ deanana nulẹnpọn ṣie to whenue n’pehẹ ninọmẹ mọnkọtọn de gbọngodo? Be gbigbọ aihọn tọn wẹ ya kavi Jiwheyẹwhe tọn?’—Gal. 5:16-26; Efe. 2:2, 3.

Awhànfuntọ de ma na funawhàn ganji eyin nugbonọ-yinyin etọn na awhàngán etọn jẹ didepo ji. Abajọ, mẹhe nọ yí nujijla oklọ tọn zan lẹ nọ tẹnpọn nado hẹn jidide he tin to awhànfuntọ de po awhàngán etọn po ṣẹnṣẹn gble. Yé sọgan yí nujijla oklọ tọn taidi ehe nkọ lẹ zan dọ: “Mì ma sọgan dejido awhàngán mìtọn lẹ go!” podọ “Mì dike yé kùn mì yì sọnú blo!” Yé tlẹ sọgan sọ yí ayiha gigẹdẹ do dọ̀n ayidonugo wá nuṣiwa awhàngán lọ lẹ tọn depope ji nado na huhlọn whẹsadokọnamẹ yetọn lẹ. Nuhe Satani nọ wà niyẹn. Agbọ́ ma nọ pé e gbede to vivẹnudido etọn lẹ mẹ nado de jidide he mí tindo to tito anadenanu tọn Jehovah tọn mẹ pò.

 Nawẹ a sọgan glo e gbọn? Magbe nado tẹdo titobasinanu Jehovah tọn go bo nọ yí nugbonọ-yinyin do hodo tito anadenanu tọn etọn—mahopọnna awugbopo depope he sọgan sọawuhia. (1 Tẹs. 5:12, 13) To whenue a pehẹ nuhe sọgan taidi mẹgbeyinyan mẹvasudo tọn lẹ sọn atẹṣitọ kavi mẹklọtọ mọnkọtọn devo lẹ dè, ma “yawu hẹn lẹnpọn dagbe [towe] bu” blo—mahopọnna lehe hodidọ agọ̀ yetọn lẹ sọgan taidi nuhe sọgbe sọ. (2 Tẹs. 2:2; Titu 1:10) Hodo ayinamẹ he yin nina jọja Timoti lọ. Tẹdo nugbo he a ko plọn lọ go bosọ nọ flin mẹhe dè a plọn yé sọn lẹ. (2 Tim. 3:14, 15) Matin ayihaawe, kunnudenu dolido lẹ tin he dohia dọ a sọgan dejido nuyizan he Jehovah to yiyizan sọn nudi owhe kanweko die nado deanana mí to aliho nugbo tọn lọ ji go.—Mat. 24:45-47; Heb. 13:7, 17.

Ṣigba, hẹn do ayiha mẹ dọ nujijla oklọ tọn Satani tọn ma nọ yin nuglọ tọn to whelẹponu. To whedelẹnu, e nọ yí budonamẹ zan, yèdọ “dopo to wunmẹ nujijla oklọ tọn he ko tin sọn whenu dindẹn die lẹ mẹ.” (Easily Led—A History of Propaganda) Di apajlẹ, mẹplọntọ wehọmẹ daho tọn Grande-Bretagne-nu de he nọ yin Philip M. Taylor wlan dọ Asilianu lẹ nọ yí “budonamẹ he nọ zọnpọ hẹ nujijla oklọ tọn” zan nado dugán do kẹntọ yetọn lẹ ji. Satani na yí obu gbẹtọ tọn, obu homẹkẹn tọn, obu okú tọn po obu agọ̀ devo depope po zan nado tẹnpọn bo dugán do ji we bosọ hẹn we joagọyigodo sọn Jehovah sinsẹ̀n mẹ.—Isa. 8:12; Jel. 42:11; Heb. 2:15.

A dike Satani yí obu zan nado hẹn we gbọjọ kavi hẹn tenọgli towe gble blo. Jesu dọmọ: “Mì dibusi yé he nọ hù agbasa podọ to enẹgodo masọ penugo nado wà nudepope ba lẹ blo.” (Luku 12:4) Deji mlẹnmlẹn do opà he Jehovah do lọ go nado basi hihọ́na we bo na we “huhlọn he hú jọwamọ tọn,” podọ nado gọalọna we na a nido nọavùnte sọta nudepope he na yin wiwà nado dobuna we na a nido jogbe.—2 Kọl. 4:7-9; 1 Pita 3:14.

Na nugbo tọn, a sọgan pehẹ nuhe na de huhlọn towe pò bo hẹn we gbọjọ lẹ. Ṣigba, hẹn nuhe Jehovah dọ nado na tuli Jọṣua lẹ do ayiha mẹ dọmọ: “Yin adọgbotọ bo yin huhlọnnọ. Ahun towe gbàdo kavi a dibu blo, na Jehovah Jiwheyẹwhe towe tin hẹ we to fidepope he hiẹ na yì.” (Jọṣ. 1:9) Eyin a pehẹ magbọjẹ, nọ yawu lẹhlan Jehovah dè to odẹ̀ mẹ bo nọ dọ ahunmẹdunamẹnu towe lẹpo na ẹn. A sọgan deji dọ ‘jijọho Jiwheyẹwhe tọn na họ́ ahun towe po nugopipe apọ̀nmẹ tọn towe po’ sọmọ bọ a na tindo huhlọn nado nọavùnte sọta nujijla oklọ tọn Satani tọn lẹpo.—Flp. 4:6, 7, 13.

Be a flin nujijla oklọ tọn he Labṣake he yin wẹnsagun Asilianu lẹ tọn yizan sọta omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ya? To linlẹn de mẹ, nuhe dọ e te wẹ yindọ, ‘Nudepope ma sọgan whlẹn mì sọn alọ Asilia tọn mẹ. Jiwheyẹwhe mìtọn, Jehovah, ma tlẹ sọgan wà nudepope na mì.’ E sọ yidogọ po jintli po dọmọ: ‘Jehovah lọsu wẹ dọna mí nado và aigba ehe sudo.’ Etẹwẹ Jehovah gblọn? “A dibu, na ohó he a sè lẹ wutu blo, yèdọ ohó he devizọnwatọ ahọlu Asilia tọn lọ tọn lẹ dọ nado zánnu do go e.” (2 Ahọ. 18:22-25; 19:6) Whenẹnu, e do angẹli de hlan he hù Asilianu 185 000 to zánto dopo mẹ!—2 Ahọ. 19:35.

Be a ko pọ́n sinima de pọ́n bọ sọn aisintẹn towe, a mọ to aliho he họnwun mẹ dọ yè to yẹdoklọ mẹde bo to apọ̀nmẹ klọ na ẹn ya? Vlavo a to didọ to ayiha towe mẹ dọ: ‘A yí enẹ sè blo! Lalodo na we wẹ yé te!’ Todin, yí nukun homẹ tọn do pọ́n angẹli lẹ dile yé to awhádo bo to nudopolọ dọna we dọmọ: “A dike Satani yí lalo etọn lẹ do blu we blo!”

Enẹwutu, ma nọ dotoaina nujijla oklọ tọn Satani tọn lẹ blo. (Howh. 26:24, 25) Nọ dotoaina Jehovah bo nọ dejido ewọ go to nuhe wà a te lẹpo mẹ. (Howh. 3:5-7) Yinuwa sọgbe hẹ oylọ-basinamẹ owanyinọ etọn lọ dọ: “Visunnu ṣie, yin nuyọnẹntọ bo hẹn homẹ ṣie hùn.” (Howh. 27:11) Gbọnmọ dali, hiẹ na nọ duto nuhe nọ hoavùn hẹ ayiha towe ji!