1, 2. a) ¿“Ñongwane tikwe nuaindi mrä” ye dre raba ni mike ngwentari Jehovai? b) Nitre Ngöbö mikaka täte metre kirabe kukwe kwin bämikani, ¿ye ñobätä tä ni dimike?

“¿ÑONGWANE tikwe nuaindi mrä Jehová?”. Isaías aune Habacuc nitre Ngöbö kukwei niekä käkwe kukwe ye ngwanintari (Is. 6:11; Hab. 1:2). Salmo 13 yekänti rei David kukwe ye arabe ngwanintari bäbokä jire (Sal. 13:1, 2). Nitre nünanka Jesús bäre ñaka nämene tödeke nükani gare ie ye ngwane, kukwe ye erere ngwanintari kwe arato (Mat. 17:17). Aisete ruäre ngwane nikwe kukwe ye arabe ngwandretari yebätä ni töi ñaka rabadre nemen niä.

² ¿“Ñongwane tikwe nuaindi mrä” ye dre raba ni mike ngwentari Jehovai? Ni madakwe kukwe ñaka kwin nuainbarera nibätä raba ruin nie. Ni niena umbre o nita bren. Nita nüne ‘kukwe tare krubäte ñaka nuäre ükatekäre’ näire, yebätä ni raba nemen töbike krubäte (2 Tim. 3:1). O nitre nünanka ni bäre ñaka ja ngwen kwin ye raba ni mike ulire. Akwa nitre Ngöbö mikaka täte metre kirabe ie ja nämene ruin ño ye mikani gare metre kwetre aune Jehovakwe ñaka ñäkäbare ietre gare nie ye tä ni dimike.

3. Kukwe ñaka nuäre ben nikwe ja tuadre ye ngwane, ¿dre raba ni dimike?

³ Kukwe ñaka nuäre ye erere ben nikwe ja tuadre ye ngwane, ¿dre  raba ni dimike? Ngöbökwe Santiago, Jesús eteba meyekri töi mikani kukwe ne tike: “Mun ti mräkätre [...] ni Dänkien Jesu kebera nüketa, ye munkwe ngibia bätärekä” (Sant. 5:7). Ye erere, ni jökrä rabadre kukwe ngübare bätärekä. Akwa ¿kukwe ngübadre bätärekä ye dre gärätä? Aune ¿ni raba bämike ño?

4, 5. a) ¿Nikwe kukwe ngübadre bätärekä ye dre gärätä aune ni raba bämike ño? b) ¿Kukwe ngübadre bätärekä yebätä Santiago dre niebare? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

⁴ Biblia tä niere ye erere, üai deme köböire nita kukwe ngübare bätärekä. Ngöbökwe ñaka ni dimikadre akräke, ni ngite yebätä ni ñaka rabadre kukwe ngübare bätärekä. Ngöbökwe ni töi mikani ye erere aune nikwe kukwe ngübadre bätärekä ye ütiäte krubäte nita Jehová aune ni mada tarere ye bämikakäre. Ni ñaka kukwe ngübare bätärekä ye ngwane, ni ñaka nemen ja tarere jankunu kwärikwäri (1 Cor. 13:4; Gál. 5:22). ¿Kukwe ngübadre bätärekä ye dre gärätä? Ye abokän töbikadre kwin kä ngwankäre nüke jai kukwe kri rabadre ni kisete yebe meden gärätä (Col. 1:11; Sant. 1:3, 4). Arato ni mikadre ja tare nike ye ngwane, nikwe ñaka ja ngie mikadre aune dre dre rabadre bare nibätä akwa yebiti ta nikwe ja ngwandre metre jankunu ye meden gärätä. Ne madakäre, Biblia tä niere nikwe kukwe ngübadre bätärekä ye ni tädre juto biare ka ngäbitikäre. Kukwe ütiäte ja töi kräke nie ye Santiago 5:7, 8 tä mike gare nie (ñäkädrebätä).

⁵ Jehovakwe kukwe ükadrete ye nikwe ngübadre bätärekä, ¿ye ñobätä ni tädre juto biare ka ngäbitikäre? Santiago niebare, ni abokän ni nura nökaka ye kwrere. ¿Ñobätä? Ñan ñobätä aune ni nura nökaka ye tä ja di ngwen nura nökakäre, akwa ñaka raba ñü mike näkäin tibien aune ñaka raba nura mike nirien. Arato ñaka raba kä mike niken jötrö ta. Aisete “nura ngwä kuin” ngübadre bätärekä kwe ye tä kain ngäbiti. Ye erere arato, Jehovata kukwe käbämike mikadre nemen bare kwe ye nita ngübare, akwa ni ñaka raba kukwe keta kabre ye nuainne (Mar. 13:32, 33; Hech. 1:7). Ni nura nökaka ye erere, nikwe kukwe ngübadre bätärekä.

6. ¿Miqueas ni Ngöbö kukwei niekä yebätä ni raba dre mike gare jai?

⁶ Miqueas nünanbare ye erere nita nüne kä nengwane. Niarakwe nünanbare Acaz rei käme krubäte ye näire. Kä ye ngwane, nitre nämene kukwe blo keta kabre nuainne aune “kukwe käme” ye nuain nämene gare kwin ietre (ñäkädre Miqueas 7:2, 3 yebätä). * Miqueas ñaka raba kukwe ye ükete nämene gare ie, yebätä kukwe ne niebare kwe: “Ti abokän käkwe, ja ngwain mokre jankunu Jehovakwe dre nuaindi yebätä. Tikwe Ngöbö ti diantarikä ye ngübai ngäbiti. Ngöbö tikwe ye käkwe ti kukwe nuai” (Miq. 7:7). Miqueas ye erere nikwe Jehová ‘ngübadre’ bätärekä.

7. Jehovata kukwe käbämike mikai nemen bare kwe, ¿ye ñobätä nikwe ngübadre bätärekä?

⁷ Nita tödeke Miqueas erere ngwane, Jehová kukwe ükaite ye ni täi juto biare ngübakäre bätärekä. Ni iti kitani ngite tätre murie ketadre köböi ngübare nüke ye ani bämike ja töite. Ñaka tö köbö ye tuai nüke, akwa jerekäbe rabadre köbö ye ngübare nüke. Ni abokän tä kukwe bä jene ngübare. Jehovata ja nire kärekäre käbämike nie rabai bare metre aune nuaindi kwe kä debe näre te gare nie, yebätä nita ngübare kä jutobiti. Aisete, nikwe ‘nünandrekä dite aune kä tädre nuäre nibätä’ (Col. 1:11, 12). Jehová kukwe ükadrete ni kräke ye nikwe ñaka ngübadre töi kwinbiti  aune niara tä ngrötöte krubäte nikwe niedre ye ñaka rabadre kwin kräke (Col. 3:12).

8. Nitre kirabe ja ngwani metre käkwe kukwe ngübabare bätärekä yebätä nikwe töbikadre ye ngwane, ¿nikwe dre ngwandre törö jai?

⁸ ¿Dre käkwe ni dimikai nemen juto biare kukwe ngübakäre bätärekä? Jehovakwe kukwe käbämikani mikadre nemen bare kwe ye nitre kirabe ja ngwani metre käkwe ngübabare bätärekä yebätä nikwe töbikadre (Rom. 15:4). Nikwe töbikadrebätä ye ngwane, kukwe ye ngübabare nuäite kwetre, ñobätä nämenentre juto biare ngübakäre aune ye köböire dre dre kwin namani kwetre ye nikwe ngwandre törö jai.

9, 10. ¿Jehová kukwe käbämikani mikadre nemen bare ruäre kwe ye Abrahán aune Sara ngübabare kä nikani nuäi ta yete?

⁹ Ani blite käne Abrahán aune Sara yebätä. Niaratre ‘tödekabare aune jondron ngübabare bätärekä’, yebätä ‘jondron käbämikani’ ietre ye namani kwetre. ‘Abrahán jondron ngübabare bätärekä’ ye bitikäre, Jehovakwe jondron kwin biani ie aune monsotre kwati namani kwe nieta Bibliakwe (Heb. 6:12, 15). Ne madakäre, kukwe ye namani bare kä nikani kwati krubäte ta ye bitikäre. Aisete, Abrahán kukwe ye ngübabare bätärekä. Jehová kukwe ükaninte Abrahán ben ye jatani nemen bare köbö 14 nisán kä 1943 kä 1 känenkri yete. Köbö yete, Abrahán, Sara aune nitre nämene nüne bentre nikani ñö Éufrates yete ta aune nikani Kä Käbämikani yekänti. Akwa Abrahán ngobo Isaac däredre ye ngübabare kwe kä 25 nikani ta yete. Aune brä Esaú aune Jacob däredre ye ngübabare kwe kä nikani 60 ta yete arato (Heb. 11:9).

¹⁰ ¿Ngöbökwe Kä Käbämikani ye namani Abrahankwe? Biblia tä niere, Jehovakwe “ñan kä biani jire chi jen jakrä Abrahamye  nünankrä. Akwa Abraham krütadre angwane, Abraham bküntre ja täritäri abko ietre Ngöbökwe kä ne biandi jen jakrä, Ngöbökwe niebare Abrahamye. Kä ye ngwane abko, ngäbäkre ñakare [nämene] Abrahamkwe” (Hech. 7:5). Abrahán nikani ñö Éufrates yete ta ye bitikäre, kä nikani 430 ta ye ngwane niara mräkätre jatani jatäri yekwe nünanbare kä yekänti (Éx. 12:40-42; Gál. 3:17).

11. a) ¿Ñobätä Abrahán nämene juto biare kukwe ngübakäre bätärekä? b) Kukwe ngübabare bätärekä kwe, ¿ye köböire dre dre kwin rabai kwe?

¹¹ Ngöbökwe dre käbämikani Abrahán ie ye ñaka tuani nemen bare jökrä kwe, akwa nämene tödeke Jehovai yebätä nämene juto biare kukwe ye ngübakäre bätärekä (ñäkädre Hebreos 11:8-12 yebätä). Niara gaikröta Kä Bä Nuäre yete ye ngwane, kä rabai jutobätä ye ni raba bämike ja töite. Biblia tä dre niere niara aune monsotre kwe yebätä ye rabai gare ie ngwane, töi rabai ñan krütare. * Aune kukwe käbämikani Jehovakwe Mesías yebätä ye mikakäre nemen bare niarakwe kukwe ütiäte nuainbare ye rükai gare ie ngwane, kä rabai jutobätä arato. Erametre, niarakwe ñaka kukwe ngübabare ngwarbekäre ye rabai gare ie.

12, 13. a) ¿Ñobätä José kukwe ngübabare bätärekä? b) ¿Ja töi mikani ño kwe?

¹² Abrahán brä monsoi kädeka nämene José ye nämene juto biare kukwe ngübakäre bätärekä arato. Kukwe ñaka kwin nuainbarebätä. Kena, kä nämene 17 biti ngwane, rürübäinbare ni klabore erere. Biti, niara tö namani Potifar muko ye mikai ja dibiti jabe niebarebätä aune kitani ngite (Gén. 39:11-20; Sal. 105:17, 18). Nämene ja ngwen metre Jehovai, akwa kukwe kwin ñaka nämene nemen kwe ñakare aune mika nämene ja ngie nuin ye kwrere namani tuin. Akwa kä nikani 13 ta ye bitikäre kukwe bä jene namani bare. José namani kwäre aune namani ni nibukäre bäri ütiäte Egipto (Gén. 41:14, 37-43; Hech. 7:9, 10).

¹³ ¿José mikani ja tare nike yebätä namani rubun? ¿Ñaka namanina tö ngwen Jehovai? Ñakare. ¿Ñobätä kukwe ngübabare bätärekä kwe? Ñan ñobätä aune nämene tödeke Jehovai. Kukwe ye nämene Ngöbö kisete nükani gare ie. Aisete kukwe ne niebare kwe etebatre ie: “Ti ñan tö ja mikai [...] Ngöbö täte. [...], aisete munkwe ñan ti jürä ngwian, ñobtä ñan angwane [...] munkwe kukwe nuenbare käme tibtä munkwe nütübare, akwa Ngöbö abko käkwe kukwe nuenbare kuin, ñobtä ñan angwane munkwe kukwe nuenbare käme tibtä, ye köböire abko, ni kwati ñan krütani mrö miare” (Gén. 50:19, 20, Jändrän Jökrä Namani Bare Ño Kena). Mrä mada, niarakwe ñaka kukwe ngübabare ngwarbekäre namani gare ie.

14, 15. a) David kukwe ngübabare bätärekä, ¿ye ñobätä tä ni töi mike ñan krütare? b) ¿Dre käkwe David dimikani kukwe ngübare bätärekä?

¹⁴ Kukwe ñaka kwin nuainbare rei David yebätä arato. Nämene monsore ye ngwane, Jehovakwe dianinkä rabakäre reire nitre Israel yebiti, akwa rabadre reire juta kwe yebiti ye ngübabare kwe kä nikani 15 ta yete (2 Sam. 2:3, 4). Kä ye näire, rei Saúl tö namani niara murie ketai yebätä ngitiani. * Aisete, ruäre ngwane David nünanbare juta kwe bäre mento aune kämäkäte kä nötare yekänti. Ja känenkäre, rübare yete Saúl ja murie ketani. Akwa yebiti ta, David rabadre reire juta Israel yebiti ye ngübabare kwe kä nikani krä kükü näre ta yete (2 Sam. 5:4, 5).

¹⁵ ¿Ñobätä David nämene juto biare kukwe ngübakäre bätärekä? Mikani gare kwe Salmo  13 yekänti, yete nuäite kukwe kri rabai kisete ye ngwanintari kwe bäbokä jire. Niebare kwe: “Mätä ti tarere metre ye ie tita tö ngwen; mäkwe ti mikai kwäre ye käi rabai juto ti brukwäbätä. Jehovakwe jondron kwin nuainbare ti kräke, yebätä tikwe kantai ie” (Sal. 13:5, 6). Jehová nämene David tarere metre yei tö ngwani kwe. Ñongwane Jehová kukwe ükaite kräke ye ngübabare kwe. Aune Jehovakwe niara dimikani ño yebätä nämene töbike. Erametre, David ñaka kukwe ngübai ngwarbekäre ye nämene gare ie.

16, 17. ¿Jehová aune Jesús tä juto biare kukwe ngübakäre bätärekä ye bämikanina ño kwetre?

¹⁶ Ni rabadre kukwe ngübare bätärekä ribeta Jehovakwe nie ye ngwane, kukwe meden niara ñaka tö nuaindi ye ñaka ribere nuaindre nie. Ñan ñobätä aune ni rabadre kukwe ngübare bätärekä ye niara tä bämike bäri kwin nie (ñäkädre 2 Pedro 3:9 yebätä). * Ñodre, kukwe niebare Satanakwe jardín Edén yete ye ngwarbe bämikadre ye tä ngübare bätärekä kä nikanina raire ta yete. Ñongwane Jehová kä ye mikai deme täte ye tä “ngübare bätärekä”. “Ni jökrä tä mokre niara ngübare ngäbiti” yekwe kukwe kwin krubäte rabai (Is. 30:18).

¹⁷ Jesús tä juto biare kukwe ngübakäre bätärekä arato. Nämene kä tibienbätä ye ngwane, ja ngwani metre kwe nememe murie ketani ye näire. Kä 33 yete, niarakwe ja nire biani ni ütiäre ye mikani gare kwe Jehovai kä kwinbiti. Akwa rabadre gobrane ye ngübabare kwe nemen kä 1914 yete (Hech. 2:33-35, TNM; Heb. 10:12, 13). Aune rabai Gobrane Kä Mil te krütadre ye ngübai jankunu kwe nitre niara rüe gatekäre täte (1 Cor. 15:25). Kukwe ye ngübai kä raire te kwe akwa ye köböire kukwe kwin rabai bare.

18, 19. ¿Dre ni dimikai nemen juto biare kukwe ngübakäre bätärekä?

¹⁸ Erametre, ni jökrä tädre juto biare kukwe ngübakäre bätärekä. ¿Dre käkwe ni dimikai nuainne? Nikwe oradre Ngöböi üai deme kwe ribekäre ie. Nita üai deme ribere jai kukwe ngübakäre bätärekä ye nikwe ngwandre törö jai (Efes. 3:16; 6:18; 1 Tes. 5:17-19). Aisete Jehová ni dimikadre kä ngwen nüke jai ye nikwe ribedre ie.

¹⁹ Jehová rabadre kukwe käbämikani kwe mike nemen bare ye ñobätä Abrahán, José aune David ngübabare bätärekä ye nikwe ngwandre törö jai arato. Niaratre tödekabare aune tö ngwani Jehovai yebätä nuainbare kwetre. Niaratre ñaka töbikabare jabätä aune dre bäri kwin kräketre yebätä. Kukwe kwin namani kwetre yebätä nikwe töbikai yekwe ni dimikai kukwe ngübare bätärekä.

20. ¿Nikwe ja töi mikadre kwatibe dre nuainne?

²⁰ Nikwe ja tuadre kukwe kri ben, akwa nikwe ja töi mikadre kwatibe “kukwe ngübare bätärekä”. Ruäre ngwane ni raba kukwe ne ngwentari jai: “¿Ñongwane tikwe nuaindi mrä Jehová?” (Is. 6:11). Akwa, üai deme diebiti, ni raba kukwe ne niere Jeremías erere: “Tikwe ja töi mikai niara ngübare bätärekä” (Lam. 3:21, 24).