1, 2. (a) Hihi nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũũrie: “Nĩ nginya hĩndĩ ĩ”? (b) Tũngĩkĩrũo ngoro nĩ ndungata njĩhokeku cia Jehova cia mahinda ma tene nĩkĩ?

“NĨ NGINYA hĩndĩ ĩ?” Kĩũria kĩu kĩoririo nĩ anabii ehokeku Isaia na Habakuku. (Isa. 6:11; Hab. 1:2) Mũthamaki Daudi akĩandĩka Thaburi ya 13 o nake nĩ oririe kĩũria ta kĩu maita mana. (Thab. 13:1, 2) O na Mwathani witũ Jesu Kristo nĩ oririe kĩũria kĩu rĩrĩa aacemanirie na andũ maarĩ na mwerekera wa kwaga wĩtĩkio. (Mat. 17:17) Kwoguo, tũtiagĩrĩirũo kũmaka tũngĩĩkora rĩmwe tũkĩĩyũria kĩũria kĩu.

² Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũũrie: “Nĩ nginya hĩndĩ ĩ”? No tũkorũo tũcemanĩtie na ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto. Kana hihi tũkorũo tũrakirĩrĩria ũkũrũ na mũrimũ, kana moritũ marĩa moimanaga na “mahinda [maya] ma ũgwati maritũ kũhiũrania namo.” (2 Tim. 3:1) Ningĩ no gũkorũo mĩerekera mĩũru ya arĩa angĩ nĩ ĩratũma tũigue tũtarĩ na hinya. O ũrĩa kũngĩkorũo kũrĩ, nĩ tũũmagĩrĩrio mũno nĩ kũmenya atĩ ndungata njĩhokeku cia Jehova cia mahinda ma tene ciarĩ na wĩyathi wa kũũria kĩũria o ta kĩrĩa kĩngĩkorũo kĩrĩ meciria-inĩ maitũ, na matiarũithirio nĩ ũndũ wa kũũria.

3. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia rĩrĩa twacemania na maũndũ maritũ?

 ³ No nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia rĩrĩa twacemania na maũndũ ta macio maritũ? Mũrutwo Jakubu, ũrĩa warĩ mũrũ wa nyina na Jesu, aatongoririo nĩ roho gũtwĩra ũũ: “Ariũ a Ithe witũ, nĩ ũndũ ũcio-rĩ, gĩetererei o nginya hĩndĩ ya gũkorũo kuo kwa Mwathani.” (Jak. 5:7) Hatarĩ nganja, ithuothe nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na wetereri. No kuonania ngumo ĩyo kũhutĩtie maũndũ marĩkũ?

4, 5. (a) Wetereri ũhutanĩtie na maũndũ marĩkũ? (b) Mũrutwo Jakubu aheanĩte ngerekano ĩrĩkũ ĩhutanĩtie na wetereri? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)

⁴ Kũringana na Bibilia wetereri umanaga na roho mũtheru; kwoguo andũ matarĩ akinyanĩru matingĩhota kuonania wetereri na gĩkĩro kĩrĩa kĩendekaga matarĩ na ũteithio wa Ngai. Wetereri nĩ kĩheo kuuma kũrĩ Ngai na tuonanagia atĩ nĩ tũmwendete rĩrĩa tuonania ngumo ĩyo. Ningĩ wetereri wonanagia wendo witũ kwerekera arĩa angĩ. Kwaga wetereri kũniinaga hinya wendo gatagatĩ gaitũ na andũ arĩa angĩ; no wetereri nĩ wĩkĩraga wendo ũcio hinya. (1 Kor. 13:4; Gal. 5:22) Wetereri nĩ ũhutanĩtie na ngumo ingĩ cia bata mũno cia Gĩkristiano. Kwa ngerekano, nĩ ũhutanĩtie na gũkirĩrĩria kũrĩa gũtũteithagia kũũmĩrĩria maũndũ maritũ tũrĩ na mwerekera ũrĩa wagĩrĩire. (Kol. 1:11; Jak. 1:3, 4) Ningĩ wetereri no ũhutanie na kũnyarirũo tũtekwĩrĩhĩria na gũikara twĩhandĩte tũtekwenyenyeka gũtekũmakania maũndũ marĩa tũgũcemania namo. Ningĩ Bibilia ĩtwĩkagĩra ngoro twĩtĩkĩre twĩyendeire kuonania wetereri. Ũndũ ũcio nĩ wonanĩtio thĩinĩ wa Jakubu 5:7, 8 (Thoma.)

⁵ Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩtĩkĩra twĩyendeire gweterera Jehova oe ikinya? Jakubu aringithanĩtie maũndũ maitũ na ma mũrĩmi. O na gũtuĩka mũrĩmi nĩ erutanagĩria kũhanda, ndakoragwo na hinya igũrũ rĩa rĩera kana ũrĩa mĩmera ĩgũkũra. Ndangĩhanyũkia ihinda. Nĩ etĩkagĩra atĩ nĩ abataraga gweterera nĩguo one “maciaro mega ma thĩ.” O ũndũ ũmwe na ũguo, nĩ harĩ maũndũ maingĩ makĩrĩte ũhoti witũ o twetereire Jehova ahingie ciĩranĩro ciake. (Mar. 13:32, 33; Atũm. 1:7) O ta mũrĩmi, twagĩrĩirũo nĩ gũkorũo na wetereri.

6. Tũngĩĩruta atĩa na kĩonereria kĩa mũnabii Mika?

⁶ Maũndũ marĩa tũcemanagia namo ũmũthĩ mahaanaine na marĩa maarĩ kuo matukũ-inĩ ma mũnabii Mika. Aatũũraga hĩndĩ ya wathani wa Mũthamaki mũũru wetagwo Ahazu, rĩrĩa kwaiyũire ungumania wa mĩthemba yothe. O na andũ “merutanagĩria na kĩyo nĩguo mekage ũũru.” (Thoma Mika 7:1-3.) Mika nĩ aamenyaga atĩ ndangĩahotire gũcenjia maũndũ macio. Angĩagĩkire atĩa? Oigĩte ũũ: “No rĩrĩ, niĩ hakwa-rĩ, ndĩrĩcũthagĩrĩria o Jehova; Ngai wa ũhonokio wakwa nĩwe ndĩrĩetagĩrĩra, nake Ngai wakwa nĩarĩnjiguaga.” (Mik. 7:7) O ta Mika, o na ithuĩ twagĩrĩirũo nĩ ‘gwetagĩrĩra’ Jehova.

7. Nĩ atĩa twagĩrĩirũo nĩ gwĩka makĩria ma gweterera Jehova ahingie ciĩranĩro ciake?

⁷ Tũngĩkorũo na wĩtĩkio ta wa Mika, tũrĩetagĩrĩra Jehova twĩyendeire. Tũtihaana ta mũndũ wohetwo njera etereire kũũragwo. Areterera kĩa hinya, na ndaratanya ũrĩa gũgũthiĩ arĩ na kĩĩrĩgĩrĩro. Harĩ ithuĩ maũndũ nĩ ngũrani mũno! Twetagĩrĩra Jehova twĩyendeire tondũ nĩ tũmenyaga atĩ nĩ akahingia kĩĩranĩro gĩake gĩa gũtũhe muoyo wa tene na tene ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire, na rĩrĩa rĩega biũ! Nĩ ũndũ ũcio, ‘tũmagĩrĩria maũndũ-inĩ mothe tũkirĩrĩirie na tũrĩ na gĩkeno.’ (Kol. 1:11, 12) No tũngĩetagĩrĩra tũkĩnugunaga atĩ Jehova ndaroya ikinya na ihenya no tũmũrakarie.—Kol. 3:12.

8. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo nĩ kũririkana tũgĩĩcũrania cionereria cia athuri na atumia a tene?

⁸ Nĩ tũrĩkoragwo twĩhaarĩirie gweterera twaririkana athuri na atumia ehokeku a mahinda ma tene arĩa meetereire makirĩrĩirie nĩguo Jehova ahingie ciĩranĩro ciake. (Rom. 15:4) Tũgĩĩcũrania cionereria ciao, nĩ wega tũririkane maabatarire gweterera ihinda rĩigana atĩa, meehaarĩirie gweterera nĩkĩ, na irathimo iria monire nĩ ũndũ wa gweterera.

9, 10. Iburahimu na Sara maabatarire gweterera Jehova ihinda rĩigana atĩa?

⁹ Ta wĩcirie ngerekano ya Iburahimu na Sara. Nĩ amwe a arĩa “kũgerera wĩtĩkio na wetereri magayaga ciĩranĩro.” Maandĩko matwĩraga atĩ “thutha wa Iburahimu kuonania wetereri,” nĩ aamũkĩrire kĩĩranĩro kĩa atĩ Jehova nĩ agĩamũrathimire na aingĩhie mbeũ yake. (Ahib. 6:12, 15) Iburahimu aabataraga gũkorũo na wetereri nĩkĩ? Na njĩra nguhĩ, nĩ tondũ kũhinga gwa kĩĩranĩro nĩ kũngĩoire ihinda. Kĩrĩkanĩro kĩrĩa Jehova aarĩkanĩire na Iburahimu kĩambĩrĩirie kũhinga Nisani 14, 1943 Mbere ya Kristo. Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo Iburahimu na Sara o hamwe na nyũmba yao maaringire Rũũĩ rwa Farati na makĩingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Thutha ũcio, Iburahimu nĩ aabatarire gweterera mĩaka 25 mbere ya mũriũ, Isaaka, aciarĩtwo mwaka-inĩ wa 1918 Mbere ya Kristo, na agĩcoka agĩeterera mĩaka ĩngĩ 60 mbere ya tũguuka twake Esau na Jakubu gũciarũo mwaka-inĩ wa 1858 Mbere ya Kristo.—Ahib. 11:9.

¹⁰ Iburahimu aagaire mũgũnda ũigana atĩa? Bibilia yugĩte ũũ: “Ningĩ-rĩ, [Jehova] ndaamũheire igai o na rĩmwe kuo na arĩ ikinya rĩmwe; no nĩ aamwĩrĩire atĩ nĩ angĩkaamũhe bũrũri ũyũ ũtuĩke wake na thutha wake aũhe njiarũa ciake, o na gũtuĩka  hĩndĩ ĩyo ndaarĩ na mwana.” (Atũm. 7:5) Mĩaka 430 nĩ yahĩtũkire kuuma rĩrĩa Iburahimu aaringire Rũũĩ rwa Farati nginya rĩrĩa njiarũa ciake ciatuirũo rũrĩrĩ rũrĩa rũngĩagaire bũrũri ũcio.—Tham. 12:40-42; Gal. 3:17.

11. Iburahimu eehaarĩirie gweterera Jehova nĩkĩ, na nĩ irathimo irĩkũ akona nĩ ũndũ wa wetereri wake?

¹¹ Iburahimu nĩ eehaarĩirie gweterera, tondũ wetereri wake wehocetie harĩ wĩtĩkio wake harĩ Jehova. (Thoma Ahibirania 11:8-12.) Iburahimu nĩ aakenagĩra gweterera o na gũtuĩka ndonire kũhinga gwa kĩĩranĩro kĩu kĩrĩ gĩothe matukũ-inĩ make. No ta wĩcirie gĩkeno kĩrĩa Iburahimu agakorũo nakĩo rĩrĩa akaariũkio thĩinĩ wa paradiso gũkũ thĩ. Nĩ akamaka mũno kuona ũrĩa gĩcunjĩ kĩnene kĩa Bibilia kĩahũthĩrirũo kwandĩka rũgano rwake na rwa njiarũa ciake. * Ta wĩcirie ũrĩa akaigua rĩrĩa agataũkĩrũo riita rĩa mbere itemi rĩrĩa aarĩ narĩo harĩ kũhinga kwa muoroto wa Jehova wĩgiĩ mbeũ ĩrĩa yeranĩirũo! Hatarĩ nganja, nĩ akaigua atĩ gweterera gwake gũtiarĩ gwa tũhũ.

12, 13. Jusufu aabataraga wetereri nĩkĩ, na nĩ mwerekera ũrĩkũ mwega aarĩ naguo?

¹² Jusufu, mũcũkũrũ wa Iburahimu, o nake nĩ onanirie atĩ nĩ eehaarĩirie gweterera. Nĩ aacemanirie na wagi mũnene mũno wa kĩhooto. Wa mbere, ariũ a ithe nĩ maamwendirie ũkombo-inĩ arĩ na kĩndũ mĩaka 17. Agĩcoka akĩigĩrĩrũo atĩ nĩ aageretie kũnyita mũtumia wa mwathi wake kĩa hinya na agĩikio njera. (Kĩam. 39:11-20; Thab. 105:17, 18) Hĩndĩ ĩyo kuonekaga ta handũ ha kũrathimwo arĩ kũrũithio aarũithagio nĩ ũndũ wa ciĩko ciake cia ũthingu. No thutha wa mĩaka 13, maũndũ maacenjirie na ihenya mũno. Nĩ ohorirũo kuuma njera na akĩhaicio ngathĩ agĩtuĩka wa kerĩ wathani-inĩ wa Misiri.—Kĩam. 41:14, 37-43; Atũm. 7:9, 10.

¹³ Hihi wagi ũcio wa kĩhooto nĩ watũmire Jusufu akorũo na marũrũ? Nĩ aateire mwĩhoko harĩ Jehova, Ngai wake? Aca. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Jusufu gweterera arĩ na ũkirĩrĩria? Nĩ wĩtĩkio wake harĩ Jehova. Nĩ onaga guoko kwa Jehova maũndũ-inĩ. Ta rora wone ũrĩa ũndũ ũcio wonanĩtio ciugo-inĩ iria eerire ariũ a ithe: “Tigai gwĩtigĩra, nĩ ũndũ-rĩ, kaĩ arĩ niĩ ndĩ ithenya rĩa Ngai? Inyuĩ-rĩ, mwacirĩire kũnjĩka ũũru; no rĩrĩ, Ngai aacirĩire ũndũ mwega woneke, nĩ getha gũtuĩke o ta ũũ gũtariĩ ũmũthĩ, nĩguo andũ aingĩ mahonokio matũũre muoyo.” (Kĩam. 50:19, 20) Mũthia-inĩ, Jusufu nĩ onire atĩ gweterera gwake gũtiarĩ gwa tũhũ.

14, 15. (a) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa mwanya wĩgiĩ wetereri wa Daudi? (b) Nĩ kĩĩ gĩateithirie Daudi gweterera akirĩrĩirie?

¹⁴ Mũthamaki Daudi o nake nĩ aacemanirie na maũndũ maingĩ ma wagi wa kĩhooto. O na gũtuĩka aathuurĩtwo nĩ Jehova arĩ na mĩaka mĩnini nĩguo agaatuĩka mũthamaki wa Isiraeli, aabatarire gweterera mĩaka ta 15 nĩguo atuĩke mũthamaki wa rũrĩrĩ rũrĩa oimanĩte naruo. (2 Sam. 2:3, 4) Ihinda rĩigana ũna rĩa mĩaka ĩyo, Mũthamaki Saulu, ũrĩa ũtaarĩ mwĩhokeku, eethaga Daudi nĩguo amũũrage. * Nĩ ũndũ ũcio, Daudi aaikaraga ta mũndũ ũtaarĩ gwa gũikara, rĩmwe akorĩra bũrũri-inĩ ũngĩ na rĩmwe agaikara ngurunga-inĩ iria ciarĩ werũ-inĩ. O na rĩrĩa Saulu oragĩirũo mbaara-inĩ, Daudi no aabatarire gweterera mĩaka ĩngĩ ta mũgwanja mbere ya atuĩkĩte mũthamaki wa rũrĩrĩ ruothe rwa Isiraeli.—2 Sam. 5:4, 5.

 ¹⁵ Daudi eehaarĩirie gweterera akirĩrĩirie nĩkĩ? Atũhete macokio o Thaburi-inĩ ĩrĩa oririe: “Nĩ nginya rĩ?” Oigire ũũ: “No niĩ-rĩ, ũtugi waku nĩguo ndĩĩhokete; ngoro yakwa nĩĩcanjamũkĩre ũhonokio waku: Nĩ kũina ngũinĩra Jehova, amu nĩ wega mũno anjĩkĩte.” (Thab. 13:5, 6) Daudi nĩ eehokete ũtugi wa Jehova. Arĩ na gĩkeno, eerĩgagĩrĩra mahinda marĩa angĩakũũrirũo, na agecũrania ũrĩa Jehova aamwĩkĩte maũndũ mega. Daudi nĩ onaga atĩ gweterera gwake gũtingĩakorirũo kũrĩ gwa tũhũ.

16, 17. Jehova Ngai na Jesu Kristo maigĩte kĩonereria kĩega atĩa ũhoro-inĩ wĩgiĩ gweterera?

¹⁶ Ũhoro-inĩ wĩgiĩ gũkorũo na ngumo ya wetereri, Jehova nderĩgagĩrĩra twĩke ũndũ we mwene atakoragwo ehaarĩirie gwĩka. Nĩ aigĩte kĩonereria kĩrĩa kĩnene biũ gĩa gweterera. (Thoma 2 Petero 3:9.) Jehova akoretwo etereire arĩ na ũkirĩrĩria kwa ihinda rĩa mĩaka ngiri nyingĩ nĩguo maũndũ marĩa moimĩririo mũgũnda-inĩ wa Edeni marũngwo ũndũ hatagakorũo na nganja. Akoragwo “etereire akirĩrĩirie” na ‘agaikara erĩgĩrĩire’ hĩndĩ ĩrĩa rĩĩtwa rĩake rĩrĩtherio. Ũndũ ũcio ũkaarehera arĩa “maikaraga mamwetereire” irathimo o na matangĩhota gwĩcirĩria.—Isa. 30:18, New World Translation, kohoro ka magũrũ-inĩ.

¹⁷ Jesu o nake nĩ akoretwo etereire arĩ na ũkirĩrĩria. O na gũtuĩka nĩ aahĩtũkire igerio rĩa wĩkindĩru arĩ gũkũ thĩ na akĩneana thogora wa igongona rĩake rĩa ũkũũri mwaka-inĩ wa 33, aabatarire gweterera nginya 1914 nĩguo ambĩrĩrie wathani wake. (Atũm. 2:33-35; Ahib. 10:12, 13) Nginya Wathani wa Mĩaka Ngiri wa Jesu ũthire, norĩo thũ ciake ciothe ikaaniinwo biũ. (1 Kor. 15:25) Rĩu nĩ ihinda inene rĩa gweterera, ĩndĩ no tũkorũo na ma atĩ gweterera kũu gũtigakorũo kũrĩ gwa tũhũ.

18, 19. Nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gweterera tũrĩ na ũkirĩrĩria?

¹⁸ Hatarĩ nganja, o ũmwe witũ agĩrĩirũo gũkorũo na mwerekera wa gweterera akirĩrĩirie. No nĩ kĩĩ gĩgũtũteithia gwĩka ũguo? Hoya ũheo roho wa Ngai. Ririkana wetereri nĩ ngumo ĩmwe ya maciaro ma roho. (Ef. 3:16; 6:18; 1 Thes. 5:17-19) Thaitha Jehova agũteithie gweterera ũrĩ na ũkirĩrĩria.

¹⁹ Ningĩ ririkana kĩrĩa gĩateithirie Iburahimu, Jusufu, na Daudi gweterera makirĩrĩirie kũhinga gwa ciĩranĩro cia Jehova. Maateithirio nĩ wĩtĩkio wao harĩ Jehova, na kwĩhoka ũrĩa aahiũranagia nao. Matieciragia o ũhoro wao tu na maũndũ mao. Twecũrania ũrĩa maũndũ mao maathire wega, o na ithuĩ nĩ tũgwĩkĩrũo ngoro gũkorũo na mwerekera wa gweterera.

20. Itua ritũ o mũndũ rĩagĩrĩirũo gũkorũo rĩrĩ rĩrĩkũ?

²⁰ Kwoguo, o na gũtuĩka nĩ tũcemanagia na magerio na moritũ, tũtuĩte itua rĩa gũkoragwo na mwerekera wa ‘gweterera.’ Nĩ ma, rĩmwe no tũũrie ũũ: “Mwathani, nĩ nginya hĩndĩ ĩ?” (Isa. 6:11) No tũrĩ na hinya ũrĩa tũheagwo nĩ roho mũtheru wa Ngai, o ũmwe witũ no atue itua rĩa kuuga ciugo ta ici cioigirũo nĩ Jeremia: “Jehova nowe rũgai rũakwa; tondũ ũcio nĩndĩrĩmwĩtanyagĩra.”—Maca. 3:21, 24.