1, 2. (a) Oshike tashi dulu oku tu ningifa tu pule kutya: “Fiyo onaini”? (b) Omolwashike hatu dulu okutuwa omukumo koihopaenenwa yovapiya ovadiinini vomonakudiwa?

“FIYO onaini?” Epulo olo ola li la pulwa kovaprofeti ovadiinini, Jesaja naHabakuk. (Jes. 6:11; Hab. 1:2) MEpsalme 13, ohamba David oya pula lwoikando ine epulo la faafana, ya ti: “Fiyo onaini?” (Eps. 13:1, 2) Omwene wetu Jesus Kristus naye okwa li a pula epulo olo eshi a li ta tomhafana novanhu ovo vehe na eitavelo. (Mat. 17:17) Onghee hano, inashi tu kumwifa ngeenge otwe lihange omafimbo amwe hatu lipula epulo olo.

² Oshike tashi dulu oku tu ningifa tu pule kutya: “Fiyo onaini?” Otashi dulika omolwaashi hatu ningilwa okuhenouyuki. Ile otashi dulika molwaashi hatu lididimikile oukulupe nouyahame ile omashongo oo hatu piti muo ‘momafimbo aa madjuu.’ (2 Tim. 3:1) Ile omolwaashi twa lulilwa koikala ii yaavo ve tu dingilila. Kashi na nee mbudi kutya oshike tashi dulu oku tu ningifa tu pule epulo olo, otashi hekeleke okushiiva kutya ovapiya vaJehova ovadiinini vomonakudiwa ova li va manguluka okupula epulo la tya ngaho, olo tashi dulika tali ingaana momadiladilo etu, nokava li va ongaonga oku li pula.

3. Oshike tashi dulu oku tu kwafela ngeenge twa taalela eenghalo didjuu?

 ³ Mbela oshike tashi dulu oku tu kwafela ngeenge twa taalela eenghalo didjuu? Omuhongwa Jakob, ondenge yaJesus, okwa li a nwefwa mo e tu lombwele ta ti: “Ovamwatate nye, kaleni nokulididimika fiyo Omwene ota aluka.” (Jak. 5:7) Onghee, atusheni otwa pumbwa elididimiko. Ndele oshike sha kwatelwa mokukala noukwatya oo wopakalunga?

4, 5. (a) Oshike sha kwatelwa mokukala omulididimiki? (b) Ongahelipi omuhongwa Jakob a yelifa oukwatya wokuteelela nelididimiko? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)

⁴ PaMbiibeli, elididimiko oli li oshiimati shomhepo iyapuki. Nopehe na ekwafo laKalunga, ovanhu inava wanenena itava dulu okulididimika ngaashi Kalunga a teelela. Elididimiko oshali ya dja kuKalunga, nokukala ovalididimiki oku li onghedi ya denga mbada yokuulika kutya otu mu hole. Ohali holola yo ohole yetu yokuhola vakwetu. Okuhakala nelididimiko ohaku nghundipaleke ekwatafano letu navamwe, ofimbo okukala nelididimiko haku li pameke. (1 Kor. 13:4; Gal. 5:22) Ola kwatela mo omaukwatya amwe a fimanenena opaKriste. Pashihopaenenwa, ohali tu kwafele tu ungaunge neenghalo didjuu tu nomukumo. (Kol. 1:11; Jak. 1:3, 4) Otali dulu yo okukala la kwatela mo okumona oixuna nopehe na okushunifa owii nokukala ovadiinini, kashi na nee mbudi kutya oshike tashi tu ningilwa. Shikwao vali, Ombiibeli otai tu ladipike tu kale tu nehalo lokuteelela. Oukwatya wokuteelela nelididimiko owa divilikwa muJakob 5:7, 8. (Lesha.)

⁵ Omolwashike twa pumbwa okukala tu na ehalo lokuteelela Jehova a katuke onghatu? Jakob okwa yelekanifa onghalo yetu naayo yomunepya. Nonande omunepya oha longo noudiinini opo a kune oikunomwa yaye, ita dulu okupangela onghalo yomhepo ile a ulumike ekulo loikunonwa yaye. Iha dulu nandenande okweendelelifa efimbo. Oha kala a teelela nelididimiko “oiimati” i pye. Sha faafana, ope na oinima ihapu oyo itatu dulu okupangela eshi twa teelela ewanifo lomaudaneko aJehova. (Mark. 13:32, 33; Oil. 1:7) Ngaashi omunepya, otwa pumbwa okuteelela nelididimiko.

6. Oshike hatu lihongo koshihopaenenwa shomuprofeti Mika?

⁶ Eenghalo odo twa taalela kunena oda faafana naado dopefimbo lomuprofeti Mika. Okwa li ko pefimbo olo ohamba ikolokoshi Ahas tai pangele, efimbo olo eshi oukolokoshi wa li wa hapupala. Ovanhu ova li va duka ‘mokulonga owii.’ (Lesha Mika 7:1-3.) Mika okwa li a mona kutya ita dulu okulundulula eenghalo odo kuye mwene. Mbela okwa li e na okuninga po shike? Okwa ti: “Ame ohandi lyaamene omesho ange kOmwene, handi teelele Kalunga kexupifo lange. Kalunga kange ota ka uda nge!” (Mika 7:7) Ngaashi Mika, nafye otwa pumbwa ‘okuteelela’ nelididimiko.

7. Oshike sha kwatelwa mokukala twa teelela Jehova a wanife po omaudaneko aye?

⁷ Ngeenge otu neitavelo ngaashi Mika, ohatu ka kala twa teelela nehalo liwa Jehova a katuke onghatu. Onghalo yetu inai fa yomunadolongo oo a teelela oku ka dipawa. Okwa tya ngoo okwa fininikwa a teelele, noiha kala a teelela nodjuulufi osho ta ka ningilwa. Mepingafano naasho, fye otwa hala okuteelela nehalo liwa eshi Jehova ta ka wanifa po eudaneko laye loku tu pa omwenyo waalushe pefimbo laye la wapala. Onghee hano, ‘natu lididimike moudjuu keshe nehafo.’ (Kol. 1:11, 12) Ngeenge otwa kala twa teelela hatu ngongota kutya Jehova ita endelele okukatuka onghatu, otashi ke mu nyematifa. — Kol. 3:12.

8. Oshike twa pumbwa okudimbuluka eshi hatu dilonga koihopaenenwa yovalumenhu novakainhu ovadiinini vopefimbo lonale?

⁸ Ohatu ka kala tu nehalo lokuteelela ngeenge otwa diladila kovalumenhu novakainhu ovadiinini vopefimbo lonale ovo va li va teelela nelididimiko Jehova a wanife po omaudaneko aye. (Rom. 15:4) Eshi hatu dilonga koihopaenenwa yavo, oshiwa okudimbuluka kutya ova li ve na okuteelela efimbo li fike peni, omolwashike va li ve na ehalo lokuteelela, nomanangeko noupuna elipi va mona eshi va kala tave lididimika.

9, 10. Abraham naSara ova li ve nokuteelela efimbo li fike peni opo Jehova a wanife osho e va udanekela?

⁹ Diladila koshihopaenenwa shaAbraham naSara. Ove li vamwe vomwaavo “va ninga keitavelo nokelididimiko ovafyuululi vaasho sha udanekwa.” Omishangwa otadi tu lombwele kutya ‘Abraham, eshi a teelela nokulididimika, okwa li a wanifilwa’ eudaneko olo kutya Jehova ote ke mu nangeke noupuna nokuhapupalifa oludalo laye. (Heb. 6:12, 15) Omolwashike Abraham a li a pumbwa okulididimika? Omolwaashi ewanifo leudaneko olo ola li tali kwata efimbo lile. Ehangano olo Jehova a li a ninga naAbraham ola li la ya moilonga mo 14 Nisan 1943 K.O.P. Osho osha li sha ningwa eshi ye naSara pamwe noukwaneumbo wavo va li va tauluka omulonga waEufrat nokuya mEdu lEudaneko. Abraham okwa li e na okuteelela oule weedula 25 fimbo omonamati waye Isak ina dalwa mo 1918 K.O.P., nokwa li natango e nokuteelela oule weedula 60 fimbo ovatekulu vaye Esau naJakob inava dalwa mo 1858 K.O.P. — Heb. 11:9.

¹⁰ Abraham okwa li a fyuulula oshitukulwa shi fike peni? Ombiibeli oya ti kutya Jehova  “ine mu pa mo efyuululo, nande oli fike ponhele yomhadi: Abraham fimbo kwa li ehe nokaana, [Jehova] okwe mu udanekela edu li ninge laye nololudalo laye konima yaye.” (Oil. 7:5) Oludalo laAbraham ola ka fyuulula ashike Edu lEudaneko konima eshi pwa pita omido 430 okudja eshi a li a tauluka omulonga waEufrat. — Ex. 12:40-42; Gal. 3:17.

11. Omolwashike Abraham a li e na ehalo lokuteelela Jehova, nomanangeko noupuna elipi a li a mona eshi e lididimika?

¹¹ Abraham okwa li a teelela nelididimiko, molwaashi okwa li e neitavelo muJehova. (Lesha Ovaheberi 11:8-12.) Okwa li a teelela nehafo, nonande ina wanifilwa pauyadi osho a li a udanekelwa. Diladila ashike kehafo olo Abraham ta ka kala e na eshi ta ka nyumuninwa moparadisa kombada yedu. Ita ka kala tuu a kumwa eshi ta ka mona mOmbiibeli ehokololo li na sha naye nosho yo noludalo laye! * Diladila ashike kunghee ta ka kala a tunhukwa okuuda oshikando shotete kombinga yonghandangala yaye ya fimanenena mokuwanifwa kwelalakano laJehova li na sha noludalo olo la udanekwa. Nopehe na omalimbililo, ota ka kala e udite kutya okuteelela kwaye efimbo lile okwa li taku ti sha.

12, 13. Omolwashike Josef a li a pumbwa elididimiko, nokwa li e netaleko liwa lilipi?

¹² Omutekulululwa waAbraham, Josef, naye okwa li a teelela nelididimiko. Okwa li a ningilwa oinima ihe li pauyuki. Tete, ovamwaxe vaye ova li ve mu landifa po a ka ninge omupika eshi a li e nomido 17 lwaapo. Lwanima, okwa ka lundilwa kutya okwa li ta kendabala okukwata onghonga omukulukadi womwene waye, nokwe ke lihanga e li modolongo. (Gen. 39:11-20; Eps. 105:17, 18) Nonande okwa li omuyuki, okwa li ta mono oixuna ponhele yokunangekwa noupuna. Ashike konima yomido 13, oinima aishe oya ka lunduluka mepakumo leisho. Okwa li a mangululwa mo modolongo nokwa li a lengwa a ye pondodo onhivali muEgipti. — Gen. 41:14, 37-43; Oil. 7:9, 10.

¹³ Mbela Josef okwa li a nyemata eshi a ningilwa okuhenouyuki? Mbela okwa li a kanifa elineekelo muKalunga kaye, Jehova? Ahowe. Oshike sha li she mu kwafela a teelele nelididimiko? Eitavelo laye muJehova. Okwa li a mona nghee Jehova e mu kwafela. Nomolwaasho a li a lombwela ovamwaxe a ti: “Inamu tila. Aame ndi li ponhele yaKalunga? Heeno, nye omwa diladilila nge owii, ndelenee Kalunga okwe u alulila kouwa, a longe eshi shi li po, oshiwana shinene e shi xupifile omwenyo.” (Gen. 50:19, 20) Josef okwa li a didilika kutya okuteelela kwaye okwa li taku ti sha.

14, 15. (a) Oshike sha li shididilikwedi shi na sha nelididimiko laDavid? (b) Oshike sha li she mu kwafela a teelele nelididimiko?

¹⁴ Ohamba David nayo oya li ya ningilwa okuhenouyuki. Nonande okwa li a vaekwa kuJehova eshi a li e nomido dinini a ninge ohamba yomonakwiiwa yaIsrael, okwa li e nokuteelela oule womido 15 lwaapo ofimbo ina ninga ohamba yepata lavo. (2 Sam. 2:3, 4) Momukokomoko wefimbo olo, ohamba Saul oyo ya li ihe fi idiinini oya kala nokutaataa David, tai mu kongo i mu dipae. * Oshidjemo, David okwa li a ya onhapo. Pomhito imwe okwa li a ya poshishiindalongo, nomafimbo amwe okwa li ha kala a hondama momakololo mombuwa. Nokuli naashi Saul a dipawa molwoodi, David okwa li e nokuteelela natango oule womido heyali ofimbo ina pewa eenghonopangelo a pangele  oshiwana ashishe shaIsrael. — 2 Sam. 5:4, 5.

¹⁵ Omolwashike David a li e na ehalo lokuteelela nelididimiko? Okwe tu pa enyamukulo olo tali hangwa mepsalme omo a pula lwoikando ine a ti: “Fiyo onaini?” Okwa ti: “Ndelenee ame handi lineekele efilonghenda loye: omutima wange nau ka nyakukilwe ekwafo loye. Ame ohandi imbile Omwene, osheshi Ye a ningila nge ouwa.” (Eps. 13:5, 6) David okwa li e lineekela mohole yaJehova i noudiinini. Okwa li a teelela nodjuulufi okumangululwa, nokwa li a didilika nghee Jehova a kala te mu ningile ouwa. Okwa li a mona kutya okuteelela kwaye okwa li taku ti sha.

16, 17. Ongahelipi Jehova Kalunga naJesus Kristus va tula po oshihopaenenwa sha denga mbada shi na sha nokuteelela?

¹⁶ Jehova ina teelela ashike tu kale ovalididimiki, ndele naye mwene omulididimiki, nokwe tu tulila po oshihopaenenwa sha denga mbada shokuteelela. (Lesha 2 Petrus 3:9.) Okwa kala a teelela nelididimiko oule womido omayovi opo omhata oyo ya holoka po moshikunino shaEden i pongololwe po filufilu. Okwa ‘teelela’ nelididimiko eshi edina laye tali ka yapulifwa filufilu. Osho otashi ka etela ovo “have mu teelele” omanangeko noupuna ehe fi okuyelekwa. — Jes. 30:18.

¹⁷ Jesus naye okwa li e na ehalo lokuteelela. Nonande okwa pita momayeleko oo a li taa yeleke oudiinini waye kombada yedu nokuyandja ekuliloyambo mo 33 O.P., okwa li e nokuteelela fiyo omo 1914 opo a hovele okupangela. (Oil. 2:33-35; Heb. 10:12, 13) Ovatondi vaye vamwe otava ka hanaunwa po ashike pexulilo lomido eyovi dokupangela kwaye. (1 Kor. 15:25) Onghee otu nokuteelela efimbo lile, ashike ohatu dulu okukala noushili kutya okuteelela kwetu otaku ti sha.

18, 19. Oshike tashi ke tu kwafela tu kale tu na ehalo lokuteelela nelididimiko?

¹⁸ Osha yela kutya keshe umwe womufye okwa pumbwa okukala e na ehalo lokuteelela nelididimiko. Ndele oshike tashi tu kwafele tu ninge ngaho? Owa pumbwa okwiilikana omhepo yaKalunga i ku kwafele. Dimbuluka kutya elididimiko oli li oshiimati shomhepo. (Ef. 3:16; 6:18; 1 Tes. 5:17-19) Ilikana Jehova e ku kwafele u lididimike.

¹⁹ Natango, dimbuluka osho sha li sha kwafela Abraham, Josef naDavid va teelele nelididimiko ewanifo lomaudaneko aJehova. Eitavelo lavo muJehova nokutala konghedi oyo a li a ungaunga navo osho sha li she va kwafela. Kava li tava yandje elitulemo kuvo vene nokouwa wavo vene. Nafye ohatu ka tuwa omukumo tu teelele nelididimiko ngeenge otwa kala hatu diladila kunghee oinima ya li ye va endela nawa.

20. Otu na okukala twa tokola toko okuninga shike?

²⁰ Nonande otwa taalela omayeleko, natu kale twa tokola toko ‘okuteelela’ nelididimiko. Omafimbo amwe otashi dulika tu lipule kutya: “Fiyo onaini Omwene ?” (Jes. 6:11) Ashike kekwafo lomhepo iyapuki yaKalunga, ohatu dulu okukala tu udite ngaashi Jeremia oo a ti: “Omwene Oye oshitukulwa shange, onghee ame ohandi ka tula muye elineekelo lange.” — Omaimb.kemo. 3:21, 24.