Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Utuku witaba bua kuindila ne lutulu anyi?

Utuku witaba bua kuindila ne lutulu anyi?

“Nuenu penu ikalayi ne lutulu.”​—YAK. 5:8.

MISAMBU: 114, 79

1, 2. a) Ntshinyi tshidi mua kutufikisha ku diebeja ne: “Musangu bule munyi”? b) Bua tshinyi bilejilu bia batendeledi ba Nzambi ba lulamatu ba kale bidi mua kutukolesha?

“MUSANGU bule munyi?” Elu ndukonko luvua baprofete ba lulamatu, Yeshaya ne Habakuka, bele. (Yesh. 6:11; Hab. 1:2) Pavua mukalenge Davidi ufunda Misambu 13, wakebeja pende misangu mitue ku inayi ne: “Musangu bule munyi?” (Mis. 13:1, 2) Nansha Mukalenge wetu Yezu Kristo wakela pende lukonko lua muomumue pavuaye mutuilangane ne bantu bavua kabayi ne ditabuja. (Mat. 17:17) Nunku, kabiena ne bua kutukemesha biobi bitufikile imue misangu bua kuela lukonko lua muomumue elu to.

2 Ntshinyi tshidi mua kutufikisha ku diebeja ne: “Musangu bule munyi?” Pamuapa, bavua batuenzele bualu kampanda mu mushindu uvua kawuyi muakane. Anyi pamuapa tudi tutantamena ntatu ya bukulakaje ne masama, peshi nsombelu mikole ya mu “bikondo bibi bidi bikole mua kupita nabi” ebi. (2 Tim. 3:1) Anyi mene lungenyi lubi lua bantu badi batunyunguluke ludi mua kuikala lututshiokesha. Nansha kuoku bualu bua mushindu kayi, bidi bitukolesha patudi tumanya ne: batendeledi ba Yehowa ba lulamatu ba kale kabakatshina bua kuela lukonko lua muomumue elu ludi mua kuikala lututatshisha mu lungenyi, ne kabavua babapishe bua muvuabu baluele to.

3. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha patudi tutuilangana ne nsombelu mikole?

3 Kadi ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha tuetu batuilangane ne nsombelu mikole ya nunku? Nyuma muimpe wakasaka muyidi Yakobo, muana wa tatuende mukuabu wa Yezu, bua kutufundila ne: “Nunku bana betu, ikalayi ne lutulu too ne ku dikalaku dia Mukalenge.” (Yak. 5:7) Eyowa, tuetu bonso tudi dijinga ne lutulu. Kadi kuikala ne ngikadilu mulenga eu kudi kukonga malu kayi?

LUTULU NTSHINYI?

4, 5. a) Kuikala ne lutulu kudi kukonga malu kayi? b) Ntshilejilu kayi tshidi muyidi Yakobo mufile bua kuleja umue mushindu wa kuleja lutulu? (Tangila tshimfuanyi tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

4 Bilondeshile Bible, lutulu nngikadilu wa dimuma dia nyuma muimpe; mbikole bua bantu bapange bupuangane kuikalabu ne lutulu mu mushindu mukumbane kakuyi diambuluisha dia Nzambi. Lutulu ndipa dia kudi Nzambi, ne kuikala ne lutulu ke mushindu mutambe buimpe wa kuleja mutudi bamunange. Kuikala ne lutulu kudi kabidi kuleja mutudi banange bantu bakuabu. Dipanga lutulu didi ditekesha dinanga; kadi lutulu ludi lukolesha dinanga. (1 Kol. 13:4; Gal. 5:22) Lutulu ludi lukonga ndambu wa ngikadilu mikuabu ya mushinga ya bena Kristo. Tshilejilu, ludi luenda pamue ne dinanukila didi dituambuluisha bua kutantamena nsombelu mikole eku bikale ne lungenyi luimpe. (Kolos. 1:11; Yak. 1:3, 4) Lutulu ludi kabidi lukonga kukenga katuyi tupingaja bubi ku bubi, ne kushala bashindame katuyi tunyungishibua nansha bualu bua mushindu kayi mua kutufikila. Bualu bukuabu, Bible udi utulomba bua tuitabe ne muoyo mujima bua kuindila. Lutulu lua mushindu eu ke ludibu bakuile mu Yakobo 5:7, 8. (Bala.)

5 Bua tshinyi tudi ne bua kuitaba bua kuindila bua Yehowa adiangatshile malu mu bianza? Yakobo udi ufuanyikija nsombelu wetu ne wa tshidime. Nansha mudi tshidime wenza mudimu mukole wa kukuna mamiinu ende, kena ne bukole pa kapepe anyi pa dikola dia bikunyibua to. Kena mua kusemeja tshikondo pabuipi ne lukasa to. Udi witaba ne: udi ne bua kuindila ne lutulu luonso “mamuma mimpe a pa buloba.” Mu mushindu wa muomumue, kudi malu a bungi adi mua kuenzeka atudi katuyi ne bukole pa owu patudi bindile dikumbana dia milayi ya Yehowa. (Mâko 13:32, 33; Bien. 1:7) Anu bu tshidime, tudi ne bua kuindila ne lutulu luonso.

6. Tshilejilu tshia muprofete Mika tshidi tshitulongesha tshinyi?

6 Malu atudi tutuilangana nawu lelu mmafuanangane ne a mu matuku a muprofete Mika. Uvua ne muoyo tshikondo tshivua mukalenge mubi Ahaza ukokesha; tshikondo tshivua malu mabi a mishindu yonso matangalake bikole. Mu kuamba kuimpe, bantu bavua ‘bapiluke mu dienza malu mabi.’ (Bala Mika 7:1-3, NWT.) Mika wakajingulula ne: kavua mua kushintulula malu aa to. Nanku, uvua ne bua kuenza tshinyi? Udi utuambila ne: “Meme nenshale mutangile kudi Yehowa. Nendeje lungenyi lua kuindila [“Nengindile ne lutulu,” dim.] Nzambi wa lupandu luanyi. Nzambi wanyi neanteleje.” (Mika 7:7, NWT) Anu bu Mika, tuetu petu tudi ne bua kuikala ne “lungenyi lua kuindila.”

7. Bua tshinyi tudi ne bua kuenza malu makuabu pamutu pa kuindila patupu bua Yehowa akumbaje milayi yende?

7 Tuetu ne ditabuja bu dia Mika, netuitabe bua kuindila Yehowa. Nsombelu wetu kena bu wa muena buloko udi muindile mu kazubu kende ka buloko dituku dia kumushipabu to. Yeye mmuenzejibue bua kuindila, ne kena windila ne muoyo kulu kulu tshikala ne bua kuenzeka to. Kadi mbishilangane bikole buetu tuetu! Tudi tuitaba bua kuindila Yehowa bualu tudi bamanye ne: neakumbaje mulayi wende wa kutupesha muoyo wa tshiendelele mu tshikondo tshiakane menemene, mmumue ne: mu tshikondo tshitambe buimpe! Ke bualu kayi, tudi ‘tutantamena malu onso ne lutulu ne disanka.’ (Kolos. 1:11, 12) Kuenza malu mushindu mukuabu, mmumue ne: kushala bindile eku tunungana bua mudi Yehowa kayi wenza malu ne lukasa, kudi mua kunyingalaja Nzambi wetu.​—Kolos. 3:12.

BILEJILU BIA BENA LULAMATU BAVUA NE LUTULU

8. Ntshinyi tshitudi ne bua kuvuluka patudi tuelangana meji a bilejilu bia balume ne bakaji ba lulamatu ba kale?

8 Netuitabe ne muoyo mujima bua kuindila tuetu bavuluke balume ne bakaji ba lulamatu ba kale bavua bindile ne lutulu bua Yehowa akumbaje milayi yende. (Lomo 15:4) Patudi tuelangana meji a bilejilu biabu, mbimpe tuvuluke bule bua tshikondo tshivuabu bindile, bua tshinyi bavua bitabe bua kuindila, ne mabenesha avuabu bapete bua lutulu luabu.

Abalahama uvua ne bua kuindila bidimu bia bungi kumpala kua bikulu bende, Esau ne Yakoba, kuledibuabu (Tangila tshikoso tshia 9, 10)

9, 10. Mmusangu bule munyi uvua Abalahama ne Sala ne bua kuindila Yehowa?

9 Tuakule bua tshilejilu tshia Abalahama ne Sala. Badi munkatshi mua “bantu badi bapiana milayi ku diambuluisha dia ditabuja ne lutulu.” Mifundu idi ituambila ne: “Abalahama mumane kuleja lutulu,” wakapeta mulayi wa ne: Yehowa uvua ne bua kumubenesha ne kuvudija bana bende. (Eb. 6:12, 15) Bua tshinyi bivua bikengela bua Abalahama kuikala ne lutulu? Mu tshikoso, bualu dikumbana dia mulayi eu divua mua kuangata matuku a bungi. Tshipungidi tshivua Yehowa mudie ne Abalahama tshiakatuadija mudimu watshi mu dia 14 ngondo wa Nisana mu 1943 kumpala kua Yezu. Biakenzeka nanku pavua Abalahama ne Sala ne ba mu nzubu muende basabuke Musulu wa Pelata, babuele mu Buloba Bulaya. Pashishe Abalahama uvua ne bua kuindila bidimu 25 kumpala kua kulelaye Izaka mu 1918 kumpala kua Yezu, ne uvua ne bua kuindila kabidi bidimu 60 kumpala kua bikulu bende, Esau ne Yakoba kuledibuabu mu 1858 kumpala kua Yezu.​—Eb. 11:9.

10 Mbuloba bunene kayi buvua Abalahama mupiane? Bible udi utuambila ne: ‘Kadi [Yehowa] kakapeshamu [Abalahama] bumpianyi nansha bumue to, nansha kaba kakese ka kuteka dikasa diende; kadi wakalaya bua kumupeshabu bu bumpianyi, yeye, ne pashishe ndelanganyi yende, pende kayi nansha muanji kulela muana.’ (Bien. 7:5) Bidimu 430 panyima pa disabuka dia Abalahama Musulu wa Pelata, ndelanganyi yende yakalua tshisamba tshivua ne bua kupiana buloba abu, kadi mulayi eu kawuvua muanji kukumbana to.​—Ekes. 12:40-42; Gal. 3:17.

11. Bua tshinyi Abalahama uvua muitabe bua kuindila Yehowa? Mmasanka kayi aluaye kupeta bua lutulu luende?

11 Abalahama uvua muitabe bua kuindila bualu lutulu luende luvua luimanyine pa ditabuja diende kudi Yehowa. (Bala Ebelu 11:8-12.) Abalahama uvua ne disanka dia kuindila nansha muvuaye kayi mumone dikumbana dionso dia mulayi eu mu matuku ende. Kadi ela meji disanka dikalaye nadi pamubishabu ku lufu mu mparadizu pa buloba. Neakeme bua kumona bungi bua misangu idibu bafunde muyuki wa bualu buende ne bua ndelanganyi yende mu Bible. * Elabi meji bungi bua disanka dikalaye nadi dia kumvua bua musangu wa kumpala mudimu munene uvuaye nawu mu dikumbana dia dilongolola dia Yehowa didi ditangila muana mulaya! Kakuyi mpata, neamone ne: bivua ne mushinga bua muvuaye muindile musangu mule.

12, 13. Bua tshinyi bivua bikengela bua Jozefe ikale ne lutulu? Ndungenyi kayi luimpe luvuaye nalu?

12 Jozefe, muikulu wa Abalahama uvua pende muitabe bua kuikala ne lutulu. Bavua bamuenzele malu a bungi mabi menemene. Tshia kumpala, bana babu bakamupana mu bupika patshivuaye ne bidimu 17. Pashishe, bakamushiminyina ne: uvua ukeba kulala ne mukaji wa mfumuende ku bukole, ne kumuelabu mu buloko. (Gen. 39:11-20; Mis. 105:17, 18) Bivua bimueneka ne: bavua bamupeshe manyoka bua bienzedi biende biakane pamutu pa kumuenzelabu malu mimpe. Kadi panyima pa bidimu 13, malu onso akashintuluka ne lukasa. Bakamupatula mu buloko ne kumubandishabu mu mulongo wa muntu muibidi mu bukalenge bua Ejipitu.​—Gen. 41:14, 37-43; Bien. 7:9, 10.

13 Malu mabi avuabu benzele Jozefe avuaku mamunyingalaje bikole anyi? Uvuaku mujimije dieyemena diende kudi Yehowa Nzambi wende anyi? Tòo. Ntshinyi tshivua tshiambuluishe Jozefe bua kuindila ne lutulu? Nditabuja divuaye nadi kudi Yehowa. Uvua mumone tshianza tshia Yehowa mu malu avua mamufikile. Bualu ebu budi bumuenekela mu mêyi avuaye muambile bana babu aa: ‘Kanutshinyi, bua meme ndi mu muaba wa Nzambi anyi? Bua bualu buenu, nuenu nuakasua kungenzela bibi; kadi Nzambi wakasua kuenza bimpe, wakakudimuna malu bua kusungilaye bantu bu muakuenzaye lelu.’ (Gen. 50:19, 20) Ndekelu wa bionso, Jozefe wakajingulula ne: bivua ne mushinga bua kuindila.

14, 15. a) Mbualu kayi bua mushinga budi butangila lutulu lua Davidi? b) Ntshinyi tshivua tshiambuluishe Davidi bua kuindila ne lutulu?

14 Bavua benzele pende mukalenge Davidi malu mabi a bungi. Nansha muvua Yehowa muele Davidi manyi patshivuaye nsonga bua kuluaye mukalenge wa Isalele, uvua ne bua kuindila bidimu bitue ku 15 kumpala kua kumutekabu mukalenge pa tshisa tshiabu. (2 Sam. 2:3, 4) Mu bidimu bia bungi bia mu tshikondo etshi, mukalenge Shaula uvua kayi ne lulamatu wakipatangana ne Davidi bua kumushipa. * Ke bualu kayi Davidi wakalua munyemakanyi, imue misangu usombela mu ditunga dia ku babende ne misangu mikuabu mu nyongolo ya mu bipela. Nansha pakavuabu bashipe mukalenge Shaula mu mvita, Davidi uvua kabidi ne bua kuindila bidimu bikuabu muanda mutekete kumpala kua kumupeshabu bukokeshi ku mutu kua tshisamba tshijima tshia Isalele.​—2 Sam. 5:4, 5.

15 Bua tshinyi Davidi uvua muitabe bua kuindila ne lutulu? Udi utupesha diandamuna mu musambu mudiye muebeje misangu inayi ne: “Musangu bule munyi?” Udi wamba ne: ‘Kadi ngakueyemena luse luebe; mutshima wanyi neusanke bua lupandu luebe. Nengimbile Yehowa musambu, bualu bua wakungenzela malu mimpe makumbane.’ (Mis. 13:5, 6) Davidi uvua mueyemene luse anyi dinanga dia lulamatu dia Yehowa. Uvua mutekemene dipikudibua ne muoyo kuulu kuulu ne disanka dionso, ne uvua welangana meji a muvua Yehowa mumuenzele malu mimpe. Eyowa, Davidi wakamona ne: bivua ne mushinga bua kuindila.

Padi Yehowa utulomba bua kuikala ne lutulu, kena utulomba bualu budiye yeye muine kayi witaba bua kuenza to

16, 17. Ntshilejilu kayi tshitambe buimpe tshidi Yehowa ne Yezu bashiye tshia kuitaba bua kuindila?

16 Padi Yehowa utulomba bua kuikala ne lutulu, kena utulomba bualu budiye yeye muine kayi witaba bua kuenza to. Mmushiye tshilejilu tshitambe bunene tshia kuitaba bua kuindila. (Bala 2 Petelo 3:9.) Yehowa mmuindile ne lutulu kukadi bidimu binunu bia bungi bua tshilumbu tshivuabu bajule mu budimi bua Edene tshikoshibue kakuyi bualu budibu mua kuelesha mpata. “Mmuindile ne lutulu luonso” ne udi ‘utungunuka ne kutekemena’ tshikondo tshikala dîna diende mua kuvuijibua dia tshijila mu malu onso. Bualu ebu nebupeteshe bantu badi ‘bamuindile ne muoyo mujima’ mabenesha bungi kabuyi kubala.​—Yesh. 30:18, NWT; dim.

17 Yezu pende uvua muitabe bua kuindila. Nansha muvuabu batete muoyo wende mutoke pa buloba apa ne muleje mushinga wa mulambu wende wa tshia kupikulangana natshi mu 33, uvua ne bua kuindila too ne mu 1914 bua kutuadijaye kukokesha. (Bien. 2:33-35; Eb. 10:12, 13) Yezu udi kabidi ne bua kuindila too ne ku ndekelu kua Bidimu tshinunu bia bukokeshi buende kumpala kua bena lukuna bende kubutudibuabu bonso. (1 Kol. 15:25) Nebilombe bua kuindila tshikondo tshile, kadi tuikale bajadike ne: nebikale ne mushinga wa bungi bua kuindila.

NTSHINYI TSHIATUAMBULUISHA?

18, 19. Ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuitaba bua kuindila ne lutulu?

18 Nunku, kakuyi mpata, yonso wa kutudi udi ne bua kuitaba bua kuindila, mmumue ne: kuleja lungenyi lua lutulu. Kadi ntshinyi tshiatuambuluisha bua kuenza nunku? Lomba nyuma wa Nzambi mu disambila. Vuluka ne: lutulu nngikadilu wa dimuma dia nyuma. (Ef. 3:16; 6:18; 1 Tes. 5:17-19) Lomba Yehowa bua akuambuluishe bua unanukile ne lutulu.

19 Vuluka kabidi tshivua tshiambuluishe Abalahama, Jozefe, ne Davidi bua kuindila ne lutulu dikumbana dia milayi ya Yehowa. Nditabuja diabu kudi Yehowa ne dieyemena diabu mu mushindu uvuaye ubenzela malu. Kabavua batuishile mêsu abu ku malu abu bobu ne ku majinga abu to. Patudi tuelangana meji a malu mimpe avuabu bapete, nebitukoleshe petu bua kuikala ne lungenyi lua kuindila.

20. Tudi ne bua kudisuika bua kuenza tshinyi?

20 Nunku, nansha mutudi tutuilangana ne mateta ne ntatu, tudi badisuike bua kuleja “lungenyi lua dindila.” Eyowa, imue misangu tudi mua kudila ne: ‘[Yehowa] bualu ebu nebulepe musangu bule munyi?’ (Yesh. 6:11) Kadi ku diambuluisha dia bukole bua nyuma muimpe wa Nzambi budi bukolesha, yonso wa kutudi mmudisuike bua kuamba pende mêyi a Yelemiya aa: “Yehowa udi tshianyi tshitupa, ke bualu kayi nendeje lungenyi lua kuindila.”​—Muad. 3:21, 24, NWT.

^ tshik. 11 Mu nshapita 15 ya mukanda wa Genese, mbalondamu muyuki wa bualu bua Abalahama. Bualu bukuabu, bafundi ba Mifundu ya mu tshiena Greke ya buena Kristo mbatele Abalahama misangu mipite pa 70.

^ tshik. 14 Nansha muvua Yehowa mubenge Shaula panyima pa bidimu bibidi bia bukokeshi buende, wakamulekela utungunuka ne kukokesha munkatshi mua bidimu 38, too ne pakafuaye.​—1 Sam. 13:1; Bien. 13:21.