1, 2. (a) Gin ang’o ma nyalo miyo wapenj ni, “Nyaka karang’o”? (b) Ang’o momiyo ranyisi mag jotich Jehova machon jiwowa?

“NYAKA karang’o? ” Mano en penjo ma janabi Isaya kod Habakuk nopenjo Jehova. (Isa. 6:11; Hab. 1:2) Ka ne Ruoth Daudi ndiko Zaburi sula mar 13, nopenjo nyadi ng’wen niya: “Nyaka karang’o? ” (Zab. 13:1, 2) Kata mana Ruodhwa Yesu Kristo nopenjo penjono ka ne owuoyo gi joma ne onge yie ma ne olendonegi. (Mat. 17:17) Omiyo, ok onego wawuor ka kinde ka kinde wan bende wapenjo penjono.

² En ang’o ma nyalo miyo wapenj ni, “Nyaka karang’o”? Samoro waneno ni ok otimnwa gimoro e yo makare. Kata samoro wan gi chandruoge mathoth ma biro nikech bedo moti, tuoche, kod pek mamoko ma waromogo nikech wadak e ndalo mag giko ma gin “kinde matek.” (2 Tim. 3:1) Kata nyalo bedo ni timbe maricho mag joma olworowa e ma nyoso chunywa. Kata bed ni en ang’o ma miyo wapenjo penjono, gima morowa en ni nitie jotich Jehova moko machon ma bende nopenjo Jehova penjono ma ok giluor kendo Jehova ne ok okwerogi.

3. En ang’o ma nyalo konyowa sama waromo gi pek moko e ngimawa?

 ³ Ang’o ma nyalo konyowa sama waromo gi pek ma kamago e ngimawa? Jakobo ma ne en owadgi Yesu nondiko niya: “Beduru joma hore mos nyaka chop ndalo ma biro yudo ka Ruodhwa nitie.” (Jak. 5:7) Waduto nyaka wabed joma hore. Kata kamano, horuok en ang’o, to ere kaka wanyalo nyiso kidono?

4, 5. (a) Horuok oriwo bedo gi kido mage? (b) Jakobo ne olero kido mar horuok kotiyo gi ranyisi mane? (Ne picha manie chak sulani.)

⁴ Muma wacho ni horuok en achiel kuom olembe mag roho kendo dhano morem ok nyal bedo gi kidono e okang’ ma dwarore ka Nyasaye ok okonyogi. Horuok en mich moa kuom Nyasaye kendo ka wahore to mano nyiso ni wahere. Bedo gi kidono bende nyiso ni wahero jomoko. Ka wabedo joma ok hore, mano miyo hera manie kindwa gi jomoko dok chien, to ka wahore kodgi, hera e kindwa kodgi bedo motegno. (1 Kor. 13:4; Gal. 5:22) Mondo wabed joma hore, nyaka wabed gi kido mamoko mag Jokristo. Kuom ranyisi, nyaka wabed gi sinani, ma en kido ma konyowa chung’ motegno e bwo chal moko matek ka wan gi paro mowinjore. (Kol. 1:11; Jak. 1:3, 4) Horuok bende oriwo dhi nyime nano e sand ma ok ichulo kuor kendo siko kichung’ motegno kata ang’o ma timre. E wi mano, Muma jiwowa ni kinde duto waikre bedo joma hore ka rito. Horuok ma kamano e ma iwuoye e Jakobo 5:7, 8. (Som.)

⁵ Ang’o momiyo onego wabed joma oikore hore ka warito Jehova mondo okaw okang’? Jakobo pimo chal marwa gi mar japur. Kata obedo ni japur tiyo matek mondo ochwo kodhi, oonge gi teko mar chiko koth kata kaka kodhi dongo. Onge gima onyalo timo mondo chieng’ keyo ochop piyo. Ong’eyo ni nyaka ohore mos kogeno ni “lowo biro nyakne.” Wan bende nitie gik moko ma onge gima wanyalo timie kapod warito mondo Jehova ochop singoge. (Mar. 13:32, 33; Tich 1:7) Mana kaka japur hore ka rito, wan bende nyaka watim kamano.

6. Ranyisi mar janabi Mika puonjowa ang’o?

⁶ Gik ma waromogo e kindegi chalre gi ma ne timore e kinde janabi Mika. Janabino nodak e kinde Ruoth Ahaz, ma ne en ruoth marach, kendo e kinde ma mibadhi ne ng’eny. Ji nolony e ‘timo gik maricho.’ (Som Mika 7:1-3.) Mika nong’eyo maber ni ne ok onyal tieko gik marichogo. To be nitie gima nonyalo timo? Owacho niya: “An to, anachom wang’a kuom Jehova; anarit Nyasach konyruokna: Nyasacha nowinja.” (Mika 7:7) Mana kaka Mika, wan bende nyaka wabed gi chuny mar rito.

7. En paro mane monego wabedgo sama warito Jehova mondo ochop singoge?

⁷ Ka wan gi yie kaka mar janabi Mika, wabiro rito Jehova nikech waikore timo kamano. Wan wapogore gi ng’at ma otwe e jela ma rito chieng’ ma ibiro negee. Kata obedo ni ochune ni orit, ok omor gi gima ochome. Wan to warito gima opogore ahinya. Waikore rito Jehova nikech wang’eyo ni obiro chopo singone mar miyowa ngima mochwere e kinde mowinjore! Mano e momiyo ‘wanano chutho kuom horuok kendo gi mor.’ (Kol. 1:11, 12) Rito ka wang’ur ni Jehova ok kaw okang’ mapiyo ok bi more.—Kol. 3:12.

8. Gin penjo mage monego wapar sama wanono ranyisi mag jotich Nyasaye machon ma nohore?

⁸ Paro ranyisi mag jotich Nyasaye machon ma ne orito ka gihore nyalo konyowa mondo wan bende wahore sama warito Jehova mondo ochop singoge. (Rumi 15:4) Sama wanono ranyisi maggi, ber paro penjo ma luwogi: Ne girito kuom thuolo malach maromo nade? Ang’o momiyo ne giikore rito ka gihore? To ne giyudo gueth mage nikech ne gihore?

9, 10. Ibrahim gi Sara ne orito kuom thuolo marom nade mondo Jehova ochop singone?

⁹ Ne ane ranyisi mar Ibrahim gi Sara. Gin moko kuom “joma yudo gik ma ne osing nikech ne ginyiso yie kod horuok mos.” Muma nyisowa ni “ka Ibrahim nosenyiso horuok,” Jehova nosingone ni nodhi guedhe kendo nodhi medo kothe. (Hib. 6:12, 15) Ang’o momiyo ne dwarore ni Ibrahim ohore? Mano en nikech gima nosingne ne dhi kawo kinde malach. Singruok ma Jehova notimo gi Ibrahim nochako tiyo chieng’ Nisan 14 e higa mar 1943 Ka Kristo Podi. Mano notimore ka ne Ibrahim gi Sara kod joma ne gin-go ong’ado Aora Efrata ma gidonjo e Piny Manosingi. Bang’ mano, nochuno Ibrahim mondo orit kuom higni 25 e ka onyuolo wuode ma Isaka e higa mar 1918 Ka Kristo Podi. Bende, nochune mondo orit higni 60 mamoko e ka nyuol nyikwaye ma Esau kod Jakobo e higa mar 1858 Ka Kristo Podi.—Hib. 11:9.

 ¹⁰ Ibrahim ne oyudo lowo ma rom nade? Muma wacho niya: “Ne ok [omi Ibrahim] pok moro amora kuno, kata mana lowo ma ne nyalo rome ketoe tiende; to ne osingo ni ne odhi miye pinyno obed mare kendo bang’e ne kothe, kata obedo ni gie kindeno ne pod oonge nyathi.” (Tich 7:5) Bang’ ka Ibrahim ne oseng’ado Aora Efrata, higni 430 ne okalo e ka ne ochan nyikwaye obed oganda ma ne dhi kawo Piny Manosingi.—Wuok 12:40-42; Gal. 3:17.

11. Ang’o momiyo Ibrahim noyie hore korito Jehova, to gin gueth mage ma obiro yudo?

¹¹ Ibrahim ne oikore hore korito nikech ne en gi yie kuom Jehova. (Som Jo-Hibrania 11:8-12.) Ne omor rito kata obedo ni ne ok oneno singo ma Jehova nowachone ka timore. Kata kamano, parie kaka Ibrahim biro bedo mamor kochiere e paradiso e piny! Obiro wuoro ahinya fwenyo ni kare nondik weche mag ngimane kod mag nyikwaye e Muma. * To mano kaka obiro mor ng’eyo ni ne en gi migawo maduong’ e chopo dwach Jehova mar kelo kodhi ma nosingi! Onge kiawa ni obiro fwenyo ni horuok ma nohorego korito ne ok odhi nono.

12, 13. Ang’o momiyo ne dwarore ni Josef ohore, to nobedo gi paro mane?

¹² Nyakwar Ibrahim ma Josef bende nonyiso horuok maduong’ ahinya. Notimne gik maricho mang’eny. Owetene nouse mondo odhi obed misumba ka en jahigni 17 kende. Bang’e, chi ruodhe nohangone ni nodwa nindo kode gi thuon kendo mano nomiyo otweye e jela. (Cha. 39:11-20; Zab. 105:17, 18) Kata obedo ni Josef ne en jatich Nyasaye, ne chal mana ka gima ne ikume kar mondo oguedhe. Kata kamano, bang’ higni 13 weche nolokorene mapiyo nono. Ne ogole e jela kae to omiye migawo maduong’ ahinya mar bedo jalup ruoth e piny Misri.—Cha. 41:14, 37-43; Tich 7:9, 10.

¹³ Be gik maricho ma notim ne Josef nomiyo obedo gi sadha? Be noweyo geno Nyasache ma Jehova? Ooyo. Ang’o ma nokonyo Josef mondo odhi nyime rito kohore? Yie ma ne en-go kuom Jehova e ma nokonye. Noneno kaka Jehova nokonye e weche duto. Ne ane kaka mano nonenore maler ka ne owuoyo gi owetene. Nowachonegi kama: “Kik uluor, an ok anyal kawo kar Nyasaye. Ne undhoga mondo utimna gima rach, to Nyasaye noloke gima ber, mondo ores ji mang’eny, ma koro ngima mana nikech wachno.” (Cha. 50:19, 20, The Bible in Luo, 1976) Onge kiawa ni Josef nofwenyo ni horuok ma nohorego korito ne ok odhi nono.

14, 15. (a) Ang’o momiyo yo ma Daudi nohorego en gima morowa? (b) Ang’o ma nokonyo Daudi mondo ohore korito Jehova?

¹⁴ Ruoth Daudi bende notimne gik maricho mathoth. Kata obedo ni Jehova ne owale ka pod otin mondo obi obed ruoth e piny Israel, ne nyaka orit kuom higni 15 mondo okete ruoth e dhoodgi mar Juda. (2 Sa. 2:3, 4) E kindego, Ruoth Saulo ma ne osebalo ne lawo Daudi kodwaro nege. * Kuom mano, nitie kinde ma nochuno Daudi mondo odhi odag e piny ma wendo, to kinde moko nodak e rogni manie bunge. Kata mana bang’ ka ne oseneg Saulo e lweny,  nochuno ni Daudi orit higni moko abiriyo e ka okete ruoth e piny Israel duto.—2 Sa. 5:4, 5.

¹⁵ Ang’o momiyo Daudi noikore hore korito? Omiyowa dwoko e zaburi ma nopenjo nyading’wen niya: “Nyaka karang’o? ” Nowacho niya: “To asegeno kuom kechni; chunya noyil ahinya kuom resrwokni: anawer ni Jehova, nikech osepogona mathoth.” (Zab. 13:5, 6) Daudi nogeno ni Jehova ne dhi konye. Norito gi siso mondo Jehova orese nikech noparo kaka Jehova nosekonye kinde mokalo. Onge kiawa ni Daudi noneno ni horuok ma nohorego ne ok obedo kayiem nono.

16, 17. Ere kaka Jehova Nyasaye kachiel gi Yesu Kristo oseketo ranyisi maber mar rito?

¹⁶ Jehova ok nyal nyisowa ni wahore ka dine bed ni en owuon ok otim kamano. Oseketonwa ranyisi maber ahinya mar bedo gi horuok. (Som 2 Petro 3:9.) Jehova osebedo ka hore kuom higni mang’eny mondo weche ma Satan nohango e puodho mar Eden otiek e yo maber ma onge kiawa moro amora. Jehova rito gi siso kinde ma obiro keto nyinge obed maler. Mano biro miyo jogo duto ma rite oyud gueth mogundho.—Isa. 30:18.

¹⁷ Yesu bende osebedo ka hore. Kata obedo ni nochung’ motegno e bwo sand ka ne en e piny kendo nochulo nengo mar misango e nyim Jehova e higa mar 33, ne nyaka orit ma chop higa mar 1914 e ka ochak locho. (Tich 2:33-35; Hib. 10:12, 13) Kata kamano, pod obiro rito nyaka higni aluf achiel mar lochne rum e ka keth jowasike duto. (1 Kor. 15:25) Mano nyiso ni obiro rito kuom kinde ma rabora. Kata kamano, ritoneno ok bi bedo kayiem.

18, 19. Ang’o ma biro konyowa dhi nyime rito ka wahore?

¹⁸ Waduto nyaka wadhi nyime bedo gi chuny mar rito ka wahore. Kata kamano, ang’o ma biro konyowa mondo watim kamano? Lem mondo Nyasaye omiyi roho maler. Par ni horuok en achiel kuom olembe mag roho maler. (Efe. 3:16; 6:18; 1 The. 5:17-19) Kwa Jehova mondo okonyi idhi nyime nano ka ihori.

¹⁹ Par bende gima nokonyo Ibrahim, Josef, kod Daudi mondo odhi nyime bedo gi horuok sama ne girito mondo Jehova ochop gik ma ne osingonegi. Yie kuom Jehova kod paro gik ma Jehova nosetimonegi e ma nokonyogi. Ne ok giketo pachgi kuom gik ma ne yudogi kod gik ma ne gidwaro. Ka waparo kaka Jehova ne okonyogi, mano biro jiwowa mondo wan bende wabed gi horuok.

20. Onego wang’ad mar timo ang’o?

²⁰ Omiyo, kata bed ni waromo gi tembe e ngimawa, wang’ad mar dhi nyime rito. En adier kinde moko wanyalo ywagore ne Jehova ka wapenjo ni, “Nyaka karang’o? ” (Isa. 6:11) Kata kamano, nikech teko ma wayudo kuom roho mar Nyasaye, waduto wanyalo bedo mana kaka Jeremia ma nowacho niya: “Jehova ni koda, e momiyo agene.”—Yua. 3:24.