1, 2. (a) Se a te pogai e mafai o fai atu ne tatou se fesili penei: “Se a te leva”? (e) Kaia e mafai ei o fakamalosigina tatou ne fakaakoakoga a tavini fakamaoni i aso mua?

“Se a te leva?” Tenā te fesili a pelofeta fakamaoni ko Isaia mo Sapakuka. (Isa. 6:11; Sapa. 1:2) I te taimi ne ‵fatu aka ei a te Salamo 13, ne fesili fakafa atu foki a te Tupu ko Tavita: “E gata afea?” (Sal. 13:1, 2) Ke oko ki te ‵tou Aliki ko Iesu Keliso, ne fai mai foki ne ia se vaegā fesili penei i te taimi ne fakaasi atu ei ne tino i ana tafa a te sē lava o te lotou fakatuanaki. (Mata. 17:17) Tela la, e se ‵tau o ‵poi tatou māfai e fai atu foki ne tatou se vaegā fesili penā i nisi taimi.

² Ne a mea e mafai o fai ei tatou ke fai atu se fesili penei: “Se a te leva”? Kāti ko fe‵paki tatou mo vaegā faifaiga sē fakamaoni. Io me kāti ko kufaki tatou i te olaga matua mo masaki io me ko fakamalosiga sē ‵lei i “toe aso faiga‵ta” konei. (2 Timo. 3:1) Io me kāti ko fakavāivāi koe ne uiga sē ‵lei o tino i ou tafa. Faitalia me se a te pogai, ko oko eiloa i te fakamalosi loto ke iloa atu me ne fai atu foki ne tavini fakamaoni a Ieova i aso mua se vaegā fesili tai ‵pau telā e mafai o sae aka i ‵tou mafaufau, kae ne seki taku fakamaseigina latou mō te fesili atu!

3. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai māfai ko fe‵paki tatou mo fakanofonofoga faiga‵ta?

 ³ Kae ne a mea e mafai o fesoasoani mai māfai ko fe‵paki eiloa tatou mo vaegā tulaga faiga‵ta penā? A te soko ko Iakopo, ko te āfa taina o Iesu, ne fakaosofia ke fai mai ki a tatou: “Tela la, ke kufaki koutou, e oku taina, ke oko ki te fakatasi mai o te Aliki.” (Iako. 5:7) Ao, e manakogina ne tatou katoa a te kufaki. Kae ne a mea e ‵tau o fai ke maua ei te uiga fakaatua tenei?

4, 5. (a) Ne a mea e aofia i te kufaki? (e) Ne fakamatala mai pefea ne te soko ko Iakopo a te vaega e tasi o te kufaki? (Onoono ki te ata i te kamataga.)

⁴ E ‵tusa mo te Tusi Tapu, a te kufaki se fuataga o te agaga tapu; e aunoa mo te fesoasoani o te Atua, e se mafai ne tino sē ‵lei katoatoa o fakaasi atu te kufaki telā e manakogina. A te kufaki se meaalofa mai te Atua, kae ko te kufaki se auala ke fakaasi atu ei te alofa ki a ia. A te kufaki se fakaasiga foki o te ‵tou a‵lofa ki nisi tino. A te fakaasi atu faeloa o te sē kufaki e fakavāivāi aka ei a te alofa; kae e fakamalosi aka ne te kufaki a uiga konā. (1 Koli. 13:4; Kala. 5:22) E aofia a nisi uiga Kelisiano tāua i te kufaki. E pelā mo te pili o tena sokoga mo te fa‵ki, telā e fai ei ke mafai ne tatou o tumau i fakanofonofoga faiga‵ta mo se kilokiloga aoga. (Ko. 1:11; Iako. 1:3, 4) E mafai foki o aofia i te kufaki a te logo‵mae e aunoa mo te taui atu kae tu ‵mautakitaki faitalia me ne a mea e ‵tupu. E se gata i ei, e fakamalosi mai te Tusi Tapu ke talia ne tatou mo te loto fiafia a te manakoga ke faka‵tali. E fakaasi mai a te vaega tenei o te kufaki i te Iakopo 5:7, 8. (Faitau.)

⁵ Kaia e ‵tau ei o loto fia‵fia tatou o faka‵tali ki a Ieova ke gasuesue? Ne fakatusa ne Iakopo ‵tou tulaga ki te tulaga o se tino ‵toki lakau. Faitalia me e galue malosi a te tino ‵toki lakau o ‵toki ana fuaga, e se mafai o pule a ia i te tau o te aso io me ko te olaakaga o te lakau. E se mafai o fakavave ne ia te taimi. E talia ne ia ke faka‵tali mo te kufaki ki “fuataga tāua mai te laukele.” I se auala tai ‵pau, e uke a mea e se mafai ne tatou o pule atu ki ei i te taimi e faka‵tali ei tatou ki te fakataunuga o folafolaga a Ieova. (Male 13:32, 33; Galu. 1:7) E pelā mo te tino ‵toki lakau, e ‵tau o faka‵tali tatou mo te kufaki.

6. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a te pelofeta ko Mika?

⁶ A tulaga kolā e fe‵paki mo tatou i aso nei e tai ‵pau mo mea ne fe‵paki mo tino i aso o te pelofeta ko Mika. Ne ola a ia i te taimi o te pulega a te tupu masei ko Aasa, se taimi telā ne lauiloa i ei a faifaiga sē fakamaoni. A te ‵tonuga loa, ne kamata latou o fai mo “tino masani katoa i te faiga o amioga ma‵sei.” (Faitau te Mika 7:1-3.) Ne iloa ne Mika me ne seki mafai o ‵fuli ne ia a tulaga konei. Ne a la ana mea ne mafai o fai? Ne fai mai a ia: “Ka ko au ko fakatalitali ki te Aliki [Ieova]; ka fakatalitali au mo te loto talitonu ki te Atua, telā ka fakasao ne ia au. Toku Atua ka lagona ne ia aku talosaga.” (Mika 7:7) E pelā mo Mika, e ‵tau foki o maua ne tatou se ‘uiga faka‵tali.’

7. Kaia e uke a mea e manakogina ke fai ne tatou i lō te faka‵tali fua ki a Ieova ke fakataunu ana folafolaga?

⁷ Kafai e fakatuanaki tatou e pelā mo Mika, ka loto fia‵fia eiloa tatou o faka‵tali ki a Ieova. E se fai loa ‵tou tulaga e pelā me se pagota telā e faka‵tali i tena potu mō tena tamatega. E faimalo a ia ke faka‵tali, kae e se olioli eiloa a ia ki tena ikuga. E ‵kese eiloa te tulaga o tatou! E loto fia‵fia tatou o faka‵tali ki a Ieova me e iloa ne tatou me ka fakataunu eiloa ne ia tena folafolaga ke tuku mai te ola se-gata-mai i te taimi tonu eiloa, ko te ‵toe taimi ‵lei! Tela la, e “tumau [tatou] i te kufaki mo te fia‵fia.” (Ko. 1:11, 12) E ‵kese mai i ei—a te faka‵tali mo te fameo kae mui‵mui ki te fui gasue fakavave mai o Ieova—se mea fakafanoanoa ki te ‵tou Atua.​—Ko. 3:12.

8. Ne a mea e ‵tau o masaua ne tatou i te taimi e mafaufau ‵loto ei tatou ki fakaakoakoga a tāgata mo fāfine fakamaoni i aso mua?

⁸ Ka momea aka te ‵tou loto fia‵fia ke faka‵tali māfai e masaua ne tatou a tāgata mo fāfine fakamaoni mua kolā ne faka‵tali mo te kufaki ki a Ieova ke fakataunu ana folafolaga. (Loma 15:4) I te taimi e mafaufau ‵loto ei tatou ki olotou fakaakoakoga, se mea ‵lei ke masaua ne tatou a te leva ne ‵tau o faka‵tali ei latou, te pogai ne loto fia‵fia ei latou ke faka‵tali, mo fakamanuiaga ne iku mai i te lotou kufaki.

9, 10. E pefea te leva ne ‵tau ei o faka‵tali a Apelaamo mo Sala ki a Ieova?

⁹ Mafaufau ki te fakaakoakoga a Apelaamo mo Sala. E aofia lāua i “tino kolā ne maua ne latou a folafolaga e auala i te fakatuanaki mo te kufaki.” E fai mai te Tusi Tapu ki a tatou me “mai tua o te fakaasiatuga ne Apelaamo a te loto kufaki,” ne maua ei ne ia te folafolaga me ka fakamanuia ne Ieova a ia kae fakatokouke ana tama‵liki. (Epe. 6:12, 15) Kaia ne ‵tau o fakaasi atu ne Apelaamo te kufaki? A te tali faigofie, me e manakogina se taimi tai leva ke fakataunu te folafolaga tenā. A te feagaiga ne fai ne Ieova mo Apelaamo ne kamata o fakagalue aka i a Nisani 14, 1943 T.L.M. Tenā te taimi ne olo atu ei lāua mo Sala mo te lā kaukāiga ki te suā feitu o te Vaitafe o Eufilate kae ulu atu ki te Fenua o te Folafolaga. Ne ‵tau ei mo Apelaamo o faka‵tali ki se 25 tausaga a koi tuai o fanau mai tena tama ko Isaako i te 1918 T.L.M., kae ne toe ‵tau o faka‵tali a ia ki te suā 60 tausaga a koi tuai o fa‵nau mai ana mokopuna ko Esau mo Iakopo i te 1858 T.L.M.​—Epe. 11:9.

¹⁰ E pefea te uke o manafa ne maua ne Apelaamo? Ne fai mai penei: “E tiga te feitu tenā, ne seki ‵togi ne ia te fenua tenā mō ia, ke oko eiloa ki se manafa e ‵pau tena lasi mo se alofivae. Ne tauto atu a ia ke tuku atu te fenua mō ia, mo tena fanau, faitalia me seki ai sena  tama.” (Galu. 7:5) Mai tua o se 430 tausaga i te fanatuga o Apelaamo ki te suā feitu o te Eufilate, kae ne fatoa fakatoka a tino ne ‵tupu mai i a ia ki se atufenua telā ne maua ne latou te fenua.​—Eso. 12:40-42; Kala. 3:17.

11. Kaia ne loto fiafia ei a Apelaamo ke faka‵tali ki a Ieova, kae ne a fakamanuiaga ka lavea ne ia e pelā mo ikuga o tena kufaki?

¹¹ Ne loto fiafia a Apelaamo ke faka‵tali, ona ko te mea ne fakavae tena kufaki ki tena fakatuanaki ki a Ieova. (Faitau te Epelu 11:8-12.) Ne fiafia a Apelaamo o faka‵tali a ia faitalia me ne seki lavea ne ia te fakataunuga katoatoa o te folafolaga i ana aso. Kae mafaufau ki te fiafia o Apelaamo māfai ko toetu mai ki te lalolagi palataiso. Ka ofo a ia ke lavea atu me ne tusi tena tala totino mo tino ne ‵tupu mai i a ia i te ukega o tusi i te Tusi Tapu. * Mafaufau fua ki te lasi o tena fiafia ke iloa atu mō te taimi muamua tena tulaga tāua i te fakataunuga o te fuafuaga a Ieova e uiga ki te fanau o te folafolaga! E mautinoa eiloa me ka mafaufau a ia me ne aoga tena faka‵tali mō se taimi leva.

12, 13. Kaia ne ‵tau ei o kufaki a Iosefa, kae se a te kilokiloga ‵lei ne maua ne ia?

¹² Ne fakaasi mai foki ne Iosefa, te mokopu o Apelaamo a te loto fiafia o kufaki. Ne fe‵paki foki a ia mo faifaiga sē fakamaoni kae matagā. Muamua la, ne ‵togi atu ne ana taina a ia e pelā me se pologa i te taimi ko 17 fua i ei ana tausaga. E se gata i ei, ne ‵losi ‵se atu me ne taumafai a ia o pukemālō te avaga a tena matai kae ne iku atu ki tena ‵peiga ki te falepuipui. (Kene. 39:11-20; Sala. 105:17, 18) Ne foliga mai pelā me ne fakasala a ia ona ko ana faifaiga amio‵tonu i lō te fakamanuiagina. Kae i se 13 tausaga mai tua ifo, ne ma‵fuli fakavave a mea katoa. Ne ‵tala a ia ki tua mo te falepuipui kae fakasopo aka ki te lua o tulaga maluga i Aikupito.​—Kene. 41:14, 37-43; Galu. 7:9, 10.

¹³ E mata, ne maua ne Iosefa te loto ita ona ko faifaiga sē fakamaoni konā? E mata, ne galo atu i a ia te loto talitonu ki tena Atua, ko Ieova? Ikai. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Iosefa ke faka‵tali mo te kufaki? Ko tena fakatuanaki ki a Ieova. Ne lavea ne ia te lima fesoasoani o Ieova i auala e uke. Mafaufau ki te auala ne fakaasi atu ne ia te mea tenei i ana pati ki ana taina: “Sa ma‵taku; au se ko te Atua ke ma‵taku mai koutou ki a au. Ne fai ne koutou se togafiti masei ki a au, kae ne ‵fuli ne te Atua te togafiti masei a koutou tenā ki te mea ‵lei, ko te mea ke faka‵sao a ola o tino e tokouke konei e ola nei.” (Kene. 50:19, 20) Fakamuli ifo, ne iloa aka ne Iosefa me ne aoga eiloa a te faka‵tali tenā.

14, 15. (a) Se a te mea ne tu ‵kese i ei a te kufaki o Tavita? (e) Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Tavita ke faka‵tali mo te kufaki?

¹⁴ Ne fakafesagai atu foki a te tupu ko Tavita ki faifaiga sē fakamaoni e uke. E tiga eiloa ne fakaeke a ia ne Ieova i tena folikiga ke fai fakamuli mo tupu o Isalaelu, ne ‵tau o faka‵tali a Tavita mō se 15 tausaga a koi tuai o fai a ia mo tupu i luga i tena matakāiga. (2 Samu. 2:3, 4) I se taimi e tasi, ne taumafai a te tupu ko Saulo o tamate a Tavita. * Ona ko te mea tenā, ne ‵tau o ola a Tavita e pelā me se tino fakaalofa i se fenua fakaa‵tea kae i nisi taimi ne nofo atu a ia i ana i te koga lavaki. E tiga foki loa ne mate fakamuli atu a Saulo i te taua, ne ‵tau eiloa o faka‵tali a Tavita ki se fitu tausaga a koi tuai o tuku atu ki a ia te pulega fakatupu i luga i te fenua kātoa o Isalaelu.​—2 Samu. 5:4, 5.

¹⁵ Kaia ne loto fiafia ei a Tavita o faka‵tali mo te kufaki? Ne tuku mai ne ia te tali i te salamo telā ne fesili fakafa atu a ia penei: “E  gata afea?” Konei ana pati: “Ka ko au e fakalagolago ki tou alofa tumau; ka fiafia foki au, me ka fakasao au ne koe. Te Aliki [Ieova], au ka ‵viki atu ki a koe.” (Sala. 13:5, 6) Ne talitonu a Tavita ki te alofa fakamaoni o Ieova. Ne olioli eiloa a ia ki te faka‵saoga, kae ne mafaufau a ia ki te auala ka taui atu ei ne Ieova a ia. E tonu, ne talitonu a Tavita me ne aoga eiloa a te nofo fakatalitali.

16, 17. Ne fakaasi mai pefea ne Ieova te Atua mo Iesu Keliso a fakaakoakoga ‵lei e uiga ki te loto fia‵fia o faka‵tali?

¹⁶ E pelā mo te kufaki, e se fakamoemoe a Ieova ke fai ne tatou se mea telā e se fiafia foki a ia o fai. Ne tuku mai ne ia te ‵toe fakaakoakoga sili o te loto fiafia o faka‵tali. (Faitau te 2 Petelu 3:9.) Ne faka‵tali eiloa a Ieova mō se fia afe o tausaga ko te mea ke mafai o faka‵lei katoatoa a te kinauga telā ne sae aka i te fatoaga o Etena i se auala mautinoa. A ia e ‘faka‵tali mo te kufaki’ kae ‘tuku katoatoa’ atu ki te taimi telā ka faka‵malugina katoatoa aka i ei tena igoa. Ka iku atu eiloa te mea tenei ki fakamanuiaga kolā e se mafai o fakamatalagina mō latou kolā e ‘fakatalitali ki a ia.’​—Isa. 30:18.

¹⁷ A Iesu foki ne loto fiafia o faka‵tali. E tiga eiloa ne manumalo a ia i te tofotofoga o tena fakamaoni i te lalolagi nei kae tuku atu foki te tāua o tena taulaga togiola i te 33 T.A., kae ne ‵tau eiloa o faka‵tali a ia ke oko ki te 1914 a koi tuai o kamata tena pulega. (Galu. 2:33-35; Epe. 10:12, 13) E ‵tau foki o faka‵tali ki te fakaotiga o te Afe tausaga o tena Pulega kae ka fakaseai katoatoa atu ei ana fili katoa. (1 Koli. 15:25) Ka leva ‵ki te taimi e ‵tau o faka‵tali i ei, kae e mafai o mautinoa i a tatou me ka aoga eiloa a te faka‵tali tenā.

18, 19. Se a te mea ka fesoasoani mai ke loto fia‵fia tatou o faka‵tali mo te kufaki?

¹⁸ Tela la, e aunoa mo te fakalotolotolua, e ‵tau mo tatou taki tokotasi o loto fia‵fia o faka‵tali, kae ke fakaasi atu te uiga ko te kufaki. Kae se a te mea ka fesoasoani mai ke fai ne tatou te mea tenei? ‵Talo atu mō te agaga o te Atua. Masaua me i te kufaki se vaega o fuataga o te agaga tapu. (Efe. 3:16; 6:18; 1 Tesa. 5:17-19) Fakamolemole atu ki a Ieova ke fesoasoani atu ke mafai ne koe o kufaki.

¹⁹ Masaua foki a te mea ne fesoasoani atu ki a Apelaamo, Iosefa, mo Tavita ke faka‵tali mo te kufaki ki te fakataunuga o folafolaga a Ieova. Ko te lotou fakatuanaki ki a Ieova mo te lotou tali‵tonu ki ana faifaiga ki a latou. Ne seki ‵saga atu fua latou ki a latou eiloa io me ki te ‵lei o latou. I te taimi e suke‵suke ei tatou ki te auala ne aoga ei ki a latou a mea konā, ka fakamalosi aka eiloa tatou ke fakaasi atu foki a te uiga nofo faka‵tali.

20. Se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne tatou ke fai?

²⁰ Tela la, faitalia me e fe‵paki tatou mo tofotofoga mo mea faiga‵ta, ke na fakaiku aka ke fakaasi atu ne tatou a te ‘uiga nofo faka‵tali.’ Ao, i nisi taimi e mafai o ‵tagi atu tatou penei: ‘Se a te leva, e Ieova?’ (Isa. 6:11) Kae e auala i te malosi o te agaga tapu o te Atua, ka fai atu eiloa ne tatou taki tokotasi a pati a Ielemia, penei: “Ko te Aliki [Ieova] fua ko toku fakamoemoega, . . . au e fakamoemoe [faka‵tali] eiloa ki a ia.”—Tagi. 3:21, 24.