1, 2. Mun lo ye Pol ni Silasi sɔrɔ Filipi dugu la? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

MIIRI k’a filɛ: Filipi dugu la, misɔnden fila be kaso logologo dɔ kɔnɔ dugutilama. Ciden Pol ni Silasi lo. U y’u seenw don lɔgɔ kɔnɔ ani u kɔɔ b’u dimina sabu u y’u bugɔ a ma mɛɛn (Kɛw. 16:23, 24). Wagati damanin ka kɔn o koo ɲɛ, jama dimininba tun barila ka Pol ni Silasi sama ka taga n’u ye lɔgɔfiyɛ kɛnɛ kan. O yɔrɔ la, kititigɛlaw ye kiti tigɛ u kan joona joona. Jama ye Pol ni Silasi ka faniw bɔ u la ani k’u bugɔ (Kɛw. 16:16-22). O tun ye tilenbaliyako yɛrɛ lo ye! Mun na do? Sabu Pol tun be ni Ɔrɔmu fasodenya ye. O kama, u tun ka ɲi ka kiti tigɛ a kan cogo tilennin na. *

² Pol siginin be dibi la ani koo minw y’a sɔrɔ o loon na, a be miirila o la. A be miirila fana Filipikaw koo la. Pol tagara dugu minw na, Alabatoso tun b’o yɔrɔw la. Nka, Alabatoso si tun tɛ Filipi dugu la. O kama, Yahutuw tun be ɲɔgɔn lajɛn kɔda dɔ gɛrɛfɛ, dugu kɔfɛ (Kɛw. 16:13, 14). Walisa ka Alabatoso lɔ  dugu dɔ kɔnɔ, cɛɛ tan tun ka kan ka sɔrɔ yen minw ye Yahutuw ye. N’a sɔrɔ o cɛɛ tan tun tɛ sɔrɔ Filipi dugu kɔnɔ, o lo kama Alabatoso tun ma lɔ yen. Filipikaw tun be waso Ɔrɔmu fasodenya kosɔn hali k’a sɔrɔ u tun tɛ jati Ɔrɔmukaw yɛrɛ yɛrɛ ye (Kɛw. 16:21). N’a sɔrɔ o lo kama u m’a miiri hali dɔɔni ko Pol ni Silasi, o minw ye Yahutuw ye, olu tun be se ka Ɔrɔmu fasodenya sɔrɔ. A ka kɛ min o min ye, u bagara u ma k’u don kaso la.

3. Tuma min na u ye Pol don kaso la, n’a sɔrɔ a hakili ɲagamina. Mun na do? Nka, Pol y’o koo ta cogo di?

³ Koo minw ye Pol sɔrɔ kalo damanin tɛmɛninw na, n’a sɔrɔ a be miirila u la. O koow kɛra Azi mara tileben fan fɛ, Eze baji kɔfɛ. Ka Pol to o yɔrɔ la, hakili senu y’a bali ka waajuli kɛ yɔrɔ dɔw la. A be i n’a fɔ hakili senu tun b’a lasunna ka taga yɔrɔ wɛrɛ (Kɛw. 16:6, 7). O tun ye yɔrɔ juman ye do? Pol y’o jaabili sɔrɔ yelifɛn dɔ la tuma min na a tun be Torowasi dugu la. O yelifɛn kɔnɔ, cɛɛ dɔ y’a fɔ Pol ye ko a ka “sabali ka na bɔ olu fɛ Maseduwani.” O tun b’a yira ka gwɛ Jehova sago tun ye min ye! O kama, Pol sinna ka taga Maseduwani (Kɛwaliw 16:8-10, kalan). Mun lo kɛra o kɔ? A senin kɔ dɔrɔn Maseduwani, u y’a don kaso la. Mun na Jehova y’a to o koo ɲɔgɔn ye Pol sɔrɔ? Pol tun bena to kaso la fɔɔ wagati juman? Hali n’o ɲiningaliw tun be Pol hakili ɲagamina, a m’a to u k’a ka limaniya n’a ka ninsɔndiya nagasi. Pol ni Silasi y’a daminɛ ka delili kɛ ani ka ‘dɔnkili la ka Ala tanu.’ (Kɛw. 16:25). Ala ka hɛɛrɛ y’u dusukun lafiya ani k’u hakili sigi.

4, 5. a) Min ye Pol sɔrɔ, o ɲɔgɔn be se k’an sɔrɔ cogo di? b) Pol ka koow barila ka yɛlɛma cogo di?

⁴ I ko Pol, n’a sɔrɔ tuma dɔw la i y’a to hakili senu k’i ɲɛminɛ ka koow kɛ. Nka, i jigi tun b’a la ko koow bena laban cogo min na, a ma kɛ ten. I ye gwɛlɛya dɔw sɔrɔ, wala koo dɔw y’a to i ye yɛlɛmanibaw kɛ i ka ɲɛnamaya kɔnɔ (Waaj. 9:11). N’i miirila o la, n’a sɔrɔ i b’i yɛrɛ ɲininga mun na Jehova y’a to o koow k’i sɔrɔ. N’o lo, mun lo be se k’i dɛmɛ ka to ka muɲuli kɛ ani k’i jigi la Jehova kan bɛrɛbɛrɛ? Walisa k’o jaabili sɔrɔ, an ka Pol ni Silasi ka maana lajɛ tugun.

⁵ Tuma min na Pol ni Silasi tun be tandoli dɔnkiliw lara, koo dɔw kɛra ka tugu tugu ɲɔgɔn kɔ ani u yɛrɛ jigi tun t’a la k’o be se ka kɛ. Dugukolo barila ka yɛrɛyɛrɛ kosɔbɛ. Kasobon daaw barila ka yɛlɛ. Kasodenw bɛɛ ka jɔlɔkɔw tigɛra. Kasobon kɔrɔsibaga tun b’a fɛ k’a yɛrɛ faga ani Pol y’a bali k’o kɛ. O kasobon kɔrɔsibaga n’a ka denbayamɔgɔw bɛɛ batizera. O loon dugusagwɛ, kititigɛlaw ye garadiw ci ka taga Pol ni Silasi bɔ kaso la ani k’a fɔ u ye k’u ka bɔ dugu kɔnɔ hɛɛrɛ la. Kititigɛlaw y’a mɛn tuma min na ko Pol ni Silasi ye Ɔrɔmu fasodenw ye, u y’a faamu k’u ye kojuguba lo kɛ. O kosɔn, olu yɛrɛ nana o cɛɛ fila bila sira ka bɔ dugu kɔnɔ. Nka sanni u ka taga, Pol ni Silasi lɔra kelen kan ko fɔɔ olu ka taga a fɔ u balimamuso batizenin kura Lidi ye k’olu be tagara. U tɛmɛna o sababu fɛ fana ka balimaw ladi ani k’u jaa gwɛlɛya (Kɛw. 16:26-40). Tiɲɛn na, koow barila ka yɛlɛma joona joona yɛrɛ le!

6. Sisan, an bena mun lo lajɛ?

⁶ An be kalan juman sɔrɔ Pol ni Silasi ka koo la? Jehova be se ka koo dɔw kɛ an jigi tun tɛ minw na. O kosɔn, ni gwɛlɛyaw  b’an kan, an man kan ka hami kojugu. Koo min ye Pol sɔrɔ, o ye nɔɔba to a kan, siga si t’o la. Kɔfɛ, Pol y’o lo yira ka gwɛ Filipikaw ka bataki kɔnɔ. O bataki kɔnɔ, a kumana hami ni Ala ka hɛɛrɛ koo la. Pol ye min sɛbɛ Filipikaw 4:6, 7 kɔnɔ, an k’o lajɛ fɔlɔ (O vɛrise kalan). O kɔ, an bena Bibulu ka ɲɛyirali dɔw lajɛ minw na Jehova ye koo dɔw kɛ, mɔgɔw tun tɛ miirila minw na. A laban, an bena a filɛ “Ala ka hɛrɛ” be se k’an dɛmɛ cogo min na k’an jigi la Jehova kan kosɔbɛ walisa ka gwɛlɛyaw muɲu.

7. Tuma min na Pol ye lɛtɛrɛ sɛbɛ Filipikaw ma, a y’u dɛmɛ ka mun lo faamu? An be kalan juman lo sɔrɔ o la?

⁷ Tuma min na Filipi balimaw ye Pol ka lɛtɛrɛ kalan, u ye mun lo miiri? N’a sɔrɔ koo min kɛra Pol ni Silasi la ani Jehova y’o koo ɲɛnabɔ cogo min na, u caaman hakili jigira o la. Pol y’u dɛmɛ ka mun lo faamu? A k’u kana jɔrɔ. A ko n’u ye delili kɛ u bena Ala ka hɛɛrɛ sɔrɔ. Pol y’a fɔ u ye fana ko: ‘Ala ka hɛɛrɛ tɛmɛna mɔgɔw ka faamuyali kan.’ O kɔrɔ ko di? Bibulu dɔw b’o miiriya bayɛlɛma ko: “Min be tɛmɛ mɔgɔw ka miiriliw bɛɛ kan” wala “min ka bon ka tɛmɛ adamadenw bɛɛ ka faamuyali kan.” Pol tun b’a fɛ k’a yira ko “Ala ka hɛrɛ” nafa ka bon kosɔbɛ fɔɔ an yɛrɛ tɛ se ka miiri o la. Ni gwɛlɛya dɔw b’an kan ani an m’a lɔn an bena u ɲɛnabɔ cogo min na, an ka la a la ko Jehova kɔni be se k’o ɲɛnabɔ. A be se ka koo dɔw kɛ an yɛrɛ tun ma miiri minw na.—2 Piyɛri 2:9 kalan.

8, 9. a) Pol tɔɔrɔla tilenbaliya kosɔn Filipi dugu la, nka nafa juman lo sɔrɔla o la? b) Balima minw be Filipi, mun na u tun be se ka Pol ka kumaw jati sɔbɛko ye?

⁸ Koo minw kɛra saan tan tɛmɛninw na, balima minw be Filipi, olu tun mana miiri u la, o tun b’u jija yɛrɛ le! Pol ye min sɛbɛ, o tun ye tiɲɛn ye. Hali ni Jehova tun y’a to tilenbaliyako dɔ kɛra, o laban kɛra “Kibaru Duman lafasali ni a sabatili” ye (Filip. 1:7, ABM). Kerecɛn kafo tun sigira Filipi dugu la a ma mɛɛn. O dugu ka kititigɛlaw tun man ɲi k’a ɲini k’o kafodenw tɔɔrɔ. N’a sɔrɔ Pol ka kɛwalew kosɔn, a tagamaɲɔgɔn Luka sera ka to Filipi dugu la Pol ni Silasi taganin kɔ. Luka tun ye dɔgɔtɔrɔ ye ani a y’a seko kɛ ka Filipi kafodenw dɛmɛ Alako ta fan fɛ.

⁹ Balima minw be Filipi, tuma min na u ye Pol ka lɛtɛrɛ kalan, u y’a faamu k’o kumaw tɛ mɔgɔ dɔ ka kumaw ye min siginin lo ɲɛsuma na biro dɔ kɔnɔ. Pol yɛrɛ tun ye gwɛlɛyabaw sɔrɔ. Nka, a y’a yira ko a be ni “Ala ka hɛrɛ” ye. Tuma min na a tun be o lɛtɛrɛ sɛbɛra balimaw ye, ale yɛrɛ tun ye kasoden ye Ɔrɔmu dugu la. Nka, a y’a yira ko a bele tun be ni “Ala ka hɛrɛ” ye.—Filip. 1:12-14; 4:7, 11, 22.

10, 11. N’an be hami an ka gwɛlɛyaw kosɔn, an ka ɲi ka mun lo kɛ? An ka ɲi ka la mun lo la?

¹⁰ Mun lo be se k’an dɛmɛ an kana hami koo si la ani ka kɛ ni “Ala ka hɛrɛ” ye? Pol ye kuma minw sɛbɛ Filipikaw ma, o b’a yira ko delili lo be se k’an dɛmɛ walisa an kana jɔrɔ. O kosɔn, an ka ɲi k’an ka haminankow fɔ Ala ye delili la (1 Piyɛri 5:6, 7 kalan). N’i be Jehova delila, i ka la a la kosɔbɛ ko a b’a janto i la. I ye duga minw sɔrɔ Ala fɛ, “barika la a ye” delili la o kosɔn. An mako be min na, Ala be se k’o “d’an ma, hali ka tɛmɛ o kan yɛrɛ.” Ni y’o to i hakili la, o bena a to i b’i jigi la Ala kan kosɔbɛ.—Efɛz. 3:20.

 ¹¹ Jehova be se ka koo dɔw kɛ an ye minw be bari an na i ko a y’a kɛ Pol ni Silasi ye cogo min na Filipi dugu la. N’a sɔrɔ a tɛna kabako dɔ lo kɛ, nka tuma caaman na, an mako be min na a bena o lo di an ma (1 Kor. 10:13). Ayiwa, o kɔrɔ tɛ ko an ka ɲi ka sigi k’an bolo kuru ani ka Jehova kɔnɔ a k’an ka gwɛlɛyaw ɲɛnabɔ. An ka ɲi ka koow kɛ ka kɛɲɛ n’an ka deliliw ye (Ɔrɔm. 12:11). An ka kɛwalew ka ɲi k’a yira ko an ye mɔgɔ sɔbɛ ye ani ko an be sababu di Jehova ma a k’an duga. An man kan ka ɲinɛ ko an be min deli Jehova fɛ, a be se k’o di an ma ka tɛmɛ o kan yɛrɛ. Tuma dɔw la, a b’o kɛ fɔɔ o be bari an na. An ka Bibulu ka maana dɔw lajɛ minw bena an dɛmɛ ka la a la kosɔbɛ ko Jehova be se ka koo dɔw kɛ an ye minw be bari an na.

12. a) Asiri masacɛ Senakeribu nana Zeruzalɛmu kama tuma min na, masacɛ Ezekiyasi ye mun lo kɛ? b) Jehova y’o koo ɲɛnabɔ cogo min na, an be kalan juman lo sɔrɔ o la?

¹² Jehova ka kɛwale caaman kofɔra Bibulu kɔnɔ minw be mɔgɔ kabakoya. Ɲɛyirali fɛ, tuma min na Ezekiyasi tun ye masacɛ ye, Asiri masacɛ Senakeribu wulila Zuda mara kama. Dugu barikaman minw tun be Zuda mara la, Senakeribu tun ye see sɔrɔ olu bɛɛ kan. Zeruzalɛmu dɔrɔn lo tun tora (2 Mas. 18:1-3, 13). O kɔ, Senakeribu wulila Zeruzalɛmu kama. Masacɛ Ezekiyasi ye mun lo kɛ do? A ye Jehova deli ani ka ladili ɲini Ezayi fɛ, ale min tun ye Jehova ka kira ye (2 Mas. 19:5, 15-20). Ka fara o kan, Senakeribu tun ye fɛɛn min ɲini Ezekiyasi fɛ, a ye hakili sɔrɔ k’o di a ma (2 Mas. 18:14, 15). A laban, Ezekiyasi ye labɛn dɔw kɛ walisa ni Asirikaw nana dugu lamini u kana se ka dugu minɛ joona (2 Til. Kib. 32:2-4). Nka, o koo ɲɛnabɔra cogo di? Jehova y’a ka mɛlɛkɛ dɔ ci ka na Senakeribu ka sɔrɔdasi 185000 faga suu kelen na. Tiɲɛn na, Ezekiyasi yɛrɛ tun m’a miiri k’o tun be se ka kɛ!—2 Mas. 19:35.

13. a) An be kalan juman lo sɔrɔ Yusufu ka koo la? b) Ibrayima muso Sara jigi tun tɛ mun lo la ani Jehova y’o kɛ a ye?

¹³ An ka Yakuba dencɛ Yusufu ka koo lajɛ. Tuma min na a tun be kaso la Ezipiti jamana na, yala a yɛrɛ tun y’a miiri ko a bena kɛ o jamana ka kuntigi filanan ye wa? Yala a y’a miiri ko Jehova bena tɛmɛ ale lo fɛ k’a somɔgɔw kisi kɔngɔba ma wa? (Zɛnɛzi 40:15; 41:39-43; 50:20). Siga t’a la, Jehova ye koo minw kɛ, Yusufu jigi tun t’o la hali dɔɔni. Miiri Yusufu mamamuso kɔrɔba Sara koo la fana. Yala Sara tun y’a miiri ko Jehova tun bena a to ale ka dencɛ sɔrɔ wa? Ale yɛrɛ lo tun bena o dencɛ wolo, a ka baaraden tɛ. Tiɲɛn na, Sara jigi tun t’a la  ko ale tun bena Isiyaka wolo. A yɛrɛ tun ma miiri o la hali dɔɔni.—Zɛnɛzi 21:1-3, 6, 7.

14. An jigi b’a la ko Jehova bena mun lo kɛ an ye?

¹⁴ Tiɲɛn lo ko an jigi t’a la ko Jehova bena an ka gwɛlɛyaw bɛɛ bɔ an kun na sanni duniɲa kura ka se. An fana t’a ɲini Jehova fɛ a ka kabakow kɛ an ye. Nka, an k’a lɔn ko Ala min y’a sagokɛlaw dɛmɛ cogo kabakoman na galen, o ye an ka Ala Jehova lo ye (Ezayi 43:10-13 kalan). N’an b’o kala ma, o b’a to an b’an jigi la Jehova kan. An b’a lɔn ko an mako be fɛɛn o fɛɛn na janko ka fanga sɔrɔ, Jehova be se k’o di an ma walisa an k’a sago kɛ k’a dafa (2 Kor. 4:7-9). An be se ka kalan juman lo sɔrɔ Ezekiyasi, Yusufu ani Sara ka koow la? Ni gwɛlɛyabaw b’an kan, Jehova be se k’an dɛmɛ n’an tora ka kantigiya kɛ a ye.

15. Mun lo bena an dɛmɛ ka kɛ ni “Ala ka hɛrɛ” ye ani o be se ka kɛ cogo di?

¹⁵ An be se ka kɛ ni “Ala ka hɛrɛ” ye cogo di gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta? An ka ɲi ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni an ka Ala Jehova ye tuma bɛɛ. O jɛnɲɔgɔnya be se ka kɛ “Yezu Krista barika” dɔrɔn lo la, ale min y’a niin saraka k’a kɛ kunmabɔsara ye. O kunmabɔsara y’an Faa Jehova ka labɛn kabakoman dɔ ye. Jehova be tɛmɛ Yezu ka kunmabɔsara lo fɛ k’an ka jurumuw yafa. O lo b’a to an be se ka kɛ ni dusukun ɲuman ye ani an be se k’an magwɛrɛ Jehova la.—Zan 14:6; Zaki 4:8; 1 Piyɛri 3:21.

16. N’an be ni “Ala ka hɛrɛ” ye, nafa juman lo be sɔrɔ o la? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

¹⁶ “Ala ka hɛrɛ min tɛmɛna mɔgɔw ka faamuyali ma,” n’an y’o sɔrɔ nafa juman lo b’o la? Bibulu b’a fɔ ko Jehova ‘bena an tanga hamikojugu ma, Yezu Krista barika la.’ (Filip. 4:7). Kumaden min bayɛlɛmana ko “tanga,” o ɲɛsinna sɔrɔdasi jɛnkulu dɔ lo ma, cii dira min ma ka dugu barikaman dɔ latanga galen. Filipi dugu tun ye o dugu ɲɔgɔn dɔ ye. Filipi dugumɔgɔw tun be se ka sinɔgɔ ka ɲɛ sabu u tun b’a lɔn ko sɔrɔdasiw tun b’u ka dugu latangara ka ɲɛ. O cogo kelen na, n’an be ni “Ala ka hɛrɛ” ye, an dusukun n’an hakili siginin lo. An b’a lɔn ko Jehova b’a janto an na ani a b’a fɛ an ka koow ka ɲɛ (1 Piyɛri 5:10). N’an b’o lɔn, o b’an tanga hamikojugu wala farifaga ma.

17. Mun lo bena an dɛmɛ k’an jigi la Jehova kan tɔɔrɔba wagati la?

¹⁷ Yanni dɔɔni, tɔɔrɔba bena cun adamadenw bɛɛ kan. O tɔɔrɔba ɲɔgɔn ma deli ka kɛ duniɲa kɔnɔ (Mat. 24:21, 22). Koo minw bena an kelen kelen bɛɛ sɔrɔ an t’o lɔn. Nka, an man kan ka hami kojugu o kosɔn. Hali n’an m’a lɔn tigitigi Jehova bena koo minw bɛɛ kɛ, an kɔni b’a lɔn a ye Ala min ye. An y’a faamu ko a ka kɛ min o min ye, Jehova ye min latigɛ a b’o lo kɛ tuma bɛɛ. Tuma dɔw la, an yɛrɛ jigi tɛ min na, a b’o lo kɛ fɔɔ k’an kabakoya. N’a b’o koo ɲɔgɔn kɛ, an b’a ka hɛɛrɛ sɔrɔ kokura, o “hɛrɛ min tɛmɛna mɔgɔw ka faamuyali ma.”