1, 2. ¿Tlen okipanok Pablo uan Silas ompa Filipos? (Xikita tlaixkopinal tlen ika peua tlamachtil).

KANAJ tlajko yoak, ompa Filipos ome tokniuan tlen omotokayotiayaj Pablo uan Silas otsaktokaj. Inmikxiuan okatkaj itech cepo uan okinkokoaya inkuitlapan porque okinuitekej (Hech. 16:23, 24). Non tonal opanok miak tlamantli. Sekimej tlaltikpaktlakamej okiuikakej Pablo uan Silas itech tiankisko para kinmixkomakaskiaj. Okintlakenkixtijkej uan okinuitekej ika tlakotl (Hech. 16:16-22). ¡Amo kuali tlen okinchiuilijkej! Pablo okatka romano uan omonekiaya kixkomakaskiaj ken moneki. *

² Ijkuak Pablo otsaktoka uelis omokuayejyekojtoka tlen okinpanok non tonal. Noijki uelis omokuayejyeko itech akinmej ochantiayaj Filipos. Miakej altepemej tlen okintlajpaloto okipiayaj kanin okiueyichiuayaj toTajtsin Dios. Pero ompa Filipos  amo okipiayaj nion se. Ik non, judíos okisayaj itech non altepetl uan omonechikoayaj itempa se aueyatl (Hech. 16:13, 14). ¿Tleka amo okipiayaj kanin kiueyichiuaskiaj toTajtsin Dios? Porque omonekiayaj majtlaktli tlakamej para yetoskia se kali kanin kiueyichiuaskiaj toTajtsin Dios uan uelis amo okatkaj majtlaktli tlakamej judíos tlen tlapaleuiskiaj. Akinmej ochantiayaj Filipos oyolpakiayaj porque okatkaj romanos (Hech. 16:21). Ik non, uelis amo okineltokayaj Pablo uan Silas okatkaj romanos. Maski san tlen omokuayejyekojkej, amo kuali okichijkej ijkuak okitsakej Pablo uan Silas.

3. ¿Tlen uelis omotlajtlani Pablo ijkuak otsaktoka uan tlen okichi?

³ Uelis Pablo noijki omokuayejyeko ken oajsito Filipos. Seki metstli achto, okatka itempa mar Egeo ompa Asia Menor. Ompa miak uelta espíritu santo amo okikauili ma tetlapoui itech seki altepemej. Yetoskia ken espíritu santo oksekan okititlaniaya (Hech. 16:6, 7). Pero ¿kanin okiuikaya? Pablo okimatki ijkuak okatka altepetl Troas. Se tonal okitak se tlakatl tlen okilui: “Xiompano ik Macedonia”. Pablo okitak tlen okinekiaya toTajtsin Dios ma kichiua uan san niman oyajki (xiktlajtolti Hechos 16:8-10). Pero seki tonal ijkuak ompa oajsito okitsakej. ¿Tleka okitekauili Jehová ijkon ma kipano? ¿Keski tonal tsaktoskia Pablo? Maski amo okimatiaya tleka ijkon okipanotoka, ye okipiaya chikauak itlaneltokilis uan oyolpakiaya kitekichiuilis Jehová. Biblia kijtoa ye uan Silas okitlatlaujtijkej uan okitlakuikilijkej Jehová ompa kanin otsaktokaj (Hech. 16:25). Melauak okipiayaj iyolseuilis toTajtsin Dios.

4. ¿Ken uelis techpanos ken Pablo?

⁴ ¿Yotimomachilijkej se tonal ken Pablo? Uelis otikiluijkej Jehová ma techpaleui para itlaj kuali tikpejpenaskiaj uan otikkauilijkej espíritu santo ma techyekana. Pero amo opanok ijkon ken otiknekiayaj. Uelis otikixnamikej se ouijkayotl tlen okichi ma mopatla tonemilis (Ecl. 9:11). Uan axkan timotlajtlaniaj tleka Jehová okitekauili ijkon ma pano. ¿Tlen techpaleuis ma titlaxikokan uan ma titlaneltokakan itech Jehová? Para tikmatiskej, oksepa ma tikitakan tlen okipanok Pablo uan Silas.

5. ¿Tleka totoka omopatlak tlen okipanok Pablo?

⁵ Itlaj opanok ijkuak Pablo uan Silas otlakuikatokaj. Achto chikauak otlalolinki. Satepan omotlapojkej kaltlatsakuilmej kanin otsaktokaj uan okotonkej cadenas tlen ika oilpitokaj. Ijkuak akin otlamaluijtoka okitak non, okinekiaya momiktis pero Pablo amo okikauili. Akin otlamaluiaya uan ikalchanejkauan omoapolaktijkej. Ijkuak otlaneski, jueces otlatitlankej ma kikajkauakan Pablo uan Silas uan okinmiluijkej ma yakan ika yolseuilistli. Jueces okitakej amo kuali tlen okichiuilijkej Pablo uan Silas uan yejuan inneuian okinkajkauatoj. Pero achto yaskiaj, Pablo uan Silas okintlatlaujtijkej jueces ma kinkauilikan ma kitlajpalotij Lidia akin yikin omoapolakti. Noijki okinyolchikauatoj oksekimej tokniuan tlen ochantiayaj Filipos (Hech. 16:26-40). ¡San totoka nochi omopatlak!

6. ¿Tlen timomachtiskej?

⁶ ¿Tlen techmachtia tlen okipanok Pablo uan Silas? Techmachtia Jehová uelis kichiuas seki tlamantli tlen amo otikchiayaj,  ik non, amo ma timotekipachokan ijkuak tikpiaj ouijkayotl. Pablo amo keman okilka tlen okipanok. Ijkon tikmatij porque satepan okintlajkuilili tokniuan tlen ochantiayaj Filipos itech iyolseuilis toTajtsin Dios uan okinmilui amo ma motekipachokan. Itech nin tlamachtil tikitaskej tlen okijto Pablo itech Filipenses 4:6, 7 (xiktlajtolti). Satepan tikitaskej seki tlamantli tlen Jehová okichi tlen oksekimej amo okichiayaj. Saiktlami tikitaskej ken “iyolsewilis Dios” techpaleuis ma titlaxikokan uan ma titlaneltokakan itech Jehová.

7. ¿Tlen okinekiaya Pablo ma kajsikamatikan tokniuan tlen ochantiayaj Filipos uan tlen techmachtia?

⁷ ¿Tlen omokuayejyekojkej tokniuan tlen ochantiayaj Filipos ijkuak okitlajtoltijkej carta tlen Pablo okintitlanili? Okilnamikej tlen okipanok Pablo uan Silas uan ken Jehová okinpaleui. ¿Tlen okinekiaya Pablo ma kajsikamatikan? Amo ma motekipachokan porque Jehová kinmakaskia yolseuilistli tla motlatlaujtiskiaj. Pero ye okijto “iyolsewilis Dios” amo ikaj ueli kajsikamati. ¿Tlen kijtosneki nin? Seki Biblias kitlajtolkuepaj ken “itlaj tlen amo uelis timokuayejyekoskej” uan “amo ijkon ken timokuayejyekoaj”. Pablo okinekiaya kijtos “iyolsewilis Dios” okachi tetlajtlachialtia amo ken timokuayejyekoaj. ¿Tlen techmachtia nin? Maski amo tikmatij ken tikyektlaliskej se ouijkayotl, Jehová kimati ken kiyektlalis. Ye uelis techtlajtlachialtis (xiktlajtolti 2 Pedro 2:9).

8, 9. (1) ¿Tlen okichi Pablo maski okitlajyouiltijkej itech Filipos? (2) ¿Tleka tokniuan tlen ochantiayaj Filipos uelis kineltokaskiaj tlen okinmijkuilili Pablo?

⁸ Tokniuan tlen ochantiayaj Filipos omoyolchikajkej ijkuak omokuayejyekojkej tlen okinpanok itech majtlaktli xiuitl. Melauak opanok tlen okijkuilo Pablo. Maski Jehová okitekauili ma kinpano tlen amo kuali, okinkauilijkej ma tetlapouikan (Filip. 1:7). Jueces tlen okatkaj Filipos amo uelis itlaj kinchiuiliskiaj akinmej okichiuayaj ken Cristo. Pablo okijto okatka romano, ik non, Lucas omoka Filipos uan okinpaleui akinmej opejkej kichiuaj ken Cristo ijkuak Pablo uan Silas oyajkej.

⁹ Ijkuak tokniuan tlen ochantiayaj Filipos okitlajtoltijkej carta tlen okintitlanili Pablo, okimatiayaj okintlajkuilili ikaj akin melauak otlajyoui. Pablo okipixki miak ouijkayotl uan okiteititi okipiaya “iyolsewilis Dios”. Ijkuak Pablo okintlajkuilili tokniuan, ye okitsakej ikalijtik ompa Roma. Pero ok okiteititiaya okipiaya yolseuilistli (Filip. 1:12-14; 4:7, 11, 22).

10. ¿Tlen moneki tikchiuaskej ijkuak timotekipachoskej?

¹⁰ ¿Tlen uelis tikchiuaskej para amo timotekipachoskej uan tikpiaskej “iyolsewilis Dios”? Tlen Pablo okinmijkuilili filipenses techmachtia ma timotlatlaujtikan para amo timotekipachoskej. Ik non, ma timotlatlaujtikan ijkuak timotekipachoaj (xiktlajtolti 1 Pedro 5:6, 7). Ijkuak timotlatlaujtiskej, ma tikneltokakan Jehová totech motekipachoa. Noijki ma tiktlasojkamatilikan porque techteochiua. Okachi titlaneltokaj itech Jehová ijkuak tikilnamikij ye uelis “kichiwas okachi miak de tlan tejwah tiktlajtlani” (Efes. 3:20).

11. ¿Tlen moneki tikchiuaskej para Jehová ma techpaleui?

¹¹ Uelis techtlajtlachialtia ken techpaleuia Jehová, ijkon ken okipanok Pablo uan  Silas. Uelis amo tikitaj ken techpaleuia Jehová, pero ye techpaleuia (1 Cor. 10:13). Non amo kijtosneki amo itlaj tikchiuaskej uan san tikchiaskej ma kiyektlali ouijkayotl. Moneki tikchiuaskej ijkon ken timotlatlaujtiaj (Rom. 12:11). Ijkon tikteititiskej melauak tiknekij tlen tiktlajtlaniliaj Jehová uan ye techteochiuas. Pero noijki moneki tikilnamiktoskej Jehová uelis kichiuas miak tlamantli uan amo san tlen tiktlajtlaniliaj. Ualeua techtlajtlachialtia ijkuak kichiua itlaj tlen amo otikchiayaj. Ma tikinmitakan seki neskayomej tlen katej itech Biblia tlen techpaleuiskej ma tikneltokakan Jehová uelis techpaleuis.

12. (1) ¿Tlen okichi Ezequías ijkuak tekiua Senaquerib okilui kimoaxkatiskia ialtepe? (2) ¿Tlen techmachtia tlen okichi Jehová?

¹² Biblia kijtoa Jehová okichi miak tlamantli tlen oksekimej amo okichiayaj. Se neskayotl, ijkuak Ezequías otlanauatiaya, ueyi tekiua asirio tlen omotokayotiaya Senaquerib okinmoaxkati nochtin altepemej tlen okatkaj Judá. Pero amo okimoaxkati Jerusalén (2 Rey. 18:1-3, 13). Satepan, Senaquerib okijto noijki kimoaxkatiskia Jerusalén. ¿Tlen okichi Ezequías? Okitlatlaujti Jehová uan okitlajtlani teotlajtojki Isaías tlen kichiuaskia (2 Rey. 19:5, 15-20). Noijki, okiteititi okatka ixtlamatki uan okitlaxtlaui Senaquerib (2 Rey. 18:14, 15). Satepan, Ezequías okiyektlali ialtepe para tlaxikoskia ijkuak kiyaualoskiaj (2 Crón. 32:2-4). ¿Tlen opanok? Jehová okiualtitlanki se ángel tlen san itech se yoak okinmikti 185,000 (ciento ochenta y cinco mil) isoldados Senaquerib. Nion Ezequías okichiaya ijkon ma pano (2 Rey. 19:35).

13. (1) ¿Tlen techmachtia tlen okipanok José? (2) ¿Tlen amo okichiaya Sara?

¹³ Axkan ma tikitakan tlen okipanok ikone Jacob tlen omotokayotiaya José. Ijkuak otsaktoka itech Egipto, amo keman omokuayejyeko faraón kitlaliskia ma kinauati tlen okipiaya. Noijki amo omokuayejyekoaya Jehová kitekitiltiskia para ikalchanejkauan amo ma apismikikan (Gén. 40:15, nota; 41:39-43; 50:20). Jehová okichi miak tlamantli tlen José amo okichiaya. Noijki ma timokuayejyekokan itech isitsin tlen omotokayotiaya Sara. Ijkuak yokipiaya miak xiuitl, amo okichiaya Jehová ma kimaka se konetl uan amo san kiseliskia ikone siuatl tlen okipaleuiaya. Sara sapanoa omotlajtlachialti ijkuak oneski Isaac (Gén. 21:1-3, 6, 7).

14. ¿Tlen kuali tikmatij kichiuas Jehová?

 ¹⁴ Amo tikchiaj Jehová ma kichiua se milagro uan ma kitlajtlami ouijkayotl tlen tikpiaj itech ninmej tonalmej. Nion tikiluiaj ma techchiuili seki tlamantli tetlajtlachialti. Pero tikmatij toTajtsin Dios yiuejkika okinpaleui itekipanojkauan. Uan ye amo kipatla iyelis (xiktlajtolti Isaías 43:10-13). Non techpaleuia okachi ma titlaneltokakan itech Jehová. Kuali tikmatij ye kichiuas san tlen monekis para ma tikchiuakan tlen ye kineki (2 Cor. 4:7-9). ¿Tlen techmachtia tlen okipanok Ezequías, José uan Sara? Tla tiyolmelajkej Jehová uelis techpaleuis ma tikixnamikikan ouijkayotl.

15. (1) ¿Ken uelis tikpiaskej “iyolsewilis Dios” ijkuak tikixnamikiskej ouijkayotl? (2) ¿Akin techpaleuia kuali ma timouikakan iuan Jehová?

¹⁵ ¿Ken uelis tikpiaskej “iyolsewilis Dios” ijkuak tikixnamikiskej ouijkayotl? Kuali ma timouikakan iuan Jehová. Uan Jesús techpaleuia kuali iuan ma timouikakan. Ye okitemakak iyolilis para techmakixtis itech tlajtlakoli. Techtlajtlachialtia tikmatiskej Jehová okitekauili ma kimiktikan Jesús. Ye kitekitiltia imikilis Jesús para techtlapojpoluis uan non techpaleuia kuali iuan ma timouikakan uan kuali ma tikpiakan totlalnamikilis (Juan 14:6; Sant. 4:8; 1 Ped. 3:21).

16. Xikijto ken techpaleuia “iyolsewilis Dios”.

¹⁶ ¿Ken techpaleuis “iyolsewilis Dios, non amaka weleti kajsikamati”? Biblia kijtoa: “Kimokuitlawis [kimaluis] nomoyolo iwa nomotlayejyekolis por Cristo Jesús” (Filip. 4:7). Ijkuak Biblia kijtoa “kimokuitlawis” noso kimaluis kijtosneki ijkuak miakej soldados okimaluiayaj se altepetl. Ijkon opanoaya altepetl Filipos. Akinmej ompa ochantiayaj kuali okochiayaj uan amo itlaj okinmomojtiaya porque okimatiayaj okimaluiayaj altepetl. Noijki ijkuak tikpiaj “iyolsewilis Dios”, tokuayejyekol uan toyolo kuali katej. Kuali tikmatij Jehová techmaluia uan kineki kuali ma tiyetokan (1 Ped. 5:10). Tikmatiskej nin tlamantli techpaleuis amo ma timotekipachokan nion ma timomojtikan.

17. ¿Tlen techpaleuis ma titlaneltokakan itech Jehová ijkuak peuas tlajyouilistli “satlawel temojti”?

¹⁷ Ayakmo miak poliui peuas tlajyouilistli “satlawel temojti non ayamaka ijkó okitak desde ijkuak omonexti n tlaltíkpaktli, iwa ayik oksepa ijkó tlamochiwas” (Mat. 24:21, 22). Amo tikmatij tlen techpanos, pero amo sapanoa ma timotekipachokan. Maski amo tikmatij tlen kichiuas Jehová, tikmatij ken iyelis. Yotimomachtijkej Jehová okinpaleui itekipanojkauan uan otikitakej nochipa kichiua tlen kijtoa maski san tlen panos. Ualeua kichiua seki tlamantli tlen amo otikchiayaj. Ijkuak techpaleuia, tikmachiliaj “iyolsewilis Dios, non amaka weleti kajsikamati”.