Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

‘Butaale bw’Efile Mukulu . . . mbutabukile binangu byooso

‘Butaale bw’Efile Mukulu . . . mbutabukile binangu byooso

“Butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso, abulama mashimba eenu.”​—BEENA-FIDIPE 4:7.

NGONO: 76, 141

1, 2. Nkinyi kibadi kifikile Mpoolo na Silase ku Fidipe? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo.)

BANDA kupwandikisha uno mwanda. Mubadi munkatshi’a bufuku. Ba misionere babidi, Mpoolo na Silase, babadi mu lukano lwi mufito ngofu mu kibundji kya Fidipe. Ta babadi na mushindo wa kutambuka nya, mwanda babadi bebapatshikye mikoolo mu mutshi, na babadi abapusha busungu pa mwanda wa nfimbo ibabadi bebakupile mu myongo. (Bikitshino 16:23, 24) Mu dyadya efuku, kisaka kya bantu kibadi kikwate Mpoolo na Silasa mu kisalwe. Kwakwa, babadi bebatwale ku tumiladi, babadi basane bilamba byabo na kwibakupila ngofu na fimbo ya byamo. (Bikitshino 16:16-22) Kuno nkukutwa kwa kululama kwi kashaa! Mpoolo badi mwina Looma, na bibadi abitungu’shi bamutshibile kimu na kululama. *

2 Pababadi mu lukano, Mpoolo babangile kunangushena myanda ibadi ikitshikye dyadya efuku na pabitale bantu bashale mu Fidipe. Kwilekeena na ma mbalo e bungi ababadi abende kwi Mpoolo, abo tababadi sunga na sinagoge mu kibundji kyabo nya. Anka, bena Yuuda babadi abalangwila pasha pa kibundji, pangi peepi na mwela. (Bikitshino 16:13, 14) Bibadi abikitshika bino pa mwanda wa’shi, mu kino kibundji tamubadi bena Yuuda balume bafikye ku ekumi, bungi bwa bantu babadi belombene kutula Sinagoge su? Mwanda bantu babadi bashale mu Fidipe babadi na kwitatula kwa’shi babadi na matalwa a kwikala bena Looma. (Bikitshino 16:21) Pangi ngi bwakinyi babadi abauku’shi bu bi Mpoolo na Silase mbena Yuuda, tambalombene kwikala na matalwa a kwikala bu bena Looma nya. Tatwi bashinkamishe mwanda oso kalolo nya, anka atuuku’shi, babadi bakitshine Mpoolo na Silase myanda na kukutwa kwa kululama abo nkwibela mu lukano.

3. Bwakinyi Mpoolo badi mukalakashwe nsaa ibabadi bamutume mu lukano, kadi badi na binangu kinyi?

3 Pangi Mpoolo badi muleshe mpa na mushindo ubadi ubangye mwanda ku Fidipe. Kunyima kwa myeshi ipela, Mpoolo bayiile kwishiya dya kalunga ka Aagee, mu eumbo dya Asie Mineure. Nsaa ibadi kwakwa, kikudi ki selele kibamwimikile bwa kuleka kwenda mu kulungula mukandu wibuwa mu bingi bibundji. Kikudi kiselele kibadi akimuludika ingi mbalo. (Bikitshino 16:6, 7) Mbalo kinyi? Mpoolo pabadi ku Trowase, bapetele kimonwa, mwamwa mu kimwanwa babamulungwile’shi: “Kidila mu Masedwane.” Yehowa badi mwibaleshe kalolo! Mpoolo bayiile ku Masedwana nka paapa. (Badika Bikitshino 16:8-10.) Byabya, nkinyi kibakitshikile kunyima kwa paapa? Kapindji kapeela kunyima kwa kufika ku Masedwane, abamwelele mu lukano! Bwakinyi Yehowa badi mutadile’shi uno mwanda ufikile Mpoolo? Mpoolo badi mulombene kukita mafuku bungi kinyi mu lukano? Sunga bibamwene ino myanda, badi nka mulame lukumino lwaye lwibukopo, na dingi badi nka na muloo. Mpoolo na Silase ababangile kwela “nteko na kuyimba ntumbo y’Efile Mukulu.” (Bikitshino 16:25) Butaale bw’Efile Mukulu bubadi butadishe binangu na mashimba abo.

4, 5. (a) Nshalelo eetu mulombene kwifwanena na a Mpoolo naminyi? (b) Mwanda wa Mpoolo ubadi ushintulukye mu mushindo wa kukaanya naminyi?

4 Todi mupushe namu bino bibadi bipushe Mpoolo su? Pangi bodi na nsaa ibodi mutekye Efile Mukulu bwa’shi akukwashe bodya kwata kitshibilo kampanda na bopushishe mushindo ubodi mupete buludiki bwa Kikudi kiselele. Anka, kunyima kwa paapa, bopetele nkalakashi sunga’shi nshalelo obe badi mushintulukye ngofu. (Mulungudi 9:11) Binobino, popwandjikisha pabitale wawa mwanda, okwete kwiyipusha bwakinyi Yehowa badi mulekyele bwa’shi ingi myanda ikitshikye. Nkinyi kilombene nkukwasha bodya kutungunuka na kunyingila, na kunyisha kukulupila mwi Yehowa n’eshimba dyobe dyoso? Twi balombene kupeta lwalulo ku myanda ibadi ifikile Mpoolo na Silase.

5 Nsaa ibabadi abayimbi kwi Mpoolo na Silase, kubabangile kukitshika myanda ibungi ya kukaanya. Kya kumpala, nsenga ibabangile kutshinkatshinka bi bukopo. Biibi bya ku lukano abyo nkwifungukila. Kya kabidi, myoshi yoso ibabadi banyine bena lukano ibapomokyele. Kunyima, Mpoolo bayimikile mulami a ku lukano bayile’shi akeyipee, ngi bwakinyi yawa mulami na kifuko kyaye kyoso babadi bakumine kubatshishibwa. Ku nakashika, bakata ba lukano babatumine ba mpulushi bwa’shi baposole Mpoolo na Silase mu lukano na kwibalungula bwabadya kukatuka mu kibundji mu butale. Pabaukile bakata ba kibundji’shi Mpoolo na Silase mbena Looma, babadi bashinguule’shi babakitshi kilubilo kikata, na dingi babadi bebashindjikile bwa kwibatusha kibundji. Anka, kumpala kwa kwibatusha, Mpoolo na Silase babadi bakite bukopo bwabo boso bwa kuladika Lidii, mukwabo mukashi badi mukatukye mu kubatshishibwa. Na dingi babadi bapete mushindo wa kwenda mu kunyingisha bangi bakwabo ba mu Fidipe. (Bikitshino 16:26-40) Ino myanda yoso ibadi ishintulukye lubilolubilo!

‘MBUTABUKILE BINANGU BYOOSO’

6. Mu uno mwisambo atukyebe kulonga myanda kinyi?

6 Ino myanda yoso ayitulongyesha kinyi? Ayitulongyesha’shi Yehowa mulombene kukita myanda ya kukaanya, ngi bwakinyi ta twi balombene kwinyongola nsaa yatufumankana na nkalakashi. Atuku’shi uno mwanda ubadi unyingishe Mpoolo ngofu ku bukwashi bwa myanda ibadi mufundile bakwetu ba mu Fidipe pabitale twinyongoshi na butaale bw’Efile Mukulu. Mu uno mwisambo, atukyebe kwisambila mayi a Mpoolo e mu Beena-Fidipe 4:6, 7. (Badika.) Kunyima, atukatalula ingi myanda ya kukaanya ya mu Bible ibabadi bakite kwi Yehowa. Ku nfudilo, atukesambila mushindo ulombene “butaale bw’Efile Mukulu” kwitukwasha bwa kunyingila nkalakashi na lukulupilo lwetu lwi bukopo mwi Yehowa.

7. Mpoolo badi mutushe dilongyesha kinyi nsaa ibadi mufundile bakwetu ba mu Fidipe mukanda, na bino abitulongyesha kinyi?

7 Bakwetu ba mu Fidipe pababadi ababadika mukanda ubabadi bebatumine kwi Mpoolo, abadi abanangushena ku kinyi? Pangi bebungi ba kwabadi abadi abatentekyesha myanda ibadi ifikile Mpoolo na Silase na mushindo wa kukaanya ubabadi bebakwashe kwi Yehowa. Mpoolo badi ebapa dilongyesha kinyi mu uno mukanda? Dilongyesha dibadi bino: Tanwikalanga mashimba kwiyilu. Ikalayi anwele nteko, kunyima anukapete “butaale bw’Efile Mukulu abo butabukile binangu byooso.” Ano mayi aapushisha kinyi? Mu angi ma Bible mbealuule’shi: “mbutabukile bilotwa byoso” sunga’shi: “mbukile kipaso kyoso kipwandjikile muntu kunangushena.” Byabya Mpoolo badi akula’shi “butaale bw’Efile Mukulu” mbukile myanda yoso yatudi balombene kwelela binangu. Myanda yatumono’shi ibukopo bwatudya kwiyipudisha, Yehowa mulombene kwiyipudisha. Na dingi mulombene kwitukitshina myanda ya kukaanya.​—Badika 2 Mpyeele 2:9.

8, 9. (a) Sunga mbibadi Mpoolo mukyengye bwa kukutwa kwa kululama mu Fidipe, mbipeta kinyi bibuwa bibadi bitukile ku ino myanda? (b) Bwakinyi bakwetu ba mu Fidipe abadi bakulupile mayi a Mpoolo?

8 Uno mukanda wa Mpoolo ubadi unyingishe bakwetu ba mu Fidipe nsaa ibabadi abanangushena ku myanda ibadi ibakitshine Yehowa mu bipwa ekumi bibashala. Sunga mbibadi Yehowa mutadile bwa’shi Mpoolo na Silase bakyengye na myanda ya kukutwa kululama, ino myanda ibadi ibape mushindo wa ‘kukalwila na kupalakasha mukandu wubuwa.’ (Beena-Fidipe 1:7) Bakata ba kibundji kya Fidipe tababadi balombene kubingabinga bakwetu ba mu kano kakongye kapya ka bena Kidishitu nya. Tababadi bakite bino pangi pa mwanda wa’shi Mpoolo bebalungwile’shi mwina Looma a butandwa, ngi bwakinyi bibadi bibofule bwa’shi Luka mulongi a Yesu apete mushindo wa kushala mu Fidipe kunyima kwa Mpoolo na Silase kukatuka. Kunyima Luka badi mulombene kukwasha bena Kidishitu bapya ba mu Fidipe.

9 Nsaa ibabadikile bakwetu ba mu Fidipe mukanda ubabadi bebafundile kwi Mpoolo, abadi bashinkamishe’shi myanda yadi mufunde tangituukile mu binangu byaye nya. Mpoolo badi mufumankane na nkalakashi ikile bukopo. Mpa na mu mafuku abadi mufundile bano bakwetu mukanda, badi mu lukano mu Looma. Sunga mbyabya, badi mwibaleshe’shi, e na “butaale bw’Efile Mukulu.”​—Beena-Fidipe 1:12-14; 4:7, 11, 22.

“TANWINYONGOLANGA PA MWANDA WA KINTU SUNGA NKIMUNE”

10, 11. Abitungu tukite kinyi nsaa yatudi na myanda ayitwinyongosha, na twi kukulupila kinyi?

10 Nkinyi ki bya kwitukwasha bwa kupela “kwinyongola pa mwanda wa kintu sunga nkimune” na kwikala na “butaale bw’Efile Mukulu”? Mayi a Mpoolo abadi mufundile bena Fidipe aalesha’shi, nsaa yatwikalakasha bwa mwanda ooso wawa, luteko ndwikale bwanga bukata. Byabya nsaa yoso yatudi na kinyongwa, abitungu tupyanyishe kinyongwa kyetu na nteko. (Badika 1 Mpyeele 5:6, 7.) Nsaa yotekye Yehowa, ikala mushinkamishe’shi, kwete nkupasukila. Ikala omutumbula bwa myabi yoso yadi mukwelele. Tolubanga’shi Yehowa mulombene “kukita bikile pa byaabya byaatutekye naa byaatupwandjikisha.”​—Beena-Efeso 3:20.

11 Nka bu Mpoolo na Silase, myanda yabadi balombene kukita kwi Yehowa bwa kwitukwasha ngilombene kwitukemesha. Wi kukutwa kwikala kilengyeleshi, anka wekala nka wawa mwanda watudi nao lukalo. (1 Beena-Kodinda 10:13) Bino tabipushisha’shi abitungu tushale pamune kushi kukita kintu na kutengyela bwa’shi Yehowa etupwile myanda yetu yoso nya. Abitungu tukite myanda ipushena na nteko yetu. (Beena-Looma 12:11) Abitungu bikitshino byetu bileshe’shi, myanda yatukitshi ayitukila mu mashimba eetu na atukitshi myanda yabadi balombene kwelela myabi kwi Yehowa. Tatulubanga musango su ngumune’shi, Yehowa mulombene kukita myanda ikile pa yatumutekye sunga yatukulupila bwa’shi etukitshine. Ingi misusa etukitshinaa myanda ya kukaanya. Byabya tubandeyi kutalula bileshesho abikanyingisha lukumino lwetu mu ngobesha ya Yehowa ya kwitukitshina myanda ya kukaanya.

BILESHESHO BYA MYANDA YA KUKAANYA IBABAKITSHINE KWI YEHOWA

12. (a) Nfumu Esekiya bakitshine kinyi nsaa ibabadi abakyebe kwibalwisha kwi Nfumu Senakeribe? (b) Mushindo ubabadi bapudishe uno mwanda kwi Yehowa awitulongyesha kinyi?

12 Mu Bible, atwimusangana bileshesho bibungi abilesha myanda ya kukaanya ibabadi bakite kwi Yehowa. Bu kileshesho, mu mafuku abadi Esekiya bu nfumu a bena Yuuda, Senakeribe, nfumu a bena Asirii, badi mwifunyishe Yuuda na kukwata bibundji byoso kukatusha penda Yeelusaleme. (2 Banfumu 18:1-3, 13) Kunyima, Senakeribe bafikile mu kulwisha Yeelusaleme. Nfumu Esekiya bakitshine kinyi? Kya kumpala, badi eele nteko kwi Yehowa bwa’shi amukwashe na dingi batekyele malango kwi Yeeshaya mutemuki a Yehowa. (2 Banfumu 19:5, 15-20) Kunyima, Esekiya balesheshe’shi e na binangu bibuwa pa kukumina kufuta bintu bya muulo bibabatekyele kwi nfumu Senakeribe. (2 Banfumu 18:14, 15) Akupu, Esekiya balumbulwile kibundji bwa’shi basalayi ba bena Asirii tabamonanga bya kushala mafuku ebungi. (2 Myanda 32:2-4) Uno mwanda ubadi ufudile naminyi? Yehowa batumine mwikeyilu aye nkwipaa basalayi ba Senakeribe 185 000 mu bufuku bumune. Anka Esekiya tabadi mukulupile’shi bino mbilombene kukitshika nya!​—2 Banfumu 19:35.

Ndilongyesha kinyi dyatupetela ku mwanda ubafwidile Yoosefe?​—Kibangilo 41:42 (Tala kikoso kya 13)

13. (a) Ndilongyesha kinyi dyatupetela ku myanda ibadi ifikile Yoosefe? (b) Mmwanda kinyi wa kukaanya ubadi ukitshikile Sara?

13 Banda kutala uno mwanda ubadi ukitshikile Yoosefe pabadi nsongwalume. Yoosefe pabadi mushale mu nshibo ya lukano mu Ejiipitu, tabadi anangushena’shi e bya kwikala kindonda kya nfumu a mu Ejiipitu nya. Na dingi tabadi mukulupile’shi Yehowa mulombene kufuba naye bwa kupasha kifuko kyabo. (Kibangilo 40:15; 41:39-43; 50:20) Kushi mpaka, myanda ibakitshine Yehowa ibadi itabukile myanda yoso ibabadi abakulupila kwi Yoosefe. Ela dingi binangu ku mwanda wa Sara nkambwa a Yoosefe. Sara bu bitabadi mununu, tabadi mulombene kukulupila’shi Yehowa amupa mushindo wa kutanda mwana nya, kukatusha mwana ababadi batande kwi mpika aaye mukashi. Kutandjikwa kwa Isaake kubadi mwanda utabukile myanda yoso ibabadi abanangushena kwi Sara.​—Kibangilo 21:1-3, 6, 7.

14. Ndukulupilo kinyi lwatudi balombene kwikala nalo mwi Yehowa?

14 Tatukulupila’shi Yehowa etukitshina bilengyeleshi bwa kukatusha myanda yetu yoso kumpala kwa’twe kutwela mu nsenga ipya nya. Na tatumutekye bwa’shi etukitshine bilengyeleshi mu muwa wetu nya. Anka atuuku kalolo’shi Yehowa badi mukwashe bafubi baye basha lulamato ba mu mafuku a kala mu mushindo wa kukaanya. Na dingi nta mushintulukye nya. (Badika Yeeshaya 43:10-13.) Bino abinyingisha lukumino lwetu mwadi. Twi kwikala bashinkamishe’shi aketupa bukome bwatudi nabo lukalo bwatudya kukita kikyebe ky’eshimba dyaye. (2 Beena-Kodinda 4:7-9) Kileshesho kya Esekiya, Yoosefe, na Sara akitulongyesha kinyi? Akitulongyesha’shi, su tubashala na lulamato kwi Yehowa, aketukwasha mpa na mu nsaa yatudi na myanda ikile bukopo.

Su tubashala na lulamato kwi Yehowa, aketukwasha mpa na mu nsaa yatudi na myanda ikile bukopo

15. Nkinyi kilombeene kwitukwasha bwa kupeta “butaale bw’Efile Mukulu” sunga patudi na myanda ibukopo, na bino bi kukitshika naminyi?

15 Twi kwikala na “butaale bw’Efile Mukulu” mpa na mu nsaa yatudi na myanda ibukopo naminyi? Abitungu tulame kipwano kyetu na Yehowa kinyingye. Twi kwikala mu kino kipwano nka ku bukwashi bwa mulambu wa nkuulo wa Yesu Kidishitu. Nkuulo nyi ngumune wa ku midimo ya kukaanya ya Yehowa. Ku bukwashi bwa nkuulo, mmulombeene kwitufwila lusa ku milwisho yetu, na twi balombeene kupeta kondo k’eshimba ke selele na kwifubwila pepi naaye.​—Yowano 14:6; Shaake 4:8; 1 Mpyeele 3:21.

ABULAMA MASHIMBA NA BINANGU BYEETU

16. Nkinyi akikitshika nsaa yatudi na “butaale bw’Efile Mukulu”? Tusha kileshesho.

16 Nkinyi akikitshika nsaa yatupete “butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso”? Bible amba’shi, “abulama” mashimba na binangu byetu. (Beena-Fidipe 4:7) Mu ludimi lwabadi baate kishima “kulama” nkituukile mu ngakwilo a basalayi pabitale kisaka kya basalayi ki ku mudimo wa kulama lupata. Bantu abadi bashaale mu lupata lwa Fidipe abadi abebalama kwi kyakya kisaka. Abaadi balombeene kulala kushii moo, mwanda abauku’shi lupata ndulamibwe. Mu kipaso kimune, patudi na “Butaale bw’Efile Mukulu,” tatubasuka kintu nya, mwanda mashimba na binangu byetu abikala mu butaale. Atuuku’shi Yehowa kwete kwitupasukila na akumina’shi tobeshe nshalelo etu. (1 Mpyeele 5:10) Na abwitulama bwashi tatukambilwanga na kenyongoshi sunga kubofula.

17. Nkinyi akiketukwasha bwa kukulupila mwi Yehowa mu nsaa ya mpombo ikata?

17 Mu kapindji kapeela, mpombo ikata ayifwila bantu boso. (Mateo 24:21, 22) Tatuuku akiketufwila nya. Anka tatukumina kwikalakasha ngofu bwa abikala yaaya nsaa. Sunga byekala’shi t’atuuku byoso abikakitshi Yehowa, atuuku Efile Mukulu eetu. Atuuku bibadi mukitshine bafubi baaye basha lulamato ba mu mafuku a kala. Tubamono’shi, sunga kwekala kintu ki naminyi, Yehowa akakitshi bya’shi mpàngo yaaye ilombane. Na akebikitshi mu mushindo watushatuuku! Byabya, nsaa yoso yabetukitshina myanda kwi Yehowa, tukwete kupeta “butaale bw’Efile Mukulu, abo butabukile binangu byooso.”

^ par. 1 Abimweneka’shi, Salase namu badi naye mwina Looma.—Bikitshino 16:37.