Twende kovidio oini

Twende komurya

EHUNGI OHUNGA NEHUPO

Okukara nonḓaro orure kehi youzeu ku eta ozondaya ozengi

Okukara nonḓaro orure kehi youzeu ku eta ozondaya ozengi

OMUPORISE womovineya (KGB) * we ndji kandaiza na tja: “Oove omurumendu omuvi. Ove wa isa omukazendu woye otjingundi nokakazona koye. Ouṋe ngu me ve tjevere nokuvepa ovikurya? Isa ongamburiro yoye u yende konganda!” Ami mbe mu zira ne tja: “Kako, ami hiya isa eṱunḓu randje. Oove ngu we ndji kambura! Nu hapo we ndji kamburire tjike?” Omuporise wa zira na tja: “Kape nouvi ounene kombanda yokurira Omuhongonone.”

Ehungi ndo ra kayendisiwa motjovakamburwa mombura 1959 motjihuro tjaIrkutsk moRussia. Ndji yandjereye kutja mbi mu serekarere kutja ongwaye ami nomukazendu wandje, Maria tji twe riyandjera ‘okuhihamisirwa ousemba’ nokutja twa serwa vi ondaya mena rouṱakame wetu.—1 Petr. 3:13, 14.

Ami mba kwaterwa moUkraine mombura 1933 mokarongo kena Zolotniki. Mombura 1937 omuangu wamama nomurumendu we ve yekuturyangera okuza koFrance nave twesa nomambo nga Government na Deliverance, nga pitisiwa i o-Watch Tower Society. Tate tja za nokulesa omambo ngo, ongamburiro ye mu Mukuru ya hara omasa rukwao. Ouhumandu, mombura ndji 1939 eye wa verere tjinene, posi yokutja ngunda e hiya ṱa eye wa raera mama na tja: “Imbwi ouatjiri. Honga movanatje vetu.”

SIBERIA​—ORUVEZE ORUPE RWOMAZUVARISIRO

Mu April 1951, ouhonapare wa uta okuhinda Ovahongonone vaJehova mouhuura okuza komahi nge wa kehi yoUSSR wokoutokero okuvetwara koSiberia. Ami na mama nomuangu wandje Grigory, twa rambwa nokuhina okuyandjerwa okukotoka rukwao koUkraine. Kombunda yokukara mouyenda womahina wozokilometa 6 000 twa kavaza motjihuro tjaTulun moSiberia. Ovivike vivari kombunda yanao erumbi randje Bogdan wa vaza mokamba ndja ri popezu notjihuro tjaAngarsk. Eye wa perwe omberero yozombura 25 zoviungura ovizeu.

Ami na mama na Grigory aatu zuvarisa momaturiro ongondoroka na Tulun, posi yokutja aatu hepa okuzuvarisa nounongo. Otjotjihorera, aatu pura kutja, “Pe nomundu ngu ma vanga okurandisa ongombe?” Indu tji twa hakaene ku nomundu ngu ma randisa ongombe, eṱe aatu mu raere ohunga nomuano omuhimise ongombe mu ya ungurwa. Nu tjimanga, aatu hungire kuna ye ohunga nOmuute. Moruveze ndwo, ongoramambo ya tjanga ohunga nOvahongonone vaJehova kutja ve pura ohunga nozongombe ngunda amave paha ozonḓu! Nu eṱe twa muna ovandu mba ri otjozonḓu! Nu ya ri otjiṋa otjiwa okukonḓonona Omatjangwa kuna imba overisusuparise nu mbaave tu yakura nawa momaturiro mu mu hazuvarisiwa aruhe ngo. Ndinondi moTulun mu nombongo yovazuvarise 100.

ONGAMBURIRO YAMARIA YA RORWA VI?

Omukazendu wandje Maria we rihonga ouatjiri moUkraine moruveze rwOvita vyOuye Ovitjavari. Tja ri nozombura 18, omuporise womovineya (KGB) wa uta okumutjita ouhahu nu ee mu roro kutja ma tjite oruvakiro kuna ye, posi yokutja eye wa nakaura ozongondjero ze. Eyuva rimwe tja kotoka konganda, wa vaza omurumendu a rara kombete ye. Maria wa tupuka. Omuporise ngwi wa pindikire tjinene ne mu tirisa kutja me mu patere motjovakamburwa mena rokutja Omuhongonone waJehova, nu mombura ndji 1952, Maria wa paterwa motjovakamburwa nu wa pewa omberero yozombura 10. Eye ee rimunu otjaJosef ngwa ri motjovakamburwa mena rokuṱakama ku Jehova. (Gen. 39:12, 20) Omuhinge ngwa hinga Maria okuza kotjombanguriro okuyenda kotjovakamburwa wa tja ku ye: “O tira. Ovandu ovengi ve yenda kotjovakamburwa posiya ve kotoka nokuhina okupandjara onḓengu yawo youndu.” Omambo ngo ye mu yanḓiparisa.

Okuza kombura ndji 1952 nga 1956, Maria wa pewa oviungura vyokuungura mokamba yoviungura ovizeu popezu notjihuro tjaGorkiy (ndino tji tji isanewa Nizhniy Novgorod) moRussia. Eye wa pewa oviungura vyokunana omiti okuza mehi nu moruveze ndo kwa ri omakende wombepera. Ouveruke we wa ri moumba, posi yokutja mombura ndji 1956 wa kuturwa nu a i koTulun.

KOKURE TJINENE NOMUKAZENDU NOVANATJE VANDJE

Omukambure omukwetu ngwa ri moTulun tje ndji raera kutja maku ya omukazendu omukambure umwe, ami mba ronda kokanyeti kandje okuyenda koruveze ku ku ronderwa ozombesi okukahakaena kuna ye nokukemuvatera nomitwaro. Indu tji mba hakaena kuna Maria, eye wa uta okundjitjatera okuza koruveze ndo. Aa pe hepa ozongondjero okutjita kutja me ndji suvere, posi yokutja mba toṋa. Twa kupasana mombura ndji 1957. Mombura ndja kongorera ko, omuatje wetu omukazona Irina otja kwatwa, posi yokutja ondjoroka yokukara puna ye ya kondwa ousupi. Mombura ndji 1959, ami mba kamburwa motjimbe tjokutja ee pirinda omambo nge tjama nOmbeibela. Ami mba kara ombura ohinga momatuwo wovakamburwa mu u ha yenene okuryangerwa. Kutja mbi kare nohange momuinyo oruveze ndo, aruhe ee kumbu nokuimbura omaimburiro wOuhona nokuripura kutja me kazuvarisa vi tji mba piti.

Tji mba ri mokamba yoviungura ovizeu, mo-1962

Ngunda ambi ri motjovakamburwa kehi yomakonḓononeno, omukonḓonone we ndji rokohera na tja: “Mokamanga matu isamo Ovahongonone vaJehova mehi ndi!” Ami mba zira ne tja: “Jesus wa tja ombuze ombwa yOuhona MAI zuvarisiwa moviwaṋa avihe, nu kape nomundu ngu me i tjaere.” Okuzambo, omukonḓonone wa rundurura omuano we wokukonḓonona na utu okundjipopa kutja mbi ise ongamburiro yandje otja tji mba tamuna pomautiro. Nu tja muna kutja omatirisiro nomapopero we kaye ungurire, otji mba pewa omberero yozombura 7 zoviungura ovizeu mokamba yopopezu notjihuro tjaSaransk. Ngunda ambi ri mondjira okuyenda kokamba ndji, mba zuva kutja omuatje wetu outjavari omukazona Olga, wa pandukwa. Nangarire kutja omukazendu wandje novanatje vetu va ri kokure tjinene, ami ee yanḓiparisiwa i okutjiwa kutja ami na Maria twa ṱakama mu Jehova.

Maria and our daughters, Olga and Irina, in 1965

Maria ee ya koSaransk okuyekundjitara otjikando tjimwe mombura, nandarire kutja ouyenda okuza koTulun nokuyaruka aau kambura omayuva 12 momahina. Ombura aihe eye ee ndji etere ozombutje ozombe. Movipanḓe vyozombutje aa mu tuwa oumbo oupe mbwi The Watchtower. Ombura imwe Maria tje yekundjitara ya ri otjiṋa tjapeke tjinene ku ami, orondu eye wa eterera ounatje wetu oukazona auyevari. Ripura uriri kutja otjiṋa hi tje ndji ṱuna vi, okuvemuna nokukara puna wo!

OTUVEZE OTUPE NOMAUZEU OMAPE

Mombura ndji 1966, ami mba pitisiwa mokamba yoviungura ovizeu, neṱe vane twa tjindira kotjihuro tjaArmavir, popezu noBlack Sea. Ngunda atu ri ngo, ovanatje vetu ovazandu ooYaroslav na Pavel va kwatwa.

Kape kapitire oruveze orure nu ovaporise vomovineya (KGB) va uta okupurukutira mondjuwo yetu kotjomasa, amave paha omambo ngu maye tjama nOmbeibela. Owo va paha apehe, nandarire movikurya vyozongombe. Otjikando tjimwe ovaporise ngunda amave paha, owo aave rukuturisiwa i oupyu nu ozombanda zawo za ri noruuma. Maria ee ve ṱire ondjenda, orondu owo aave raisa onḓuviro uriri komaronga ngu va pewa. Eye we ve tiririra oorosa neve etere otjikombo tjozombanda notjiyaha tjomeva nozohanduka. Kombunda omuhona wovaporise womovineya (KGB) tje ya, ovaporise ve mu raera ohunga nomuano omuwa mu va tjindwa. Indu tjaave piti, omuhona wa meṱameṱa ne tu yerere eke. Eṱe twa ri nondjoroka okumuna ouwa mbu za mokukondja okutaara poo ‘okuura ouvi amo tjiti ouwa.’—Rom. 12:21.

Nangarire kutja aatu purukutirwa mozondjuwo kotjomasa, eṱe twa kayenda komurungu okuzuvarisa moArmavir. Wina twa vatera okuyanḓiparisa okambumba okaṱiṱi kovazuvarise motjihuro tjaKurganinsk tji tja ri popezu. Tjiri ku ndji pa ondjoroka onene okutjiwa kutja ndino mu nozombongo 6 moArmavir na 4 moKurganinsk.

Momakayendero wozombura pa ri noruveze tji twa ngundiparere mongamburiro. Posi yokutja tu nondjoroka kutja Jehova wa ungurisa ovakarere ve ovaṱakame okuturonga nokuyanḓiparisa ongamburiro yetu. (Eps. 130:3) Nu wina yari omarorero omanene kweṱe okukarera Jehova pu novaporise womovineya (KGB) mba hita mozombongo movineya ngunda atu hina okutjiwa. Owo aave munika otjovandu mba ri nonḓero nu aave ungura otjiungura tjokuzuvarisa oukukutu. Tjiva nangarire va ri novihako vyokombanda motjira tjaJehova. Posi yokutja oruveze tjaa ru kayenda twa uta okumuna kutja va ri ovangendu.

Mombura ndji 1978, indu Maria tja ri nozombura 45, eye wa rira otjingundi rukwao. Nu mena rokutja wa ri nomutjise womutima, ozonganga aaze tira kutja ngaa ṱu nu otjaa ve kondjo okumupopa kutja me riiparekise. Maria wa panḓa. Nu ozonganga tjiva aaze mu kongorere noenda koṋa akuhe kaai monasareta, okukondja okumuenda kutja ma panduke komurungu woruveze. Otjomuano wokutjevera okanatje ke, Maria wa tupuka na piti monasareta.

Ovaporise vomovineya (KGB) ve tu rakiza kutja tu pite motjihuro. Eṱe twa tjindira kokarongo ku ke ri popezu notjihuro tjaTallinn moEstonia, oruveze ndwo tji tja ri kehi yoUSSR. Tji twa ri moTallinn, kape tjitirwe otja ozonganga pu za kwizika, nungwari Maria wa panduka omuatje omuzandu omuveruke wena Vitaly.

Kombunda twa tjinda okuza koEstonia okuyenda komaturiro waNezlobnaya komamuho waRussia. Aatu zuvarisa nongengezero movirongo vyopopezu mbyaavi varurwa i ovandu ovengi okuza mehi arihe. Owo aave ya mwi mena rouvere, posi yokutja tjiva va yaruka nomaundjiro womuinyo waaruhe!

OKUKURISA OVANATJE VETU KUTJA VE SUVERE JEHOVA

Eṱe aatu kondjo okuhonga ovanatje vetu okusuvera Jehova nokukara nonḓero yokumukarera. Eṱe aruhe aatu ṋanga ovakambure ovakwetu mba ri notjihorera otjiwa kovanatje vetu. Umwe ngwee tu ryangere aruhe wa ri erumbi randje Grigory, ngwaa karere otja omutarere ngu varura ozombongo okuza mombura ndji 1970 nga 1995. Eṱunḓu arihe aari tjaterwa eye tje yekutuvarura, orondu wa ri omundu womiṱuka nu wongaro ombwa. Tji tu novayenda, eṱe aruhe aatu nyanda omahore okuza mOmbeibela nu momuano mbwi ovanatje vetu va uta okusuvera omahungi wOmbeibela.

Ovanatje vandje ovazandu novakazendu vawo.

Okuza komamuho nga komanene, oruteto rokongotwe: Yaroslav, Pavel, Jr., Vitaly

Oruteto rokomurungu: Alyona, Raya, Svetlana

Mombura ndji 1987, omuatje wetu omuzandu wena Yaroslav wa tjindira kotjihuro Riga moLatvia, maa yenene okuzuvarisa nawa. Indu tja panḓa okukara norupa movita, eye wa pewa omberero yombura nohinga nu wa ryangisiwa mozondeko 9 pekepeke. Mbi mbe mu raera ohunga nehupo randje motjovakamburwa vye mu vatera okutjinda ouzeu. Kombunda, eye wa kakarera otjomukandjira. Mombura ndji 1990, omuatje wetu omuzandu wena Pavel, tja ri nozombura 19 aa vanga okuyenda koSakhalin, okakoverwahi ku keri kokunene kwaJapan okukarira omukandjira ngo. Rutenga, kaatu vanga kutja ma yende. Mokakoverwahi nga mwa ri novazuvarise 20 uriri, nu eṱe aatu kara oure wozokilometa ape 9 000 kokure nokakoverwahi nga. Nungwari kombunda twe mu yandjera, nu tjiri ya ri ondando ombwa. Ovandu ngo va yakura ombuze yOuhona nawa. Nu kombunda yozombura ozonḓiṱi uriri mwa ri ozombongo 8. Pavel wa karera otjomukandjira moSakhalin nga mombura ndji 1995. Oruveze ndwo omuatje wetu omuṱiṱi wena Vitaly, ongwa serwe ponganda. Okuza kouṱiṱi we, eye wa suverere okulesa Ombeibela. Tja ri nozombura 14, wa rira omukandjira, nami wina mba ungura puna ye oure wozombura mbari. Ya ri oruveze oruwa tjinene. Vitaly tja ri nozombura 19, eye wa ya okukakarera otjomukandjira wapeke.

Mombura ndji 1952, omuporise vomovineya (KGB) wa tja ku Maria: “Isa ongamburiro yoye poo mo kara ozombura omurongo motjovakamburwa. Tji mo kapita motjovakamburwa tjandje wa kurupa nu mo kasewa erike.” Posi yokutja kape karere nao. Eṱe twa muna orusuvero rwaMukuru wetu omuṱakame Jehova, rwovanatje vetu na imba mbu twa vatera kutja ve mune ouatjiri. Ami na Maria twa ri nondjoroka okuvarura otuveze ovanatje vetu kaave zuvarisire. Eṱe twa muna ondangi ya imba mba vaterwa i ovanatje vetu okurihonga ohunga na Jehova.

OKUHEPA KOUWA WAJEHOVA

Mombura ndji 1991, oviungura vyOvahongonone vaJehova vya yakurwa kotjiveta. Ondyero ndjo ya yandja omasa omape kotjiungura tjokuzuvarisa. Ombongo yetu wina ya randa ombesi kokutja tu yenene okukavarura ovirongo vyopopezu onavyeka aihe.

Pu nomukazendu wandje mo-2011

Ami mbi nondjoroka kutja Yaroslav nomukazendu we Alyona, na Pavel nomukazendu we Raya, ve karera poBetel ngunda Vitaly nomukazendu we Svetlana, ave karera motjiungura tjokuvarura ozombongo. Omuatje wetu omukazona ingwi otjiveri wena Irina neṱunḓu re, ve kara mEhi rOvandoitji. Omurumendu we Vladimir, novanatje vawo ovazandu vetatu ve karera otjovanene vombongo. Omuatje wetu omukazona wena Olga u kara moEstonia nu aruhe u ndji tonena ongoze. Ouhumandu omukazendu wandje Maria wa ṱa mombura ndji 2014. Mbi undja nonḓero okukahakaena kuna ye rukwao mombendukiro! Nai mbi kara motjihuro tjaBelgorod, nu ovakambure ovakwetu mwi ve ndji yanḓiparisa tjinene.

Mozombura azehe nḓu mba ungurira Jehova mbe rihonga kutja okuṱakama kaupupu, posi yokutja ohange yomomuinyo Jehova ndje yandja tjiri otjihuze tjonḓengu ndja kapita avihe. Ozondaya ami na Maria nḓu twa muna mokupanḓera po tjiri za ri ozohimise momuano mu mbi hina ee undjire ko. Komurungu womawiro woUSSR mombura ndji 1991, pa ri ovazuvarise wokombanda 40 000. Kundino, tu novazuvarise wokombanda 400 000 momahi rukuru nga ri kehi yomananeno woSoviet Union! Ami nai mbi nozombura 83 nu mbi karera otjomunene wombongo. Ombatero ami ndji mba muna okuza ku Jehova ye ndji yanḓiparisa kutja mbi tjinde ouzeu. Jehova tjiri we ndji sera ondaya onene.—Eps. 13:5, 6.

^ par. 4 O-KGB omasusuparisiro waRussia nge kuramena po omambo nga Soviet State Security Committee.