Skip to content

Skip to table of contents

ESPERIÉNSIA

Tahan terus lori bensaun oioin

Tahan terus lori bensaun oioin

POLÍSIA KGB ida hakilar: “Ó aman neʼebé laran-aat tebes. Ó soe hela ó-nia feen neʼebé isin-rua ho ó-nia oan-feto, sé mak sei fó-han no tau matan ba sira? Nega deʼit ó-nia fiar hodi fila ba uma!” Haʼu hatán: “Lae, laʼós haʼu mak soe haʼu-nia família. Ita mak kaer haʼu! Ho razaun saida?” Polísia neʼe dehan fali: “Sai nuʼudar Testemuña ida mak sala boot liu fali kriminozu.” *

Neʼe akontese iha 1959, iha komarka ida iha sidade Irkutsk, rai-Rúsia. Haʼu hakarak konta uluk tanbasá mak haʼu ho haʼu-nia feen Maria prontu atu hetan “terus tanba buat neʼebé loos” no bensaun saida mak ami simu tanba hatudu nafatin laran-metin.—1 Pedro 3:13, 14.

Haʼu moris iha 1933 iha rai-Ukránia, iha knua ida naran Zolotniki. Iha tinan 1937 haʼu-nia tian ho ninia laʼen mai husi rai-Fransa atu vizita ami. Sira Testemuña ba Jeová no sira lori livru Government no Deliverance husi Watch Tower Society hodi fó ba ami. Livru sira-neʼe book haʼu-nia apá atu fiar fali ba Maromak. Maibé triste tanba iha 1937 nia sai moras todan. Antes nia mate, nia hatete ba amá: “Neʼe mak lia-loos. Hanorin lia-loos neʼe ba labarik sira.”

HAKLAKEN FATIN FOUN IHA RAI-SIBÉRIA

Iha Abríl 1951, governu fó kastigu ba Testemuña sira hodi lori sira husi Uniaun Soviétika parte oeste bá iha Sibéria. Sira lori haʼu, haʼu-nia amá, no alin-mane Grigory sai husi Ukránia Oeste. Sira lori ami ho komboiu ba kilómetru 6.000 liu atu bá sidade Tulun iha Sibéria. Liutiha semana rua, sira mós lori haʼu-nia maun Bogdan bá komarka ida iha sidade Angarsk. Sira kastigu nia ba tinan 25 atu serbisu todan iha neʼebá.

Haʼu-nia amá ho Grigory no haʼu haklaken ba ema sira neʼebé hela iha Tulun, maibé ami tenke uza matenek atu haklaken. Porezemplu, ami husu deʼit ba ema, “Iha fatin neʼe iha ema faʼan karau ka lae?” Se ami hetan ema neʼebé faʼan karau, ami sei koʼalia ba ema neʼe katak karau mak animál neʼebé úniku tebes. Lakleur, ami koʼalia fali kona-ba Kriadór. Iha tempu neʼebá, jornál ida hatete katak Testemuña sira husu kona-ba karau maibé tuir loloos sira buka bibi-malae! Ami hetan duni bibi-malae barak! Iha oportunidade atu estuda Bíblia ho ema haraik-an no laran-diʼak iha fatin neʼebé seidauk haklaken mak buat neʼebé furak duni. Ohin loron, iha kongregasaun ida ho haklaken-naʼin 100 liu iha Tulun.

MARIA NIA FIAR HETAN KOKO

Haʼu-nia feen Maria aprende lia-loos iha Ukránia, iha tempu Funu Mundiál Segundu. Bainhira nia tinan 18, polísia KGB ida sempre intenta nia atu halo relasaun seksuál, maibé nia la husik polísia halo nuneʼe ba nia. Loron ida Maria fila ba uma no nia haree polísia neʼe latan hela iha ninia kama. Maria halai kedas. Polísia neʼe hirus tebes no ameasa atu hatama Maria ba komarka ho razaun katak nia mak Testemuña ida. Iha 1952 Maria simu duni kastigu ba tinan sanulu iha komarka. Nia sente ninia situasaun hanesan ho José tanba ema hatama nia ba komarka tan deʼit hatudu laran-metin ba Maromak. (Gênesis [Kejadian] 39:12, 20) Xofér neʼebé lori Maria husi tribunál ba komarka hatete ba nia: “Keta taʼuk. Ema barak neʼebé tama komarka toʼo ikus sai husi komarka maibé laran-metin nafatin.” Liafuan sira-neʼe fó laran-manas tebes ba Maria.

Husi 1952 toʼo 1956, Maria simu kastigu hodi serbisu todan iha komarka besik sidade Gorkiy (agora naran Nizhniy Novgorod) iha Rúsia. Ninia kastigu mak, maski iha tempu malirin tebes mós, nia tenke keʼe ai-hun sira. Ninia saúde komesa sai aat, maibé iha 1956 nia livre husi komarka hodi fila ba sidade Tulun.

DOOK HUSI HAʼU-NIA FEEN HO OAN SIRA

Bainhira irmaun ida husi Tulun hatete ba haʼu katak iha irmán ida atu mai, haʼu saʼe bisikleta ba terminál bís atu simu irmán neʼe no ajuda foti ninia mala. Bainhira haʼu hasoru Maria, haʼu-nia laran monu kedas ba nia. Haʼu hakaʼas an tebes atu halo nia laran monu mai haʼu, no ikusmai haʼu hetan duni susesu. Ami kaben iha 1957 no tinan ida liutiha, ami-nia oan-feto Irina mós moris mai. Maibé triste tanba haʼu la konsege gasta tempu barak hamutuk ho nia. Iha 1959 ema kaer haʼu tanba hetan haʼu print livru sira kona-ba Bíblia. Ba fulan neen haʼu tenke hela iha kadeia ida neʼebé haketak husi ema seluk. Iha tempu neʼebá, haʼu halo beibeik orasaun, kanta knananuk hahiʼi nian, no hanoin beibeik kona-ba oinsá atu haklaken bainhira haʼu sai husi komarka neʼe. Halo nuneʼe ajuda haʼu atu sente hakmatek iha laran.

Tempu iha komarka, 1962

Iha tempu neʼebé ema halo interrogasaun ba haʼu iha komarka, ema neʼebé husu haʼu hakilar, “Lakleur tan ami sei halakon imi hanesan ami halakon laho!” Haʼu hatán, “Jesus hatete katak liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun sei habelar ba nasaun hotu, no la iha ema ida mak bele hanetik.” Tuirmai ema neʼe uza fali dalan seluk atu book haʼu hodi nega haʼu-nia fiar, neʼe mak buat neʼebé haʼu konta iha leten. Maibé tanba sira la konsege troka haʼu-nia hanoin, sira fó kastigu tinan hitu ba haʼu atu serbisu todan iha komarka neʼebé besik sidade Saransk. Iha dalan atu bá komarka neʼe, haʼu rona katak ami-nia oan-feto segundu Olga mós foin moris. Maski haʼu dook husi haʼu-nia família, maibé hodi hatene katak haʼu ho Maria hatudu laran-metin ba Jeová halo haʼu sente kmaan.

Maria ho ami-nia oan-feto, Olga no Irina, iha 1965

Tinan ida dala ida Maria bá vizita haʼu iha Saransk maski presiza saʼe komboiu ba loron 12 atu fila bá-mai. Tinan-tinan nia lori sapatu botas foun ida ba haʼu. Nia mós subar Livru Haklaken foun iha sapatu nia laran. Loron ida Maria bá vizita haʼu, nia mós lori ami-nia oan-feto naʼin-rua no vizita neʼe espesiál tebes ba haʼu. Hanoin toʼok haʼu sente oinsá bainhira haʼu bele hamutuk ho sira!

FATIN FOUN NO SUSAR FOUN

Iha 1966 haʼu sai husi komarka no ami muda ba sidade Armavir besik iha Tasi Metan. Ami-nia oan-mane Yaroslav no Pavel moris iha neʼebá.

Lakleur deʼit polísia KGB sira mai ravista fali ami-nia uma atu buka livru sira kona-ba Bíblia. Sira buka iha fatin hotu-hotu, toʼo karau nia hahán sira. Iha loron ida, sira mai ho kosar suli tanba rai-manas. Rai-rahun taka metin sira-nia farda. Maria hanoin tebes sira tanba sira mai tuir deʼit orden. Maria fui sumu ba sira atu hemu no fó eskova roupa nian ba sira atu hamoos sira-nia roupa. Nia mós lori bee basia ida ho toalla hodi sira bele uza. Bainhira komandante KGB toʼo mai, polísia sira konta ba nia kona-ba hahalok diʼak neʼebé ami hatudu ba sira. Iha tempu sira atu bá, komandante neʼe hatudu oin-midar no foti liman ba ami. Ami kontente tebes hodi haree katak liuhusi hahalok diʼak bele manán duni buat aat.—Roma 12:21.

Maski polísia ravista beibeik, ami kontinua haklaken iha Armavir. Ami mós fó ajuda ba grupu kiʼik ida besik sidade Kurganinsk. Haʼu haksolok tebes hodi hatene katak, ohin loron iha kongregasaun neen iha Armavir no haat iha Kurganinsk.

Nuʼudar tempu liu daudauk, dala ruma ami mós sente fraku iha dalan espirituál nian. Maibé ami agradese tebes ba Jeová tanba nia uza irmaun sira neʼebé laran-metin hodi korrije no hametin fali ami. (Salmo [Mazmur] 130:3) Ami mós hasoru koko neʼebé boot tebes tanba ami la hatene katak iha ema balu husi KGB subar an hodi serbí hamutuk ho ami iha kongregasaun. Sira finje sai badinas no nunka falta haklaken. Balu tan simu knaar iha ita-nia organizasaun. Maibé ikusmai ami hatene sira-nia identidade.

Iha 1978, Maria sai isin-rua tan ho idade 45. Maibé tanba nia iha moras fuan, doutór hakarak nia atu halo abortu tanba taʼuk nia sei mate. Maria la halo tuir sira. Tan neʼe, doutór balu iha ospitál lori seringa tuituir atu sona nia hodi halo ninia bebé moris sedu. Maibé Maria halai husi ospitál tanba hakarak proteje ninia oan.

Polísia husi KGB haruka ami sai husi sidade neʼe. Tan neʼe ami muda ba knua ida besik sidade Tallinn iha Estónia, neʼebé Uniaun Soviétika mak ukun iha tempu neʼebá. Iha Tallinn, Maria tuur-ahi oan-mane ida, naran Vitaly, ho saúde neʼebé diʼak, la hanesan ho buat neʼebé doutór sira hatete uluk.

Tuirmai, ami muda fali husi Estónia ba Nezlobnaya, iha Rúsia parte súl. Ami haklaken ho kuidadu iha sidade turizmu sira neʼebé besik ami-nia fatin. Ema husi fatin oioin mai vizita sidade sira-neʼe. Sira bá neʼebá atu buka tratamentu, maibé balu fila ho esperansa atu moris ba nafatin!

HABOOT AMI-NIA OAN ATU HADOMI JEOVÁ

Ami koko haburas domin ba Jeová iha oan sira-nia laran no book sira atu serbí nia. Ami konvida beibeik irmaun sira neʼebé hatudu ezemplu diʼak ba ami-nia oan, hanesan haʼu-nia alin Grigory neʼebé halaʼo knaar atu vizita kongregasaun sira husi 1970 toʼo 1995. Ami-nia família gosta tebes bainhira Grigory vizita ami tanba nia mak ema neʼebé kontente no mós komikdór. Bainhira bainaka mai, baibain ami halimar game balu kona-ba Bíblia, tan neʼe ami-nia oan sira ikusmai gosta tebes kona-ba istória husi Bíblia.

Ami-nia oan-mane sira.

Husi karuk ba loos: Yaroslav, Pavel, Vitaly

Sira-nia feen: Alyona, Raya, Svetlana

Iha 1987, ami-nia oan Yaroslav muda ba sidade Riga, rai-Letónia, no iha neʼebá nia bele haklaken ho livre. Maibé tanba nia lakohi tama militár, nia hetan kastigu ba tinan ida ho balu iha komarka no sira hatama nia ba prizaun sia oioin. Buat neʼebé haʼu konta ba nia kona-ba haʼu-nia moris iha komarka ajuda nia hodi tahan. Ikusmai nia foti pioneiru. Iha 1990, ami-nia oan Pavel neʼebé idade 19 hakarak serbí nuʼudar pioneiru iha Sakhalin, illa ida iha rai-Japaun parte norte. Foufoun ami lakohi nia bá. Iha illa neʼe, iha deʼit haklaken-naʼin 20, no illa neʼe dook husi ami ba kilómetru 9.000. Ikusmai ami husik nia bá no neʼe mak desizaun neʼebé diʼak. Ema iha neʼebá gosta rona kona-ba Bíblia. Ba tinan balu deʼit iha ona kongregasaun ualu iha neʼebá. Pavel serbí iha Sakhalin toʼo 1995. Iha tempu neʼebá, ami-nia oan-mane ikun Vitaly mak sei hela hamutuk ho ami. Husi kiʼik nia gosta tebes lee Bíblia. Bainhira nia tinan 14, nia komesa foti pioneiru no haʼu mós foti pioneiru hamutuk ho nia ba tinan rua. Neʼe mak tempu neʼebé furak tebes. Bainhira Vitaly tinan 19, nia muda ba fatin seluk hodi serbí nuʼudar pioneiru tempu-tomak.

Uluk, iha tinan 1952, polísia KGB ida hatete ba Maria: “Nega ó-nia fiar, selae ó hetan kastigu iha komarka ba tinan sanulu. Bainhira ó sai husi komarka, ó sai ferik ona no mesamesak.” Maibé ami-nia moris la hanesan ho buat neʼebé nia hatete. Ami hetan domin boot husi Maromak Jeová, husi ami-nia oan, no mós husi ema barak neʼebé aprende lia-loos husi ami. Ami kontente tebes bele vizita ami-nia oan sira iha fatin oioin. Ema barak mós sente agradese tanba ami-nia oan hanorin sira kona-ba Jeová.

AGRADESE BA JEOVÁ NIA LARAN-DIʼAK

Iha 1991, Testemuña ba Jeová hetan rejistu atu halaʼo sira-nia atividade. Neʼe book irmaun-irmán sira hodi haklaken ho laran-manas liután. Ami-nia kongregasaun mós hola bís ida hodi bele bá haklaken iha sidade no knua seluk kada findesemana.

Ho haʼu-nia feen iha 2011

Haʼu haksolok hodi haree Yaroslav ho ninia feen, Alyona, no Pavel ho ninia feen Raya, serbí daudauk iha Betel. Vitaly ho ninia feen, Svetlana halaʼo knaar atu vizita kongregasaun sira. Ami-nia oan-feto boot Irina ho ninia família hela iha rai-Alemaña. Nia laʼen Vladimir ho sira-nia oan-mane naʼin-tolu serbí nuʼudar katuas kongregasaun. Ami-nia oan-feto Olga hela iha rai-Estónia no ami telefone beibeik ba malu. Triste tanba iha 2014 Maria mate. Haʼu hein namanas atu hasoru fali nia bainhira nia hetan moris-hiʼas! Agora haʼu hela iha sidade Belgorod no irmaun-irmán sira iha neʼe fó apoiu barak ba haʼu.

Iha tempu sira neʼebé haʼu serbí Jeová, haʼu aprende katak ita presiza halo sakrifísiu barak hodi bele laran-metin ba Jeová, maibé dame neʼebé Jeová fó, folin-boot liu fali sakrifísiu sira neʼebé ita halo. Uluk, haʼu ho Maria nunka hanoin ami sei simu bensaun barak hanesan ami hetan liuhusi hatudu laran-metin ba Maromak. Antes Uniaun Soviétika monu iha 1991, iha deʼit haklaken-naʼin hamutuk 40.000 liu iha rai neʼe. Maibé agora iha haklaken-naʼin 400.000 liu iha rai sira neʼebé uluk Uniaun Soviétika ukun! Haʼu agora idade 83 no kontinua serbí nuʼudar katuas kongregasaun. Tanba Jeová nia apoiu mak fó forsa ba haʼu hodi tahan. Sin, Jeová fó ona bensaun barak ba haʼu!—Salmo (Mazmur) 13:5, 6.

^ par. 4 KGB iha lia-rusu signifika Komite Seguransa ba Estadu Soviétika.