Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac junyajlel choc loqʼuel jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal?

¿Bajcheʼ miʼ mejlel lac junyajlel choc loqʼuel jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal?

«Choco jini tsucul bʌ laʼ pusicʼal yicʼot i melbal» (COL. 3:9).

CʼAY: 52, 54

1, 2. ¿Chuqui miʼ yʌl lamital quixtañujob tiʼ tojlel i testigojob Jehová?

AN CABɅL muʼ bʌ i yʌlob chaʼan jiñi i testigojob Jehová añob wem bʌ i melbal. Jumpʼejl ejemplo, jiñi xtsʼijbaya Anton Gill ti jumpʼejl i libro tsiʼ taja ti tʼan chuqui tsiʼ ñusa jiñi i testigojob Jehová yaʼ ti Alemania. Tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi nazijob tsiʼ wen tsʼaʼleyob, i cheʼ ti 1939 tsaʼ ñujpʼi 6,000 Testigojob ti jiñi campo tac i chaʼan nazijob. Tsiʼ yʌlʌ jaʼel chaʼan anquese tsiʼ tajayob wocol, wen jach tsiʼ chaʼleyob eʼtel (troñel) yicʼot temel tsaʼ ajñiyob, wen jach tsiʼ ñusayob i ticʼlʌntel yicʼot xucʼulob tiʼ tojlel Dios.

2 Añix chaʼpʼejl uxpʼejl jab, yaʼ ti Sudáfrica an tsaʼ bʌ i qʼueleyob jaʼel ili wen tac bʌ melbalʌl tiʼ tojlel i wiñicob Dios. Ti wajali, jiñi añoʼ bʌ i yeʼtel ti jiñi país maʼañic miʼ yʌcʼob chaʼan jiñi Testigojob mach bʌ lajalobic i colorlel i pʌchʌlel miʼ tempañob i bʌ. Pero ti domingo 18 i chaʼan diciembre, 2011, ñumen ti 78,000 Testigojob mach bʌ lajalobic i colorlel i pʌchʌlel tilemoʼ bʌ ti Sudáfrica yicʼot ti jiñi país tac lʌcʼʌl bʌ an, tsiʼ tempayob i bʌ chaʼan miʼ ñʌchʼtañob cʌntesʌntel tac loqʼuem bʌ ti Biblia ti jiñi colem bʌ estadio am bʌ ti Johannesburgo. Juntiquil wiñic am bʌ tiʼ wenta chaʼan miʼ qʼuel jiñi estadio, tsiʼ yʌlʌ: «Maʼañic baʼ ora qʼuelbil c chaʼan cabʌl quixtañu wem bʌ i melbal. Wen jach bajcheʼ xojol laʼ pislel. Yicʼot jaʼel, wen sʌc tsaʼ laʼ cʌyʌ jiñi estadio. Pero jiñi ñumen wem bʌ ti qʼuelol jiñʌch cheʼ junlajal mi la qʼuel laʼ bʌ anquese mach lajalic baqui tilemetla».

3. ¿Chucoch maʼañic yambʌ muʼ bʌ i laj i bʌ bajcheʼ la quermañojob tiʼ pejtelel pañimil?

3 Ili tʼan tac tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñi mach bʌ i testigojobic Jehová miʼ pʌs chaʼan maʼañic yambʌ muʼ bʌ i laj i bʌ bajcheʼ jiñi la quermañojob tiʼ pejtelel pañimil (mulawil) (1 P. 5:9). ¿Chucoch mach wis lajaloñicla bajcheʼ yambʌ organización tac? Come mi lac chaʼlen wersa chaʼan mi lac choc loqʼuel jiñi ‹tsucul bʌ lac pusicʼal› i mi lac lʌp jiñi ‹tsijiʼ bʌ lac pusicʼal›, ili miʼ mejlel lac mel tiʼ coltaya jiñi Biblia yicʼot chʼujul bʌ i yespíritu Dios (Col. 3:9, 10).

4. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj, i chucoch?

4 Pero ñuc i cʼʌjñibal chaʼan mi lac junyajlel joch loqʼuel jiñi lac tsucul pusicʼal. Ti ili temaj mi caj laj qʼuel bajcheʼ mi lac joch cʌytʌl jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal yicʼot chucoch wen ñuc i cʼʌjñibal cheʼ mi lac mel. Cheʼ jaʼel, mi caj laj qʼuel chaʼan jiñi am bʌ i meleyob mach bʌ weñic mucʼʌch i mejlelob ti qʼuextʌyel, i chuqui yom miʼ melob jiñi añix bʌ ora añob tiʼ sujmlel chaʼan maʼañic miʼ chaʼ chʼʌmob jiñi tsucul bʌ i pusicʼal. ¿Chucoch yom mi lac chaʼ cʼajtesʌbentel iliyi? Come cabʌlob an i cʌyʌyob jiñi i sujmlel tiʼ caj maʼañic tsiʼ cʌntayob i bʌ i tsaʼ chaʼ caji i melob cheʼ bajcheʼ ti ñaxan. Jiñi chaʼan, yom mi laj cʼajtesan ili tʼan: «Jini muʼ bʌ i qʼuel i bʌ ti xucʼul, laʼ i cʌntan i bʌ ame yajlic» (1 Co. 10:12).

LAʼ LAC CHOC LOQʼUEL JIÑI I CHAʼAN BɅ TSʼIʼLEL

5. a) Cʼʌñʌ jumpʼejl ejemplo chaʼan maʼ tsictesan chucoch ti orajach yom mi lac joch cʌytʌl jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal (qʼuele jiñi foto am bʌ tiʼ tejchibal). b) ¿Chuqui ti melbalʌl miʼ taj ti tʼan Colosenses 3:5-9 chaʼan jiñi tsucul bʌ pusicʼal?

5 ¿Chuqui mi lac mel mi bibiʼ lac pislel yicʼot tujw i yujtsʼil? ¿Mach ba ti orajic mi lac joch? Cheʼ jaʼel, ñuc i cʼʌjñibal cheʼ ti orajach mi lac jacʼben i tʼan Jehová i mi laj cʌy lac mel muʼ bʌ i tsʼaʼlen. Pablo tiʼ sube jiñi xñoptʼañob ili mandar ti wajali: «Cʌyʌla pejtelel jini». Laʼ la cʌl chaʼchajp mulil tsaʼ bʌ i taja ti tʼan: Jiñi tsʼiʼlel yicʼot bibiʼlel (pejcan Colosenses 3:5-9 *).

6, 7. a) ¿Chuqui yom mi lac mel tsiʼ yʌlʌ Pablo chaʼan miʼ mejlel lac choc loqʼuel jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal? b) ¿Bajcheʼ yilal i melbal Sakura ti ñaxan, i chuqui tsiʼ colta chaʼan miʼ qʼuextan?

6 Jiñi tsʼiʼlel. Cheʼ bʌ jiñi Biblia miʼ cʼʌn jiñi tʼan tsʼiʼlel, yom i yʌl tiʼ pejtelel jiñi piʼleya muʼ bʌ i yujtel tiʼ tojlel chaʼtiquil quixtañu mach bʌ ñujpuñemobic yicʼot muʼ bʌ i wʌlʌc piʼleñob i bʌ. Pablo tiʼ sube jiñi xñoptʼañob chaʼan yom miʼ ticʼob i bʌcʼtal chaʼan jiñi tsʼiʼlel. Ili yom i yʌl chaʼan ti ora yom mi lac choc loqʼuel jiñi i chaʼan bʌ tsʼiʼlel. Tajol wocol mi caj la cubin, pero mucʼʌch i mejlel lac mel.

7 Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel juntiquil xchʼoc i cʼabaʼ Sakura chʼoyol bʌ ti Japón. * I bajñel jach tsiʼ yubi i bʌ cheʼ woli (choncol) i colel majlel. Cheʼ añix 15 i jabilel, chaʼan mach i bajñelic jach miʼ yubin i bʌ, majqui jach tsaʼ caji ti piʼleya yicʼot. Tiʼ caj iliyi, uxyajl tsiʼ choco i yalobil cʌntʌbilto bʌ i chaʼan. Sakura miʼ yʌl: «Cheʼ bʌ cajel jaxto c mel bajcheʼ iliyi, maʼañic chuqui tsaʼ c bʌcʼña, i mucʼʌch j cʼuxbintel tsaʼ cubi. Pero ti wiʼil tsaʼ cajiyon ti bʌqʼuen». Cheʼʌch tsaʼ caji i chʌn mel cʼʌlʌl cheʼ bʌ añix 23 i jabilel. Cheʼ jiñi, tsaʼ caji ti estudio yicʼot jiñi Testigojob. Tsiʼ wen mulaj tsaʼ bʌ caji i cʌn. Tiʼ coltaya Jehová, tsaʼ mejli i cʌy i chʼijiyemlel chaʼan tsaʼ bʌ i mele i tsiʼ cʌyʌ jiñi i tsucul melbal. Wʌle ochemix bajcheʼ precursora regular yicʼot mach i bajñelix miʼ yubin i bʌ. Miʼ yʌl: «Wen tijicña mi cubin cheʼ ti jujumpʼejl qʼuin mi cubiben i cʼuxbiya Jehová».

¿BAJCHEʼ MI MEJLEL LAJ CɅY LAC BIBIʼ MELBAL?

8. ¿Chuqui tac miʼ mejlel i yʌcʼonla ti qʼuejlel ti bibiʼ tiʼ wut Jehová?

8 Jiñi bibiʼlel. Jiñi ñaxam bʌ tʼan tsaʼ bʌ cʼʌjñi ti Biblia tsaʼ bʌ chaʼlenti ti traducir bajcheʼ «bibiʼlel» cabʌl bajcheʼ an i sujmlel, mach cojach ochem jiñi chaʼan bʌ piʼleya. Jumpʼejl ejemplo, miʼ mejlel lac taj ti tʼan jiñi cʼujtsijel o cheʼ mi la cʌl tseʼen tʼan mach bʌ sʌquic come miʼ ticʼlañonla (2 Co. 7:1; Ef. 5:3). Miʼ taj ti tʼan jeʼel cheʼ bʌ juntiquil quixtañu miʼ mel mach bʌ weñic cheʼ i bajñel jach, cheʼ miʼ pejcan libro tac chaʼan piʼleya o miʼ qʼuel pornografía. Ili melbalʌl tac miʼ mejlel i yʌsañonla tiʼ melol jiñi masturbación (Col. 3:5, TNM). *

9. ¿Chuqui miʼ yujtel cheʼ cojach mi lac ñaʼtan jiñi «ñumeñix bʌ ti pʼis i mulʌntel piʼleya»?

9 Jiñi ñʌmʌloʼ bʌ i qʼuel pornografía cojach miʼ ñaʼtañob jiñi «ñumeñix bʌ ti pʼis i mulʌntel piʼleya». Tiʼ caj iliyi, cojach mi caj i wen mulañob piʼleya. An tajbil bʌ i qʼuelob chaʼan muʼ bʌ i wen qʼuelob pornografía lajal miʼ yubiñob i bʌ bajcheʼ jiñi muʼ bʌ i cʼʌñob droga o jiñi xlemoñelob (xqʼuixñijelob). Jin chaʼan, mucʼʌch i wen ticʼlañonla cheʼ mi laj qʼuel pornografía. Jiñi i wocolel tac jiñʌch cheʼ mi la cubin quisin, maʼañic mi lac mel ti wen la queʼtel, maʼañic tijicñʌyel ti otot, miʼ yujtel divorcio yicʼot miʼ bajñel tsʌnsañob i bʌ. Juntiquil wiñic añix bʌ jumpʼejl jab i cʌy i qʼuel pornografía, miʼ yʌl: «Wʌle muqʼuix c chaʼ chʼʌm c bʌ ti ñuc».

10. ¿Bajcheʼ tsaʼ mejli i cʌy i qʼuel pornografía jiñi Ribeiro?

10 Cabʌl wen wocol bʌ miʼ yubiñob chaʼan miʼ cʌyob i qʼuel jiñi pornografía, pero mucʼʌch i mejlelob. Cheʼ bajcheʼ miʼ pʌs tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Ribeiro chʼoyol bʌ ti Brasil. Cheʼ bʌ xcolel to, tsaʼ loqʼui tiʼ yotot i tsaʼ caji ti eʼtel ti jumpʼejl fábrica baqui miʼ chaʼ weñʼesʌntel jiñi cʼʌmbilix bʌ jun tac. Yaʼi miʼ wen taj i qʼuel revista tac muʼ bʌ i chʼʌm tilel pornografía. Ribeiro miʼ yʌl: «Xucʼu xucʼul tsaʼ caji c wen mulan j qʼuel pornografía, jin chaʼan comix tsaʼ cubi chaʼan miʼ loqʼuel ti cotot jiñi xʼixic chumul bʌ quicʼot, chaʼan cheʼ jiñi mic mejlel j qʼuel video tac chaʼan bʌ pornografía». Jumpʼejl bʌ qʼuin, cheʼ bʌ Ribeiro woli (yʌquel) ti eʼtel, tsiʼ qʼuele jiñi libro El secreto de la felicidad familiar yaʼ baqui tsolol yambʌ libro tac. Tsiʼ chʼʌmʌ, i tsaʼ caji i pejcan. Tsaʼ bʌ i cʌñʌ yaʼi, tsiʼ ñijcʌbe i pusicʼal chaʼan miʼ tech jumpʼejl estudio yicʼot jiñi i testigojob Jehová. Pero jal tsaʼ ñumi chaʼan miʼ mejlel i cʌy i qʼuel pornografía. ¿Chuqui tsiʼ colta? Ribeiro miʼ yʌl: «Jiñi oración, i chajpʌntel jiñi Biblia yicʼot cheʼ mic wen ñaʼtan woli bʌ j cʌn, tsiʼ coltayon chaʼan mij qʼuel ti ñuc jiñi wen tac bʌ i melbal Jehová. Tsaʼ ñumen pʼʌtʼa jiñi j cʼuxbiya tiʼ tojlel, i mach jiñix tiʼ mulʌntel jiñi pornografía». Jiñi Biblia yicʼot chʼujul bʌ i yespíritu Dios tsiʼ colta Ribeiro chaʼan miʼ choc loqʼuel jiñi tsucul bʌ i pusicʼal. Tsiʼ chʼʌmʌ jaʼ i wʌle ochemix bajcheʼ anciano ti jumpʼejl congregación.

11. ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan maʼañic mi lac yajlel ti qʼuelol pornografía?

11 Ribeiro mach cojic jach tsiʼ pejca jiñi Biblia. Tsiʼ wen ñaʼta woli bʌ i pejcan majlel yicʼot tsiʼ yʌcʼʌ ti ochel tiʼ pusicʼal. Cheʼ jaʼel, tsiʼ cʼajtibe i coltaya Dios. Come Ribeiro tsiʼ wen ñaʼta yicʼot tsiʼ mele oración, tsaʼ ñumen pʼʌtʼa i cʼuxbiya ti Jehová i jiñʌch tsaʼ bʌ i colta chaʼan miʼ cʌy i qʼuel pornografía. Ti lac pejtelel yomʌch mi lac wen cʼuxbin Jehová yicʼot mi lac tsʼaʼlen jiñi mach bʌ weñic chaʼan maʼañic mi lac yajlel ti qʼuelol pornografía (pejcan Salmo 97:10).

LAʼ LAJ CɅY JIÑI MICHʼAJEL, PʼAJOÑEL YICʼOT LOT

12. ¿Chuqui tsiʼ colta Stephen chaʼan miʼ cʌy jiñi michʼajel yicʼot lecoj bʌ tʼan?

12 An wiñicob xʼixicob (quixtañujob) orajach bʌ miʼ michʼañob yicʼot muʼ bʌ i lowoñobla tiʼ tʼan. Ili melbalʌl mucʼʌch i ticʼlan pejtelel jiñi familia. Laʼ laj qʼuel tiʼ tojlel Stephen, juntiquil tatʌl chʼoyol bʌ ti Australia. Miʼ yʌl: «Tsaʼ c wen alʌ lecoj tʼan, i chuqui tac jach miʼ michʼesañon. Uxyajl tsaʼ j cʌyʌ c bʌ quicʼot quijñam i colelix c chaʼlen lon c bʌ ti divorciar». Pero jiñi i testigojob Jehová tsaʼ caji i yʌqʼueñob estudio. ¿Chuqui tsaʼ ujti cheʼ bʌ Stephen tsaʼ caji i jacʼ jiñi ticʼojel tac am bʌ ti Biblia? Miʼ yʌl chaʼan tsaʼʌch weñʼa i familia. Ti ñaxan, mach jalic miʼ tojmel bajcheʼ jumpʼejl bomba, pero ili ora miʼ wen taj i ñʌchʼtʌlel. Wʌle, ochemix bajcheʼ siervo ministerial i jiñi i yijñam añix ora i cajel bajcheʼ precursora regular. Jiñi ancianojob tiʼ congregación miʼ yʌlob: «Stephen jiñʌch wen uts bʌ hermano, an i pecʼlel yicʼot wen yujil eʼtel». Miʼ yʌlob jaʼel chaʼan maʼañic baʼ ora qʼuelbil i chaʼañob chaʼan miʼ michʼan. Stephen miʼ yʌl chaʼan mach tiʼ bajñelil tsaʼ mejli i mel iliyi. Miʼ yʌl: «An c taja pejtelel ili bendición come tsaʼʌch c jacʼbe i coltaya Jehová chaʼan mij qʼuextan c melbal».

13. a) ¿Chucoch wen wocolʌch jiñi michʼajel? b) ¿Chuqui yom mi lac mel miʼ yʌl jiñi Biblia?

13 Jiñi Biblia miʼ subeñonla chaʼan yom mi laj cʌy jiñi michʼajel, pʼajoñel yicʼot lecoj bʌ tʼan (Ef. 4:31). Come ili tac miʼ mejlel i tech jatsʼ o tsʌnsa. An cabʌl muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan mach lecojic iliyi, pero tiʼ sujm, mach utsʼatic miʼ qʼuel jiñi tsaʼ bʌ i Meleyonla. Jin chaʼan, cabʌl xñoptʼañob an i cʌyʌyob ili melbal tac i tsaʼix i xojoyob tsijiʼ bʌ i pusicʼal (pejcan Salmo 37:8-11).

14. ¿Mejl ba ti utsʼan juntiquil wen jontol bʌ quixtañu?

14 Laʼ laj qʼuel tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Hans, juntiquil anciano chʼoyol bʌ ti Austria. Jiñi coordinador i chaʼan ancianojob tiʼ congregación, miʼ yʌl: «Jiñʌch juntiquil hermano wen uts bʌ». Pero Hans mach cheʼic yilal ti ñaxan. Cheʼ bʌ xcolel to tsaʼ caji i wen jap lembal yicʼot wen jontol tsaʼ sujti. Ti jumpʼej bʌ qʼuin cheʼ bʌ wen yʌc, tiʼ tsʌnsa i chʼoc come tsaʼ wen michʼa. Jin chaʼan, tsaʼ otsʌnti ti cárcel 20 jab. Pero maʼañic tsaʼ qʼuextʌyi i melbal. Ti wiʼil, i ñaʼ jiñi Hans tsaʼ i sube juntiquil anciano chaʼan miʼ majlel i julaʼtan ti cárcel, cheʼ jiñi Hans tsaʼ caji i pejcan jiñi Biblia. Miʼ yʌl: «Wen wocol tsaʼ cubi chaʼan mij cʌy jiñi tsucul bʌ c melbal. An chaʼpʼejl texto tsaʼ bʌ i wen coltayon. Jumpʼejl jiñʌch Isaías 55:7, baqui miʼ yʌl: ‹Laʼ i cʌy i mul jini xjontolil›. Yambʌ jiñʌch 1 Corintios 6:11. Yaʼi miʼ yʌl chaʼan an quixtañujob tsaʼ bʌ i meleyob tsʌts bʌ mulil, pero tsiʼ cʌyʌyob cheʼ bʌ tsaʼ sujtiyob ti xcʌntʼan. Cabʌl jab tsiʼ coltayon Jehová ti chʼujul bʌ i yespíritu chaʼan mic xoj tsijiʼ bʌ c pusicʼal». Cheʼ bʌ Hans yaʼto an ti cárcel, tsiʼ chʼʌmʌ jaʼ. Ti wiʼil, tsaʼ loqʼui yaʼ ti cárcel cheʼ bʌ añix 17 jab yicʼot ojlil i yochel. Miʼ yʌl: «Mic wen aqʼuen wocolix i yʌlʌ Jehová chaʼan i yutslel i pusicʼal yicʼot chaʼan tsiʼ ñusʌbeyon c mul».

15. ¿Chuqui miʼ mel cabʌl quixtañu, i chuqui miʼ yʌl jiñi Biblia?

15 Jiñi lot jiñʌch yambʌ melbalʌl tilem bʌ yaʼ ti tsucul bʌ pusicʼal. Jumpʼejl ejemplo, jiñi quixtañujob miʼ chaʼleñob lot chaʼan maʼañic miʼ yʌcʼob jiñi tojoñel o chaʼan maʼañic miʼ tajob wocol tiʼ caj tsaʼ bʌ i meleyob. Pero Jehová «tojʌch chuqui miʼ yʌl» (Ro. 3:4). Jin chaʼan, miʼ subeñonla chaʼan tiʼ pejtelel ora yom mi lac chaʼlen tʼan tiʼ sujmlel, i maʼañic mi lac lotin lac bʌ (Ef. 4:25; Col. 3:9). Anquese quisintic o an chuqui mi lac mejlel ti tumbentel, yomʌch mi la cʌl i sujmlel (Pr. 6:16-19).

TSAʼɅCH MEJLI I QʼUEXTAÑOB I TSUCUL PUSICʼAL

16. ¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan mi lac choc loqʼuel jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal?

16 Jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal maʼañic miʼ mejlel lac choc loqʼuel ti lac bajñelil. Sakura, Ribeiro, Stephen yicʼot Hans tsiʼ chaʼleyob wersa chaʼan miʼ cʌyob i tsucul melbal. ¿Bajcheʼ tsaʼ mejli i melob? Come jiñi i Tʼan Dios yicʼot chʼujul bʌ i yespíritu tsiʼ yʌqʼueyob i pʼʌtʌlel (Lc. 11:13; He. 4:12). Mi mucʼʌch lac pejcan jiñi Biblia ti jujumpʼejl qʼuin, mi lac wen ñaʼtan muʼ bʌ i yʌl i mi laj cʼajtiben lac ñaʼtʌbal yicʼot lac pʼʌtʌlel Jehová chaʼan mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl i Tʼan, mi caj i mejlel lac mel jaʼel (Jos. 1:8; Sal. 119:97; 1 Ts. 5:17). Jiñi chʼujul bʌ espíritu yicʼot jiñi Biblia miʼ yʌqʼueñonla lac pʼʌtʌlel jaʼel cheʼ mucʼʌch lac chajpan lac bʌ chaʼan tempa bʌ yicʼot mi lac majlel (He. 10:24, 25). Cheʼ jaʼel, yom mi laj cʼʌn jiñi eʼtijibʌl muʼ bʌ i yʌcʼ i yorganización Jehová, bajcheʼ jiñi revista tac, jiñi canal JW Broadcasting, jiñi aplicación JW Library yicʼot jiñi página www.pr418.com/ctu (Lc. 12:42).

¿Chuqui mi caj i coltañonla chaʼan mi lac choc jiñi tsucul bʌ lac pusicʼal? (Qʼuele jiñi párrafo 16).

17. ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj?

17 Tsaʼix laj qʼuele chaʼpʼejl uxpʼejl melbalʌl yom bʌ miʼ cʌyob jiñi xñoptʼañob. Pero ¿cojach ba yom mi lac mel iliyi chaʼan utsʼat mi la cajñel tiʼ tojlel Dios? Maʼañic, yomʌch mi lac xoj jaʼel jiñi tsijiʼ bʌ lac pusicʼal i tiʼ pejtelel ora yom an la quicʼot. Ti jiñi yambʌ temaj mi caj laj qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel lac mel.

^ parr. 5 Colosenses 3:5 (TNM): «Jin chaʼan, tsʌnsanla am bʌ ti laʼ bʌcʼtal i chaʼan bʌ pañimil, jiñi tsʼiʼlel, bibiʼlel, ñumeñix bʌ ti pʼis i mulʌntel piʼleya, i mulʌntel muʼ bʌ i ticʼlañonla, yicʼot i cʌlʌx mulʌntel chuqui tac jach come jiñʌch i chʼujutesʌntel diosteʼ».

^ parr. 7 Jiñi cʼabaʼʌl tac tsaʼ qʼuextʌyi.

^ parr. 8 Qʼuele jiñi apéndice am bʌ ti jiñi libro «Chʌn ajñenla tiʼ cʼuxbiya Dios» yaʼ tiʼ yopol 218 yicʼot 219, am bʌ i cʼabaʼ ¿Bajcheʼ miʼ mejlel ti cʌyol jiñi masturbación?.