1, 2. Inki kima ya kuyituka bantu monaka na Bambangi ya Yehowa?

BANTU mingi ke bakisaka nde Bambangi ya Yehowa kele ya kuswaswana ti bantu ya nkaka. Mu mbandu na nsungi ya mvita na Allemagne, Anton Gill, muntu mosi ya mayele sepelaka ti bikalulu ya Bambangi. Yandi sonikaka nde: “Bambangi ya Yehowa kutanaka ti mbangika ya ngolo na nsungi ya mvita yina. . . . Na 1939 bo nataka Bambangi 6 000 [na bisika ya bo ke sadisaka bantu bisalu ya ngolo].” Yandi ke yika nde ata Bambangi kutanaka ti bampasi ya ngolo, bantu bakisaka nde bo kele bantu ya kutudila ntima, bantu ya ngemba ata bo ke mona mpasi, bantu ya ke kangamaka na Nzambi mpi ya ke zingaka na bumosi.

² Ntama mingi ve bantu ya Afrique du Sud monaka mpi kima mosi ya kuyituka na Bambangi ya Yehowa. Na ntangu mosi buna na Afrique du Sud, bo vandaka ve kupesa Bambangi ya Yehowa ya mindele nswa ya kuvukana ti Bambangi ya bantu ndombe. Kansi na Lumingu Desembri 18, 2011, Bambangi kuluta 78 000 ya mindele mpi ya bantu ndombe ya Afrique du Sud mpi ya bansi ya pene-pene vukanaka na lukutakanu ya nene na stade mosi ya nene na Johannesburg. Mfumu mosi ya stade yai tubaka nde: “Mono me monaka ntete ve bantu ti bikalulu ya kuluta mbote mutindu yai. Bo yonso me lwata mbote kibeni mpi me kumisa  stade bunkete. Kima ya kuyituka kele nde mindele ti bantu ndombe me vukana.”

3. Inki ke swaswanisaka beto ti mabundu ya nkaka?

³ Ata bantu yina kele ve Bambangi ke monaka pwelele nde beto me swaswana ti bantu ya nkaka. (1 Piere 5:9) Inki ke swaswanisaka beto ti mabundu ya nkaka? Biblia mpi mpeve santu ya Nzambi ke sadisaka beto na kubuya kusala konso kima yina ke sepedisaka ve Yehowa. Beto ke katulaka “kimuntu ya ntama” mpi ke lwataka “kimuntu ya mpa.”—Bakolosai 3:9, 10.

4. Inki beto ta longuka na disolo yai, mpi sambu na nki?

⁴ Na nima ya kukatula kimuntu ya ntama, beto fwete losa yo kimakulu. Disolo yai ta tubila ntete kima yina ta sadisa beto na kukatula kimuntu ya ntama mpi mfunu ya kusala yo. Beto ta mona mpi nde muntu lenda soba kibeni luzingu na yandi ata yandi vandaka kusala mambu ya mbi. Na nima, beto ta tubila mambu yina lenda sadisa bampangi yina me salaka bamvula mingi na dibundu na kulosa kimuntu ya ntama kimakulu. Sambu na nki yo kele mfunu? Sambu bansadi ya nkaka ya Yehowa me yambulaka kieleka. Bo yantikaka kuyindula mpi kusala diaka mambu yina bo vandaka kusala na ntwala ya kuzaba Yehowa. Konso muntu fwete vila ve lukebisu yai: “Muntu yina ke yindula nde yandi kele ya kutelama, yandi keba sambu yandi bwa ve.”—1 Bakorinto 10:12.

5. (a) Pesa mbandu ya ke monisa mfunu ya kulosa nswalu kimuntu ya ntama. (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.) (b) Inki bikalulu ya kimuntu ya ntama Bakolosai 3:5-9 ke tubila?

⁵ Inki nge ta sala kana bilele na nge me kuma mvindu mpi ke basisa nsudi? Nge ta katula yo nswalu kibeni. Mutindu mosi, kana nge me bakisa nde nge ke sala mambu yina Yehowa ke mengaka, nge fwete soba nswalu. Polo tubaka nde: “Beno fwete losa mambu yina yonso ntama ti beno.” Beto tadila bikalulu zole ya mbi: pite mpi mambu ya mvindu.—Tanga Bakolosai 3:5-9.

6, 7. (a) Inki mutindu Polo monisaka nde yo ke lombaka bikesa sambu na kulosa kimuntu ya ntama kimakulu? (b) Luzingu ya Sakura vandaka nki mutindu? Inki sadisaka yandi na kusoba?

⁶ Pite. Na Biblia “pite” ke tendula kuvukisa nitu ti muntu yina kele ve nkwelani na nge. Polo tubaka nde Bakristu fwete “fwa bitini ya nitu na [bo]” na yina me tala pite. Yo ke tendula nde beto fwete sala bikesa ya kulosa banzala ya mbi. Yo ke vandaka pete ve, kansi beto lenda nunga!

⁷ Mbandu ya mpangi-nkento Sakura * na Japon ke ndimisa yo. Ntangu yandi vandaka kuyela, yandi vandaka kudiwa yandi mosi mpi vandaka mawa-mawa. Sambu na kudiwa ve yandi mosi, yandi kumaka kusala pite ngolo ntangu yandi lungisaka bamvula 15. Sakura vandaka kuvukisa nitu ti bantu mingi mpi basisaka mavumu mbala tatu. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono yantikaka kusala pite, mono vandaka kudiwa diaka ve mono mosi, mono vandaka kuyindula nde mono kele mfunu mpi bantu ke zolaka mono. Kansi na nima, mono kumaka kuwa boma mpi kudiwa mbote ve.” Sakura landaka kusala pite tii ntangu yandi kumaka ti bamvula 23. Na nima, yandi yantikaka kulonguka Biblia mpi sepelaka ti malongi yango. Yehowa sadisaka yandi na kuyambula pite mpi kudiyangisa diaka ve sambu na mambi yina yandi salaka. Bubu yai Sakura kele mupasudi-nzila mpi ke kudiwaka diaka ve yandi mosi. Yandi ke tuba nde: “Mono kele na kiese sambu na zola  yina Yehowa ke monisilaka mono konso kilumbu.”

8. Inki mambu Nzambi ke monaka mvindu?

⁸ Mambu ya mvindu. Na Biblia, “mambu ya mvindu” ke tendula kaka ve kuvukisa nitu, yo ke tendula mambu mingi. Yo ke tadila mpi kunwa makaya, mpi kutuba mambu ya nsoni sambu na kusekisa bantu. (2 Bakorinto 7:1; Baefezo 5:3, 4) Yo ke tadila diaka mambu ya mbi yina bantu ke salaka na kinsweki, mu mbandu kutanga mikanda yina ke pesa nzala ya kuvukisa nitu to kutala bifwanisu mpi bafilme yina ke monisa bantu kinkonga. Mambu yai lenda pusa muntu na kusakana ti binama ya nitu na yandi. (Bakolosai 3:5) *

9. Inki lenda kumina muntu yina ke kumaka ti “nzala ya ngolo ya kuvukisa nitu ya bo lenda yala ve”?

⁹ Bantu yina ke talaka bifwanisu mpi bafilme yina ke monisaka bantu kinkonga ke kumaka ti “nzala ya ngolo ya kuvukisa nitu ya bo lenda yala ve.” Bo lenda kuma bampika ya mansoni. Bantu ya mayele ke tubaka nde kimpika ya kutala bifwanisu ya mansoni kele kiteso mosi ti kimpika ya malafu mpi ya bima yina ke lawusaka. Beto lenda yituka ve na mambu ya mbi yina ke kuminaka bantu yina ke talaka bifwanisu ya ke monisa bantu kinkonga. Bankaka na kati na bo me kumaka kuwa nsoni, ke salaka diaka kisalu mbote ve, me bebisaka kiese ya mabuta na bo, me fwaka makwela mpi bankaka nkutu me kudifwaka. Bakala mosi vandaka kutala bifwanisu yai, mvula mosi na nima ya kuyambula kikalulu yango, yandi tubaka nde ntangu yai kansansa na mono me kumaka mbote.

10. Inki mutindu Ribeiro katukaka na kimpika ya kutala bifwanisu ya ke monisa bantu kinkonga?

¹⁰ Yo ke vandaka pete ve na kuyambula kutala bifwanisu ya mansoni, kansi bayina ke salaka bikesa ke nungaka. Beto tadila mbandu ya Ribeiro na Brésil. Ntangu yandi vandaka toko, yandi kumaka kusala na kompani ya bapapie mpi katukaka na nzo na bo. Na kisalu, yandi monaka mukanda mosi ti bifwanisu ya bantu kinkonga. Ribeiro ke tuba nde: “Malembe-malembe mono kumaka mpika ya bifwanisu yina. Mpusa yina kumaka ngolo, nkutu mono vandaka kuvingila diaka ve nde nkento na mono kukatuka sambu mono tala bafilme ya mansoni.” Kilumbu mosi na kisalu, Ribeiro monaka mukanda Kinsweki ya Kyese ya Dibuta na mikanda yina bo tulaka sambu na kusadila kisalu. Yandi tangaka yo mpi yo pusaka yandi na kulonguka Biblia. Kansi yo bakaka ntangu sambu Ribeiro kuyambula kifu yina. Inki sadisaka yandi? Yandi ke tuba nde: “Kisambu, kulonguka Biblia, kuyindula mingi malongi na yo mpi kusepela ti bikalulu ya Nzambi sadisaka mono na kuzola Yehowa mingi kuluta bifwanisu yina.” Biblia ti mpeve santu sadisaka Ribeiro na kusoba mpi kubaka mbotika, bubu yai yandi kele nkuluntu.

11. Inki lenda sadisa muntu na kutala ve bifwanisu ya mansoni?

¹¹ Ribeiro zabaka nde sambu na kukatuka na kimpika ya bifwanisu yina, yandi fwete suka kaka ve na kulonguka Biblia. Yandi fwete yindula mpi mingi malongi ya Biblia mpi kubika nde yo simba ntima na yandi. Yandi fwete samba mpi kubondila Yehowa na kusadisa yandi. Mambu yai sadisaka Ribeiro na kuzola Yehowa mingi mpi kununga nzala ya kutala bifwanisu yina. Sambu beto tala ve bifwanisu ya mutindu yai, beto fwete zola Yehowa mingi mpi kumenga mambu ya mbi.—Tanga Nkunga 97:10.

12. Inki sadisaka Stephen na kuyambula makasi mpi mafingu?

¹² Bantu mingi ke waka makasi nswalu, yo yina bo ke tubilaka bantu ya nkaka mambu ya nku mpi ke finganaka. Mambu yai ke bebisaka ngemba ya bantu yonso na dibuta. Stephen, tata mosi na Australie vandaka kuwa makasi nswalu mpi kufingana mpamba-mpamba ata na mambu ya kukonda mfunu. Yandi ke tuba nde: “Beto kabwanaka mbala tatu ti nkento na mono mpi beto kwendaka na tribinale sambu na kufwa makwela.” Na nima, bo kumaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Stephen salaka bikesa sambu na kusadila malongi ya Biblia. Yandi ke tuba nde na ntwala ya kuzaba Yehowa, yandi vandaka kuwa makasi ngolo ata na mambu ya mpamba-mpamba. Stephen sobaka ntangu yandi yantikaka kusadila bandongisila ya Biblia. Yandi ke tuba diaka nde: “Luzingu ya dibuta na beto me sobaka ngolo. Yehowa me sadisaka mono na kukuma muntu ya ngemba mpi ya pima.” Bubu yai, Stephen kele nsadi ya kisalu mpi nkento na yandi kele mupasudi-nzila bamvula mingi. Bankuluntu ya dibundu na bo ke tuba nde: “Stephen kele muntu ya pima, ya kudikulumusa mpi ke salaka kisalu mingi.” Bo ke yika nde bo me monaka yandi ntete ve me wa makasi. Stephen ke kudikumisaka ve sambu na nsoba yai. Yandi ke tuba nde: “Mono me bakaka balusakumunu yai sambu mono ndimaka nde Yehowa kusadisa mono na kusoba kimuntu na mono.”

13. Sambu na nki makasi kele mbi? Biblia ke kebisa beto na nki mambu?

¹³ Biblia ke lomba beto na kuyambula makasi, kutubila ve bantu mambu ya nku mpi kunganina ve bantu. (Baefezo 4:31) Bikalulu yai ke pusaka bantu na kusala mubulu. Na nsi-ntoto bantu mingi ke yindulaka nde makasi mpi mubulu kele mbi ve. Kansi bikalulu yai ke pesaka ve Ngangi lukumu. Yo yina, bampangi mingi me sobaka bikalulu mpi me lwataka kimuntu ya mpa.—Tanga Nkunga 37:8-11.

14. Keti muntu ya mubulu lenda kuma muntu ya kudikulumusa?

¹⁴ Hans kele nkuluntu na Autriche. Mutambusi ya kimvuka ya bankuluntu ya dibundu na bo tubaka nde: “Yandi kele mpangi mosi ya kudikulumusa kibeni.” Kansi ntete Hans vandaka ve muntu ya kudikulumusa. Ntangu yandi vandaka toko, yandi vandaka kunwa malafu mingi mpi kusala mubulu. Kilumbu mosi yandi lawukaka malufu, waka makasi ngolo mpi fwaka makangu na yandi. Bo zengilaka Hans bamvula 20 ya boloko, ata mpidina yandi sobaka ve. Mama na yandi songaka nkuluntu mosi na kukwenda kutala yandi mpi Hans yantikaka kulonguka Biblia. Yandi ke tuba nde: “Yo vandaka mpasi sambu na kulosa kimuntu ya ntama. Baverse yai pesaka mono kikesa, Yezaya 55:7, yina ke tuba nde: ‘Bika muntu ya nku kuyambula nzila na yandi,’ mpi 1 Bakorinto 6:11, yina ke tubila bantu ya me yambulaka bikalulu ya mbi nde: ‘Bantu ya nkaka vandaka mutindu yai.’ Yehowa monisilaka mono ntima-nda bamvula mingi mpi sadisaka mono na nzila ya mpeve santu sambu mono lwata kimuntu ya mpa.” Hans bakaka mbotika na boloko mpi basikaka na nima ya kusala bamvula 17 ti ndambu. Yandi ke tuba nde: “Mono ke tondaka Yehowa sambu na mawa na yandi ya mingi mpi kikalulu na yandi ya kulolula.”

15. Inki kele kikalulu ya nkaka ya kimuntu ya ntama? Inki Biblia ke tuba sambu na yo?

¹⁵ Luvunu kele mpi kikalulu ya kimuntu ya ntama. Mu mbandu, bantu mingi ke kusaka  sambu na kufuta ve mpaku to kundima ve bifu na bo. Kansi Yehowa kele “Nzambi ya kieleka.” (Nkunga 31:5) Yo yina yandi ke lombaka bansadi na yandi yonso na ‘kutuba kieleka’ mpi ‘kutuba ve luvunu.’ (Baefezo 4:25; Bakolosai 3:9) Ya kieleka, beto fwete tubaka kieleka ata ntangu yo kele mpasi.—Bingana 6:16-19.

16. Inki ta sadisa beto na kulosa kimuntu ya ntama?

¹⁶ Beto ta kuka ve kulosa kimuntu ya ntama na ngolo na beto mosi. Sakura, Ribeiro, Stephen mpi Hans salaka ngolo sambu na kulosa kimuntu na bo ya ntama. Ndinga ya Nzambi mpi mpeve santu sadisaka bo. (Luka 11:13; Baebreo 4:12) Sambu na kubaka mambote yai, beto fwete tanga Biblia konso kilumbu, kuyindula mingi malongi na yo, kusamba mbala na mbala sambu Yehowa kupesa beto mayele mpi ngolo ya kusadila mambu ya beto ke longuka. (Yozue 1:8; Nkunga 119:97; 1 Batesalonika 5:17) Kana beto ke yidika balukutakanu mpi ke kwenda na balukutakanu, beto ta baka mpi mambote ya Ndinga ya Nzambi mpi ya mpeve santu. (Baebreo 10:24, 25) Diaka, beto fwete tangaka bazulunalu na beto mpi kulanda malongi ya nkaka yina ke basikaka na JW Télédiffusion, na JW Library, mpi na jw.org.—Luka 12:42.

17. Inki beto ta tadila na disolo yina ke landa?

¹⁷ Beto me tadila bikalulu mingi ya mbi yina Bakristu fwete buya mpi kulosa kimakulu sambu na kusepedisa Yehowa. Kansi beto fwete sala mpi mambu ya nkaka. Beto fwete lwata kimuntu ya mpa luzingu na beto ya mvimba. Na disolo yina ke landa, beto ta tadila mutindu ya kulwata kimuntu ya mpa.