1, 2. Nyen la azo atene na ndö ti aTémoin ti Jéhovah?

AZO mingi abâ so aTémoin ti Jéhovah ayeke nde. Na tapande, Anton Gill, mbeni zo ti sungo mbeti agonda sarango ye ti aTémoin na ngoi ti aNazi, lo tene: “A-Témoin ti Jéhovah la ayeke akota wato ti aNazi. . . . Na ngu 1939 ala kanga ala 6 000 na [acamp ti sarango azo na pasi].” Zo ti sungo mbeti so atene so atâa so asara aye ti ngangu mingi na aTémoin ti Jéhovah, ala fa so “zo alingbi ti zia bê ti lo na ndö ti ala, [ala duti kpô na yâ ti aye ti ngangu]”, ala yeke “be-ta-zo nga [ala yeke] beoko.”

² Ade ti ninga ape, azo so ayeke na Afrique du Sud abâ nga sarango ye ti aTémoin ti Jéhovah so ayeke nde so. Ândö, aTémoin so couleur ti terê ti ala ayeke nde nde ayeke bungbi oko ape na yâ ti kodro so. Ye oko, na dimanche lango 18 ti décembre ngu 2011 aTémoin so wungo ti ala ahon 78 000, so mara ti ala ayeke nde nde na Afrique du Sud nga na ala ti ambeni kodro so ayeke nduru na ni, abungbi oko na yâ ti mbeni kota stade na Johannesburg ti sara mbeni kota bungbi. Mbeni zo so ayeke bâ ndo na ndö ti stade ni agonda azo so asara bungbi ni so, lo tene: “Sarango ye  ti gbâ ti azo so ayeke nzoni mingi, ade mbi bâ mara ni lâ oko ape. Azo kue ayü bongo nzoni. Nga ala sukula yâ ti stade ni pendere. Me ye so ayeke nzoni mingi ayeke so mara ti ala ayeke nde nde.”

3. Nyen la asara si sewa ti e ti aita ayeke nde?

³ Atënë so azo so ayeke aTémoin ape atene so afa biani so sewa ti e ti aita ti dunia kue ayeke nde. (1 Pi. 5:9, kete tënë na gbe ni.) Me nyen la asara si e yeke nde na tanga ti abungbi? Grâce na Bible nga na yingo vulu ti Nzapa e sara ngangu ti “zi ngbene zo”, na e “yü fini zo” na place ni.​—aCol. 3:9, 10.

4. Aye wa la e yeke sara tënë na ndö ni na yâ ti article so? Ngbanga ti nyen?

⁴ Tongana e zi ngbene zo awe, e doit ti zia ni angbâ yongoro na e. Na yâ ti article so, e yeke bâ tongana nyen la e lingbi ti zi ngbene zo nga ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti tene e sara ni. E yeke bâ nga so lege ayeke dä ti tene mbeni zo asara akota changement atâa lo sara lani aye so ayeke sioni mingi. Na pekoni, e yeke bâ ye so azo so ayeke na yâ ti tâ tënë a sara angu mingi alingbi ti sara ti ngbâ ti zia ngbene zo yongoro na ala. Ngbanga ti nyen la a lingbi e sara tënë na ndö ti aye so? Mawa ni ayeke so ambeni ita so ayeke sara lani na Jéhovah asara hange encore ape. Ala komanse ti pensé nga ti sara ye tongana ti so ala yeke sara ândö kozo ti tene ala hinga Jéhovah. Ni la, a lingbi e kue e dabe ti e na wango so: “Zia zo so abâ ti lo atene ni luti awe asara hange si lo tï pëpe.”​—1 aCor. 10:12.

5. (a) Fa mbeni tapande so afa ngbanga ti nyen a lingbi e zi ngbene zo hio. (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.) (b) Asarango ye wa la a fa ni na aColossien 3:5-9 so ayeke ti ngbene zo?

⁵ Nyen la mo yeke sara tongana bongo ti mo ayeke saleté nga afun sioni? Mo yeke zi ni hio. Legeoko nga, tongana e hinga so e yeke sara ambeni ye so Jéhovah ake, a lingbi e changé hio. E ye ti mû peko ti wango so Paul amû polele na aChrétien na ngoi ti lo, lo tene: “Ala zi aye so kue yongoro na ala.” Zia e bâ ambeni ye ni so use: lango-sioni na sioni ye.​—Diko aColossien 3:5-9.

6, 7. (a) Tongana nyen la atënë ti Paul afa so a lingbi zo asara ngangu si lo zi ngbene zo? (b) Gigi ti Sakura ayeke lani tongana nyen? Nyen la amû na lo ngangu ti changé?

⁶ Lango-sioni. Nda ti tënë ti Bible so a kiri peko ni na “lango-sioni” aye nga ti sara tënë ti bungbingo koli na wali na mbeni zo so mo na lo asara mariage ape nga na bungbingo koli na koli wala wali na wali. Paul atene na amba ti lo aChrétien ti “sara si amembre ti terê” ti ala “akui” tongana a ndu lango-sioni. So ti tene so a lingbi e sara kue ti zi asioni nzara kue so ayeke na bê ti e. Sarango ni alingbi ti duti ngangu, me e lingbi ti sara ni.

⁷ Bâ ye so asi lani na Sakura * so ayeke zo ti Japon. Na ngoi so lo yeke kono lani, mingi ni lo bâ so lo yeke gï lo oko na asara lo vundu. Na ngu 15, lo komanse ti bungbi koli na wali na akoli nde nde tongaso si lo duti lo oko ape. Na kamene na lê lo tene: “Ye so asara si mbi tuku ngo fani ota.” Lo tene: “Na tongo nda ni, tongana mbi bungbi na akoli mbi bâ so mbi yeke nzoni, na mbi pensé so azo ayeke na bezoin ti mbi nga ala ye mbi. Me tongana mbi bungbi na akoli mingi mbi bâ so mbi yeke nzoni ape.” Sakura angbâ ti sara tongaso juska na ngu 23. Na pekoni, mbeni Témoin akomanse ti manda Bible na lo. Aye so Sakura ayeke manda anzere na lo. Jéhovah amû maboko na lo ti zia lege ti lango-sioni nga na ti fango ngbanga na ndö ti lo nga ti hon ndö ti kamene so asara lo.  Laso, Sakura ayeke sara kua ti pionnier permanent, nga lo bâ so lo yeke lo oko encore ape. Lo tene: “Lâ na lâ mbi yeke na ngia ti hinga so Jéhovah aye mbi mingi.”

8. Ambeni ye wa la alingbi ti sara si e ga sioni na lê ti Nzapa?

⁸ Sioni ye. Tënë ti Bible so a kiri peko ni na “sioni ye” aye ti sara gï tënë ti lango-sioni ape, a ye ti sara tënë ti aye mingi. A lingbi ti sara nga tënë ti aye tongana nyongo manga wala tenengo atënë ti ngia ti buba (2 aCor. 7:1; aÉph. 5:3, 4). A lingbi nga ti sara tënë ti asioni ye so zo asara na ngoi so lo yeke lo oko, na tapande dikongo ambeti so azia na yâ ti zo nzara ti bungbingo koli na wali wala bango porno. Aye so alingbi ti gue na zo ti tï na yâ ti mbeni sioni ye so ayeke sarango ngia zo wani na terê ti lo ti koli wala ti wali.​—aCol. 3:5. *

9. Nyen la alingbi ti si na mbeni zo tongana lo maï na yâ ti lo “nzara ti terê so a kanga ni pëpe”?

⁹ Azo so ayeke bâ porno lakue ayeke maï na yâ ti ala “nzara ti terê so a kanga ni pëpe” nga ala lingbi ti ga ngbâa ti bungbingo koli na wali. Azo ti gingo nda ti ye atene so gango ngbâa ti porno ayeke legeoko na gango ngbâa ti sämba wala mbangi. Kite ayeke dä ape so tongana zo ayeke bâ porno ayeke sara sioni na lo. A peut ti sara si kamene ahon ndö ti lo, lo sara kua ti lo nzoni ape wala sewa ti lo ayeke na ngia ape. A peut nga ti sara si lo sara divorce wala lo fâ terê ti lo. Ngu oko na peko ti so mbeni koli azi terê ti lo na gbe ti ngbâa ti bango porno, lo tene so lo lingbi ti bâ terê ti lo na nene ni.

10. Ribeiro azia lani lege ti dutingo ngbâa ti bango porno tongana nyen?

¹⁰ Ti azo mingi, ti zia lege ti bango porno biani biani ayeke mbeni ngangu tiri. Ye oko, tongana ti so ye so asi na Ribeiro, so ayeke zo ti Brésil, afa, ala lingbi ti sö benda dä. Ribeiro aquitté da ti babâ na mama ti lo na ngoi so lo de lani maseka mingi, na lo gue lo sara kua na mbeni kota ndokua so azo ni ayeke mû angbene mbeti na ala yeke kiri aleke na ambeni fini ye. Kâ, lo yeke bâ ambeni mbeti ni so a fa porno na yâ ni. Ribeiro atene: “Yeke na yeke, mbi ga ngbâa ti porno. So mbi ye gï ti bâ ni, mbi yeke ku kungo ti tene wali so mbi na lo e yeke vivre asigi ahon tongaso si mbi lingbi ti bâ avidéo ti porno.” Mbeni lâ na place ti kua, Ribeiro ayeke bâ yâ ti gbâ ti ambeti so a ga na ni ti tene ala sara na kua, na lo bâ mbeni mbeti so li ni atene Lingu ti Tâ Ngia ti Sewa. Lo mû ni na lo diko ni. Ye so lo manda dä apusu lo ti tene aTémoin ti Jéhovah amanda Bible na lo, me a mû ngoi mingi ti tene lo zia lege ti sioni sarango ye ti lo so. Nyen la amû maboko na lo? Lo fa ni, lo tene: “Sambela, mandango Bible nga na gbungo li na ndö ti aye so mbi manda amû maboko na mbi ti bâ na nene mingi asarango ye ti Jéhovah ahon ti kozo na asara si mbi ye Jéhovah mingi ahon bango porno.” Grâce na Bible nga na yingo vulu ti Nzapa, Ribeiro azia lege ti ngbene sarango ye ti lo, lo wara batême, na laso lo yeke ancien.

11. Nyen la ayeke mû maboko na mbeni zo ti zia lege ti bango porno biani biani?

¹¹ Bâ so ti zia lege ti bango porno biani biani, a lingbi Ribeiro amanda gï Bible ape, me a lingbi lo sara nga ambeni ye mingi. A lingbi lo mû ngoi ti gbu li ti lo na ndö ti aye so lo diko na yâ ti Bible na lo zia si andu bê ti lo. A lingbi lo voro terê na Jéhovah na yâ ti sambela ti mû maboko na lo. Aye so amû maboko na lo ti ye Nzapa mingi, tongaso si lo hon ndö ti nzara ti lo ti bango porno. Tongana mbeni zo aye Jéhovah mingi na lo ke ye so ayeke sioni, lo yeke zia lege ti bango porno biani biani.​—Diko Psaume 97:10.

12. Nyen la amû maboko na Stephen ti zi songo bê nga na zongango ndo ti zia ni yongoro?

¹² Mingi ni, azo so bê ti ala ayeke son ka hio hio ayeke fa songo bê ti ala na zongango ndo. Sarango ye tongaso ayeke sara si sewa aduti nzoni ape. Stephen, mbeni babâ na Australie, atene: “Mbi yeke tene lani asioni tënë mingi na lakue bê ti mbi ayeke son mingi ndali ti aye so ayeke gï senge senge. Mbi na wali ti mbi e kangbi fani ota na e gi ti sara divorce.” Na pekoni, aTémoin ti Jéhovah akomanse ti manda Bible na ala. Na ngoi so Stephen akomanse ti sara ye alingbi na awango ti Bible, ye ti peko ni ayeke so wa? Lo tene: “Dutingo ti sewa ti e aga nzoni mingi. Grâce na mungo maboko ti Jéhovah, mbi yeke sara ye na ngangu encore ape nga mbi yeke kpô mingi. Me lani mbi yeke tongana mbeni bombe so ayeke nduru ti sungba tongana mbeni ye ason bê ti mbi kete.” Laso, Stephen ayeke wakua ti mungo maboko, na wali ti lo ayeke pionnier permanent asara angu mingi awe. A-ancien ti congrégation ti Stephen atene: “Stephen ayeke mbeni ita so ayeke kpô, ayeke sara kua ngangu nga ayeke sara terê ti lo kete.” Ala tene nga so lâ oko ade ala bâ bê ti lo ason ape. Stephen atene lâ oko ape so a yeke na ngangu ti lo la lo zia lege ti ngbene sarango ye ti lo. Lo tene: “Tongana mbi yeda lani ti tene Jéhovah amû maboko na mbi ti sara akota changement so ape, ka mbi yeke wara mbeni nzoni ye so oko ape.”

13. Ngbanga ti nyen la songo bê ayeke sioni mingi? Bible amû na e wango wa na ndö ni?

¹³ Bible awa e ti zia lege ti songo bê, dengo kongo na ndö ti zo nga na zonga (aÉph. 4:31). Fani mingi aye so ayeke gue na zo ti sara ye ti ngangu na zo. Azo ti dunia so alingbi ti bâ songo bê tongana mbeni ye so ayeke na lege ni, me a yeke ye so amû gonda pëpe na Lo so asara e. A lingbi aita ti e mingi azia lani lege ti asioni sarango ye so kozo ti tene ala yü fini zo.​—Diko Psaume 37:8-11.

14. Eskê mbeni zo so ayeke sara ye ti ngangu na zo alingbi ti ga zo so asara terê ti lo kete?

¹⁴ Bâ tapande ti Hans, so ayeke ancien na yâ ti mbeni congrégation na Autriche. Coordinateur ti bungbi ti a-ancien ti congrégation ti lo atene: “Lo yeke mbeni ita so asara terê ti lo kete so a nzere na zo ti hinga lo.” Me Hans ayeke sara lani terê ti lo kete ape. Na ngoi so lo de lani maseka mingi, lo komanse ti nyon sämba ahon ndö ni na asara si lo yeke sara ye ti ngangu na zo. Mbeni lâ na ngoi so lo soulé, lo sara ngonzo ngangu na lo fâ ndeko ti lo. A dë ngbanga ti kanga ti ngu 20 na li ti Hans, na tongo nda ni so lo yeke na kanga lo changé ape. A si na mbeni ngoi, mama ti lo amä terê na mbeni ancien ti gue ti sara vizite na Hans, na lo komanse ti manda Bible. Lo tene: “Ti tene mbi zi ngbene zo ayeke mbeni tiri. Aversê so amû ngangu na mbi ayeke Ésaïe 55:7 so atene: ‘Zia zo ti sioni azia lege ti lo,’ nga na 1 aCorinthien 6:11 so atene na ndö ti azo so azia lani lege ti asioni sarango ye ti ala, atene: ‘Ye oko, ambeni na popo ti ala ayeke ândö tongaso.’ Teti angu mingi, Jéhovah akanga bê lo mû maboko na mbi na lege ti yingo vulu ti lo ti yü fini zo.” Na ngoi so Hans ayeke lani na kanga lo wara batême, na a zi lo na peko ti so lo sara kanga ngu 17 na ndambo. Lo tene: “Mbi kiri singila na Jéhovah so asara nzoni bê na mbi na apardonné mbi.”

15. Mbeni sarango ye ti ngbene zo ayeke so wa? Bible atene nyen na ndö ni?

¹⁵ Tenengo mvene ayeke mbeni sarango ye ti ngbene zo. Na tapande, azo mingi ayeke tene mvene tongaso si ala payé impôt ape wala tënë ti faute so ala sara aduti na li ti  ala ape. Me Jéhovah ayeke “Nzapa ti tâ tënë”. (Ps. 31:5). Tongaso, lo hunda ti tene awakua ti lo kue “atene tâ tënë” me ‘mvene pëpe.’ (aÉph. 4:25; aCol. 3:9). A yeke polele so a lingbi e tene tâ tënë même tongana asara e kamene wala e wara kpale na pekoni.​—aProv. 6:16-19.

16. Nyen la ayeke mû maboko na e ti zi ngbene zo?

¹⁶ E lingbi ti zi ngbene zo gï na ngangu ti e wani ape. A lingbi lani Sakura, Ribeiro, Stephen nga na Hans, so a sara tënë ti ala na yâ ti article so, asara ngangu ti zia lege ti asioni sarango ye ti ala. Ala sö benda lani ndali ti so ala zia si Mbeti ti Nzapa nga yingo vulu ti Nzapa asara ngangu na ndö ti apensé ti ala nga na bê ti ala (Luc 11:13; aHéb. 4:12). Tongana e ye ti tene aye so asara ngangu na ndö ti e, a lingbi e diko Bible lâ na lâ, e gbu li ti e na ndö ti ye so e diko nga e sambela lakue ti wara ndara nga na ngangu ti sara ye alingbi na awango ti Bible (Jos. 1:8; Ps. 119:97; 1 aThes. 5:17). E yeke wara nga ye ti nzoni na lege ti Mbeti ti Nzapa nga na yingo vulu ti lo tongana e leke abungbi nga e gue na abungbi (aHéb. 10:24, 25). Na ndö ni, e ye nga ti sara kua nzoni na aye nde nde so Jéhovah aleke ti mû na e kobe ti yingo.​—Luc 12:42.

17. Nyen la e yeke bâ ande na yâ ti article ti peko?

¹⁷ E sara tënë na ndö ti asioni sarango ye mingi so a lingbi aChrétien azi ni nga ala zia ni angbâ yongoro. Me a yeke gï aye kue so a hunda na e ti sara ti nzere na Nzapa la? Ên-ën. A lingbi e yü nga fini zo na e zia angbâ lakue na terê ti e. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ tongana nyen la e lingbi ti sara ni.