Skip to content

Skip to table of contents

Mbotubusamununa Akubulekela Limwi Buntu Bwakaindi

Mbotubusamununa Akubulekela Limwi Buntu Bwakaindi

“Amubusamunune buntu bwanu bwakaindi amicito yambubo.”—KOL. 3:9.

NYIMBO: 83, 129

1, 2. Ino ncinzi bantu bamwi ncobabona kujatikizya Bakamboni ba Jehova?

BANTU ibalangilila balaamba kujatikizya bube ibulibedelede mbobabona akati kabantu ba Jehova. Mucikozyanyo, kujatikizya bakwesu abacizyi mu Nazi Germany, mulembi umwi wazina lya Anton Gill wakalemba kuti: “Bakamboni ba Jehova bakapenzyegwa kapati aba Nazi. . . . Kuzoosika mu 1939 kwakali Bakamboni ibali 6,000 muzilabba zyakupenzyezya.” Nokuba boobo, nokuba kuti bakapenzyegwa kapati, mulembi ooyo wakaamba kuti, Bakamboni bakatondezya kuti “balasyomeka alimwi mbabombe noliba leelyo nobakali kupenzyegwa kapati,” alimwi “baliluleme kunyina nobazungaana pe.”

2 Calino-lino buyo, bantu bamwi baku South Africa bakabona bube bubotu ibukozyenye aboobo ibwaambwa atala aawa akati kabantu ba Leza. Aciindi cimwi, Bakamboni bamibala iindene-indene mucisi eeci tiibakali kuyanzana antoomwe cakwaanguluka. Pele buzuba bumwi mu Nsondo, December 18, 2011, cakali kukkomanisya kubona bakwesu ibainda ku 78,000 kuzwa kumisyobo iindene-indene mucisi ca South Africa alimwi amasi aayengelede kabazwide mubbuwa lyakusobanina lipati kapati mudolopo lya Johannesburg kabaswiilila kupulogilamu yakumuuya. Kaamba kujatikizya baabo ibakaswaangene, umwi wabeendelezi babbuwa eeli wakati: “Tandinabwene nkamu yabantu balilemeka kapati boobu mubbuwa eeli. Boonse basamide kabotu. Alimwi mwalisalazya kabotu bbuwa eeli. Pele cipati kwiinda zyoonse ncakuti, muli bantu bamibala iindene-indene pele tamusalululi pe.”

3. Ino ncinzi cipa bunyina bwesu kuba bulibedelede?

3 Majwi aali boobo ngobaamba bantu ibatali Bakamboni atondezya kuti bunyina bwesu bwanyika yoonse ncobeni bulilibedelede. (1Pet. 5:9) Pele, ino ncinzi icitupa kwiindana kapati kumbunga zimwi? Kwiinda mukugwasyigwa a Jwi lya Leza alimwi amuuya wakwe uusalala, tulabeleka canguzu ‘kubusamununa buntu bwesu bwakaindi.’ Mubusena bwambubo, ‘tulisamika buntu bupya.’—Kol. 3:9, 10.

4. Ino ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci, alimwi nkaambo nzi?

4 Tacigoleli buyo akubusamununa buntu bwakaindi, pele alimwi kuyandika kubulekela limwi. Mucibalo eeci, tulabandika mbotukonzya kubusamununa buntu bwakaindi, ncociyandika ikucita boobo cakufwambaana alimwi ambocikonzyeka kucita boobo nokuba kuti muntu ulijatikizyidwe kapati mumicito iitali kabotu. Alimwi tulalanga-langa ncobakonzya kucita aabo ibali mukasimpe kwamyaka minji kutegwa batabi nobajokela kubuntu bwakaindi. Ino nkaambo nzi ziyeekezyo zili boobu ncoziyandika? Cuusisya ncakuti, bamwi ibakali kubelekela Jehova bakaleka kubikkila maano aboobo bakapiluka kumicito yabo yakaindi. Aboobo toonse tweelede kukubikkila kapati maano kucenjezya ooku kwakuti: “Ooyo uuyeeya kuti wiimvwi kabotu acenjele kutegwa atawi.”—1Kor. 10:12.

“AMUJAYE” KULOMBOZYA KULI KOONSE KUJATIKIZYA ZISUSI “MBULI BWAAMU”

5. (a) Amupe cikozyanyo icitondezya kaambo ncociyandika cakufwambaana kusamununa buntu bwakaindi. (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.) (b) Kweelana alugwalo lwa Bakolose 3:5-9, ino micito nzi yaambwa kuti ncibeela cabuntu bwakaindi?

5 Ino ncinzi ncomukonzya kucita ikuti naa cisani canu caba atombe, naa kununka buya? Cakufwambaana inga mwacisamununa cisani eeco cilaatombe. Mbubwenya buyo, tweelede kufwambaana kubweza ntaamu ikumvwida lulayo lwakuleka zilengwa iziteendelani abube bwa Leza. Tweelede kutobela lulayo lwa Paulo ndwaakapa Banakristo kuciindi ncaakali kupona naakati: “Mweelede kuzigusya zyoonse eezyi kulindinywe.” Atulange-lange zintu zyobilo zibyaabi nzyaakaamba Paulo—bwaamu alimwi abusofwaazi.—Amubale Bakolose 3:5-9.

6, 7. (a) Mbuti majwi aa Paulo mbwaatondezya kuti kulayandika kusolekesya kapati kutegwa tubusamunune buntu bwakaindi? (b) Ino mbukkale buli buti Sakura mbwaakali kupona, alimwi ino ncinzi cakamupa nguzu kutegwa abuleke bukkale oobo?

6 Bwaamu. Ncolyaamba bbala lyamu Bbaibbele lyakusaanguna ilyakasandululwa kuti “bwaamu” libikkilizya koonana akati kabantu batakwetene mumulawo alimwi akoonana kwabantu bakozyenye zizo. Paulo wakaambila Banakristonyina ‘kujaya zizo zyamibili’ yabo, nkokuti kuleka kulombozya kuli koonse—“mbuli bwaamu.” Kwaamba kwa Paulo kwiinda mukubelesya cikozyanyo kutondezya kuti tweelede kusolekesya canguzu kuleka kulombozya kuli boobo kubyaabi. Pele, tulakonzya kuzunda munkondo yakulwana kulombozya kubyaabi.

7 Atulange-lange cakamucitikila mucizyi utegwa Sakura * waku Japan. Wakakomena kali muntu iwakali kulimvwa kulendelelwa kapati alimwi akutyompwa. Kuzwa naakali amyaka iili 15, wakatalika koonana abaalumi banji basiyene-siyene kayeeya kuti eeci cakali kuyoopa kuti acileke kulimvwa kulendelelwa. Kauside kapati wakaamba kuti, “Akaambo kaceeci ndakagwisya mada otatwe.” Wakazumanana kupandulula kuti: “Kumatalikilo, ndakali kulimvwa kukwabililwa ciindi nondakali kucita micito yakutalilemeka, kandiyeeya kuti ndilayandika kapati alimwi akuyandwa. Pele nondakazumanana koonana abaalumi banji, eeci cakapa kuti ndilimvwe kutakwabililwa kapati.” Bukkale oobu bwakazumanana kusikila Sakura naakakkwanya myaka iili 23. Mpoonya wakatalika kwiiya Bbaibbele a Bakamboni. Sakura wakazikkomanina nzyaakali kwiiya, alimwi kwiinda mukugwasyigwa a Jehova wakalimana penzi lyakulipa mulandu, kufwa nsoni akaambo kazintu nzyaakali kucita alimwi wakaileka micito yakoonana. Sakura lino ulabeleka kali mupainiya waciindi coonse alimwi kunyina nalimvwa kulendelelwa. Muciindi caboobo, upandulula kuti, “Ndilikkomene aluyando lwa Jehova lupati ndwanditondezya buzuba abuzuba.”

MBOTUKONZYA KULEKA MICITO IISOFWEEDE

8. Ino micito iili buti iikonzya kutupa kusofwaala mumeso aa Leza?

8 Busofwaazi. Bbala lyakusaanguna ilyakasandululwa kuti “busofwaazi” mu Bbaibbele, ndibbala lyaamba zintu zinji ikutali buyo zibi zijatikizya koonana. Lilakonzya kwaamba cilengwa cibyaabi cakufweba naa kwaamba masesya aakutukila. (2Kor. 7:1; Ef. 5:3, 4) Alimwi lilabikkilizya amicito yabusofwaazi iicitwa amuntu cakusisikizya, micito mbuli kubala mabbuku naa kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana, zyalo izikonzya kupa kuti muntu abe acilengwa cabusofwaazi mbuli kulisobanya kubusankwa naa kubukaintu.—Kol. 3:5. *

9. Kubikkila maano ‘kuzisusi zyakoonana zijazya nsoni,’ kulakonzya kuleta mapenzi nzi?

9 Aabo ibajisi cilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana babikkila maano ‘kuzisusi zyakoonana zijazya nsoni,’ zyalo izikonzya kupa kuti lyoonse kabayeeya buyo makani aakoonana. Kuvwuntauzya kutondezya kuti bantu ibakazumina kuti bajisi penzi lyakuyandisisya kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana bajisi kulombozya ikukozyenye akwabacakolwa naa aabo ibabelesya kapati misamu iikola. Anu nkakaambo kaako cilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana ncociletela zintu zibyaabi kapati, zintu mbuli kuba ansoni kapati, kutaba bankutwe kumulimo, kutakkomana mumukwasyi, kulekana alimwi akulijaya. Mwaalumi umwi wakalemba boobu naakali kusekelela kukkwanya mwaka omwe kuzwa naakacileka cilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana. Wakati: “Lino ndatalika alimwi kulimvwa kuti ndili muntu uusyomeka calo icakabulide mulindime.”

10. Ino mbuti ba Ribeiro mbobakacizunda cilengwa cakulombozya zintu ziletela muzeezo wakoonana?

10 Kubanabunji, ikucileka kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana cili mbuli kuti balwana nkondo iitamani. Pele mbuli mbokutondezyedwe kuli cakacitikila ba Ribeiro ibaku Brazil, cilengwa eeci cilakonzya kuzundwa. Ba Ribeiro bakazwa aŋanda kabacili bakubusi mpoonya mukuya kwaciindi bakatalika kubeleka mukkampani iyakali kubambulula mapepa, kwalo ooko nkobakali kubona zintu ziletela muzeezo wakoonana. Balaamba ategwa: “Asyoonto-asyoonto ndakatalika kuziyanda kapati zintu eezyi. Cilengwa eeci cakakomena kapati cakuti ndakali kumukilwa kulindila kuti mukaintu ngondakali kukkala anguwe azwe aŋanda kutegwa ndeebelele mavidiyo aaletela muzeezo wakoonana.” Mpoonya bumwi buzuba kuncito ba Ribeiro bakalanga amulwi wamabbuku iwakeelede kubambululwa akubona bbuku lyakajisi mutwe wakuti Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi. Bakalibweza akulibala. Nzyobakaiya zyakabapa kuti batalike kwiiya Bbaibbele a Bakamboni ba Jehova, pele cakatola ciindi kuti baleke cilengwa cabo eeci cibyaabi. Ino ncinzi cakabagwasya mukuya kwaciindi? Balapandulula kuti: “Kwiinda mukupaila, ciiyo ca Bbaibbele alimwi akuzinzibala kuyeeya zintu nzyondakali kwiiya, ikulumba nkondakajisi kujatikizya bube bwa Leza kwakayaambele kusikila limwi luyando lwangu kuli Jehova lwakazunda kulombozya nkondakajisi kuzintu ziletela muzeezo wakoonana.” Kwiinda mukugwasyigwa anguzu zya Jwi lya Leza alimwi amuuya wakwe, ba Ribeiro bakabusamununa buntu bwabo bwakaindi, bakabbapatizyigwa alimwi lino balabeleka kabali mwaalu mumbungano.

11. Ino ncinzi ciyandika kutegwa muntu alitantamune kuzintu ziletela muzeezo wakoonana?

11 Amubone kuti ba Ribeiro tiibakagolela buyo akwiiya Bbaibbele kutegwa bacizunde cilengwa eeci. Bakeelede kujana ciindi kutegwa mulumbe wamu Bbaibbele ubasike amoyo. Kwiinda mukupaila akuzinzibala kuyeeya, luyando ndobakajisi kuli Leza lwakali lupati kwiinda kulombozya nkobakajisi kuzintu ziletela muzeezo wakoonana. Kuba aluyando luyumu muli Jehova alimwi akusulaika zintu zibyaabi ninzila mbotu kapati yakulitantamuna kuzintu ziletela muzeezo wakoonana.—Amubale Intembauzyo 97:10.

AMUZISOWE ZINTU EEZYI, BUKALI, MAJWI AAKUSAMPAULA ALIMWI AKUBEJA

12. Ino ncinzi cakagwasya ba Stephen kuleka kuba abukali alimwi aŋambawido mbyaabi?

12 Bantu banyema cakufwambaana kanji-kanji inga batondezya bukali bwabo kwiinda muŋambawido iitali kabotu. Cakutadooneka, bube buli boobu tabukonzyi kupa kuti kube lukkomano mumukwasyi. Ba Stephen, imuzyali waku Australia waamba kuti: “Ndakali kukonka kapati alimwi ndakali kunyema atuntu tusyoonto buyo. Mebo abakaintu bangu twakaandaana ziindi zyotatwe alimwi twakali kuyanda kulekana.” Mpoonya Bakamboni aaba bakatalika kwiiya Bbaibbele abanabukwetene aaba. Ino ncinzi cakacitika ba Stephen nobakatalika kutobela lulayo lwamu Bbaibbele? Balaamba ategwa: “Bukkale mumukwasyi wesu bwakaba kabotu kapati. Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, lino ndijisi luumuno alimwi akuliiba, kakuli kaindi ndakali mbuli bbomba, iyakali kukonzya kubboloka ciindi cili coonse kufwumbwa buyo bandinyemya.” Sunu, ba Stephen balabeleka kabali mukutausi mpoonya bakaintu babo balikubeleka kabali bapainiya kwamyaka minji. Ibaalu bali mumbungano ba Stephen mobazulilwa baamba kuti: “Ba Stephen mukwesu muumuzi, uubeleka canguzu alimwi uulicesya.” Tabayeeyi kubona ba Stephen kabanyemede. Sena ba Stephen balakuzumina kulumbaizyigwa ooku? Baamba kuti: “Nindatakazibona zilongezyo eezyi zibotu kapati mubuumi bwangu nondatakazumizya Jehova kundigwasya kubambulula bube bwangu cakumaninina.”

13. Ino nkaambo nzi bukali ncobuli bubyaabi kapati, alimwi ino Bbaibbele lipa majwi nzi aakucenjezya?

13 Akaambo katwaambo tubotu, Ibbaibbele lilacenjezya kujatikizya bukali, majwi aakusampaula alimwi akubwenta. (Ef. 4:31) Cuusisya ncakuti, kanji-kanji bukkale buli boobo busololela kunkondo. Bantu munyika balakonzya kubona kunyema kuba cilengwa cili buyo kabotu, pele kulamunyemya Mulengi wesu. Banji bakali kuyandika kubusamununa bukkale bubyaabi oobu kabatana kulisamika buntu bupya.—Amubale Intembauzyo 37:8-11.

14. Sena muntu mukali inga waba mubombe?

14 Atulange-lange cikozyanyo caba Hans, ibabeleka kabali baalu mumbungano imwi ku Austria. Sicuuno wakabunga kabaalu mumbungano mobabede ba Hans waamba kuti: “Ba Hans ngumwi wabakwesu babombe kapati ngomunga mwayanda kuba anguwe.” Pele ba Hans tiibakali babombe pe. Nobakacili bakubusi, bakatalika kunywa bukoko kapati mpoonya akaambo kaceeco bakatalika kuba abukali kapati. Aciindi cimwi nobakanyemede kapati akaambo kakukolwa, bakajaya mukaintu wabo calo cakapa kuti baangwe kwamyaka iili 20. Kumatalikilo buumi muntolongo taakwe nobwakacinca bube bwabukali bwaba Hans. Mukuya kwaciindi, banyina baba Hans bakaambila mwaalu umwi kuti akabonane ambabo muntolongo, aboobo ba Hans bakatalika kwiiya Bbaibbele. Ba Hans bakapandulula kuti: “Cakali ciyumu kuti ndibusamunune buntu bwangu bwakaindi. Magwalo aamu Bbaibbele aakandikulwaizya akali Isaya 55:7, ilwaamba kuti: ‘Simucita zibi aileke nzila yakwe’ alimwi a 1 Bakorinto 6:11, ilwaamba kujatikizya baabo ibakasiya nzila zibi kuti: ‘Oobo mbobakabede bamwi akati kanu.’ Kwamyaka minji, Jehova wakandigwasya cakukkazika moyo kwiinda mumuuya wakwe uusalala kutegwa ndibusame buntu bupya.” Nobakamana kupika kwamyaka iili 17 acisela muntolongo, ba Hans bakaangununwa kabali Munakristo uubbapatizyidwe. Mboobu mbobakaamba: “Ndililumbide kapati akaambo kaluse lupati lwa Jehova alimwi akulekelela kwakwe.”

15. Ino ncilengwa nzi cidumide, pele ncinzi Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya ncico?

15 Kunze lyakubelesya majwi mabi, kuba acilengwa cakubeja acalo ncibeela cabuntu bwakaindi. Mucikozyanyo, cilidumide kubantu kubeja kutegwa batabbadeli mutelo naa kubeja kutegwa batasubulwi akaambo kazibi nzyobakacita. Mukwiimpana, Jehova ngu “Leza wakasimpe.” (Int. 31:5) Aboobo uyanda kuti “umwi aumwi” wabakombi bakwe ‘kaamba zyamasimpe kumweenzinyina’ ikutali ‘kucengana.’ (Ef. 4:25; Kol. 3:9) Aboobo tweelede kwaamba masimpe nokuba kuti kucita boobo kulakonzya kutujazya nsoni naa kutuletela mapenzi.—Tus. 6:16-19.

MBOBAKACIKONZYA KUCINCA

16. Mbuti muntu mbwakonzya kuzwidilila mukusamununa buntu bwakaindi?

16 Tatukonzyi kusamununa bube bwabuntu bwakaindi munguzu zyesu. Bantu ibaambwa mucibalo eeci—ba Sakura, ba Ribeiro, ba Stephen, alimwi aba Hans—bakeelede kulwana canguzu kutegwa baileke micito mibi. Bakazunda kwiinda mukuzumizya kuti mizeezo amyoyo yabo yeendelezyegwe anguzu zya Jwi lya Leza alimwi amuuya wakwe uusalala. (Lk. 11:13; Heb. 4:12) Kutegwa tugwasyigwe anguzu eezyo, tweelede kubala Bbaibbele buzuba abuzuba, kuzinzibala kuyeeya nzyotubala alimwi akupailila busongo alimwi anguzu zyakutobela lulayo lwamu Bbaibbele. (Jos. 1:8; Int. 119:97; 1Tes. 5:17) Alimwi tulagwasyigwa a Jwi lya Leza amuuya wakwe uusalala ciindi notulibambila alimwi akujanika kumiswaangano yambungano. (Heb. 10:24, 25) Kuyungizya waawo, tweelede kuzibelesya kabotu nzila zisiyene-siyene izibelesyegwa kupa bantu ba Leza cakulya cakumuuya munyika yoonse.—Lk. 12:42.

Mbuti mbotukonzya kuzwidilila mukusamununa buntu bwakaindi? (Amubone muncali 16)

17. Ino ncinzi ciyoolangwa-langwa mucibalo citobela?

17 Twalanga-langa micito mibi iili mboibede Banakristo njobeelede kusamununa akuleka. Pele sena eeco ncencico cilikke ciyandika kutegwa tukkomaninwe a Leza? Peepe. Tweelede kusama buntu bupya. Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa zibeela zili mbozibede zyabuntu bupya nzyotweelede kupanga cibeela cazisani zyesu zyamaambilambali nzyotweelede kusama lyoonse.

^ munc. 7 Mazina aamwi mucibalo eeci acincwa.

^ munc. 8 Amubone cibalo 25 mubbuku lyakuti Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 1.