Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kasi Tingavura Wuli Wunthu Wakale na Kuleka Kuwuvwaraso?

Kasi Tingavura Wuli Wunthu Wakale na Kuleka Kuwuvwaraso?

“Vulani wunthu wakale na milimo yake.”—KOL. 3:9.

SUMU: 83, 129

1, 2. Kasi ŵanthu ŵayowoya vichi za Ŵakaboni ŵa Yehova?

ŴANTHU ŵanandi ŵayowoyapo za nkharo yiwemi iyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵali nayo. Mwachiyelezgero, Anton Gill, uyo wakulemba mabuku, wakalumba ŵabali na ŵadumbu ku Germany, awo ŵakaŵako panyengo iyo chipani cha Nazi chikalamuliranga. Wakalemba kuti: “Chipani cha Nazi chikaŵatinkhanga chomene Ŵakaboni ŵa Yehova . . . . Mu 1939, mu [msasa wakusuzgirako ŵanthu] mukaŵa Ŵakaboni ŵakukwana 6,000.” Anton wakayowoyaso kuti, nangauli Ŵakaboni ŵakatambuzgika chomene, kweni “ŵakaŵa ŵakugomezgeka. Ŵakataya mtima yayi, kweniso ŵakalutilira kukolerana chomene.”

2 Sonosono apa, ŵanthu ŵanandi ku South Africa ŵakajiwonera ŵekha mikhaliro yiwemi ya ŵateŵeti ŵa Chiuta. Nyengo yinyake mu charu ichi, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵa mitundu yakupambana ŵakachezgerananga yayi. Kweni pa Sabata, Disembala 18, 2011, mu tawuni ya Johannesburg ku South Africa mukaŵa ungano. Ungano uwu ukachitikira mu sitediyamu yikuru chomene. Chikaŵa chakukondweska chomene kuwona ŵabali na ŵadumbu ŵakujumpha 78,000 ŵa mitundu yakupambanapambana ŵa mu charu ichi kweniso ŵa mu vyaru vinyake ŵawungana pamoza. Wakuwonelera sitediyamu wakati wawona ŵabali na ŵadumbu, wakati: “Nkhakwamba kuwona ŵanthu ŵankharo yiwemi nthena mu sitediyamu iyi. Wose ŵavwara makora. Nakuti mwaŵanthu imwe mwatozga makora sitediyamu. Kweniso mukukolerana chomene nangauli mukupambana mitundu.”

3. Chifukwa wuli tikupambana chomene na ŵanthu wose?

3 Ivyo ŵanthu awo Mbakaboni yayi ŵakuyowoya, vikulongora kuti Ŵakaboni ŵa Yehova pa charu chose chapasi ŵakupambana chomene na ŵanthu ŵanyake. (1 Pet. 5:9) Kweni chifukwa wuli tikupambana chomene na visopa vyose pa charu chapasi? Mazgu gha Chiuta na mzimu utuŵa, vikutovwira apo tikuyezgayezga ‘kuvura wunthu wakale.’ Para tavura, ‘tikuvwara wunthu uphya.’—Kol. 3:9, 10.

4. Kasi tidumbiskanenge vichi mu nkhani iyi, ndipo chifukwa wuli?

4 Para tavura wunthu wakale, tileke kuwuvwaraso. Mu nkhani iyi, tiwonenge umo tingavulira wunthu wakale, chifukwa icho tikwenera kuvulira mwaluŵiro, kweniso chifukwa icho munthu wangasinthira nanga wangaŵa kuti wakuchita viheni chomene. Tiwonengeso ivyo ŵangachita awo ŵateŵetera Chiuta nyengo yitali kuti ŵaleke kuvwaraso wunthu wakale. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kukumbuskana fundo izi? Chachitima ntchakuti ŵanyake awo ŵakateŵeteranga Yehova ŵali kuleka kuŵa maso. Ŵali kuvwaraso wunthu wakale. Lekani tose tikwenera kukumbukira chenjezgo lakuti: “Uyo wakughanaghana kuti ngwakukhora wachenjere kuti waleke kuwa.”—1 Kor. 10:12.

“ZGORANI” MAKHUMBIRO GHOSE ‘KUŴA GHAKUFWA KU UZAGHALI’

5. (a) Longosorani chifukwa icho tikwenera kuvulira mwaluŵiro wunthu wakale. (Wonani chithuzithuzi chakwamba.) (b) Kuyana na Ŵakolose 3:5-9, ni mikhaliro wuli iyo ni wunthu wakale?

5 Kasi mungachita wuli para malaya ghinu ghabinkha ndipo panji ghakununkha? Mungavura mwaluŵiro chomene. Mwakuyana waka, para tamanya kuti tili na nkharo iyo Chiuta wakutinkha, tikwenera kuvura mwaluŵiro. Tikwenera kupulikira ulongozgi uwo Paulosi wakapeleka ku Ŵakhristu ŵakwambilira, wakuti: “Vyose ivi muvisezgere kutali na imwe.” Tiyeni tiwone mikhaliro yiheni yiŵiri iyo Paulosi wakazunurapo. Mikhaliro iyi ni uzaghali na ukazuzi.—Ŵerengani Ŵakolose 3:5-9.

6, 7. (a) Kasi mazgu agho Paulosi wakayowoya ghakulongora wuli kuti tikwenera kuŵikapo mtima kuvura wunthu wakale? (b) Kasi Sakura wakaŵa na umoyo wuli, ndipo chikamovwira ntchivichi kuti wasinthe?

6 Uzaghali. Mu Baibolo, mazgu ghakuti “uzaghali,” ghakung’anamura kugonana kwa ŵanthu ŵambura kutorana kweniso kwa ŵanalume panji ŵanakazi pera. Paulosi wakaphalira Ŵakhristu kuti, ŵazgore “viŵaro vya thupi” lawo “kuŵa vyakufwa,” kung’anamura kuti, ŵamazge khumbiro lililose la “uzaghali.” Mazgu agho Paulosi wakayowoya apa, ghakulongora kuti munthu wakwenera kulimbikira kuti wamazge makhumbiro ghaheni. Nangauli chingaŵa chakusuzga, kweni tingamazga makhumbiro ghaheni.

7 Wonani ivyo vikachitikira Sakura * wa ku Japan. Apo wakaŵa mwana muchoko, wakachitanga phukwa kweniso wakajiwonanga kuti ngwambura kwenelera. Apo wakaŵa na vyaka 15, wakagonanga na ŵanalume ŵakupambanapambana kuti waleke kuŵa na phukwa. Iyo wakayowoya mwasoni kuti: “Nkhafumiska nthumbo zitatu.” Wakalongosora kuti: “Para nkhugona na ŵanalume, pakwamba nkhawonanga kuti nili wakuvikilirika kweniso nkhutemweka. Kweni apo nkhachitanga nthena ndipo nkhajichemeranga chomene masuzgo.” Sakura wakalutilira kugona na ŵanalume m’paka apo wakaŵa na vyaka 23. Pamanyuma wakamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni. Sakura wakakondwanga chomene na ivyo wakasambiranga. Yehova wakamovwira kuti walekerethu uzaghali, kweniso kuti waleke kujiyimba chomene mulandu chifukwa cha nkharo yake yakumanyuma. Mazuŵa ghano, Sakura ni mupayiniya wanyengozose ndipo wakuchitaso phukwa yayi. Iyo wakuti: “Nkhukondwa chomene kumanya kuti Yehova wakunitemwa nyengo zose.”

KULEKA UKAZUZI

8. Ni vinthu wuli vingapangiska munthu kuŵa mukazuzi pamaso pa Chiuta?

8 Ukazuzi. Mu Baibolo, mazgu ghakuti “ukazuzi” ghakung’anamura vinandi padera pa uzaghali. Ghangang’anamura kukhweŵa hona, panji kuyowoya milangwe yaukazuzi. (2 Kor. 7:1; Efe. 5:3, 4) Mazgu agha ghakung’anamuraso vinthu viheni ivyo munthu wangachita kwayekha. Vinthu ivi vingaŵa, kuŵerenga mabuku ghakuwuska khumbiro la kugonana, na kuwonelera vinthu vyamuziro. Ivi vingapangiska munthu kuŵa na nkharo yaukazuzi ya kuseŵereska nkhule.—Kol. 3:5. *

9. Kasi umaliro wa munthu uyo wali na “makhumbiro ghakugonana kwambura kujikora” ngwakuti wuli?

9 Awo ŵakutemwa kuwonelera vinthu vyamuziro, ŵakuŵa na “makhumbiro ghakugonana kwambura kujikora.” Ivi vikuŵapangiska kuti nyengo zose mu mutu mwendenge waka vyakugonana. Ŵakuchita kafukufuku ŵasanga kuti, ŵanthu awo ŵakutemwa kuwonelera vyamuziro, ŵakuchita vinthu mwakuyana waka na awo moŵa panji munkhwala wakutimbanizga wongo waŵanjira chomene. Lekani munthu uyo wakuwonelera vinthu vyamuziro umaliro wake ukuŵa uheni chomene. Wakuŵa wasoni, ntchito wakugwira makora yayi, banja lake likuŵa lakukondwa yayi, nthengwa yingamara, panji wangajikoma. Doda linyake ilo likakondweleranga kuti lakhala chaka kwambura kuwonelera vyamuziro, likalemba kuti: “Pasono nkhujichindika chomene nga umo nkhaŵira pakwamba.”

10. Kasi Ribeiro wakaleka wuli kuwonelera vyamuziro?

10 Ŵanthu ŵanandi vikuŵasuzga chomene kuleka kuwonelera vyamuziro. Kweni ŵangaleka kuwonelera vinthu ivi nga umo wakachitira Ribeiro wa ku Brazil. Apo Ribeiro wakaŵa munyamata, wakafumapo panyumba na kwamba kukhala yekha. Wakamba kuwonelera vyamuziro ku fakitare yakupanga mapepara uko wakagwiranga ntchito. Iyo wakati: “Pachoko na pachoko vyamuziro vikaninjira chomene. Nkhakwenyeleranga chomene para mwanakazi uyo nkhakhalanga nayo lumoza mu nyumba wakuchedwa kuwukapo kuti niwonelere mavidiyo gha vyamuziro.” Mwanakazi uyu ŵakagonananga kweni ŵakaŵa kuti ŵandatorane. Zuŵa linyake apo Ribeiro wakaŵa ku ntchito, wakalaŵiskanga vimabuku ivyo ŵakakhumbanga kuti ŵavipangeso kuŵa mapepara. Pa vimabuku ivi, wakasangapo buku la Umo Mbumba Yingaŵira Yacimwemwe. Wakatora buku ili na kuŵerenga. Ivyo wakasambira mu buku ili vikamupangiska kuti wambe kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova. Kweni vikamutolera nyengo yitali kuti waleke kuwonelera vyamuziro. Kweni kasi chikamovwira ntchivichi kuti waleke? Iyo wakati: “Kulomba, kusambira Baibolo, na kughanaghanirapo ivyo nasambira vikanovwira chomene. Nkhamanya makora mikhaliro ya Yehova ndipo nkhamba kumutemwa chomene kuluska vinthu vyamuziro.” Nkhongono ya Mazgu gha Chiuta na mzimu utuŵa, vikamovwira chomene Rebeiro kuti wavure wunthu wake wakale. Wakabatizika, ndipo pasono wakuteŵetera nga mulara mu mpingo.

11. Kasi munthu wakwenera kuchita vichi kuti waleke kuwonelera vyamuziro?

11 Manyani kuti Ribeiro wakeneranga kuchita vinandi padera pa kusambira Baibolo kuti waleke nkharo yaukazuzi. Wakeneranga kusambira Baibolo mu nthowa yakuti uthenga wake umufike pa mtima. Chifukwa cha kulomba, na kughanaghanirapo ivyo wakasambiranga, wakamba kutemwa chomene Chiuta kuluska vyamuziro. Tingaleka kuwonelera vyamuziro para tikutemwa chomene Yehova na kutinkha ivyo iyo wakutinkha.—Ŵerengani Salimo 97:10.

LEKANI UKALI, KAYOWOYERO KAHENI, NA UTESI

12. Ntchivichi chikawovwira Stephen kuti waleke ukali na kayowoyero kaheni?

12 Kanandi ŵanthu awo ŵakuchedwa yayi kukwiya, ŵakuyowoya mwaukali kweniso viheni. Ntchakuwonekerathu kuti banja lawo likuŵa lakukondwa yayi. Dada munyake wa ku Australia, zina lake Stephen wakati: “Nkhatemwanga chomene kutuka, ndipo nkhathukiranga na vinthu vya zii. Na muwoli wane tikapatukana katatu, ndipo tikakhala pachoko kumazga nthengwa.” Pamanyuma Ŵakaboni ŵakamba kusambira Baibolo na banja ili. Kasi ntchivichi chikachitika Stephen wakati wamba kulondezga fundo za mu Baibolo? Wakati: “Banja lithu likamba kwenda makora chomene. Pasono ndine wamtende kweniso wakuzika chifukwa cha wovwiri wa Yehova. Pakwamba nkhachedwanga yayi kuthukira, ndipo para munthu waniyamba kachoko waka, mbwe ni mbembe.” Pasono, Stephen ni muteŵeti wakovwira, ndipo muwoli wake wachita upayiniya wanyengozose kwa vyaka vinandi. Ŵalara ŵa mu mpingo uwo Stephen wakuwungana ŵakati: “Stephen ngwakuzika, wakulimbikira ntchito, ndipo ngwakujiyuyura chomene.” Ŵakukumbuka yayi apo ŵakawonera kuti Stephen wakwiya. Kasi Stephen wakuti wakasintha waka yekha? Iyo wakati: “Nilekenge kuzomera kuti Yehova wanovwire kusintha nkharo yane, mphanyi nilije vitumbiko ivyo nasanga.”

13. Chifukwa wuli ukali ngwakofya chomene, ndipo Baibolo likutichenjezga wuli?

13 Baibolo lili na vifukwa viwemi vyakutichenjezgera kuti tileke ukali, kayowoyero kaheni, na kukolomoka. (Efe. 4:31) Chachitima ntchakuti nkharo izi zikwambiska mbembe. Ŵanthu mu charu ŵakuwona ukali kuti ni suzgo viŵi yayi. Kweni munthu uyo ni mukali wakuchindika yayi Mlengi withu. Ŵanthu ŵanandi ŵavura mikhaliro yiheni iyi, na kuvwara wunthu uphya.—Ŵerengani Salimo 37:8-11.

14. Kasi munthu mukali wangasintha na kuŵa wakufwasa?

14 Ghanaghanirani vya Hans, uyo wakuteŵetera nga ni mulara mu mpingo unyake ku Austria. Mulaŵiliri wa milimo ya ŵalara mu mpingo uwo Hans wakuwungana, wakati: “Hans njumoza mwa ŵabali ŵakufwasa chomene.” Kweni kale Hans wakaŵa wakufwasa yayi. Apo wakaŵa munyamata, wakamba kumwa chomene moŵa, ndipo wakamba kutemwa mbembe. Zuŵa linyake wati waloŵera, wakakwiya chomene na kukoma chibwezi chake ndipo khoti likadumura kuti wakhale mu jele vyaka 20. Nangauli wakakhala mu jele, kweni wakasintha yayi nkharo yake. Nyengo yinyake, amama ŵake ŵakapempha mulara kuti wakachezgepo na Hans mu jele, ndipo Hans wakamba kusambira Baibolo. Hans wakalongosora kuti: “Chikaŵa chakusuzga chomene kuti nivure wunthu wane wakale. Kweni Malemba agho ghakanikhozga chomene ni Yesaya 55:7, ilo likuti: “Wakwananga waleke nthowa yake,” na 1 Ŵakorinte 6:11 ilo likuyowoya za ŵanthu awo ŵakaleka nthowa zawo ziheni. Likuti: “Mwaŵanyake ndimo mukaŵira.” Kwa vyaka vinandi, Yehova wanovwira mwakuzikira na mzimu wake utuŵa kuti nivware wunthu uphya.” Hans wakati wagwira jele vyaka 17 na hafu, ŵakamufumiska mu jele ndipo panyengo iyo wakaŵa kuti wabatizika. Iyo wakati: “Nkhuwonga chomene Yehova chifukwa wanilengera lusungu na kunigowokera.”

15. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kuchita vichi? Kweni Baibolo likuti wuli?

15 Padera pa kayowoyero kaheni, munthu uyo wakuteta nayo wali na wunthu wakale. Ŵanthu ŵanandi ŵakutemwa kuteta pakupeleka msonkho, panji kuti ŵaleke kulangika pa ivyo ŵachita. Kweni Yehova ni “Chiuta waunenesko.” (Sal. 31:5) Lekani iyo wakukhumba kuti “waliyose” uyo wakumusopa “wayowoyenge unenesko na mzengezgani wake,” waleke kuyowoya “utesi.” (Efe. 4:25; Kol. 3:9) Ntheura tiyowoyenge unenesko nyengo zose nanga ni para soni zitikorenge para tayowoya, panji vitiyenderenge makora yayi.—Zinth. 6:16-19.

KASI ŴAKATONDA WULI?

16. Kasi munthu wangachita wuli kuti wavure wunthu wakale?

16 Ntchakusuzga kuti munthu wavure wunthu wakale kwambura wovwiri wa Chiuta. Sakura, Ribeiro, Stephen, na Hans awo tadumbiskana mu nkhani iyi ŵakaŵikapo mtima kuti ŵaleke nkharo zawo ziheni. Ŵakaleka chifukwa ŵakazomera kuti Mazgu gha Chiuta na mzimu wake utuŵa visinthe mtima na maghanoghano ghawo. (Luka 11:13; Heb. 4:12) Kuti nase tisinthe nkharo zinyake, tikwenera kuŵerenga Baibolo zuŵa lililose na kughanaghanirapo. Kweniso nyengo zose tikwenera kulomba mahara na nkhongono kuti tilondezgenge ivyo tikuŵerenga mu Baibolo. (Josh. 1:8; Sal. 119:97; 1 Tes. 5:17) Kuti mzimu utuŵa na Mazgu gha Chiuta vitovwire, tikwenera kunozgekera maungano na kusangikapo. (Heb. 10:24, 25) Panyengo yasono, pali nthowa zinandi izo gulu la Yehova likupelekera chakurya chauzimu ku ŵanthu ŵa Chiuta. Ntheura tikwenera kurya mwakukwana chakurya ichi.—Luka 12:42.

Kasi tingachita wuli kuti tivure wunthu wakale? (Wonani ndime 16)

17. Kasi mu mutu wakulondezgapo tizamusambira vichi?

17 Tawona nkharo zakupambanapambana izo Mkhristu wakwenera kuvura na kuleka kuvwaraso. Kasi munthu wakwenera kuchita ivi pera kuti watemweke na Chiuta? Yayi. Tikwenera kuvwaraso wunthu uphya. Mu nkhani yakulondezgapo, tizamuwona wunthu uphya uwo tingavwara, na ivyo tingachita kuti tileke kuwuvura.

^ ndime 7 Mazina ghanyake mu nkhani iyi ghasinthika.

^ ndime 8 Wonani mutu 25 mu buku lakwamba la Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa.