1, 2. (a) Le tubayuka namani amba tubwanya kuvwala bumuntu bupya? (b) I ngikadila’ka ibadilwa mu bumuntu bupya yotwifunda mu Kolose 3:10-14?

MU Bisonekwa Bijila​—Bushintuludi bwa Ntanda Mipya, tutana’mo misunsa ibidi bishima “bumuntu bupya.” (Efisesa 4:24; Kolose 3:10) Bino bishima bifunkilanga pa bumuntu “bwapangilwe mwendele kiswa-mutyima kya Leza.” Lelo bibwanika kuvwala buno bumuntu bupya? Bine. Yehova wāpangile bantu mu kyelekejo kyandi, o mwanda tudi na bukomo bwa kwiula ngikadila yandi milumbuluke.​—Ngalwilo 1:26, 27; Efisesa 5:1.

² Byotupyene kubulwa kubwaninina, o mwanda kyaba kimo batwe bonso twikalanga na bilokoloko bibi. Kadi bifuko byotushikete’mo bidi na lupusa potudi. Inoko kupityila ku lusa lwa Yehova, tubwanya kwikala mwasakila twikale. Pa kusaka tufikile’po, nanshi tubandaulei’ko bidi ngikadila palapala ibadilwa mu bumuntu bupya. (Tanga Kolose 3:10-14.) Kupwa tusa kumona muswelo otubwanya kumwekeja ino ngikadila mu busapudi.

3. Le i ngikadila’ka imo ibadilwa mu bumuntu bupya?

³ Polo wālombwele amba kubulwa mboloji i ngikadila ya mvubu ibadilwa mu bumuntu bupya. Wānenene amba: “Kekudipo Muyuda nansha Mungidiki, kekudipo umpika nansha mwanapabo.” * (Tala kunshi kwa dyani.) Mu kipwilo, kemufwaninwe kwikala nansha umo wa kwimona’mba i muyampe kupita bakwabo pa mwanda wa lukoba, ntanda, nansha bulēme bwapelwe mu kibundi. Mwanda waka? Mwanda batwe balondi bonso ba Kidishitu twi “umo.”​—Kolose 3:11; Ngalatea 3:28.

4. (a) Lelo bengidi ba Yehova bafwaninwe kumona bantu bakwabo namani? (b) I bintu’ka bibwanya kuvutakanya bumo bwa bene Kidishitu?

⁴ Shi tuvwale bumuntu bupya, nabya tukalēmeka bantu pa kubulwa kuta mutyima ku lukoba nansha bitamina byabo. (Loma 2:11) Mu bipindi bimo bya pano pa ntanda, kino kimwekanga bu kikomo nakampata. Kimfwa, myaka kunyuma mu Afrika wa Kunshi, balupusa batūdile’ko bifuko mwa kushikata bantu ba lukoba lumo pabo ba lukwabo nabo pabo. Bantu bavule mu ino ntanda, kubadila’mo ne Batumoni bakishikete’mo ne dyalelo. Kitango Kyendeji kyakwete’ko mulangwe wa kukankamika banabetu ‘babaijibwe.’ O mwanda mu Kweji 10, 2013, Kitango Kyendeji kyaitabije kulongwe mpangiko ya pa bula mwanda wa kukwasha banabetu ba nkoba palapala beyuke biyampe.​—2 Kodinda 6:13.

5, 6. (a) I mpangiko’ka yalongelwe mu ntanda imo mwanda wa kukwasha bantu ba Leza bekale bininge mu bumo? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.) (b) Le i bika byalupukile’ko?

⁵ Banabetu bakwete’ko mpangiko ya ku mfulo kwa yenga, Batumoni ba mu bipwilo bibidi bya ndimi mishile ne ba nkoba mishile bapityijije’ko kitatyi pamo. Batutu ne bakaka ba mu bino bipwilo badi bakasapwila pamo, benda ku kupwila pamo, ne kwipempula ku mobo. Bipwilo bivule byaingidije ino mpangiko, ne bilo ya musambo yatambwile malapolo mavule a bintu biyampe byalupukile’ko. Kadi byatulumwije’nka ne bantu bamo ke Batumonipo. Kimfwa, mwingidi umo wa kipwilo wanenene amba: “Nkidipo Kamoni, ino mwingilo wenu wa busapudi i mulongololwe senenene, kadi mudi mu bumo nansha byomwishidile nkoba.” Lelo batutu ne bakaka bamwene namani ino mpangiko?

⁶ Ku ngalwilo, kaka umo wisamba ludimi lwa Xhosa witwa bu Noma wadi wivwana bumvu bwa kwita Batumoni ba mu kipwilo kya ludimi lwa Angelele ku yandi njibo mityetye. Ino pa kupwa kusapula na Batumoni bazungu, ne kwenda kukebanangila ku abo mobo, wasangele bininge. Unena’mba: “Nabo badi’tu’nka na motwikadile!” O mwanda kitatyi kyaile batutu ne bakaka ba mu kipwilo kya ludimi lwa Angele kusapwila pamo na kipwilo kya ludimi lwa Xhosa, Noma nandi waita’ko bamo byakudya ku yandi njibo. Watulumukile pa kumona mukulumpe umo muzungu pa baatyile wasaka kushikata pa kajé. Tufwijanga’ko pa ino mpangiko ikyendelela, mwanda batutu ne bakaka bavule badi na balunda bapya kadi bendelelanga na kwiyuka na banabetu ba bibidiji palapala.

7. Mwanda waka tufwaninwe kwikala nyeke na lusa?

⁷ Bantu ba Yehova bakitanwa na matompo enka ne bikafula ntanda ya Satana. Batwe bonso tubwanya kutanwa na makambakano a kubulwa kaji, kubela misongo mikomo, kupangwapangwa, bimpengele bya kipangila, kwibwa bintu byetu nansha ke bikoleja bikwabo. Pa kwikwasha mu ano matompo, tufwaninwe kwikala na  mutyima wa lusa bya binebine. Mutyima wa lusalusa uketutonona tulongele bantu bakwabo bintu na kanye. (Efisesa 4:32) Ino ngikadila ibadilwa mu bumuntu bupya. Kadi iketukwasha twiule Leza ne kusenga bantu bakwabo.​—2 Kodinda 1:3, 4.

8. I bintu’ka bibwanya kulongeka shi tulombola lusa ne kanye ku bonso badi mu kipwilo? Leta kimfwa.

⁸ I muswelo’ka otukalombola bininge kanye ku beni batambile mu ntanda ingi badi mu kyetu kipwilo nansha boba bamweka bu bafudile? Tufwaninwe kwibatundaila, kupwana nabo, ne kwibakwasha bamone amba badi na mvubu mu kyetu kipwilo. (1 Kodinda 12:22, 25) Kimfwa, Dannykarl watambile mu Filipine wavilukila mu Jampani. Byaadi mweni, bakwabo ba ku kaji badi bamumona bibi. Kupwa wakapwila na Batumoni ba Yehova. Dannykarl unena’mba: “Bavule badi’ko i ba mu Jampani, nansha nankyo bauntundaile na kyanga ulanga’mba twadi kala twiyukile nabo.” Banabetu baendelele kumukwasha na kanye afwene kudi Yehova. Kitatyi pa kupita’po Dannykarl wabatyijibwa, kadi dyalelo wingilanga bu mukulumpe pa kipwilo. Bakulumpe bakwabo i basangale bininge pa kumumona aye ne wandi mukaji Jennifer mu kino kipwilo, kadi banena’mba: “Badi na būmi bupēla pobengila bu bapania kadi baletanga kimfwa kiyampe kya kukimba bidi Bulopwe.”​—Luka 12:31.

9, 10. Leta bimfwa bya bipa biyampe bilupukile ku kwivwanina bantu lusa mu mwingilo wa busapudi.

⁹ Tudi na mukenga wa kulongela “bantu bonso biyampe” potusapula myanda miyampe ya Bulopwe. (Ngalatea 6:10) Batumoni bavule bevwaninanga beni lusa ne kulonga bukomo bwa kwifunda lwabo ludimi. (1 Kodinda 9:23) Bukomo bobaloñanga bulupulanga bipa biyampe. Kimfwa, kaka umo pania wa mu Ostrali witwa bu Tiffany wefundile Kiswahili mwanda wa kukwasha kipwilo kya ludimi lwa Kiswahili kya mu kibundi kya Brisbane. Nansha byaekondele na kwifunda ludimi, inoko būmi bwandi bwaikele na kitungo. Tiffany unena’mba: “Shi usaka kwikala na nsangaji mu mwingilo, nabya ingidila mu kipwilo kya ludimi lweni. Bidi pamo bwa abe wenda kungi pampikwa kushiya kyenu kibundi. Usa kwimwena bubana na bana bwetu bwa ntanda yonso, ne kumona motwilungile mu bumo.”

¹⁰ Kisaka kimo kya mu Jampani nakyo kyalongele uno muswelo. Sakiko, wabo mwana mwana-mukaji unena’mba: “Twadi twitana divule na beni batambile mu Brezile potwadi twenda mu busapudi. Potwadi twibalombola bisonekwa mu Bible wabo wa Kiportige, kimfwa Kusokwelwa 21:3, 4 ne Ñimbo ya Mitōto 37:10, 11, 29,  badi bateja na katentekeji, pakwabo basumija’nka ne impolo.” Kino kisaka kyaivwanine bano beni lusa ne kusaka kwibakwasha befunde bubine, kupwa bashilula kwifunda Kiportige mu kisaka. Mwenda mafuku, kino kisaka kyakweshe pa kushilula kipwilo kya ludimi lwa Kiportige. Mu bula bwa myaka, kebakwashe beni bavule bekale ke bengidi ba Yehova. Sakiko unena’mba: “Byadi bilomba kulonga bukomo pa kwifunda Kiportige, inoko madyese otwimwenine i mavule kupita ne bukomo botwalongele bwine. Bine tufwijanga’ko Yehova bininge.”​—Tanga Bilongwa 10:34, 35.

11, 12. (a) Mwanda waka tufwaninwe kwikala na kukanina kuyampe pa kuvwala bumuntu bupya? (b) I bika biketukwasha twikale betyepeje?

¹¹ Kutumbija Yehova ko kufwaninwe kwitutonona tuvwale bumuntu bupya, ke pa mwandapo wa bantu betumone. Vuluka’mba enka ne mwikeulu mubwaninine wētatwile ne kulonga bubi. (Dingakanya na Ezekyele 28:17.) Byotudi bantu ba kubulwa kubwaninina, tubwanya kukolelwa kwepuka mitatulo. Nansha nankyo, tubwanya kuvwala kwityepeja. I bika biketukwasha tuvwale kwityepeja?

¹² Kintu kimo kiketukwasha twikale betyepeje, i kutanga Kinenwa kya Leza difuku ne difuku ne kulangulukila’po. (Kupituluka 17:18-20) Tufwaninwe ne kulangulukila pa byobya byētufundije Yesu ne pa kimfwa kyandi kilumbuluke kya kwityepeja. (Mateo 20:28) Yesu wādi mwityepeje bininge wāoija’nka ne batumibwa bandi ku maulu. (Yoano 13:12-17) Kintu kikwabo kyotubwanya kulonga i kulomba Yehova mushipiditu wandi. Mushipiditu wandi ubwanya kwitukwasha tukomene mulangwe wa kwimona’mba twi bayampe kupita bantu bakwabo.​—Ngalatea 6:3, 4; Fidipai 2:3.

13. Lelo i mpalo’ka itambanga ku kwityepeja?

¹³ Tanga Nkindi 22:4. Yehova witusakila twikale betyepeje. Kwityepeja kuletanga mpalo mivule. Shi twi betyepeje, kipwilo kikekala mu ndoe ne mu bumo. Kadi, Yehova uketupa kanye kandi kakatampe. Mutumibwa Petelo wānenene amba: “Banwe bonso, vwalai kwityepeja banwe bene na bene, mwanda Leza ulwanga na boba bezunzula, ino upānanga kanye kakatampe ku boba betyepeje.”​—1 Petelo 5:5.

14. Lelo i ani udi bu kimfwa kiyampe mpata mu mwanda utala kutalala ne kitūkijetyima?

¹⁴ Mu ino ntanda ya dyalelo, shi muntu utalalanga kadi mutūkije mutyima, divule umonwanga na bantu bakwabo bu muzoze. Inoko kino ke kya binepo. Ino ngikadila milumbuluke itambanga kudi Yehova, Muntu wa bukomo kupita bonso mūlu ne panshi. Aye i kimfwa kiyampe mpata mu mwanda utala kutalala ne kitūkijetyima. (2 Petelo 3:9) Kimfwa, langa’po bidi mwādi mutūkijije Yehova mutyima kitatyi kyaādi ulondolola ba Abalahama ne Lota kupityila ku bamwikeulu. (Ngalwilo 18:22-33; 19:18-21) Vuluka kadi muswelo wādi utūkijije Yehova mutyima muzo mutomboke wa bene Isalela mu bula bwa myaka 1 500 ne kupita.​—Ezekyele 33:11.

15. Lelo Yesu wāshile kimfwa’ka mu mwanda utala kutalala ne kitūkijetyima?

¹⁵ Yesu wādi “na ngikadila italala.” (Mateo 11:29) Wādi utūkije mutyima bya binebine pa bukōkekōke bwa bana bandi ba bwanga. Mu bula bwa mwingilo wandi pano pa ntanda, divule Yesu wādi ufutululwa ne kusambilwa bya bubela. Nansha nankyo, wādi utalala kadi mutūkije mutyima kufika’nka ne ku lufu. Yesu paādi ulwa na misanshi mikatampe ku mutyi wa masusu, wālombele Shandi alekele bantu bāmwipaile. Wānenene’mba: “Kebayukilepo byobalonga.” (Luka 23:34) Nansha ke kitatyi kyādi kisusulwa Yesu ne kulwa na  misanshi, wādi utalele kadi mutūkije mutyima.​—Tanga 1 Petelo 2:21-23.

16. I muswelo’ka otubwanya kulombola kutalala ne kitūkijetyima?

¹⁶ Polo wālombwele muswelo umo otubwanya kulombola’mo kutalala ne kitūkijetyima paālembele amba: “Endelelai kwitūkijija mityima banwe bene na bene ne kwilekela na mutyima umo nansha shi kudi udi na mwanda na mukwabo. Monka mwemulekēle Yehova na mutyima umo, nenu mufwaninwe kulongela monka.” (Kolose 3:13) Pa kufwila bakwabo lusa, tufwaninwe kwikala batalala kadi batūkije mutyima. Kino kiketukwasha tulame bumo mu kipwilo.

17. Mwanda waka kutalala ne kitūkijetyima bidi na mvubu?

¹⁷ Yehova usakanga twikale batalala ne kutūkijija bakwabo mutyima. Ino ngikadila i ya mvubu mpata shi tusaka kukekala mu ntanda mipya. (Mateo 5:5; Yakoba 1:21) Shi tudi na kitūkijetyima ne kutalala, nabya tukatumbija Yehova ne kukwasha bakwabo nabo bamutumbije.​—Ngalatea 6:1; 2 Temote 2:24, 25.

18. Le buswe i bukwatañane namani na kubulwa mboloji?

¹⁸ Ngikadila yonso yotwesambila’po’i, yendelanga pamo na buswe. Kimfwa, mwanā bwanga Yakoba wādingile banababo mwanda bādi bamona bampeta na bulēme kupita balanda. Wāshintulwile amba kino kekikwatañenepo na kijila kya Leza kya kusanswa “mukwenu mowisanshilwe abe mwine.” Kadi wābwejeje’ko amba: “Shi mwendelele kwikala na ntondo, nabya muloñanga bubi.” (Yakoba 2:8, 9) Shi tusenswe bantu, ketukekalapo na mfwatakani pa muntu nansha umo pa mwanda utala kufunda masomo, lukoba, nansha pa bumuntu bwandi. Ketufwaninwepo’tu kwimwekeja bitupu amba ketudipo na mboloji. Ino kubulwa mboloji kufwaninwe kubadilwa mu bumuntu bwetu.

19. Mwanda waka kuvwala buswe kudi na mvubu?

¹⁹ Buswe budi na “kitūkijetyima ne kanye” kadi “kebwitatulangapo.” (1 Kodinda 13:4) Tufwaninwe kwikala na kitūkijetyima, kanye ne kwityepeja amba twendelele na kusapula myanda miyampe ku bantu bakwabo. (Mateo 28:19) Ino ngikadila itulengajanga twikale biyampe na batutu ne bakaka bonso mu kipwilo. Shi batwe bonso twikale na buswe bwa uno muswelo, nabya bipwilo byetu bikekala mu bumo ne kino kikatumbija Yehova. Bantu bakwabo bakemwena buno bumo ne kukokelwa mu bubine. Nanshi i byendele’mo Bible pa kupwa kwisambila pa bumuntu bupya anene amba: “Kutentekela pa bino byonso’bi, vwalai buswe, mwanda abo i kijimba kibwaninine kya bumo.”​—Kolose 3:14.

20. (a) Le i bipangujo’ka byotufwaninwe kwiipangula? Ne mwanda waka?

²⁰ Batwe bonso tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘I bintu’ka bikinomba kushinta pa kuvūla bumuntu bwa kala ne kwibwela kulampe?’ Tufwaninwe kulomba Yehova ne kumuzenza etukwashe. Tufwaninwe ne kulonga bukomo bwa kuleka bilokoloko ne bilongwa bibi pa kusaka’mba tukapyane “Bulopwe bwa Leza.” (Ngalatea 5:19-21) Kadi tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Lelo ñendelelanga na kulumbulula mulangilo wami amba nsangaje Yehova?’ (Efisesa 4:23, 24) Byotudi bampikwa kubwaninina, o mwanda tufwaninwe kwendelela na kulonga bukomo bwa kuvwala bumuntu bupya ne kwibulama. Kino i kintu kifwaninwe kulongwa nyeke. Langa’po bidi mukekadila būmi kitatyi kikavwala muntu yense bumuntu bupya ne kwiula mu muswelo mubwaninine ngikadila milumbuluke ya Yehova!