1, 2. (a) Hikwalaho ka yini hi vula leswaku hi nga swi kota ku ambala vumunhu lebyintshwa? (b) Hi tihi timfanelo ta vumunhu lebyintshwa leti boxiweke eka Vakolosa 3:10-14?

“VUMUNHU lebyintshwa.” Xiga lexi, xi humelela kambirhi eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima. (Efe. 4:24; Kol. 3:10) Xi vula vumunhu lebyi fambisanaka “ni ku rhandza ka Xikwembu.” Swa koteka leswaku hi va ni vumunhu byo tano. Ha yini hi vula tano? Hikuva Yehovha u hi vumbe hi xifaniso xakwe kutani swa koteka leswaku hi tekelela timfanelo takwe letinene.—Gen. 1:26, 27; Efe. 5:1.

² Leswi hi nga ni xidyoho lexi hi xi kumeke eka vatswari va hina vo sungula, hi tshamela ku endla swihoxo. Hi nga ha tlhela hi kuceteriwa hi vanhu lava hi tshamaka na vona. Hambiswiritano Yehovha u ta hi pfuna leswaku hi va muxaka wa vanhu lava n’wi tsakisaka. Leswaku hi fikelela pakani yoleyo a hi kambisiseni tin’wana ta timfanelo ta vumunhu lebyintshwa leti muapostola Pawulo a huhuteriweke ku ti  tsala. (Hlaya Vakolosa 3:10-14.) Hi ta tlhela hi kambisisa ndlela leyi hi nga ti kombisaka ha yona timfanelo toleto entirhweni wa hina wo chumayela.

3. Hi yihi mfanelo yin’wana ya vumunhu lebyintshwa?

³ Endzhaku ka loko a hi khutaze leswaku hi ambala vumunhu lebyintshwa, Pawulo u tlhele a hlamusela ku nga yi hi nghohe tanihi yin’wana ya timfanelo ta vumunhu lebyintshwa. U vule leswaku: “[A ku] na Mugriki kumbe Muyuda, la yimbeke kumbe la nga yimbangiki, munhu wumbe, Muskita, hlonga [kumbe] munhu loyi a ntshunxekeke” evandlheni ra Vukreste. * Hikwalaho ka yini ku hambana hi rixaka, tiko ni xiyimo xa timali swi nga fanelanga swi onha vun’we bya vandlha? Hikuva tanihi Vakreste va ntiyiso ‘hinkwerhu hi un’we.’—Kol. 3:11; Gal. 3:28.

4. (a) Malandza ya Yehovha ma fanele ma va khoma njhani vanhu van’wana? (b) Hi xihi xiyimo lexi nga endlaka leswaku swi hi tikela ku va ni vun’we?

⁴ Lava ambaleke vumunhu lebyintshwa va khoma Vakrestekulobye swin’we ni vanhu van’wana hi ndlela leyinene ku nga khathariseki rixaka kumbe xiyimo xa vona xa timali. (Rhom. 2:11) Leswi swi nga ha tika eka matiko man’wana. Hi xikombiso, hi nkarhi lowu xihlawuhlawu a xi tinyike matimba eAfrika Dzonga, mfumo a wu endle leswaku emadorobeni ku tshama valungu ntsena kasi emakaya swin’we ni le malokhixini a ku tshama vanhu va ntima, naswona nisweswi Timbhoni to tala ta ha tshama etindhawini teto. Leswaku Huvo leyi Fumaka yi khutaza vamakwerhu ku ‘ndlandlamuka,’ hi October 2013 yi endle lunghiselelo leri a ri ta pfuna vamakwerhu leswaku va tolovelana. (2 Kor. 6:13) Xana lunghiselelo rero a ri katsa yini?

5, 6. (a) Hi rihi lunghiselelo leri endliweke ku pfuna vamakwerhu va le Afrika Dzonga leswaku va tiyisa vun’we bya vona bya Vukreste? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Ku ve ni vuyelo byihi?

⁵ Eka lunghiselelo leri mavandlha lama tirhisaka ririmi leri nga faniki kumbe lama nga riki ma nhlonge yin’we ma hlangana swin’we hi mahelovhiki. Vamakwerhu volavo va hlanganyela swin’we entirhweni wa nsimu, emihlanganweni hambi ku ri ku dya swin’we emakaya ya vona. Mavandlha ya madzana ma hlanganyerile eka lunghiselelo leri naswona rhavi ra Afrika Dzonga ri kume swiviko leswi tsakisaka leswi humaka eka vamakwerhu ni le ka vanhu lava nga riki Timbhoni. Hi xikombiso, mufundhisi un’wana u kale a ku: “Hambileswi ndzi nga riki Mbhoni kambe ntirho wa n’wina wo chumayela wu hlelekile swinene naswona mi ni vun’we.” Xana lunghiselelo leri ri tikhumbe njhani Timbhoni ta kwalaho?

⁶ Makwerhu wa xisati la vuriwaka Noma la vulavulaka Xiqhoza u vule leswaku eku sunguleni a a chava ku rhambela vamakwerhu va valungu ekaya rakwe hileswi a vona onge kaya rakwe a ri nyawuli. Endzhaku ka loko va tirhe swin’we nsimu ni ku n’wi rhambela emakaya ya vona u te: “Ndzi xiye leswaku a va hambananga na hina!” Hikwalaho loko se vamakwerhu va valungu va te evandlheni ra vona u lunghiselele swakudya kutani a rhamba van’wana va vona ekaya rakwe. Un’wana wa lava veke kona a ri nkulu. Noma u tlhele a ku: “Swi ndzi hlamarisile ku vona makwerhu yoloye a nga vileli hileswi a tshameke ebokisini ra tikhodirinki.” Hikwalaho ka lunghiselelo leri, vamakwerhu vo tala se va ni vanghana lavantshwa naswona va tiyimisele ku ya emahlweni va ndlandlamuka eka xinakulobye xa vona.

7. Ha yini ku tshama ku ri ni xilaveko xo kombisa van’wana tintswalo?

⁷ Loko misava ya Sathana yi nga si hela hi ta  tshama hi ri karhi hi langutana ni maxangu. Hi nga ha langutana ni ku pfumaleka ka mitirho, mavabyi, nxaniso, timhangu ta ntumbuluko, ku lahlekeriwa hi nhundzu hikwalaho ka vugevenga kumbe maxangu man’wana. Leswaku hi seketelana emikarhini leyo tika hi fanele hi kombana tintswalo. Loko hi ri ni xinakulobye lexikulu xa tintswalo hi ta kombana musa. (Efe. 4:32) Timfanelo leti ta vumunhu lebyintshwa ti ta hi pfuna leswaku hi tekelela Xikwembu kutani hi chavelela van’wana.—2 Kor. 1:3, 4.

8. Hi byihi vuyelo lebyi nga vaka kona loko hi kombisa tintswalo ni musa eka hinkwavo evandlheni? Vula xikombiso.

⁸ Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha khathala hi vamakwerhu lava humaka ematikweni mambe kumbe lava pfumalaka? Hi fanele hi ringeta ku va tiva ni ku va pfuna leswaku va titwa va ri va nkoka evandlheni. (1 Kor. 12:22, 25) Xiya leswi humeleleke Dannykarl loyi a sukeke ePhilippine a ya eJapani. A a nga khomiwi kahle entirhweni tanihi leswi a huma etikweni rin’wana. Kutani siku rin’wana u ye emihlanganweni ya Timbhoni ta Yehovha. Dannykarl u te: “Vo tala emihlanganweni yoleyo a va ri Majapani kambe va ndzi amukele hi rirhandzu onge hiloko ndzi ri munghana wa vona.” U ye emahlweni a kombiwa musa ku nga swona leswi n’wi pfuneke leswaku a endla nhluvuko. Sweswi u khuvuriwile naswona i nkulu evandlheni. Vakulu va le vandlheni leri a nga eka rona va vula leswaku Dannykarl ni nsati wakwe Jennifer i nkateko evandlheni. Vakulu volavo va tlhele va vula leswi: “Va hanya vutomi byo olova tanihi leswi va nga maphayona naswona va vekela vandlha xikombiso lexinene xa ku rhangisa Mfumo ku sungula.”—Luka 12:31.

9, 10. Vula swikombiso swa ndlela leyi swi vuyerisaka ha yona ku kombisa van’wana tintswalo ensin’wini.

⁹ Loko hi byela van’wana rungula ra Mfumo hi va hi pfulekeriwe hi lunghelo ro “[endlela] hinkwavo leswi nga swinene.” (Gal. 6:10) Leswi ti rhandzaka vanhu lava humaka ematikweni man’wana, Timbhoni to tala ti tikarhatela ku dyondza ririmi rin’wana. (1 Kor. 9:23) Sweswo swi ve ni vuyelo lebyi tsakisaka. Hi xikombiso, makwerhu wa xisati la nga phayona la vuriwaka Tiffany wa le Australia u dyondze Xiswahili leswaku a ya pfuna evandlheni ra Xiswahili edorobeni ra Brisbane. Hambileswi a swi nga n’wi oloveli ku dyondza ririmi rero kambe Tiffany u tsakile. U ri: “Loko u lava ku tiphina hi ntirho wa nsimu rhurhela evandlheni ra ririmi rin’wana. U ta titwa onge u le tikweni rin’wana. U ta va ni lunghelo ro vona ndlela leyi vanhu va Yehovha va nga ni vun’we ha yona emisaveni hinkwayo.”

¹⁰ Nakambe xiya xikombiso xa ndyangu wun’wana wa le Japani. N’wana wa vona wa nhwanyana Sakiko u te: “Loko hi ri ensin’wini hi va-1990 a hi tala ku hlangana ni vanhu lava humaka  eBrazil. Loko hi va komba Matsalwa yo tanihi Nhlavutelo 21:3, 4 kumbe Pisalema 37:10, 11, 29 eBibeleni ya vona ya Xiputukezi, a va yingisela swinene naswona van’wana a va rila loko va twa leswi Matsalwa lawa ma swi vulaka.” Leswi ndyangu wolowo a wu ri ni tintswalo wu lave ku pfuna. Sakiko u tlhele a ku: “Loko hi xiye leswaku va lava ku tiva swo tala hi Bibele hi sungule ku dyondza Xiputukezi tanihi ndyangu.” Endzhakunyana ndyangu wolowo wu pfunetile leswaku ku simekiwa vandlha ra Xiputukezi. Eka malembe yo tala lama hundzeke wu pfune vanhu vo hlaya lava humaka eBrazil leswaku va va malandza ya Yehovha. Sakiko u engete a ku: “A swi tika ku dyondza Xiputukezi kambe mikateko ya kona yi tele ngopfu. Ha n’wi khensa swinene Yehovha.”—Hlaya Mintirho 10:34, 35.

11, 12. (a) Ha yini swi ri swa nkoka ku ambala vumunhu lebyintshwa hi ri ni xikongomelo lexinene? (b) I yini lexi nga hi pfunaka leswaku hi hambeta hi titsongahata?

¹¹ Xikongomelo xo ambala vumunhu lebyintshwa ku fanele ku va ku yisa ku dzuneka eka Yehovha ku nga ri ku dzunisiwa hi vanhu. Tsundzuka leswaku hambi ku ri ntsumi leyi a yi hetisekile yi dyohile hikwalaho ka leswi yi sunguleke ku tikukumuxa. (Ringanisa na Ezekiyele 28:17.) Swi le rivaleni leswaku swi ta va tikela vanhu lava nga hetisekangiki ku papalata ku tikukumuxa! Hambiswiritano, hi nga swi kota ku titsongahata. I yini lexi nga hi pfunaka ku endla tano?

¹² Leswaku hi hambeta hi titsongahata, hi fanele hi anakanyisisa hi leswi hi swi hlayaka eRitweni ra Xikwembu siku na siku. (Det. 17:18-20) Nakambe swi ta hi pfuna ku anakanyisisa hi tidyondzo ta Yesu ni xikombiso xakwe xa ku titsongahata. (Mat. 20:28) Yesu u tlhele a hlambisa vaapostola vakwe milenge. (Yoh. 13:12-17) Hi fanele hi tlhela hi khongelela moya lowo kwetsima leswaku wu hi pfuna hi papalata ku tivona hi antswa ku tlula van’wana.—Gal. 6:3, 4; Filp. 2:3.

13. Ku titsongahata swi ta hi vuyerisa njhani?

¹³ Hlaya Swivuriso 22:4. Vakreste hinkwavo va fanele va titsongahata naswona swi ta va vuyerisa swinene. Loko hi titsongahata hi ta endla leswaku ku va ni ku rhula ni vun’we evandlheni. Nakambe hi ta kuma musa lowu nga faneriwiki wa Xikwembu. Muapostola Petro u te: “Hinkwenu tikhameni hi mianakanyo yo titsongahata un’wana eka un’wana, hikuva Xikwembu xi lwisana ni lava titlakusaka, kambe lava titsongahataka xi va nyika musa lowu nga faneriwiki.”—1 Pet. 5:5.

14. I mani la nga xikombiso lexinene ngopfu xo kombisa ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha?

¹⁴ Namuntlha vanhu vo rhula ni lava nga ni mbilu yo leha va tekiwa va ri lava tsaneke. Kambe sweswo a hi ntiyiso. Timfanelo toleto letinene ti huma eka Munhu la tlakukeke swinene evuakweni hinkwabyo. Yehovha i xikombiso lexinene ngopfu xa ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha. (2 Pet. 3:9) Sweswo swi vonaka eka ndlela leyi a swi hlamuleke ha yona swivutiso swa Abrahama na Lota hi ku tirhisa ntsumi. (Gen. 18:22-33; 19:18-21) Nakambe Yehovha u tlhele a tiyiselela vanhu va tiko ra Israyele lava a va nga yingisi ku ringana malembe ya 1 500.—Ezek. 33:11.

15. I xikombiso xihi xa ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha lexi Yesu a hi vekeleke xona?

¹⁵ Yesu a ri ni “moya wo rhula.” (Mat. 11:29) U kombise ku va ni mbilu yo leha hi ku tiyiselela ku tsana ka valandzeri vakwe. Hi nkarhi wa vutirheli byakwe bya laha misaveni Yesu u tiyiselele ku xopaxopiwa hi varhangeri va vukhongeri. Hambiswiritano u hambete a va ni ku rhula ni mbilu yo leha ku fikela loko a dlayiwa. Loko a ri karhi a twa ku vava lokukulu emhandzini ya nxaniso, Yesu u kombele Tata wakwe leswaku a rivalela vaxanisi vakwe loko a ku: “A va swi tivi leswi  va swi endlaka.” (Luka 23:34) Mawaku xikombiso lexinene xa ku rhula ni ku lehisa mbilu ehansi ka swiyimo swo vava leswi tshikilelaka.—Hlaya 1 Petro 2:21-23.

16. Hi yihi ndlela leyi hi nga kombisaka ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha ha yona?

¹⁶ Hi nga ku kombisa njhani ku rhula ni mbilu yo leha? Pawulo u tsalele Vakrestekulobye a ku: “Hambetani mi lehiselana mbilu ni ku rivalelana hi ku ntshunxeka loko un’wana a ri ni xivangelo xa ku vilerisiwa hi un’wanyana. Tanihi leswi Yehovha a mi rivaleleke hi ku ntshunxeka, na n’wina endlani sweswo.” (Kol. 3:13) Hakunene leswaku hi yingisa xileriso xakwe swi lava leswaku hi va ni ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha. Kambe loko hi rivalela van’wana hi endla leswaku ku va ni ku rhula evandlheni.

17. Ha yini ku rhula ni ku va ni mbilu yo leha swi ri swa nkoka?

¹⁷ Vakreste hinkwavo va fanele va tiambexa ku rhula ni mbilu yo leha. Timfanelo leti ti nga endla leswaku hi ponisiwa. (Mat. 5:5; Yak. 1:21) Xa nkoka swinene, loko hi ri ni timfanelo leti ku dzuneka ku ta ya eka Yehovha naswona hi ta pfuna van’wana leswaku va yingisa ndzayo ya Bibele.—Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25.

18. Rirhandzu ni ku nga vi na xihlawuhlawu swi fambisana njhani?

¹⁸ Timfanelo hinkwato leti se hi ti kambisiseke ti fambisana swinene ni rirhandzu. Hi xikombiso, mudyondzisiwa Yakobo u boheke ku tsundzuxa vamakwavo leswaku va nga rhandzi lava fuweke ku tlula swisiwana. U vule leswaku matikhomelo yo tano a ma fambisani ni nawu wa Xikwembu lowu nge: “U fanele u rhandza warikwenu kukota loko u tirhandza.” U tlhele a ku: “Loko mi hambeta mi kombisa xihlawuhlawu, mi endla xidyoho.” (Yak. 2:8, 9) Ku hambana ni sweswo rirhandzu ri ta hi susumetela ku papalata xihlawuhlawu xihi na xihi. Entiyisweni a hi fanelanga hi endla onge a hi na xihlawuhlawu kasi hi na xona etimbilwini ta hina. Ku ri na sweswo, hi fanele hi rhandza vanhu hinkwavo swi suka embilwini.

19. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi ambala rirhandzu?

¹⁹ Rirhandzu ri ni “mbilu yo leha ni musa” naswona “a ri tikukumuxi.” (1 Kor. 13:4) Phela swi lava ku va ni mbilu yo leha, musa ni ku titsongahata leswaku hi hambeta hi chumayela vaakelani va hina. (Mat. 28:19) Timfanelo leti ti tlhela ti hi pfuna leswaku hi tirhisana kahle ni vamakwerhu hinkwavo evandlheni. Loko hi kombisa rirhandzu ro tano hi ta vuyeriwa hi yini? Rirhandzu ri endla leswaku mavandlha ma va ni vun’we ni ku vangamisa Yehovha naswona ri kokela vanhu lava tsakelaka eka yena. Swa fanela leswi Bibele yi gimetaka nhlamuselo ya vumunhu lebyintshwa hi marito lawa ya nkoka lama nge: “Handle ka swilo leswi hinkwaswo, ambalani rirhandzu, hikuva i xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.”—Kol. 3:14.

20. (a) Hi fanele hi tivutisa swivutiso swihi naswona ha yini? (b) I yini leswi hi swi languteleke hi mahlongati?

²⁰ Hi fanele hi tivutisa leswi, ‘I yini swin’wana leswi ndzi nga swi endlaka leswaku ndzi hluvula vumunhu bya khale?’ Hi fanele hi kombela mpfuno wa Xikwembu ni ku tirha hi matimba leswaku hi hlula swilo hinkwaswo leswi nga hi sivelaka ku dya ndzhaka ya Mfumo wa Xikwembu. (Gal. 5:19-21) Hi fanele hi tlhela hi tivutisa leswi, ‘Xana ndzi hambeta ndzi endliwa lontshwa ematimbeni lama susumetaka mianakanyo ya mina?’ (Efe. 4:23, 24) Loko ha ha ri emafambiselweni lawa ya swilo ku ta tshama ku ri ni xilaveko xa leswaku hi ambala ni ku hlayisa vumunhu lebyintshwa. Anakanya ndlela leyi swi nga ta tsakisa ha yona loko un’wana ni un’wana a ri ni timfanelo ta vumunhu lebyintshwa emisaveni leyintshwa.