1, 2. (a) Ndi ngani zwi tshi konadzea u ambara vhumuthu vhuswa? (b) Ndi afhio masia a vhumuthu vhuswa a re kha Vhakolosa 3:10-14?

“VHUMUTHU vhuswa.” Eneo maipfi a wanala luvhili fhedzi Bivhilini. (Vhaef. 4:24; Vhakol. 3:10) Honoho vhumuthu ho “sikwa u ya nga zwine Mudzimu a zwi funa.” Zwi a konadzea u vha na honoho vhumuthu. Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri Yehova o sika vhathu a tshi ḓifanyisa nahone zwenezwo zwi ita uri zwi konadzee u edzisa pfaneleo dzawe.—Gen. 1:26, 27; Vhaef. 5:1.

² Ndi ngoho uri ri na nyemulo mmbi nga nṱhani ha u sa fhelela he ra hu mamela kha vhabebi vhashu. Ri nga kha ḓi vha ro ṱuṱuwedzwa nga hune ra bva hone. Naho zwo ralo, nga thuso ya Yehova, ri nga kona u vha vhathu vhane a ṱoḓa ri tshi vha vhone. U itela u swikelela tshenetsho tshipikwa, ri ḓo ṱolisisa masia o fhamba-fhambanaho a vhumuthu vhuswa he muapostola Paulo a hevhedzwa uri a ṅwale nga hao. (Vhalani Vhakolosa 3:10-14.) Ri ḓo dovha ra ṱolisisa nḓila ine ra nga sumbedza ngayo eneo masia vhuḓinḓani hashu.

3. Ndi ḽifhio ḽiṅwe sia ḽa vhumuthu vhuswa?

³ Musi Paulo o no ri ṱuṱuwedza uri ri ambare vhumuthu vhuswa, o bvela phanḓa a tshi ṱalusa uri u sa ṱalula ndi sia ḽa ndeme ḽa vhumuthu  vhuswa. O ri: “A hu na phambano vhukati ha Mugerika kana Muyuda, u fumba kana u sa fumba, mutsinda, Musikita, mulanda, muḓilangi.” * Tshivhidzoni, ndi ngani ri songo fanela u ḓidzhia ri khwine u fhira vhaṅwe nga nṱhani ha muvhala wa lukanda, hune ra bva hone kana vhuimo hashu? Ndi nga nṱhani ha uri vhatevheli vha Kristo vha vhukuma ndi “vhathihi.”—Vhakol. 3:11; Vhagal. 3:28.

4. (a) Vhashumeli vha Yehova vha fanela u fara hani vhaṅwe? (b) Ndi mini zwine zwa nga ita uri zwi konḓe uri Vhakriste vha vhe na vhuthihi?

⁴ Vhathu vho ambaraho vhumuthu vhuswa vha ṱhonifha vhatendi ngavho na vhaṅwe vhathu hu sa londwi hune vha bva hone kana muvhala wavho wa lukanda. (Vharoma 2:11) Zwenezwi zwi nga konḓa kha maṅwe mashango. Sa tsumbo, Ṱhanzi nnzhi dza Afurika Tshipembe dzi kha ḓi dzula fhethu he ha vha ho fhandekanywa nga muvhala wa lukanda—hu na fhethu ha vhathu vho pfumaho, lokishi dza vhathu vhatswu kana fhethu hune ha dzula vhathu vho fhamba-fhambanaho. Naho zwo ralo, u itela u ṱuṱuwedza vhahashu uri vha “ṱanḓavhudze” vhukonani, nga October 2013 Tshigwada tshi Langaho tsho ita uri hu vhe na nzudzanyo yo khetheaho ya uri vhahashu vha ḓivhane khwine. (2 Vhakor. 6:13) Zwo vha zwi tshi katela mini?

5, 6. (a) Ndi nzudzanyo ifhio ye ya itwa u itela u khwaṱhisa vhuthihi ha vhathu vha Mudzimu? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ho vha na mvelelo dzifhio?

⁵ Vhahashu vho ita nzudzanyo ya uri nga maṅwe mafhelo a vhege, zwivhidzo zwivhili zwa nyambo dzi sa fani kana zwa muṅwe muvhala zwi ṱangane u itela u fhedza tshifhinga zwoṱhe. Vhahashu vha zwenezwo zwivhidzo vho shela mulenzhe kha mushumo wa u huwelela, u ya miṱanganoni vhoṱhe na u rambana miḓini yavho. Zwivhidzo zwinzhi zwo shela mulenzhe nahone ofisi ya davhi yo wana mivhigo yavhuḓi nga ha yeneyo nzudzanyo u katela na kha vhathu vhane vha si vhe vhatendi. Sa tsumbo, muṅwe mufunzi wa kereke o amba uri: “A thi muṅwe wa Dziṱhanzi, fhedzi mushumo wa vhoiwe wa u huwelela wo dzudzanyea nahone ni na vhuthihi hu sa londwi uri ni bva kha tshaka dzi sa fani.” Yeneyo nzudzanyo yo kwama hani Dziṱhanzi?

⁶ Mathomoni, muṅwe wahashu wa tshisadzini ane a amba Luxhosa ane a pfi Noma, o vha a tshi timatima u ramba vhahashu vha vhatshena vha tshivhidzoni tsha Luisimane muḓini wawe. Fhedzi musi o no shela mulenzhe kha mushumo wa u huwelela na Dziṱhanzi dza vhatshena na u rambiwa ngavho mahayani avho, o ri, “Ndi vhathu vho ḓoweleaho u fana na riṋe!” Nga zwenezwo, musi tshivhidzo tsha vhatshena tshi tshi dalela tshivhidzo tshawe tsha Luxhosa, o ramba vhaṅwe vhavho zwiḽiwani muḓini wawe. Kha vhathu vhe a vha ramba ho vha hu na muhulwane wa mutshena. Noma o ri, “Ndo vha ndo mangadzwa ngauri o vha o ḓiimisela u dzula nṱha ha kasi.” Nga nṱhani ha yeneyo nzudzanyo, vhahashu vhanzhi vho vhumba vhukonani nahone vho ḓiimisela u bvela phanḓa vha tshi khwaṱhisa honoho vhushaka.

7. Ndi ngani ri tshi fanela u bvela phanḓa ri tshi pfelana vhuṱungu?

⁷ Ri ḓo bvela phanḓa ri tshi sedzana na vhuṱungu u swika shango ḽa Sathane ḽi tshi fheliswa. Hu na u shayea ha mishumo, thaidzo dza mutakalo, u tovholwa, khombo dza mupo, u xelelwa nga thundu nga nṱhani ha vhuvemu kana vhuṅwe vhuleme. U itela u tikedzana kha honoho vhuṱungu kana makhaulambilu, ri fanela u pfelana vhuṱungu zwi tshi bva mbiluni. U pfela vhuṱungu zwi ḓo ri sudzulusela uri ri sumbedze vhuthu. (Vhaef. 4:32) Enea masia a vhumuthu vhuswa a ḓo ri thusa uri ri edzise Mudzimu na u khuthadza vhaṅwe.—2 Vhakor. 1:3, 4.

8. Musi ri tshi pfela vhuṱungu na u sumbedza vhuthu kha vhathu vhoṱhe tshivhidzoni, zwi nga ita uri hu vhe na mvelelo dzifhio dzavhuḓi? Ṋeani tsumbo.

 ⁸ Ri nga sumbedza hani vhuthu kha vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango kana vha shayaho tshivhidzoni tshashu? Ri fanela u vhumba vhukonani na vhenevho vhathu na u vha thusa uri vha vhone uri vha tshipiḓa tsha ndeme tshivhidzoni. (1 Vhakor. 12:22, 25) Ṱhogomelani zwe zwa itea kha Dannykarl we a pfulutshela Dzhapani a tshi bva ngei Philippines. Musi e mushumoni o vha a sa farwi zwavhuḓi u fana na vhashumi vha henefho. Nga murahu, o ya muṱanganoni wa Ṱhanzi dza Yehova. Dannykarl o ri: “Vhathu vhanzhi vho vha vhe Vhadzhapani, naho zwo ralo, vho nṱanganedza nga nḓila ya lufuno, vho vha vha tshi tou nga ndi khonani dzanga dza kale.” Vhenevho vhathu vho bvela phanḓa vha tshi mu sumbedza vhuthu nahone zwenezwo zwo mu thusa uri a ite mvelaphanḓa ya lwa muya. O lovhedzwa nahone zwino ndi muhulwane wa tshivhidzo. Vhaṅwe vhahulwane ngae vha dzhia Dannykarl na mufumakadzi wawe Jennifer vhe phaṱhutshedzo tshivhidzoni. Vhahulwane vha amba zwi tevhelaho nga havho, “Vha tshila vhutshilo ho leluwaho sa vhavulanḓila nahone ndi tsumbo yavhuḓi ya u vhea Muvhuso u thoma.”—Luka 12:31.

9, 10. Ṋeani tsumbo dza phaṱhutshedzo dzine ra dzi wana musi ri tshi pfela vhaṅwe vhuṱungu vhuḓinḓani.

⁹ Musi ri tshi shela mulenzhe kha u huwelela na vhaṅwe, ri vha na tshibuli tsha u itela “vhathu vhoṱhe zwivhuya.” (Vhagal. 6:10) Ṱhanzi nnzhi dze dza pfela vhuṱungu vhathu vhane vha bva kha maṅwe mashango, vho ita vhuḓidini ha u guda luṅwe luambo. (1 Vhakor. 9:23) Zwenezwo zwo ita uri hu vhe na phaṱhutshedzo nnzhi. Sa tsumbo, muṅwe muvulanḓila wa tshisadzini wa ngei Australia ane a pfi Tiffany o guda Luswahili u itela u thusa tshivhidzo tsha Luswahili ḓoroboni ya ngei Brisbane. Naho u guda lwonolo luambo zwo vha zwi tshi konḓa, Tiffany o vha na ndivho vhutshiloni. O ri: “Arali ni tshi ṱoḓa uri vhuḓinḓa haṋu vhu takadze, shumani kha tsimu ya luṅwe luambo. Zwi tou nga u ya madaloni ngeno ni kha ḓi vha shangoni ḽa haṋu. Ni a kona u tshenzhela na u vhona vhuthihi ha vhushaka ha vhurathu na vhukomana ha shango ḽoṱhe.”

¹⁰ Dovhani ni ṱhogomele iṅwe tsumbo ya muṅwe muṱa wa ngei Dzhapani. Sakiko ṅwananyana wa wonoyo muṱa o ri: “Nga vho-1990, musi ri vhuḓinḓani ha tsimu, kanzhi ro vha ri tshi ṱangana na vhathu vhane vha bva Brazil. Musi ri tshi vha sumbedza maṅwalo a ngaho Nzumbululo 21:3, 4 kana Psalme ya 37:10, 11, 29 Bivhilini yavho ya Luportuguese, vho vha vha tshi thetshelesa nahone nga zwiṅwe zwifhinga vho vha vha tshi tsengisa miṱodzi.” Fhedzi wonoyo muṱa wo bvela phanḓa  u tshi sumbedza u pfela vhuṱungu. Sakiko o ri: “Musi ri tshi vhona uri vha a ṱoḓa u ḓivha nga ha Mudzimu, ro thoma u guda Luportuguese sa muṱa.” Nga murahu, wonoyo muṱa wo thusa uri hu thomiwe tshivhidzo tsha Luportuguese. Lwa miṅwaha minzhi, wonoyo muṱa wo thusa vhathu vhanzhi vhane vha bva kha maṅwe mashango uri vha vhe vhashumeli vha Yehova. Sakiko o dovha a ri: “Zwo vha zwi tshi ṱoḓa vhuḓidini u guda Luportuguese, fhedzi phaṱhutshedzo dzi fhira honoho vhuḓidini. Ri livhuha vhukuma Yehova.”—Vhalani Mishumo 10:34, 35.

11, 12. (a) Ndi ngani zwi zwa ndeme u vha na tshipikwa tsha u ambara vhumuthu vhuswa? (b) Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa uri ri dzule ri tshi ḓiṱukufhadza?

¹¹ Tshipikwa tshashu tsha u ambara vhumuthu vhuswa tshi fanela u vha tsha u hulisa Yehova hu si u ṱoḓa zwikhoḓo kha vhaṅwe. Humbulani uri na tshivhumbwa tsha muya tshee tsha vha tsho fhelela tsho ita tshivhi ngauri tsho thoma u ḓikukumusa. (Vhambedzani Hesekiele 28:17.) Zwi a konḓa vhukuma kha vhathu vha songo fhelelaho u iledza u ḓikukumusa! Naho zwo ralo, zwi a konadzea u ḓiṱukufhadza. Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u ita nga u ralo?

¹² U itela uri ri dzule ri tshi ḓiṱukufhadza, ri fanela u ḓivhetshela tshifhinga tsha u elekanya ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nga ha zwine ra zwi vhala Ipfini ḽa Mudzimu. (Doit. 17:18-20) Ri ita zwavhuḓi nga u elekanya nga ha zwine Yesu a zwi funza na tsumbo yawe yavhuḓi ya u ḓiṱukufhadza. (Mat. 20:28) Yesu o dovha a ṱanzwa milenzhe ya vhaapostola vhawe. (Yoh. 13:12-17) Ri fanela u dovha ra rabelela muya mukhethwa wa Mudzimu tshifhinga tshoṱhe uri u ri thuse u lwisana na nḓowelo iṅwe na iṅwe ya u ḓipfa u nga ri khwine u fhira vhaṅwe.—Vhagal. 6:3, 4; Vhafil. 2:3.

13. Ndi dzifhio mbuelo dza u ḓiṱukufhadza?

¹³ Vhalani Mirero 22:4. Vhagwadameli vhoṱhe vha ngoho vha fanela u ḓiṱukufhadza nahone zwenezwo zwi na mbuyelo khulwane. U ḓiṱukufhadza zwi ḓo ri thusa uri ri ṱuṱuwedze uri hu vhe na mulalo na vhuthihi tshivhidzoni. U ḓiṱukufhadza zwi ḓo dovha zwa ita uri ri ṱanganedze vhuthu vhuhulu ha Mudzimu. Muapostola Petro o ri: “Noṱhe ni ḓiṱukufhadze musi ni tshi shumisana na vhaṅwe, ngauri Mudzimu u lwa na vha u ḓihudza, fhedzi u ṋea vhuthu vhuhulu vhane vha ḓiṱukufhadza.”—1 Pet. 5:5.

14. Ndi nnyi tsumbo yavhuḓi ya u vuḓa na u sa fhela mbilu?

¹⁴ Kha ḽiṋo shango ṋamusi, vhathu vho vuḓaho na vha sa ṱavhanyi u fhela mbilu kanzhi vha dzhiiwa vha songo ṱalifha. Yeneyo a si ngoho! Dzenedzi pfaneleo dzavhuḓi dzi bva kha Muthu ane a vha na maanḓa fhethu hoṱhe. Yehova Mudzimu ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma ya u vuḓa na u sa fhela mbilu. (2 Pet. 3:9) Ṱhogomelani nḓila ye a fhindula ngayo a tshi shumisa muruṅwa musi Abrahamu na Loto vha tshi mu vhudzisa. (Gen. 18:22-33; 19:18-21) Zwiṅwe hafhu, lwa miṅwaha i fhiraho 1 500, Yehova o konḓelela lushaka lwa Isiraele lwa mashandukwa.—Hesek. 33:11.

15. Yesu o ri vhetshela tsumbo ifhio ya u vuḓa na u sa fhela mbilu?

¹⁵ Yesu o vha o “vuḓa.” (Mat. 11:29) Yesu ho ngo fhelela mbilu vhatevheli vhawe vhe vha vha vhe na vhushayanungo. Musi a kha ḓi vha kha ḽifhasi, o konḓelela u sasaladzwa zwi songo tea nga vharangaphanḓa vha vhurereli. Naho zwo ralo, o vha o vuḓa nahone ho ngo fhela mbilu u swika a tshi vhulahwa zwi songo tea. Musi a tshi khou pfa vhuṱungu vhukuma kha danda ḽa tshengedzo, Yesu o rabela uri Khotsi awe a hangwele vhathu vhane vha khou mu shengedza a ri, “a vha ḓivhi zwine vha khou zwi ita.” (Luka 23:34) Ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma ya u vuḓa na u sa fhela mbilu ye ya sumbedzwa nga Yesu musi a  tshi khou pfa vhuṱungu nahone e nga fhasi ha vhuimo vhu konḓaho!—Vhalani 1 Petro 2:21-23.

16. Ri nga sumbedza hani u vuḓa na u sa fhela mbilu?

¹⁶ Ri nga sumbedza hani u vuḓa na u sa fhela mbilu? Paulo o sumbedza nḓila ine ra nga zwi ita ngayo musi a tshi ṅwalela vhatendi ngae uri: “Bvelani phanḓa ni tshi konḓelelana na u hangwelana nga mbilu yoṱhe naho muṅwe e na tshiitisi tsha u vhilaela nga ha muṅwe. Vhunga Yehova o ni hangwela nga mbilu yoṱhe, na inwi ni tea u ita nga u ralo.” (Vhakol. 3:13) Vhukuma, u itela uri ri thetshelese yeneyi ndaela zwi ṱoḓa uri ri vuḓe na u sa fhela mbilu. Fhedzi musi ri tshi hangwela ri vha ri tshi khou ṱuṱuwedza na u ita uri hu vhe na vhuthihi tshivhidzoni.

17. Ndi ngani u vuḓa na u sa fhela mbilu zwi zwa ndeme?

¹⁷ Mudzimu u lavhelela uri Mukriste u fanela u vuḓa na u sa fhela mbilu. Ndi zwa ndeme u itela uri ri kone u tshidzwa. (Mat. 5:5; Yak. 1:21) Zwa ndeme vhukuma, dzenedzi pfaneleo dzi ita uri ri hulise Yehova na u thusa vhaṅwe u thetshelesa nyeletshedzo i re Bivhilini.—Vhagal. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25.

18. Lufuno na u sa vha na tshiṱalula zwi tshimbidzana hani?

¹⁸ Pfaneleo dzoṱhe dze ha haseledzwa nga hadzo dzi tshimbidzana na lufuno. Sa tsumbo, mufunziwa Yakobo o vha a tshi fanela u eletshedza vhahawe uri vha litshe u funesa vhathu vho pfumaho u fhira vha shayaho. O amba uri honoho vhuḓifari vhu tshinya mulayo une wa ri: “U tea u funa wahau vhunga u tshi ḓifuna.” O dovha a ri: “Arali ni tshi bvela phanḓa ni tshi ṱalula, ni khou ita tshivhi.” (Yak. 2:8, 9) Zwo fhambanaho na zwenezwo, u funa vhahashu zwi ḓo ita uri ri iledze u ṱalula vhaṅwe nga nṱhani ha pfunzo, muvhala wa lukanda kana vhuimo havho. Vhukuma, a ro ngo fanela u sokou ita u nga a ri na tshiṱalula, zwi fanela u vhonala nga nḓila ine ra tshila ngayo.

19. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri vhe na lufuno?

¹⁹ Zwiṅwe hafhu, lufuno “a lu fheli mbilu, lu na vhuthu” nahone “a lu ḓikukumusi.” (1 Vhakor. 13:4) U itela uri ri bvele phanḓa ri tshi vhudza vhaṅwe nga ha mulaedza wa Muvhuso, zwi ṱoḓa u sa fhela mbilu, vhuthu na u ḓiṱukufhadza. (Mat. 28:19) Dzenedzi pfaneleo dzi ita uri zwi ri lelutshele u anḓana na vhahashu vhoṱhe tshivhidzoni. Hu vha na mbuyelo ifhio ya u sumbedza lwonolo lufuno? Zwi ita uri hu vhe na vhuthihi zwivhidzoni zwine zwa ita uri hu huliswe Yehova nahone zwi ita uri na vhaṅwe vha ḓe ngohoni. Ndi ngazwo Bivhili i tshi amba uri vhumuthu vhuswa vhu katela ngoho ine ya ri: “U engedza kha zwenezwo zwoṱhe, ambarani lufuno, ngauri ndi lwone mbofho yo fhelelaho ine ya ita uri hu vhe na vhuthihi.”—Vhakol. 3:14.

20. (a) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra fanela u ḓivhudzisa dzone, nahone ndi ngani? (b) Ro lavhelela mini tshifhingani tshi ḓaho?

²⁰ Muṅwe na muṅwe u fanela u ḓivhudzisa uri, ‘Ndi zwifhio zwo engedzeaho zwine nda nga zwi ita u itela uri ndi bvule vhumuthu ha kale?’ Ri fanela u humbela thuso kha Mudzimu zwi tshi bva mbiluni na u shuma nga nungo dzoṱhe u itela u kunda mavhonele kana nḓowelo naho i ifhio ine ya nga ri thivhela uri ri si wane ifa ḽa Muvhuso wa Mudzimu. (Vhagal. 5:19-21) Ri fanela u dovha ra ḓivhudzisa uri, ‘Naa ndi bvela phanḓa ndi tshi itwa muswa maanḓani anga ane a ṱuṱuwedza muhumbulo?’ (Vhaef. 4:23, 24) Sa Vhakriste, roṱhe ri fanela u bvela phanḓa ri tshi ambara vhumuthu vhuswa. Edzani u vhona nga maṱo a muhumbulo nḓila ine vhutshilo ha ḓo vha havhuḓi ngayo musi vhathu vhoṱhe vho no fhelela nahone vho ambara vhumuthu vhuswa!