MŨTŨMWO PAULO nĩ aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũhoro wĩgiĩ ngumo kenda iria ciumanaga na roho mũtheru. (Gal. 5:22, 23) Aataarĩirie atĩ ngumo icio cia kwendeka ithondekete “maciaro ma roho.” * Maciaro macio nĩmo monanagia “ũmũndũ mwerũ.” (Kol. 3:10) O ta ũrĩa mũtĩ ũrutaga maciaro ũngĩtungatwo wega, no taguo mũndũ onanagia maciaro ma roho mũtheru angĩkorũo nĩ aratongorio nĩ roho mũtheru ũtũũro-inĩ wake.—Thab. 1:1-3.

Ngumo ya mbere na ya bata mũno ya maciaro ma roho ĩrĩa Paulo aandĩkire nĩ wendo. Nĩ ya bata na gĩkĩro kĩrĩkũ? Paulo oigire atĩ atarĩ na wendo aarĩ o “tũhũ.” (1 Kor. 13:2) No wendo nĩ kĩĩ, na tũngĩũkũria atĩa na tũwonanie o mũthenya?

O na gũtuĩka ciugo itingĩhota gũtaarĩria wega ngumo ya wendo, Bibilia nĩ ĩtaaragĩria ũrĩa wendo wonanagio. Kwa ngerekano, Bibilia yonanagia atĩ wendo nĩ “ũkiragĩrĩria na nĩ ũtuganaga.” Ningĩ “ũkenagĩra maũndũ marĩa ma ma, . . . wĩtiiragia maũndũ mothe, wĩtĩkagia maũndũ mothe, wĩrĩgagĩrĩra maũndũ mothe, ũkiragĩrĩria maũndũ mothe.” Ningĩ wendo ũhutĩtie kũgucĩrĩrio nĩ arĩa angĩ kuuma ngoro, kũmarũmbũiya wĩyendeire, na gũkorũo na ũrata wa hakuhĩ hamwe nao. Ngũrani na ũguo, kwaga wendo kuonanagio kũgerera ngumo njũru ta ũiru, mwĩtĩo, mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru, kwĩyenda, gũkorũo na marũrũ, na mwerekera wa kwaga kuohanĩra. Handũ ha gũkorũo na ngumo ta icio cia tũhũ na itarĩ cia tha, wendo ũrĩa twendaga gũkũria “ndũcaragia ũrĩa ũngĩĩguna guo mwene.”—1 Kor. 13:4-8.

“Ngai nĩ wendo.” Wendo nĩguo ngumo ĩrĩa nene mũno ya Jehova. (1 Joh. 4:8) Ũira wa wendo ũcio nĩ wonanĩtio kũgerera mawĩra make na ciĩko ciake. Gĩĩko kĩrĩa kĩnene mũno kĩa Jehova kuonania wendo harĩ andũ kĩarĩ gũtũma Jesu oke anyarirĩke na akue nĩ ũndũ witũ. Mũtũmwo Johana aandĩkire ũũ: “Wendo wa Ngai waguũririo ũhoro-inĩ witũ na njĩra ĩno, atĩ Ngai nĩ aatũmire Mũrũ wake wa mũmwe gũkũ thĩ nĩguo tũgĩe na muoyo kũgerera harĩ we. Wendo ũcio ũtariĩ ũũ, ti atĩ nĩ ithuĩ tweendire Ngai, no nĩwe watwendire na agĩtũma Mũrũ wake arĩ igongona rĩa ũiguano nĩ ũndũ wa mehia maitũ.” (1 Joh. 4:9, 10) Nĩ ũndũ wa wendo wa Ngai no tũhote kuoherũo mehia, tũgĩe na kĩĩrĩgĩrĩro, na tũkona muoyo.

Jesu onanirie wendo wake harĩ andũ na njĩra ya gwĩka wendi wa Ngai eyendeire. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “[Jesu] acokete akoiga atĩrĩ: ‘Nĩ ndoka nĩguo njĩke wendi waku.’ . . . Kũgerera ‘wendi’ ũcio nĩ tũtheretio na njĩra ya igongona rĩa mwĩrĩ wa Jesu Kristo riita rĩmwe rĩa kũigana.” (Ahib. 10:9, 10) Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota kuonania wendo mũnene gũkĩra ũcio. Jesu oigire, “Gũtirĩ mũndũ ũrĩ wendo ũkĩrĩte ũyũ, atĩ mũndũ ũmwe arute muoyo wake nĩ ũndũ wa arata ake.” (Joh. 15:13) Hihi ithuĩ andũ matarĩ akinyanĩru no tũhote kwĩgerekania na  wendo ũcio tuonetio nĩ Jehova na Jesu? Ĩĩ no tũhote. Reke tuone ũrĩa tũngĩka ũguo.

Mũtũmwo Paulo atwĩkĩraga ngoro na ciugo ici: “Mwĩgerekanagiei na Ngai mũrĩ ciana ciake endete, na mũthiage na wendo, o ta ũrĩa Kristo nake aatwendire na akĩruta muoyo wake nĩ ũndũ witũ.” (Ef. 5:1, 2) ‘Tũthiaga na wendo’ rĩrĩa tuonania ngumo ĩyo maũndũ-inĩ mothe ma ũtũũro witũ. Tuonanagia wendo ta ũcio kũgerera ciĩko no ti ciugo theri. Mũtũmwo Johana aandĩkire ũũ: “Twana tũtũ, ithuĩ tũtiagĩrĩirũo kwendana o na ciugo kana na kanua, ĩndĩ twagĩrĩirũo kwendana na ciĩko na ma.” (1 Joh. 3:18) Kwa ngerekano, angĩkorũo nĩ tũthiaga na wendo harĩ Ngai na harĩ andũ arĩa angĩ, nĩ tũrĩtindĩkagwo kũmahe ‘ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki.’ (Mat. 24:14; Luk. 10:27) Ningĩ tũthiaga na wendo rĩrĩa tuonania ũkirĩrĩria, tha, na kuohanĩra. Nĩkĩo Bibilia ĩtũtaaraga ũũ: “O ta ũrĩa Jehova aamuoheire inyuĩ eyendeire, no mũhaka mwĩkage o ũguo.”—Kol. 3:13.

O na kũrĩ ũguo, wendo ta ũcio ndugĩte twage kũrũnga mahĩtia. Kwa ngerekano, mũciari no ahe mwana kĩrĩa gĩothe arenda atĩ nĩguo atige kũrĩra. No mũciari wendete mwana wake kũna, nĩ ekĩraga mĩhaka harĩa hagĩrĩire. O ũndũ ũmwe na ũcio, Ngai nĩ wendo, no “nĩ arũngaga andũ arĩa endete.” (Ahib. 12:6) Angĩkorũo nĩ tũthiaga na wendo, nĩ tũrĩrũngaga maũndũ rĩrĩa kwabatarania. (Thim. 3:11, 12) Ma nĩ atĩ tũgĩka ũguo, no mũhaka tũririkane atĩ o na ithuĩ tũrĩ ehia na rĩmwe nĩ twĩkaga ciĩko cia kwaga wendo. Nĩ ũndũ ũcio, ithuothe nĩ tũrĩ na icunjĩ cia kũrutĩra wĩra harĩ kuonania wendo. Tũngĩka ũguo na njĩra irĩkũ? Reke twarĩrĩrie njĩra ithatũ.

Ũndũ wa mbere, hoya Ngai roho wake ũrĩa ũtũmaga tũkũrie wendo. Jesu oigire atĩ Jehova nĩ aheaga “roho mũtheru arĩa mamũhoyaga.” (Luk. 11:13) Tũngĩhoya tũheo roho mũtheru na twĩrutanĩrie ‘gũthiaga na roho,’ tũgũthiĩ tũkũrĩte makĩria harĩ kuonania wendo kũgerera ciĩko citũ. (Gal. 5:16) Kwa ngerekano, angĩkorũo ũrĩ mũthuri wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano no ũhoe roho mũtheru ũgũteithie kũhe arĩa angĩ ũtaaro wa Kĩĩmaandĩko na njĩra ya wendo. Kana angĩkorũo ũrĩ mũciari, no ũhoe roho mũtheru wa Ngai ũgũteithie kũrũnga ciana ciaku ũrĩ na wendo no ti na marakara.

Ũndũ wa kerĩ, wĩcũranie ũrĩa Jesu onanirie wendo o na rĩrĩa eekagwo maũndũ moru. (1 Pet. 2:21, 23) No tũbatare gwĩciria ũhoro wa kĩonereria gĩa Kristo makĩria rĩrĩa twarakario nĩ mũndũ kana twekwo ũndũ ũtarĩ wa kĩhooto. Hĩndĩ ta ĩyo, nĩ wega kwĩyũria kĩũria ta gĩkĩ, ‘Jesu angĩka atĩa?’ Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Leigh nĩ onire atĩ gwĩcũrania kĩũria kĩu nĩ kwamũteithirie gwĩciria mbere ya kuoya ikinya. Ataarĩirie ũũ: “Hĩndĩ ĩmwe, mũtumia twarutaga wĩra nake nĩ aatũmĩire andũ arĩa angĩ twarutaga wĩra nao e-mail yarĩ na maũndũ moru manjĩgiĩ na megiĩ wĩra ũrĩa ndarutaga. Ũndũ ũcio nĩ wandurithirie mũno. No ngĩcoka ngĩyũria, ‘Ingĩĩgerekania atĩa na Jesu ngĩhiũrania na mũndũ ũyũ?’ Thutha wa gwĩcũrania ũrĩa Jesu angĩekire, ngĩtua itua rĩa gũtigana na ũndũ ũcio na kwaga kũũtua ũndũ mũnene. Thutha ũcio nĩ ndamenyire atĩ mũtumia ũcio nĩ aahiũranagia na thĩna mũnene wa mwĩrĩ na nĩ aatangĩkaga mũno. Ngĩona atĩ kwahoteka ciugo icio aandĩkire ti cio eendaga kuuga. Gwĩcũrania kĩonereria kĩa Jesu gĩa kuonania wendo o na rĩrĩa eekagwo maũndũ moru nĩ kwandeithirie kuonania wendo o ta ũcio harĩ mũtumia ũcio twarutaga wĩra nake.” Tũngĩĩgerekania na Jesu, hĩndĩ ciothe tũrĩkaga maũndũ na wendo.

Ũndũ wa gatatũ, kũria roho wa wendo wa kwĩima ũrĩa ũmenyithanagia Akristiano a ma. (Joh. 13:34, 35) Ũndũ-inĩ ũcio, Maandĩko matwĩkĩraga ngoro tũgĩe na “mwerekera . . . wa meciria” o ta ũrĩa warĩ na Jesu. Rĩrĩa oimire igũrũ, “aatiganire na kĩrĩa gĩothe aarĩ nakĩo” akĩima nĩ ũndũ witũ ‘nginya agĩkua.’ (Afil. 2:5-8) O ũrĩa tũregerekania na wendo wa Jesu wa kwĩima, noguo tũkũhaanana nake harĩ meciria  na mawoni maitũ kwerekera andũ arĩa angĩ na nĩ tũrĩtindĩkagwo kũiga maũndũ ma arĩa angĩ mbere ya maitũ. Nĩ ũguni ũrĩkũ ũngĩ umanaga na gũkũria wendo?

Nĩ tũgĩaga na ũguni mũnene rĩrĩa tuonania wendo. Reke tuone ngerekano igĩrĩ.

• ŨRŨMWE WA THĨ YOTHE WA ARIŨ A ITHE WITŨ: Nĩ ũndũ wa wendo witũ harĩ mũndũ na ũrĩa ũngĩ, nĩ tũmenyaga atĩ kĩũngano o gĩothe tũngĩceerera thĩinĩ wa thĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ megũkenera gũtũnyita ũgeni. Na githĩ ti kĩrathimo kĩnene gũkorũo twendetwo nĩ ‘ariũ a Ithe witũ othe a thĩ yothe’! (1 Pet. 5:9) Gũtirĩ kũndũ kũngĩ wendo ta ũcio ũngĩoneka o tiga gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai.

• THAYŨ: ‘Gũkiranagĩrĩria o mũndũ na ũrĩa ũngĩ tũrĩ na wendo,’ nĩ gũtũhotithagia gũkenera ‘thayũ ũrĩa ũtũnyitithanagia.’ (Ef. 4:2, 3) Nĩ twĩyonagĩra thayũ ũcio ithuĩ ene mĩcemanio-inĩ ya kĩũngano, na igomano-inĩ. Githĩ to wĩtĩkanie atĩ roho ta ũcio wa thayũ nĩ ũndũ wa mwanya mũno thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩgayũkanĩte? (Thab. 119:165; Isa. 54:13) Rĩrĩa tũrathingata thayũ na arĩa angĩ, tuonanagia gĩkĩro kĩrĩa tũmendete nakĩo, na ũndũ ũcio nĩ ũkenagia Ithe witũ wa igũrũ.—Thab. 133:1-3; Mat. 5:9.

Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Wendo nĩ gwaka wakaga.” (1 Kor. 8:1) Wendo wakaga na njĩra ĩrĩkũ? Thĩinĩ wa mũrango wa 13 wa marũa ma mbere kũrĩ Akorintho, gĩcunjĩ kĩrĩa kĩanetwo “Rwĩmbo rwa Wendo,” Paulo nĩ ataarĩirie ũrĩa wendo wakaga. Ũndũ ũmwe nĩ atĩ, wendo ũcaragia maũndũ ma kũguna mũndũ ũrĩa ũngĩ. (1 Kor. 10:24; 13:5) Makĩria ma ũguo, tondũ wendo nĩ wĩciragia andũ arĩa angĩ na ũkamarũmbũiya, nĩ ũkiragĩrĩria, na nĩ ũtuganaga-rĩ, ũthondekaga famĩlĩ irĩ na wendo na ciũngano irĩ na ũrũmwe.—Kol. 3:14.

Wendo witũ ithuothe harĩ Ngai nĩguo wendo ũrĩa wa bata mũno na ũtwakaga gũkĩra wendo ũngĩ o wothe. Wendo ta ũcio ũnyitithanagia andũ a mĩrerere yothe, ndũrĩrĩ ciothe, na iruka matungatĩre Jehova hamwe marĩ na gĩkeno “na kĩrĩko o ro kĩmwe.” (Zef. 3:9) Rekei tũtue itua rĩa kuonania ngumo ĩyo ya bata mũno ya maciaro ma roho mũtheru wa Ngai o mũthenya.