APÓSTOL Pabloeʼ tʼaanaj tiʼ nueve jatsʼuts modos ku taal tiʼ le kiliʼich muukʼoʼ (Gal. 5:22, 23). Tuláakaleʼ ku yaʼalaʼaltiʼ «u yich le kiliʼich muukʼoʼ», * yéetel táakaʼanoʼob ichil «le túumben kuxtal» unaj u yantal tiʼ le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ (Col. 3:10). Jeʼex junkúul cheʼ ku tsʼáaik u yich wa ku jóoyabtaʼaleʼ, juntúul máakeʼ jeʼel u yeʼesik jatsʼuts modos wa ku chaʼik u nuʼuktaʼal tumen le kiliʼich muukʼoʼ (Sal. 1:1-3).

Le yáax modos tu yaʼalaj Pablooʼ letiʼe yaabilajoʼ. ¿Baʼaxten jach kʼaʼanaʼan u yeʼesik máak? Pabloeʼ tu yaʼaleʼ wa minaʼan yaabilaj tiʼeʼ «mix baʼal» tu táan u maasil (1 Cor. 13:2). Baʼaleʼ ¿baʼax le yaabilajoʼ? ¿Bix jeʼel u yantal tiʼ máakeʼ yéetel bix jeʼel u yeʼesik sáamsamaleʼ?

Kex maʼ tu páajtal u tsoʼolol baʼax le yaabilajoʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalik bix u yeʼesaʼal. Ku yaʼalikeʼ «chúukaʼan u yóol», «ku yeʼesik u yutsil», «ku kiʼimaktal u yóol yéetel le jaajoʼ», tsʼoʼoleʼ «tuláakal baʼal ku muʼyajtik, tuláakal baʼal ku creertik, tuláakal baʼal ku páaʼtik, tuláakal baʼal ku chúukpajal u yóol u muʼyajte». Bey túunoʼ juntúul máax yaan u yaabilajeʼ chíikaʼan u yilaʼal yoʼolal bix u tratartik u maasil yéetel mantatsʼ ku yáantik u amigoʼob. Baʼaleʼ juntúul máax minaʼan u yaabilajeʼ séeb u pʼektik u maasil, kaʼanal u yich, ku yoksikuba tiʼ baʼaloʼob suʼtsiltak, u pʼeek u bin utsil tiʼ u maasil, maʼatech u tuʼubsik baʼax ku beetaʼaltiʼ yéetel maʼatech u perdonar. Toʼoneʼ k-ilik maʼ k-eʼesik le kʼaakʼas modosoʼobaʼ, baʼaxeʼ ka yanaktoʼon junpʼéel yaabilaj «maʼ tu kaxtik chéen u yutsil» (1 Cor. 13:4-8).

«Dioseʼ yaabilaj.» Bey túunoʼ chéen Jéeoba jach nojoch bix u yeʼesik yaabilaj (1 Juan 4:8). Lelaʼ bey u yeʼesik tuláakal le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Junpʼéel bix úuchik u yeʼesik u nojoch yaabilajeʼ letiʼe ka tu túuxtaj Jesús way Luʼum utiaʼal muʼyaj yéetel kíimil t-oʼolaloʼ. Apóstol Juaneʼ tu tsʼíibtaj: «Tu yoʼolal lelaʼ eʼesaʼabtoʼon u yaabilaj Dios, tumen Dioseʼ tu túuxtaj u juntúuliliʼ Paal teʼ yóokʼol kaabaʼ, utiaʼal beyoʼ ka yanaktoʼon kuxtal tu yoʼolal letiʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax u kʼáat u yaʼal le yaabilajoʼ, maʼ tumen wa toʼon yaabilt Diosiʼ, baʼaxeʼ letiʼ yaabiltoʼon úuchik u túuxtik u Paal kíimil t-oʼolal utiaʼal u tsʼáaik tuʼux u perdonartaʼal k-kʼebanoʼob» (1 Juan 4:9, 10). Yoʼolal u yaabilaj Dioseʼ ku páajtal u perdonartaʼal k-kʼeban yéetel k-kuxtal minaʼan u xuul.

Jesuseʼ tu yeʼesaj u yaabiltmaj wíinik úuchik u yóotik taal u beet baʼax u kʼáat Dios way Luʼumeʼ. Pabloeʼ ku yaʼalik: «Tu yoʼolal le ‹baʼax u kʼáat› Diosoʼ, tsʼoʼok k-kiliʼichkúuntaʼal úuchik u kʼuʼubul u wíinklil Cristo juntéeniliʼ» (Heb. 10:9, 10). Lelaʼ letiʼe maas nojoch bix jeʼel u páajtal u yeʼesik u yaabilaj máakoʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Mix máak maas nojoch u yaabilaj tiʼ lelaʼ: ka u kʼub u kuxtal máak tu yoʼolal u amigoʼob» (Juan 15:13). ¿Jeʼel wa u páajtal k-eʼesik yaabilaj jeʼex u beetik Jéeoba  yéetel Jesús kex j-kʼebanoʼoneʼ? Jeʼeleʼ. Koʼox ilik bix jeʼel k-beetkeʼ.

Pabloeʼ ku yaʼaliktoʼon: «Beeteʼex jeʼex u beetik Dioseʼ, tumen teʼexeʼ u paalaleʼex, yéetel u yaabiltmeʼex. Maʼ u xuʼulul xan a weʼeskeʼex yaabilaj jeʼex úuchik u yaabiltikeʼex Cristoeʼ. Letiʼeʼ tu kʼububa ta woʼolaleʼex» (Efe. 5:1, 2). Utiaʼal maʼ u xuʼulul k-eʼesik yaabilajeʼ unaj k-eʼesik sáamsamal tiʼ tuláakal baʼaxoʼob k-beetik. Le yaabilajoʼ maʼ chéen aʼalbil unaj u beetaʼaliʼ. Juaneʼ tu tsʼíibtaj: «In mejen paalaleʼex, maʼ chéen unaj k-aʼalik yéetel k-chiʼ yaan k-yaabilajeʼexiʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet k-eʼesik jach tu jaajil yaan k-yaabilaj yéetel le baʼaxoʼob k-beetkoʼ» (1 Juan 3:18). Yoʼolal k-yaabilaj tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ le máakoʼoboʼ k-kʼaʼaytik tiʼ letiʼob «u maʼalob péektsilil le Reinooʼ» (Mat. 24:14; Luc. 10:27). K-eʼesik xan yaabilaj ken k-eʼes chúukaʼan óolal, utsil yéetel ken k-perdonart u maasil. Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Jeʼel bix tu perdonartileʼex Jéeoba yéetel u jaajil u yóoleʼ, teʼexeʼ bey xan unaj a beetkeʼexoʼ» (Col. 3:13).

Baʼaleʼ kex yaan u yaabilaj máakeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa chéen ku yilik u beetaʼal baʼax kʼaasiʼ. Yaan taatatsileʼ ku chaʼik u beetik chéen baʼax u kʼáat u hijo utiaʼal u xuʼulul u yokʼol. Baʼaleʼ le taatatsiloʼob jach tu jaajil u yaabiltmaj u paalaloʼoboʼ maʼatech u chéen ilik baʼax ku beetkoʼob. Jéeoba xaneʼ yaabilaj, baʼaleʼ «ku castigartik le máax u yaabiltmoʼ» (Heb. 12:6). Bey túunoʼ u castigartaʼal juntúul paal ken kʼaʼabéetchajkeʼ junpʼéel bix u yeʼesaʼal yaabiltaʼan (Pro. 3:11, 12). Baʼaleʼ tumen j-kʼebanoʼoneʼ yaan kʼiineʼ maʼatech k-eʼesik yaabilaj. Le oʼolal yaan baʼaxoʼob unaj k-utskíintik ichil k-kuxtal. Koʼox ilik óoxpʼéeliʼ.

Yáax. Unaj k-kʼáatik tiʼ Dios ka u tsʼáatoʼon u kiliʼich muukʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ Jéeobaeʼ ku «tsʼáaik kiliʼich muukʼ tiʼ le máaxoʼob kʼáatiktiʼoʼ» (Luc. 11:13). Wa k-kʼáatik kiliʼich muukʼ ich oración yéetel k-ilik ‹maʼ u xuʼulul k-eʼesik yaabilajeʼ›, sáamsamal ken k-eʼes ichil k-kuxtal (Gal. 5:16). Le ancianoʼoboʼ jeʼel u páajtal u kʼáatkoʼob kiliʼich muukʼ tiʼ Jéeoba utiaʼal ka áantaʼakoʼob u tsʼáaʼob tsolnuʼuk yéetel yaabilajeʼ. Le taatatsiloʼob xanoʼ jeʼel u páajtal u kʼáatkoʼob kiliʼich muukʼ utiaʼal u yáantaʼaloʼob u kaʼans u paalaloʼob yéetel yaabilajeʼ, maʼ yéetel kʼuuxililiʼ.

Kaʼapʼéel. Tuukulnakoʼon tiʼ bix úuchik u yeʼesik yaabilaj Jesús tak le táan u muʼyajoʼ (1 Ped. 2:21, 23). Le baʼax tu beetoʼ jeʼel u yáantkoʼon ken aʼalaʼaktoʼon baʼal wa ken beetaʼaktoʼon baʼax maʼ maʼalobeʼ. Teʼ súutukiloʼob beyoʼ maʼalob ka k-tukle: «¿Baʼax jeʼel u beetik Jesuseʼ?». Le kʼáatchiʼaʼ jach tu yáantaj kiik Leigh utiaʼal u tuklik tubeel baʼax ken u beete. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Juntéenjeakeʼ juntúul in wéet meyajeʼ tu túuxtaj junpʼéel correo tiʼ u maasil in wéet meyajoʼob tuʼux ku yaʼalikten baʼal yéetel tiʼ bix in beetik in meyaj. Leloʼ jach tu beetaj u yaatal in wóol. Baʼaleʼ teʼ súutukoʼ tin tuklaj: ‹¿Baʼax jeʼel u beetik kaʼach Jesús wa tiʼ letiʼ ka beetaʼak beyoʼ?›. Ka tsʼoʼok in tuklik baʼax jeʼel u beetkeʼ, tin chʼaʼtuklaj in tuʼubsik. Ka máan kʼiineʼ tin wojéelteʼ in wéet meyajoʼ kʼojaʼan, le oʼolal jach lubaʼan u yóol. Ka tin tukleʼ maʼ u yóoliliʼ u beetiʼ. Úuchik in tuukul tiʼ bix tu yeʼesil yaabilaj Jesús tak le ka beetaʼab u muʼyajoʼ tu yáanten in weʼes yaabilaj xan tiʼ in wéet meyajoʼ». Wa k-beetik jeʼex Jesuseʼ yaan k-eʼesik yaabilaj mantatsʼ.

Óoxpʼéel. Unaj k-xupikba yoʼolal u maasil. Lelaʼ ku yáantaj utiaʼal u kʼaj óoltaʼal máaxoʼob jach tu jaajil meyajtik Dios (Juan 13:34, 35). Le Bibliaoʼ ku yaʼalik ka tuukulnakoʼon «jeʼex tuukulnajik Cristo Jesuseʼ». Ka taal way Luʼumeʼ tu pʼataj tuláakal le baʼax yaan kaʼach tiʼ teʼ kaʼanoʼ ka tu yóotaj tak u tsʼáa u kuxtal t-oʼolal (Fili. 2:5-8). Wa k-xupikba tu yoʼolal u maasil yéetel k-eʼesik yaabilajeʼ yaan k-eʼesik k-tuukul jeʼex letiʼeʼ yéetel yaan k-tsʼáaik táanil  u yutsil u maasil. ¿Baʼax utsil k-kʼamik ken k-eʼes yaabilaj?

Ken k-eʼes yaabilajeʼ k-kʼamik yaʼab utsiloʼob. Koʼox ilik kaʼapʼéeliʼ.

• K-BISIKBA TUBEEL. Yoʼolal le yaabilaj yaan ichiloʼonoʼ k-ojel yaan k-kʼaʼamal tumen k-sukuʼunoʼob tiʼ jeʼel baʼaxak múuchʼulil ka xiʼikoʼoneʼ. Jach ku taasiktoʼon kiʼimak óolal k-ojéeltik tuláakal yóokʼol kaab yaan k-sukuʼunoʼob jach u yaabiltmoʼonoʼob (1 Ped. 5:9). Le yaabilajaʼ chéen ichil u kaajal Jéeoba ku yilaʼal.

• JEETSʼELIL. Ku yantaltoʼon ‹jeetsʼelil t-baatsil›, tumen le yaabilajoʼ ku yáantkoʼon k-tuʼubs le baʼax maʼ maʼalob ku beetaʼaltoʼonoʼ (Efe. 4:2, 3). Le jeetsʼelilaʼ k-ilik teʼ muchʼtáambaloʼob yéetel teʼ asambleaʼoboʼ, lelaʼ chéen ichil u kaajal Jéeoba ku yilaʼal (Sal. 119:165; Isa. 54:13). Ken k-il k-bisikba yéetel u maasileʼ, k-eʼesik jach k-yaabiltmoʼob yéetel k-kiʼimakkúuntik u yóol Jéeoba, k-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ (Sal. 133:1-3; Mat. 5:9).

Pabloeʼ tu yaʼalaj: «Le yaabilajoʼ ku muʼukʼaʼankúuntik u fe máak» (1 Cor. 8:1). ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal lelaʼ? Yaan máaxeʼ ku yaʼalikeʼ «U kʼaayil yaabilaj». Teʼ capítulo 13 tiʼ Yáax tiʼ Corintoiloʼoboʼ Pabloeʼ tu tsolaj baʼax u kʼáat u yaʼale. Yáaxeʼ le yaabilajoʼ ku kaxtik u yutsil u maasil (1 Cor. 10:24; 13:5). Tsʼoʼoleʼ tumen le yaabilaj chúukaʼan u yóol, ku chʼaʼik en cuentail u maasil yéetel utsoʼ, ku yáantaj utiaʼal u yantal yaabilaj ichil le familiaʼoboʼ bey xan u múuchʼ meyaj tuláakal ichil le múuchʼuliloʼoboʼ (Col. 3:14).

Minaʼan uláakʼ yaabilaj maas jatsʼuts jeʼex le k-uʼuyik yoʼolal Diosoʼ. Yoʼolal le yaabilajaʼ yaʼab máakoʼob tiʼ jejeláas luʼumiloʼob, razaʼob yéetel idiomaʼobeʼ ku múuchʼ adorartikoʼob Jéeoba yéetel kiʼimak óolal «yéetel junpʼéeliliʼ tuukul» (Sof. 3:9). Le oʼolaleʼ unaj k-eʼesik sáamsamal u yich le kiliʼich muukʼ ichil k-kuxtaloʼ.