1, 2. a) Ka luwuyeri darangilaü gayaraabei wadariruni uguñe weyu? b) Ka uagu siñá lubéi ñein lan darangilaü le dayarüti uguñe weyu? (Ariha humóun iyawaü to lídanboun lagumeseha arütíkulu).

SUN wagía busentiwa wawinwandun lidan darangilaü ani madiheriga. Chóuruti seremei wamani Heowá luagu líchuguni “lidarangilan” woun. Aban gálumaü le wasandirubei le óunigirubaliwa luéi wasaminarun o wasandirun katei le adügüti lun wadiheridun (Fili. 4:6, 7). Ani kei le derege wamaali lubéi wabagari lun Heowá, gúndaatiwa giñe lau “darangilaü luma Bungiu”, lidan amu dimurei, aban umadaguaü buiti luma (Rom. 5:1).

² Gama lumoun, machülügili dan lun lanügün Bungiu darangilaü le dayarüti. Wawinwanduña lidan lagumuhóun dan, ani ligía anihein lubéi saragu turóbuli hama gürigia ha hínsiñeti turóbuli houn (2 Tim. 3:1-4). Ani mosu giñe hageindagun kristiánugu kóntüra Satanási luma arufudahani iyeeniti le ídounbei línchahaña gürigia (2 Ko. 10:4, 5). Gama lumoun, waduheñu ha mama gefentiña luagu Heowá, hagíatima gayaraabei hagidaruni wagundan. Gayaraati hadügün fiú hádangiñe bula lau wafiñen ani ariñaga hagía fánreingua wamaniña iduheñu. Gayaraati  íbini hariñagun woun mámaadiwa lan haduheñu. Ka lunbei wasubudiruni luagu hebedaagun waduheñu? Ka gayaraabei wadügüni anhein wásügürüña lubéi lídangiñe sügǘ hénrenguti le?

3, 4. a) Ka gayaraabei lasuseredun dan le hafurendeiruni gürigia larufudahan Hesusu? b) Ídaba meha san hénrengutima lan lafalarúniwa Hesusu?

³ Subudi lumuti meha Hesusu lafanreinragubaña lan larufudahan gürigia ani mégeibaña lan lani disipulugu ganigi ladüga hasufuriruba lan ebedaaguni. Gayaraati ladügün ebedaaguni lun ua lan darangilaü hadan iduheñu. Ariñagati Hesusu: “Maritagua humatia luagu niábiña lan lúnrügü níchugun gálumaü ubouagu; mama niábiña íchiga gálumaü, niábiña íchiga wuribu. Lau niabin, hafanreinraguba ha mafiñenbaña nuagu hama ha afiñebaña nuagu; lawuribuhaba wügüri luma lúguchi, isaani tuma túguchu, ídiñu tuma tágürü; lagaganiraguba kada aban hama liduheñu” (Mat. 10:34-36).

⁴ Ka san uagu lariñaga Hesusu: “Maritagua humatia luagu niábiña lan lúnrügü níchugun gálumaü”? Ladüga busenti lan meha lun hasaminarun gürigia luagun resultóu le lunbei lanügüni hafalaruni. Inarüni liábiña lan meha Hesusu lun lariñaguni inarüni, mama lun lafanreinraguniña gürigia (Huan 18:37). Gama lumoun, ligía gayaraabei lasuseredun. Ligía busén lubéi meha Hesusu larufudahan luagu aniheinbei lan dan hénrengu lan lun lani hamá disipulugu, dántima le hamahadun wamadagu o waduheñu lun inarüni.

5. Ka burí katei awanda hamaalibei lani Hesusu disipulugu?

⁵ Ariñagati Hesusu mosu lan aranseñu hamá lani disipulugu lun hasufurirun ebedaaguni hámagiñe haduheñu luma amu burí turóbuli (Mat. 10:38). Lun hafalaruni Kristu, gíbeeña lánigu awandutiña bula íbini lun haminsiñedun houn haduheñu. Gama lumoun, gíbetimahali katei hagañeirun sügǘ lau le heferidirubei (aliiha huméi Márükosu 10:29, 30).

6. Ka lunbei waritaguni ánhaña amahada waduheñu lun weseriwidun lun Heowá?

⁶ Ánhaña amahada waduheñu lun weseriwidun lun Heowá, maminsiñeduntiña woun luagu le. Gama lumoun, lunti waritaguni lunti lan hínsiñe lan Heowá luma Kristu woun furumiñe (Mat. 10:37). Lunti giñe waritaguni láluguba lan Satanási layusuruni ínsiñeni le wasandirubei hawagu waduheñu lun ladügün lun wachararun lun Heowá. Ayanuha wamá luagu sügǘ burí le gayaraabei lasuseredun luma ida luba lan wagagibudagun luma.

7. Ida liña lunti lan harihini Gefentiña gádantiña íbini meseriwidun tan hani weiriou o hani weiriei lun Heowá?

⁷ Eweridihatu Bíbülia luagu “ñeinbei [lan] saragu lénrengunga houn ha maríeibaña” (1 Ko. 7:28). Ani anhein mama lubéi gefenti luagu Heowá aban hádangiñe, háfuga gíbetimabei turóbuli lidan hamarieidun. Íbini ítara, súdiniti lun warihini gádantiwa kei larihini Bungiu. Siñati wafanreinragun o wígiragun luma wani weiriei o tuma wani weiriou ladügarügü mabusenrun lan leseriwidun lun Heowá (1 Ko. 7:12-16). Mosu inebe lan tani würi weiriei tun keisi ichügüdinaü íbini meteni lan lun larufudahan luagu Bungiu houn liduheñu. Ítarameme, mosu giñe hínsiñe tan lani aban wügüri kristiánu le maríeiti weiriou lun ani mosu lóunigirunu lau ínsiñeni íbini meseriwidun tan lun Heowá (Efe. 5:22, 23, 28, 29).

8. Ka álügüdahani gayaraabei wadügüni wóuniwagua anhein busén wani weiriei leredehaniwa luéi wadügün saragu lidan weseriwidun lun Heowá?

⁸ Ka gayaraabei wadügüni anhein busén wani weiriei leredehaniwa luéi wadügün saragu lidan weseriwidun lun Heowá? Kei hénpulu, aba lariñagun tani aban Gefentu weiriei tun lun fiúrügü lan weyu lidan dimaasu táfuridun apurichiha. Ánhawa agagibudagua luma aban sügǘ libe le, álügüdagua wamá woungua: “Lafosuruñadina san nani weiriei lun nígiruni náhuduragun lun Heowá? Anhein mama lubéi ítara liña, gayaraati san nadügüni le lamuriahabei numa?”. Gayaraati  líderaguniwa wasaminaruni buidu kaba lan wadüga lun mádaragun wamá woun lidoun turóbuli lidan wamarieidun (Fili. 4:5).

9. Ida liña gayara lan larufudahan aban kristiánu o aban kristiána houn tisaanigu lun inebehabu hamá lun háguchi le mama Gefenti?

⁹ Anhein meseriwidun lubéi aban hádangiñe maríeitiña lun Heowá, gayaraati hénrengutima lan larufudahóun houn isaanigu. Kei hénpulu, mosu warufudahan houn lun gaganbadi hamá lun gumadi le tídanbei Bíbülia lun inebehabu hamá houn hagübürigu (Efe. 6:1-3). Gama lumoun, ánheinti mafalarun lubalin wani weiriei adundehani le tídanbei Bíbülia? Ru wamá aban hénpulu buiti lau wóuseruni lau inebesei. Teni wamá lun igaburi buiti le luágubei ani arufuda waméi weteingiradi luagu katei buiti le ladügübei. Machuragua waméi hagibugiñe wasaanigu. Arufudaharügü waméi houn lunti lan lanúadahan kada gürigia anhein leseriwiduba lubéi lun Bungiu o meseriwidunbei lan. Gayaraati ladügün lubuidun hóuserun wasaanigu lun busén lan wani weiriei lasubudiruni Heowá.

10. Ida liña gayara lan harufudahan kristiánugu houn hasaanigu luagu Heowá íbini mama lan Gefenti hani weiriei?

¹⁰ Háfuga anihein dan busenbei lan aban hádangiñe maríeitiña le mámabei Gefenti lun houdin lisaanigu lidan somu fedu le múaranti luma lilurudun Bungiu o lun hafurendeirun somu afiñeni lídangiñe relihión mama inarünti. Añahein fiú wügüriña, aba heweridirunu hani weiriou to Gefentu lun marufudahan tan tuagu Bíbülia houn hasaanigu. Gama lumoun, íbini lidan kesi ligía, adüga tumuti sun tiyaraati lun tarufudahani inarüni le tídanbei Bíbülia houn tisaanigu (Adü. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15). Kei hénpulu, háfuga mígirun lanu lun taturiahanu Bíbülia hama tisaanigu  ha ñǘbürigiña ni lun tanügüniña lidoun adamuridaguni. Íbini inebe lan lisaminan tun, gayaraati tayanuhan houn tisaanigu luagu tafiñen sagü gachansin tan. Ítara, gayaraati tarufudahan houn luagu lilurudun Heowá (Adü. 4:19, 20). Lau lásügürün dan, hagíaba desidírü anhein heseriwiduba lubéi lun Heowá o meseriwidunbaña lan (2 Lur. 30:19, 20). *

11. Ka gayaraabei lanügün turóbuli woun hama waduheñu ha mama Gefentiña?

¹¹ Dan le wagumeserunbei aturiahoun Bíbülia hama gefentiña luagu Heowá, háfuga mariñaguntiwa ni kata houn waduheñu. Gama lumoun, dan le héretimahali wafiñen, aba warihini mosu lan ganigi wamá lun wayanuhan houn luagu wafiñen (Mar. 8:38). Anhein gaturobulin wabéi hama waduheñu ladüga úaragua wamá lun Heowá, ka gayaraabei wadügüni lun wakipuruni darangilaü ani lun úaraguameme wamá? Ariha wamá fiú katei le gayaraabei wadügüni.

12. Ka uagu gayara lubéi maha hamá fiú waduheñu lun Gefentiña wamá, ani ka gayaraabei wadügüni?

¹² Houcha wamá gunfuranda wamani le hasaminarubei waduheñu ha mama Gefentiña. Chóuruti gunda lan wasandiragun woungua luagu wafurendeiruni inarüni le tídanbei Bíbülia. Gama lumoun, gayaraati hasaminarun fiú waduheñu eyeeduadiwa lan ani lílana wamá aban óundaruni le peliguruti. Gayaraati hasaminarun mabusenrun wamaaña lan ladüga mefeduhan haadiwa lan fiú fedu. Gayaraati íbini hanufude hamá luéi lasufuriragüdüniwa Bungiu danme le wounwen. Lunti wáfaagun lun gunfuranda wamani ka lan hasaminarubei ani aganba wamañame lau duari lun wasubudiruni ka lan hadiheribei (Ari. 20:5). Gayaraati wafalaruni lani apostolu Pábulu hénpulu, le áfaagubei lun gunfuranda lániña “kada hawuyeri gürigia” ladüga íderagua lumuti meha katei le lun larufudahani uganu lúmagiñeti Bungiu houn. Gayaraati giñe líderaguniwa wadügüni ligiaméme lun wayanuhan luagu wafiñen houn waduheñu (1 Ko. 9:19-23).

13. Ida liña lunti lan wayanuhan hama waduheñu?

¹³ Ayanuha wamá lau gálumaü. Ariñagatu Bíbülia: “Lunti gúndaawa lan lau hiyanun súnwandan” (Kol. 4:6). Gayaraati wamuriahan luma Heowá lun líchuguni lani sífiri sandu woun lun wayanuhan houn waduheñu lau gálumaü luma lau aban igaburi buiti. Moun lumuti wálugun lun wasigenehan hama luagu sun hafiñen le mama inarüniti. Ánhaña adüga o ariñaga somu katei le gáriti woun, gayaraati wáyeihaniña apostolugu. Abürühati Pábulu: “Dan le híñaraguniwa aba wabiniruniña, dan le wéibaahoun aba wawanduni. Dan le hadimurehan wuriba wawagu, rútiwa dimurei buiti houn lau gurasu” (1 Ko. 4:12, 13).

14. Ida liña líderaguniwa wóuserun buidu?

¹⁴ Óusera wamá buidu. Íbini líderagubadiwa lan wayanuhan lau darangilaü lun wakipuruni darangilaü hama waduheñu, wéiritimabei líderaguniwa wakipurun aban igaburi buiti (aliiha huméi 1 Féduru 3:1, 2, 16). Ánhawa íchiga aban hénpulu buiti, gayaraati wadügün lun harihini gunda hamá gefentiña luagu Heowá lidan hamarieidun, góunigi hamutiña hasaanigu ani wínwantiña aban ibagari harumati ani le buiti. Íbini anhein machülürün dan lun gefén hamá waduheñu luagu Heowá, gayaraabei wagundaarun ladüga úaragua wamá lun Heowá.

15. Ida luba wadüga lun masuseredun lan katei le gayaraati ladügün lun wasigenehan hama waduheñu?

¹⁵ Samina wamá luagun le gayaraabei lasuseredun. Samina wamá luagun sügǘ burí le gayaraabei ladügün lun wasigenehan hama waduheñu ani samina wamá ida luba lan wahandilihani (Ari. 12:16, 23). Abahüdaguatu aban íbiri Australiana: “Wéiriti meha lebedaagun lúguchi nani weiriei lun inarüni. Lubaragiñe burí wagúarun lun wasubudiruni ida liña lan, aba burí wamuriahan luma Heowá lun líderaguniwa lun móunabun wamani  lau igañi. Aba meha waranseruni kaba lan uagu wayanuha lun ua lan sigenei. Ani lun mayanuhan wamá saragu luagu katei le gayaraati lanügün lidoun saragu sigenei luagu relihión, aba málüdün wamá ayanuha”.

16. Kaba íderaguawa anhein sandi wabéi duru ladüga somu magundani le gádanbaliwa luma somu waduhe?

¹⁶ Inarüni siñabei lan wadügün lun masigenehan wamá luagu ni kata hama waduheñu ha mama Gefentiña. Gayaraati wasandiragun woungua lau duru, ladüga hínsiñetiña woun saragu ani súnwandan meha wáfaagun lun gunda hamá wama. Ánhawa asandiragua woungua ítara, haritagua waméi súdinitima lan úaragua wamá lun Heowá sügǘ lau ínsiñeni le wasandirubei hawagu waduheñu. Háfuga lídehan katei le lun wíderaguniña waduheñu asubudirei luagu lídangiñe lan wadügüni le tariñagubei Bíbülia dipeni lan wabagari. Gama lumoun, lunti waritaguni siñati lan wafosuruniña gürigia lun heseriwidun lun Heowá. Gayararügüti warufuduni houn ida liña lan líderaguniwa weseriwidun lun Heowá. Kei le hínsiñehabu lubéi Bungiu, ru lumuti chansi houn lun desidírü hamá anhein heseriwiduba lubéi lun o meseriwidunbaña lan (Isa. 48:17, 18).

17, 18. Ka gayaraabei wadügüni anhein adiseda aban waduhe luéi Heowá?

¹⁷ Anhein abugúa aban waduhe lídangiñe damuriguaü o anhein desidírü mabusenrunhali lan aban lan gefenti luagu Heowá, sanditiwa saragu igarigu, kamá hamuga belurügütu aban eféin tidoun wanigi, ka gayaraabei wadügüni lidan kesi burí le?

¹⁸ Kípugua wamá woungua beresegu lidan weseriwidun lun Heowá. Lun wakipurun aban afiñeni héreti, lunti waliihanu Bíbülia sun dan, waranserun lubá adamuridaguni ani ñüdün wagía adamuridagua, wáfuridun apurichiha luma wamuriahan luma Heowá lun líchugun erei woun lun wawandun (Hud. 20, 21). Gama lumoun, ka gayaraabei wadügüni anhein adüga igarigu lun wadügüni katei ladügarügü héchuhadiwa lan adügei? Meferidira waméi waguraasun. Teni wamá lun weseriwidun lun Heowá, ladüga líderagubadiwa katei le lun wahandilihani le wasandirubei luma le wasaminarubei. Teni wamá lun le asuseredubei lun abürühati Sálumu 73. Aba lagumeserun arihei katei lau aban igaburi mabuidunti, ani barüti katei ligía saragu idiheri lun. Gama lumoun, íderagua lumuti leseriwidun lun Heowá lau úaraguni lun lasansiruni ligaburi lisaminan (Sal. 73:16, 17). Líderagubadiwa giñe wadügüni katei le.

19. Ida liña warufuduni inebe lan lererehan Heowá woun?

¹⁹ Inebelá lererehan Heowá woun. Íbini gari lan abeichúni furumiñe, barüti buiti houn súngubei, íbini lun le afigouhabei (aliiha huméi Ebüréu 12:11). Kei hénpulu, ruti Heowá gumadi woun lun wadisedun hawéi ha afigouhabaña ani masakürihantiña (1 Ko. 5:11-13). Íbini gari lan woun, mosu wígiruni wayanuhan luma aban waduhe le bugawaali, moun lumuti wayanuhan luma ni wabürühan lun luagu gágamuru, lidan somu páhina lidan Internet ni lun wóunahan gárada lun.

20. Ka emenigini lunbei meferidirun wamani?

²⁰ Meferidira waméi wemenigin. Aguraba lumuti ínsiñeni sun katei, ligía meferidirun wabalin wemenigin luagu hagiribuduba lan ha ígira hamaalibei Heowá (1 Ko. 13:7). Ánhawa ariha luagu lasansiruña lan ligaburi aban waduhe, gayaraati wamuriahan luma Bungiu lun tíchugun Bíbülia erei lun lun lánharun lun amisuraagülei le: “Giribu humá nun” (Isa. 44:22).

21. Ka gayaraabei wadügüni anhein anihein lubéi turóbuli hadan waduheñu ladüga wafalaruni Hesusu?

²¹ Ariñagati Hesusu lunti lan hínsiñetima lan woun sügǘ lau línsiñe furumiñeguarügü gürigia woun. Gama lumoun, afiñeti meha ganigibaña lan lani disipulugu lun úaragua hamá íbini hebedaagun haduheñu houn. Anhein anihein lubéi “wuribu” hadan waduheñu ladüga wafalaruni Hesusu, áluaha waméi lídehan Heowá lun wagagibudagun luma turobuli (Isa. 41:10, 13). Samina wamá gunda lan Heowá luma Hesusu wama ani híchuguba lan wafayeiruaha luagu úaragua wamá. Ma adügati katei le lun gunda wamá saragu?