1, 2. (a) Kumbi tingasaniya chimangu wuli sonu? (b) Ntchinthu wuli cho chichitisa kuti tileki kuja ndi chimangu cheneku mazuŵa nganu? (Wonani chithuzi cho che pachanya.)

TOSI tikhumba umoyu wachimangu wambula kusuzgika maŵanaŵanu. Ntchakukondwesa ukongwa kuti Yehova watipasa ‘chimangu chaki’ cho chititiwovya kuti tijalikiskikengi maŵanaŵanu. Chimangu chenichi chingativikiliya kuti tileki kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni ndipuso kuchita vinthu viheni. (Ŵaf. 4:6, 7) Chifukwa chakuti tikujipereka kwaku Yehova, tikondwa kuja “pa chimangu ndi Chiuta” cho chititiwovya kuti tije pa ubwezi wamampha ndi iyu.—Ŵar. 5:1.

² Chinanga kuti ve viyo, nyengu yakuti Chiuta wazisi chimangu pacharu chapasi yechendakwani. Mazuŵa nganu ngakumaliya, ŵanthu anandi atanja kwambana kweniso akoliyana cha ndi anyawu. (2 Tim. 3:1-4) Nge Akhristu tikhumbika kuyesesa kulimbana ndi Satana ndipuso visambizu vaki vaboza vo watambisa. (2 Ŵakor. 10:4, 5) Suzgu yikulu yo yingatimbanyiza chimangu chidu, yingatuliya kwa abali ŵidu wo mbakaboni cha. Anyaki anganyoza vo tigomezga  ndipu angakamba kuti tichitisa kuti mabanja ngaleki kukoliyana. Yiwu angatiwofyeza kuti tijengi so abali ŵawu cha asani tilutirizga kusopa kwa uneneska. Kumbi tikhumbika kuchitanji asani abali ŵidu atitisuska? Kumbi tingamalana nangu wuli masuzgu yanga?

3, 4. (a) Kumbi vo Yesu wasambizanga vatingi vichitisengenji? (b) Kumbi mpha nyengu niyi po penga pakusuzga kulondo Yesu?

³ Yesu waziŵanga kuti vo wasambizanga vichitisengi kuti ŵanthu agaŵikani ndipuso wo atimulondo aleki kuchita mantha asani asuskika. Ivi vingachitisa kuti mu banja muleki kuja chimangu. Yesu wanguti: “Mungaŵanaŵananga cha kuti ndikuziya kuzipereka chimangu pacharu chapasi, ndikuza kuzipereka chimangu cha kweni lipanga. Chifukwa ndikuziya kuzipatuska ŵanthu; kuzipatuska munthu ndi awisi, mwana munthukazi ndi anyina kweniso mkumwana ndi apongozi ŵaki. Kukamba uneneska, arwani a munthu aŵengi ŵanthu a munyumba yaki.”—Mat. 10:34-36.

⁴ Yesu wachikamba kuti, “Mungaŵanaŵananga cha kuti ndikuziya kuzipereka chimangu,” wang’anamuwanga kuti ŵanthu wo amuvwisiyanga akhumbikanga kuŵanaŵaniya vo akumanengi navu chifukwa chakumulondo. Uthenga waki watingi ugaŵanisengi ŵanthu. Yesu wakhumbanga cha kuti ŵanthu agaŵikani kweni chilatu chaki chenga cha kupharazga uthenga wa uneneska waku Chiuta. (Yoh. 18:37) Chinanga kuti venga viyo, kwatingi kuŵengi kwakusuzga kwa akusambira ŵaki kumulondo asani anyawu pamwenga a mu banja lawu akana kusambira uneneska.

5. Kumbi wo alondo Yesu akumana ndi suzgu wuli?

⁵ Suzgu limoza mwa masuzgu ngo Yesu wangukamba kuti akumulondo ŵaki akhumbika kukunthiyapu, nkhususkika. (Mat. 10:38) Kuti alongo kuti mbakugomezgeka kwaku Khristu, wo atimulondo akhumbika kukunthiyapu asani anyozeka pamwenga kupatika ndi achibali ŵawu. Yiwu asaniya vitumbiku vinandi kuluska vo akusiya chifukwa chakuchita venivi.—Ŵerengani Marko 10:29, 30.

6. Kumbi tikhumbika kukumbukanji asani a mu banja lidu atitikanizga kuteŵete Yehova?

⁶ Chinanga kuti abali ŵidu angatikanizga kusopa Yehova, tilutirizga kuŵayanja. Kweni tikhumbika kukumbuka kuti titenere kwanja ukongwa Chiuta ndi Khristu. (Mat. 10:37) Asani titanja ukongwa abali ŵidu, Satana wangasaniriyapu mwaŵi kuti tileki kuja akugomezgeka kwaku Yehova. Tiyeni tikambisani vinthu vinyaki vakusuzga vo tingakumana navu kweniso mo tingamaliyana navu.

7. Kumbi wo akutorana ndi Kaboni cha, akhumbika kuchita wuli vinthu mu nthengwa yawu?

⁷ Bayibolu litcheŵesa kuti ŵanthu wo akutorana “azamuja ndi suzgu muliŵavu mwawu.” (1 Ŵakor. 7:28) Asani mukutorana ndi Kaboni cha mungakumana ndi masuzgu ngakulu kweniso mungasuzgika maŵanaŵanu mu nthengwa yinu. Chinanga kuti ve viyo, tikhumbika kuwona vinthu nge mo Yehova wativiwone. Asani yo mukutorana nayu wakana kulondo Khristu, ntchifukwa chakukwana cha kuti mupatukani nayu pamwenga mupatani. (1 Ŵakor. 7:12-16) Chinanga kuti yo mukutorana nayu ndi Kaboni cha ndipu wangakulongozgani cha pakuteŵete Yehova, mukhumbika mbwenu kumutumbika chifukwa ndi mutu wabanja. Mwakuyanana ŵaka, munthurumi yo ndi Kaboni wakhumbika kumuyanja ukongwa muwolu waki yo ndi Kaboni cha ndipuso kumuphwere.—Ŵaef. 5:22, 23, 28, 29.

8. Kumbi mungajifumba fumbu wuli asani yo mukutorana nayu nyengu zinyaki watikukanizani kusopa?

⁸ Kumbi mungachita wuli asani yo mukutorana nayu nyengu zinyaki watikukanizani kusopa? Mwakuyeruzgiyapu, muzichi munyaki murumu waki wangumukambiya kuti wakapharazgengi mazuŵa ngamanavi mukati mwa sabata. Asani mungakumana ndi venivi, mungajifumba kuti:  ‘Kumbi yo ndikutorana nayu watindikaniziya limu kusopa Chiuta? Asani ndi viyo cha, kumbi ndingamuvwiya?’ Kuŵanaŵana umampha kungakuwovyani kuti muleki kukumana ndi masuzgu ngambula kwenere mu banja linu.—Ŵaf. 4:5.

9. Kumbi Mkhristu yo ndi Kaboni, wangachita wuli kuti ŵana ŵaki atumbikengi yo wakutorana nayu asani ndi Kaboni cha?

⁹ Kusambiza ŵana kungaŵa kwakusuzga asani yo mukutorana nayu ndi Kaboni cha. Mwakuyeruzgiyapu, mukhumbika kusambiza ŵana ŵinu kuti avwiyengi dangu la m’Bayibolu lakuti: “Tumbika awusu ndi anyoku.” (Ŵaef. 6:1-3) Nanga mungachita wuli asani yo mukutorana nayu walondo cha fundu za m’Bayibolu za mijalidu yamampha? Mulongongi ŵana ŵinu kuti mutumbika yo mukutorana nayu. Muwonengi mijalidu yamampha yo munyinu we nayu ndipu mumuwongengi. Mukhumbika cha kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi yo mukutorana nayu pe ŵana. M’malu mwaki akonkhoskiyeni ŵana ŵinu kuti munthu weyosi watenere kusankha yija kuteŵete Yehova pamwenga cha. Mijalidu yamampha ya ŵana ŵinu, yingawovya yo mukutorana nayu yo ndi kaboni cha, kuti wayambi kusopa kwauneneska.

10. Kumbi mupapi yo ndi Kaboni wangachita wuli kuti wasambizengi ŵana asani yo wakutorana nayu ndi Kaboni cha?

¹⁰ Nyengu zinyaki, munthu yo mukutorana nayu yo ndi Kaboni cha wangakhumba kuti ŵana ŵinu akondweriyengi maholidi pamwenga asambizikengi visambizu vaboza. Anthurumi anyaki angakaniza muwolu wawu yo ndi Kaboni kusambiza ŵana ŵawu Bayibolu. Chinanga kuti vingaŵa viyo, munthukazi wachikhristu wachita chechosi cho wangafiska kuti wasambizi ŵana ŵaki uneneska wa m’Bayibolu. (Mac. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15) Mwakuyeruzgiyapu, nyengu zinyaki munthurumi wangazomereza cha kuti  muwolu waki yo ndi Kaboni wasambizengi ŵana Bayibolu pamwenga walutengi nawu ku maunganu. Iyu wangatumbika vo murumu waki wakamba kweni asani wasaniya mpata, wangakambiya ŵana ŵaki vo iyu wagomezga. Ivi vingawovya kuti ŵana wo, asambiri mijalidu yamampha kweniso aziŵi Yehova. (Mac. 4:19, 20) Asani ŵana akuwa angasankha ŵija kusopa Yehova.—Mar. 30:19, 20. *

11. Ntchinthu wuli cho chingachitisa kuti paje masuzgu pakati paku imwi ndi abali ŵinu wo mbakaboni cha?

¹¹ Vingachitika kuti pakwamba tinguŵakambiya cha abali ŵidu kuti tisambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova. Chivwanu chidu chati chayamba kukuwa, tinguwona kuti takhumbikanga kuŵakambiya. (Marko 8:38) Asani muwona kuti vo mukusankha vitambisa masuzgu pakati paku imwi ndi abali ŵinu wo mbakaboni cha, ŵanaŵaniyani vo mungachita kuti muleki kupindana nawu kweniso mulutirizgi kuja akugomezgeka.

12. Ntchifukwa wuli abali ŵidu wo mbakaboni cha angatisuska, nanga tingalongo wuli kuti tivwisa mo yiwu avwiya?

¹² Mukhumbika kuŵavwisa abali ŵinu wo mbakaboni cha. Po tikondwa kuti tikusambira uneneska, abali ŵidu angaŵanaŵana mwambula kwenere kuti tapusisika pamwenga tasere mukagulu kachisopa kambula kuziŵika umampha. Angaŵanaŵana so kuti titiŵayanja cha chifukwa taleka kukondwere nawu maholidi. Yiwu angafipa mtima kuti vinthu vinyaki vitipambengi. Tikhumbika kuŵavwisa abali ŵidu ndi kuvwisiya asani alongoro kuti tiziŵi vo vitiŵafipisa mtima. (Nthanthi 20:5) Paulo wanguyesesa kuziŵa maŵanaŵanu nga “ŵanthu a mitundu yosi” kuti waŵapharazgiyi uthenga wamampha ndipu nasi nthowa yeniyi yingatiwovya.—1 Ŵakor. 9:19-23.

13. Kumbi tingakambisana nawu wuli abali ŵidu wo mbakaboni cha?

¹³ Mukambisanengi nawu mwakuzika. Bayibolu lititi: “Mazu nginu ngaŵi ngakunozga nyengu zosi.” (Ŵakol. 4:6) Tingapempha Yehova kuti watipasi mzimu waki wakupaturika kuti tikambisani mwakuzika ndipuso mwachanju ndi abali ŵidu wo mbakaboni cha. Titenere cha kupindana nawu chifukwa cha fundu zaboza zo agomezga. Asani taguŵa ndi vakukamba pamwenga vakuchita vawu, tingalondo vo akutumika anguchita. Paulo wangulemba kuti: “Asani atitinyoza, titumbika. Asani titombozgeka, tikunthiyapu mwakuzizipizga. Asani atitipusikiya, timuka mwakuzikira.”—1 Ŵakor. 4:12, 13.

14. Kumbi tiyanduwa wuli chifukwa chakuja ndi mijalidu yamampha?

¹⁴ Jani ndi Jalidu lamampha. Chinanga kuti kukamba mwakuzika kungawovya asani abali ŵidu atitisuska kweni jalidu lamampha ndilu lingawovya ukongwa. (Ŵerengani 1 Petro 3:1, 2, 16.) Kuziya mu vo muchita, abali ŵinu awonengi kuti mabanja nga Akaboni aku Yehova ngaja ngalikondwa, ngaphwere ŵana ŵawu, nge ndi mijalidu yamampha kweniso ngaja umoyu wamampha. Chinanga kuti abali ŵidu angasambira cha uneneska kweni asani tilutirizga kuja akugomezgeka, tingaja ndi chimangu chifukwa chakukondwesa Yehova.

15. Kumbi tinganozgeke wuli vinthu vo vingachitisa kuti tipindanengi?

¹⁵ Munozgekiyengi limu. Ŵanaŵaniyani vinthu vo vingayambisa mphindanu ndipu yesesani kusaniya nthowa ya mo mungachitiya. (Nthanthi 29:11) Muzichi munyaki wa ku Australia wanguti: “Awisewu ŵa arumu ŵangu asuskanga ukongwa uneneska. Techendaŵambiyi foni, murumu wangu ndi ini tarombanga kwaku Yehova kuti watiwovyi kumuka mwakuzika asani akamba vinthu vakukwiyisa. Tasankhiyanga limu nkhani kuti tikambisani nawu mwaulemu. Takambisiyananga limu utali wa nyengu yo  tikambisanengi nawu, kuchitiya kuti tingapindana asani tingakambisana nawu nkhani ya chisopa kwa nyengu yitali.”

16. Kumbi mungachita wuli kuti muleki kujimba mulandu asani mwaguŵisa abali ŵinu?

¹⁶ Mbuneneska kuti mungaleke limu cha kupambana maŵanaŵanu ndi abali ŵinu wo mbakaboni cha. Kupambana maŵanaŵanu kungachitisa kuti mujimbengi mulandu, ukongwa asani mutiŵayanja ndipuso mutesesa kuŵakondwesa nyengu zosi. Asani ndi viyo, yesesani kugomezga ukongwa Yehova m’malu mwakwanja abali ŵinu. Ivi vingaŵawovya abali ŵinu kuziŵa kuti kugwirisiya ntchitu fundu za m’Bayibolu ndi nkhani yikulu ukongwa. Mosi mo vingaŵiya, mutenere kuziŵa kuti mungaŵachichizga cha ŵanthu kusambira uneneska. Yiwu akhumbika kujiwone ŵija mo mwayanduliya chifukwa chakulondo nthowa zaku Yehova. Chiuta widu wachanju watiŵapasa mwaŵi wakuti amuteŵete nge mo wachitiya ndi isi.—Yes. 48:17, 18.

17, 18. Ntchinthu wuli chingakuwovyani asani mubali winu waleka kuteŵete Yehova?

¹⁷ Asani yumoza wa mu banja linu wasezgeka pamwenga wakamba kuti ndi kaboni so cha, vija vakupweteka ukongwa. Kumbi mungachita wuli asani ivi vachitika?

¹⁸ Ŵikani maŵanaŵanu pa kuteŵete Yehova. Yesesani kuja ndi chivwanu chakukho mwakuŵerenga Bayibolu, kunozgeke maunganu, kuwungana, kupharazga ndipuso kuromba kuti mukunthiyepu. (Yuda 20, 21) Nanga asani muchita vosi venivi kweni muwona kuti mukondwa mbwenu cha? Mungaweriyanga vuli cha! Kuŵika maŵanaŵanu nginu pa kuteŵete Yehova, kungakuwovyani kuti muleki kusuzgika maŵanaŵanu ndipuso muje ndi chimangu. Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya munthu yo wakulemba Sumu nambala 73. Iyu wangwamba kuwona vinthu mu nthowa yambula kwenere ndipu wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu. Chinanga kuti venga viyo, wangusintha maŵanaŵanu po wanguchisere munyumba yakusopiyamu. (Sumu 73:16, 17) Kuteŵete Yehova mwakugomezgeka kungakuwovyani kusintha maŵanaŵanu nginu.

19. Kumbi tingalongo wuli kuti tivwiya dangu laku Yehova pa nkhani ya kusezga?

¹⁹ Tivwiyengi dangu laku Yehova. Chinanga kuti pakwamba vituŵa vakupweteka asani mubali widu wasezgeka kweni dangu la kusezga lingawovya yo wachita ubudi kweniso weyosi mumpingu. (Ŵerengani Ŵahebere 12:11.) Mwakuyeruzgiyapu, Yehova watitikambiya kuti “muleki kwanjana” ndi ŵanthu wo achita ubudi kweni alapa cha. (1 Ŵakor. 5:11-13) Chinanga kuti vija vakupweteka kweni tikhumbika cha kumbilana mafoni, kutumiziyananga mameseji, kulemberana makalata, imelu pamwenga kucheza pa intaneti ndi mubali widu yo wasezgeka. Tingachita viyo pijapija asani pe chifukwa chakuvwika.

20. Kumbi tikhumbika kuja ndi chigomezgu wuli?

²⁰ Jani ndi chigomezgu. Chanju ‘chigomezga vinthu vosi’ ndipu tigomezga kuti ŵanthu wo akuleka kuteŵete Yehova, azamukwamba so nyengu yinyaki. (1 Ŵakor. 13:7) Asani muwona kuti mubali winu wayamba kusintha mijalidu yaki yiheni, mukhumbika kumurombe kuti wachiskiki ndi malemba ndipu wavwi mazu ngaku Yehova ngakuti: ‘Were kwangu.’—Yes. 44:22.

21. Kumbi mutenere kuchitanji asani muleka kukoliyana ndi a mu banja linu chifukwa chakuti mulondo Yesu?

²¹ Yesu wangukamba kuti asani titanja ukongwa munthu kuluska iyu, ndikuti titenere iyu cha. Iyu wenga ndi chigomezgu kuti akusambira ŵaki achitengi mantha cha kweniso kuti alutirizgengi kuja akugomezgeka kwaku iyu chinanga kuti angasuskika ndi abali ŵawu. Asani kulondo Yesu kutikuzisiyani “lipanga” mu banja linu, gomezgani Yehova kuti wakuwovyengi kumalana ndi masuzgu ngenanga. (Yes. 41:10, 13) Mukondwengi kuziŵa kuti Yehova ndi Yesu, akondwa namwi ndipu akupaseningi mphotu chifukwa chakugomezgeka kwinu.