Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Dwosefi Mɔɔ Vi Arelematia La Nyianle Akɛnrasesebɛ

Dwosefi Mɔɔ Vi Arelematia La Nyianle Akɛnrasesebɛ

DWOSEFI MƆƆ VI ARELEMATIA LA annwu kɛzi ɔyɛle mɔɔ ɔnyianle akɛnrasesebɛ ɔhɔle Wulomu amɛnlado Pɔnteɛse Paelɛte anyunlu la. Ɛnee bɛze kɛ ye edwɛkɛ yɛ se kpalɛ. Noko, saa bɛbazie Gyisɛse wɔ adenle kpalɛ zo a, ɛnee ɔwɔ kɛ awie kɔ Paelɛte anyunlu kɔdie ye funli ne. Noko, kɛzi ɛnee ɔdwenle kɛ ɔbayɛ se yeamaa ye la, yeamba ye zɔ. Mɔɔ Paelɛte dele vile sogya kpanyinli bie ɛkɛ ne kɛ Gyisɛse ɛwu la, ɔkponlenle zo. Ɔti, ɔnva nwo kɛ ɛnee Dwosefi tɛdi nyane kpole la, ɔnriandile ɔhɔle ɛleka mɔɔ bɛhunle ye la.​—Maake 15:42-45.

  • Dwosefi ɛhye mɔɔ vi Arelematia la a le nwane?

  • Agɔnwolɛvalɛ boni a ɛnee ɔ nee Gyisɛse lɛ a?

  • Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛmaa ɛ nye die ye edwɛkɛ ne anwo a?

ƆBOKA SANHEDELIN NE ANWO

Maake Edwɛkpa ne ka kɛ Dwosefi le “Ayiama ne anu sonla mɔɔ ɛlie duma.” Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, Ayiama ne a le Sanhedelin ne, Dwuuma kɔɔto kpole ne mɔɔ lɛ tumi wɔ bɛ maanzinli, arane nee bɛ ɛzonlenlɛ ne azo la. (Maake 15:1, 43) Ɛnee Dwosefi boka mgbanyima ne mɔ anwo, na ɛhye maa yɛnwu deɛmɔti Wulomu amɛnlado ne diele ye edwɛkɛ la. Ɔnyɛ azibɛnwo kɛ ɛnee Dwosefi eza le sukoavolɛ la.​—Mat. 27:57.

Asoo ɛlɛ akɛnrasesebɛ mɔɔ ɛbava wɔali Gyisɛse anwo daselɛ kɛ wɔ Belemgbunli ɔ?

Sanhedelin ne ɛnee kpɔ Gyisɛse. Bɛ muala bɛyɛle adwenle ko kɛ bɛku ye. Noko, bɛhanle Dwosefi anwo edwɛkɛ kɛ “ɔle sonlakpalɛ yɛɛ ɔle tenlenenli.” (Luku 23:50) Ɛnee ɔnle kɛ ɔ gɔnwo mɔ mɔɔ bɛwɔ Sanhedelin ne anu la, ɔdi nɔhalɛ, ɔbɔ ɛbɛla kpalɛ yɛɛ ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbali Nyamenle mɛla zo. Ɛnee eza “ɔlɛkendɛ Nyamenle belemgbunlililɛ ne,” ɛhye maa yɛnwu deɛmɔti ɔrayɛle Gyisɛse ɛdoavolɛ la. (Maake 15:43; Mat. 27:57) Kɛmɔ ɛnee ɔ nye die nɔhalɛ nee pɛlepɛlelilɛ nwo la ati, ɔmaanle ɔ nye liele Gyisɛse edwɛkɛ ne anwo.

ƐDOAVOLƐ MƆƆ YEANYE Ɔ NYUNLU

Dwɔn 19:38 ka kɛ, ɛnee Dwosefi “le Gyisɛse ɛdoavolɛ noko, Dwuuma anwo ɛzulolɛ ti yeanye ɔ nyunlu.” Boni a ɛnee Dwosefi sulo nwo a? Ɛnee ɔze kɛ Dwuuma kpɔ Gyisɛse na bɛbɔ kpɔkɛ kɛ awie biala mɔɔ kɛnyia ye nu diedi la bɛbaye ye bɛavi nyianu sua ne anu. (Dwɔn 7:45-49; 9:22) Saa bɛye awie bɛfi nyianu sua ne anu a, ɔ gɔnwo mɔ Dwuuma ɛmbu ye yɛɛ bɛmbikye ye, bɛbu ye kɛ ɔ nwo ɛnde. Ɔti, Dwosefi hwehwenle ɔ bo aze kɛ ɔbali Gyisɛse anwo daselɛ wɔ bagua nu. Ɛhye mɔɔ ɔbayɛ la bamaa ye dibilɛ avi ɔ sa na bɛnrɛli ye eni.

Tɛ Dwosefi angome a yiale ngyegyelɛ ɛhye bie a. Dwɔn 12:42 ka kɛ, “menli dɔɔnwo mɔɔ mgbanyima ne mɔ bɔbɔ boka nwo la nyianle diedi wɔ [Gyisɛse anu], noko Falasiima ne ati bɛangola nwolɛ edwɛkɛ ka wɔ bagua nu amaa bɛanye bɛ bɛanvi nyianu sua ne anu.” Awie bieko mɔɔ hɔle tɛnlabelɛ ɛhye anu la a le Nekɔdimɛse mɔɔ ɛnee boka Sanhedelin ne anwo la.​—Dwɔn 3:1-10; 7:50-52.

Ɛnee Dwosefi le ɛdoavolɛ, noko yeangola yeanye ɔ nyunlu. Saa ɛnea edwɛkɛ mɔɔ Gyisɛse hanle la a, ɛnee ɔle edwɛkɛ mɔɔ anyebolo wɔ nu: “Awie biala mɔɔ bɔ me duma wɔ menli nyunlu la, medame noko mebabɔ ye duma wɔ me Ze mɔɔ wɔ anwuma la anyunlu. Na awie biala mɔɔ kpo me wɔ menli nyunlu la, medame noko mebakpo ye wɔ me Ze mɔɔ wɔ anwuma la anyunlu.” (Mat. 10:32, 33) Dwosefi amkpo Gyisɛse ɛdeɛ, noko yeannyia akɛnrasesebɛ yeanli ɔ nwo daselɛ. Ɛdawɔ noko ɛ?

Ɔyɛ anyelielɛ kɛ Baebolo ne ka kɛ Dwosefi anlie kpɔkɛ mɔɔ Sanhedelin ne bɔle kɛ bɛku Gyisɛse la ando nu. (Luku 23:51) Bie mɔ ka kɛ, mɔɔ bɛdi Gyisɛse edwɛkɛ la, ɛnee Dwosefi ɛnle ɛkɛ ne bie. Kɛ ɔde ye biala la, bie a Dwosefi lile nyane wɔ mgbɔvodɛne ne anwo, noko ɛnee ɔnrɛhola ɔnrɛyɛ nwolɛ ɛhwee!

ƆLILE ƐZULOLƐ ZO KONIM

Noko, mɔɔ ɔka ekyii Gyisɛse wu la, ɔbayɛ kɛ Dwosefi lile ye ɛzulolɛ zo konim na ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔbaboa Gyisɛse ɛdoavolɛma. Maake 15:43 ka ye kpɔkɛzilɛ ne anwo edwɛkɛ kɛ: “Ɔnyianle akɛnrasesebɛ ɔhɔle Paelɛte ɛkɛ ɔhɔzɛlɛle Gyisɛse funli ne.”

Ɔbayɛ kɛ mɔɔ Gyisɛse wule la, ɛnee Dwosefi wɔ ɛkɛ. Ɔnwunle kɛ Gyisɛse ɛwu kolaa na Paelɛte ade. Ɔti, mɔɔ Dwosefi zɛlɛle kɛ bɛva Gyisɛse funli ne bɛmaa ye la, ɛnee amɛnlado ne “ɛngola ɛnnwu ye saa [Gyisɛse ɛwu] bɔkɔɔ a.” (Maake 15:44) Saa Dwosefi nwunle kɛzi Gyisɛse dele nyane wɔ amaneɛnwunlɛ baka ne azo la a, asoo yemɔ maanle ɔzuzule ninyɛne nwo na ɔzile kpɔkɛ kɛ ɔwɔ kɛ ɔgyinla nɔhalɛ ne anzi ɔ? Ɔbayɛ zɔ. Dwosefi yɛle nwolɛ debie. Akee ɔyele ɔ nyunlu bɔkɔɔ kɛ ɛdoavolɛ.

DWOSEFI SIE GYISƐSE

Dwuuma mɛla kile kɛ ɔwɔ kɛ bɛsie awie mɔɔ bɛbua ye ewule fɔlɛ la kolaa na sɛnzɛne ne adɔ. (Mɛla 21:22, 23) Noko wɔ Wulomuma afoa nu, ɔwɔ kɛ bɛmaa amumuyɛma avunli kenda baka ne azo too bɛmaa ɔkpɔlɔ anzɛɛ bɛsie bɛ. Noko tɛ ɛhye a ɛnee Dwosefi ɛlɛdwenle nwo wɔ Gyisɛse afoa nu a. Ɛnee Dwosefi lɛ bolɛ bɔne bie mɔɔ bɛdu ye fofolɛ mɔɔ ɔbikye ahunleɛ ɛleka ne la. Nla ɛhye mɔɔ bɛtɛtole sonla biala wɔ nu ɛlɛ la kile kɛ, bie a Dwosefi mɔɔ vi Arelematia * rale Gyɛlusalɛm la ɛtɛkyɛle na ɛnee ɔkpondɛ kɛ ɔfa ɛleka ɛhye ɔyɛ ye abusua azie. (Luku 23:53; Dwɔn 19:41) Gyisɛse mɔɔ Dwosefi ziele ye wɔ ɔdaye mumua ne ye nla nu la le ahunlunyele mɔɔ Dwosefi yɛle a, na ɛhye maanle ngapezo mɔɔ se, bɛbazie Mɛzaya ne “wɔ sukoavolɛma avinli” la rale nu.​—Aye. 53:5, 8, 9.

Asoo debie wɔ ɛkɛ mɔɔ ɛbu ye kɛ ɔsonle bolɛ ɔtɛla agɔnwolɛvalɛ mɔɔ ɛ nee Gyihova lɛ la ɔ?

Edwɛkpakavoma nna ne amuala hɛlɛle kɛ Dwosefi yele Gyisɛse funli ne vile baka ne azo, ɔvale lenen kɛnlɛma ɔkyekyele ye na ɔdole ye wɔ nla mɔɔ ɔdaye mumua ne yepɛ wɔ bolɛ nu la anu. (Mat. 27:59-61; Maake 15:46, 47; Luku 23:53, 55; Dwɔn 19:38-40) Awie mɔɔ Baebolo ne ka kɛ ɔboale Dwosefi la a le Nekɔdimɛse mɔɔ vale alufuanlɛ nee nyile evuanlɛ ngakyile rale maanle bɛvale bɛziele ye la. Kɛmɔ ɛnee mrenyia nwiɔ ɛhye mɔ le menli titili la ati, tɛ bɛdabɛ mumua ne a bɛzoale funli ne a. Bie a bɛmaanle bɛ azonvolɛ a zoale funli ne na bɛziele ye a. Saa ɔle zɔhane bɔbɔ a, gyima mɔɔ mrenyia nwiɔ ɛhye mɔ yɛle la ɛnle debie ekyii. Awie biala mɔɔ babikye funli la anwo ɛnde too kenle nsuu, na ɔmaa debie biala mɔɔ bɛbazɔ nu la noko anwo ɛnde. (Ɛdi. 19:11; Hagae 2:13) Saa ɔba ye zɔ a, ɔwɔ kɛ ɔte ɔ nwo ɔfi menli nwo wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛdi Akpabɛnwo ɛvoyia ne la, na ɔmmaa ɔnyia ɛvoyia ne anu kyɛfoa. (Ɛdi. 9:6) Ngyehyɛleɛ mɔɔ Dwosefi yɛle ziele Gyisɛse la noko ɛnrɛmaa ɔ gɔnwo mɔ ɛnrɛbu ye. Noko, wɔ mekɛ ɛhye anu, ɛnee yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbalie mɔɔ bavi Gyisɛse ɛzielɛ nee ɔ nwo mɔɔ ɔbala ye ali kɛ Kelaese ɛdoavolɛ ne mɔ anu ko la yeado nu.

DWOSEFI EDWƐKƐ NE AWIELEƐ

Mɔɔ Edwɛkpa mbuluku ne hanle Gyisɛse ɛzielɛ ne anwo edwɛkɛ wiele la, Baebolo ne ambɔ Dwosefi mɔɔ vi Arelematia la duma bieko, ɔti ɔmaa bɛbiza kɛ: Duzu a dole ye a? Nɔhalɛ ne a le kɛ yɛnze. Saa yɛnea mɔɔ yɛzuzu nwo kɛkala la a, ɔbayɛ kɛ ɔlale ɔ nwo ali wɔ bagua nu kɛ Kilisienenli. Mɔɔ ɔyiale sɔnea nee ngyegyelɛ bɔbɔ la, ye diedi nee ye akɛnrasesebɛ anga aze, emomu ɔyɛle kpole kpalɛ. Ɔyɛle debie kpalɛ.

Kpuya mɔɔ ɔwɔ kɛ edwɛkɛ ɛhye maa yɛbiza yɛ nwo la a le kɛ: Asoo debie biala​—le kɛ dibilɛ, gyima, anwonyia, ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa yɛ mbusuafoɔ anzɛɛ fanwodi bɔbɔ mɔɔ yɛlɛ la maa yɛbu ye kɛ ɔsonle bolɛ ɔtɛla agɔnwolɛvalɛ mɔɔ yɛ nee Gyihova lɛ la ɔ?

^ ɛden. 18 Ɔbayɛ kɛ Arelematia a le Releema mɔɔ ɛnɛ bɛfɛlɛ ye Rentis (Rantis) la. Ɛnee ɛkɛ ne le ngapezonli Samoɛle sua zo, ɔvi Gyɛlusalɛm sɔlɔ adɔleɛ mɔɔ kɔ ɛkɛ la bayɛ mayɛlɛ 22 (km  35).​—1 Sa. 1:19, 20.