Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Ka wafurendeirubei lídangiñe arufudúni burí le larihibei Sakaríasi?

Ka wafurendeirubei lídangiñe arufudúni burí le larihibei Sakaríasi?

“Giribu humá nun, ábame nagiribudun hun” (SAK. 1:2, 3).

UREMU: 6, 20

1-3. a) Ka meha gádanbaliña lumutuniña Bungiu dan le lagumeserunbei Sakaríasi kei profeta? b) Ka meha uagu lamuriaha Heowá hama lumutuniña lun hagiribudun lun?

ABAN dugumedu hóuburagutu áhamaha, aban würi lurageirugu aban faniñe hama bián würiña garünatiña kei tarüna sigueña áhamaha garabalirugu. Darí wamuti lanarime burí arufudúni le tidan liliburun profeta Sakaríasi (Sak. 5:1, 7-9). Ka san uagu larihagüdei Heowá lanarime burí arufudúni le lun lani profeta? Ka meha san gádanbaliña ísüraelina lidan dan ligía? Ida liña san líderaguniwa arufudúni burí le uguñe weyu?

2 Aban meha irumu lánina ugundani houn lumutuniña Heowá irumu 537 lubaragiñe lidaani Hesusu. Rédeihaña meha adaürǘwa Babilónia luagu ǘrüwa-wein-diisi limigifen burí irumu, ani guentó séfuhaña. Furumiñe, gúndaatiña meha ísüraelina luagu gayara lan hagiribudun Herusaléun lunya hábunagunu ténpulu lun háhuduragun lun Bungiu ñein. Aban irumu lárigiñe, lidan irumu 536, aba hadügüni tugudina ténpulu. Ariñagatu Bíbülia weiri lan hagundan gürigia darí lun aban lan “hareinchun darí lun laganbún dise luéi fulasu” (Ésüd. 3:10-13). Gama lumoun, eibu dan ábatima hebedaagun ha mínsiñehabubaña lun áhuduraguni inarüniti lun tábunawagun ténpulu. Aba ladügün turóbuli ligía lun heferidiruni ísüraelina haguraasun darí lun hararamuni wadagimanu. Aba hetenirun ábunaguon haban luma ábunaguei hachari. Disisi irumu lárigiñe labunawagún tugudina ténpulu, ráramagua meha wadagimanu sunsuinagubei. Mosu meha laritaguagüdüni Heowá houn ísüraelina lun hebé lan híchuguni hagundan guánarügü furumiñe ani lun hagiribudun lun lun háhuduragun lun lau ganigi luma ubebeni.

3 Ligia lóunahanbalin Heowá profeta Sakaríasi lidan irumu 520 lun laritaguagüdüniña lumutuniña ka lan uagu lasagaraña Babilóniagiñe. Súdiniti le mini lubéi iri Sakaríasi: “Haritaguaali Heowá”. Háfuga haritaguagüda lániña katei le ísüraelina luagun aban inarüni súdiniti: íbini bulíei hamaali lan le ladügübei Heowá hawagu, mabulieidun lágiña Heowá (aliiha huméi Sakaríasi 1:2-4). Füramaseti Bungiu houn lau ínsiñeni líderagubaña lan lunya hagumeseruni áhuduraguni inarüniti. Gama lumoun, wéridi lumutiña giñe furangu mánharunbei lan lun háhuduragun anhein madügün hamá tau sun hanigi. Ariha waméi ida liña lan layusuruni Heowá arufudúni númeru sisi luma sedü le larihibei Sakaríasi lun línchahaniña lun hánhingichun luma ka lan gayaraabei wafurendeiruni lídangiñe.

BEI LUMUTIÑA HEOWÁ HA ÍWERUHABAÑA

4. a) Ka meha larihibei Sakaríasi lidan lisisin arufudúni? b) Ka mini lubéi anihein lan abürühani luéigiñe biángubei touba dugumedu hóuburagutu? (Ariha huméi dibuhu númeru 1).

4 Gumeseti Sakaríasi kapítulu 5 lau aban arufudúni súdiniti (aliiha huméi Sakaríasi 5:1, 2). Aba larihin profeta aban líburu o aban dugumedu hóuburagutu áhamahatu, nefu méturu timigifen gádürü méturu dimí tidabuberen (30 luma 15 ugudi). Daragu tiña dugumedu tuguya, lidan amu dimurei, aranseñu tiña lun taliihóun. Bürüñu liña uganu luagu biángubei touba (Sak. 5:3). Según échuni luágurügüñein meha aban touba labürühóua. Ligíati, kei le bürüñu liña lubéi uganu le luagu biángubei touba dugumedu hóuburagutu tuguya, mini lan súdini lan le tariñagubei. Le linarün katei, aban meha uganu lánina aguseragüdüni.

Mínsiñeti ni aban luwuyeri íweruhani houn kristiánugu. (Ariha huméi párafu 5 darí 7).

5, 6. Ida liña san larihini Heowá sun luwuyerigu íweruhani?

5 (Aliiha huméi Sakaríasi 5:3, 4). Sun wagía mosu wóunabun ligibugiñe Bungiu luagu le wadügübei. Ani ha anügübalin liri, wéiritimati wani buligasion. Ha hínsiñehabubaña lun Bungiu subudi wamuti wíyeda lani furumiñeguarügü luwuyeri íweruhani liri Bungiu (Ari. 30:8, 9). Saminatiña fiú gürigia mariban lan híweruhan gürigia anhein gébuna lubéi hadügüni. Gama lumoun, ha íweruhabaña harufuduñein súdinitima lan umegeguni houn sügǘ lau Heowá, liri luma lilurudun.

6 Ariha waméi ariñaga lan Sakaríasi 5:3, 4 lebeluruba lan íñarawaguni “lúbiñoun le íweruhabei”, ani lerederuba lan ñein darí tagumuchagun muna tuguya sunsuinagubei. Mini lan le gayara lan lachülaaguagüdüni Heowá furumiñeguarügü figóu le ladügübei aban hádangiñe lumutuniña ani aguseragüdaléime. Háfuga gayara lan laramuduni aban gürigia le ladügübei hawéi gumadimatiña, luéi liyubudiri, hawéi wéiyaaña lidan afiñeni o hawéi lagübürigu. Gama lumoun, siñabei laramuduni luéi Bungiu, le achoururubalin lasubudirúaba lan sun íweruhani (Ebü. 4:13). Keisi lubúeingu Bungiu gúndaatiwa luagu hadan wamá gürigia ha áfaagubaña lun haruma lan hóuserun “lidan sun katei” (Ebü. 13:18).

7. Ka larufudahabei arufudúni le larihibei Sakaríasi woun tuagu dugumedu hóuburagutu to áhamahaboun?

7 Mínsiñeti íweruhani lun Heowá. Keisi lubúeingu Bungiu ariha wamuti kei aban lubuidun chansi wasubudiruni ani gaganbadi wagía lun liñun lilurudun luáguti laruman ibagari, luma wawinwandun lidan igaburi le aubei lagundaara. Ítarati, masufurirun wabéi abeichúni le lunbei hibihini ha maganbadibaña lun lilurudun subudiñu haméi.

GÚNFULI WAMÉI WERERUN “SAGÜ WEYU”

8-10. a) Ka san áfiñurunibei? b) Ka áfiñuruni magunfulirun lubéi Sedekíasi?

8 Lárigiñe, ruti uganu le tídanbei dugumedu hóuburagutu aban eweridihani houn ha áfiñurubaña lau iyeeni lidan liri Bungiu (Sak. 5:4). Gayaraati háfiñurun gürigia dan le hariñagun somu katei lun hachoururagüdüni inarüni lan le hariñagubei o dan le füramase hama tídangiñe sun hanigi luagu hadügüba lan o madügünbaña lan somu katei.

9 Sériuti ladügǘn aban áfiñuruni lidan liri Heowá. Ariha waméi le asuseredubei lun Sedekíasi, lagumuhóun urúei le arúeihabei Herusalén. Fiñuti urúei le lidan liri Heowá luagu lerederuba lan lábugiñe lererehan lurúeite Babilónia. Gama lumoun, dürügua lumuti daradu “le uágubei láfiñura”. Ligía lariñagunbei Bungiu lóunweba lan Babilónia (Ese. 17:16).

10 Agurabati yebe Heowá inebehabubei lan Sedekíasi lun áfiñuruni le ladügübei lidan liri Bungiu (2 Kro. 36:13). Gama lumoun, aba ladüraaguni urúei le lani füramasei ani aba lamuriahani lídehan Ehiptu lun lesefurun hawéi babilóniana. Ani meseriwidunti katei le lun ni kata (Ese. 17:11-15, 17, 18).

11, 12. a) Ka füramasei súditimati gayaraabei wadügüni? b) Ka lánibei ederegeraguni unguaü efekütu lidan wabagari sagü weyu?

11 Aganba lumuti giñe Heowá füramasei le burí wadügübei. Súdiniti larihini, ani mosu inebe lan füramasei ligía woun lun gunda lan Heowá wau (Sal. 76:11). Ederegeraguni unguaü lun Bungiu füramasei súdinitimati le gayaraabei wadügüni. Dan le wederegeruni wabagari lun Heowá, füramasetiwa lun tídangiñe sun wanigi weseriwiduba lan lun meberesenga kaba lan asusereda lidan wabagari.

12 Ida liña san wagunfulirun lau füramasei lánina ederegeraguni unguaü? Arufuda lumuti ligaburi wóunabun dan le lidan wamá óuchawaguni, dandu le wéinamuti kei le ñǘbüriti, anhein seriu lubéi warihini wagunfulirun “sagü weyu” lau füramasei le wadügübei lun Heowá (Sal. 61:8). Kéiburi anhein áluga aban wani paaná lidan wadagimanu o leskuelarugu ladarihaniwa, wamahaduba san weresibirun katei lúmagiñe ani arufuda wameime busén wamá gaganbadi wamá lun Heowá? (Ari. 23:26). O anhein wagíarügüñadiwa lubéi lubúeingu Heowá hadan waduheñu, amuriahatiwa san luma lun líderaguniwa óusera kei kristiánu súnwandan? Meberesenga ka lan gádanbaliwa, furíeitiwa san lun Heowá sagü weyu lun weteingiruni luagu línsiñehabu luma luagu ladundehaniwa? Sagatiwa san dan lun waliihanu Bíbülia sagü weyu? Le linarün katei, dan le wederegerunbalin wabagari lun Bungiu, füramasetiwa lun wadügübei lan sun katei le. Ligíati, lun warufuduni gaganbadi wamá mosu wagunfulirun lau wederegeragun woungua lun Bungiu. Anhein wíchiga le buídutimabei wámagiñe lidan weseriwidun lun, warufudubei hínsiñe lan woun ani deregeguadiwa lan woungua lun lau sun wanarün. Mosu wawinwandun keisi gürigia ha eseriwidutiña lun Heowá, mama afamurarügütiwa wafalaruñein lan lilurudun. Buídubei lidin woun ánhawa agunfulira lau wani füramasei, ladüga füramaseti Bungiu aban ibagari buiti houn ha úaraguabaña (2 Lur. 10:12, 13).

13. Ka wafurendeirubei lídangiñe lisisin arufudúni le larihibei Sakaríasi?

13 Íderagua lumutiwa lisisin arufudúni le larihibei Sakaríasi arihei ha lan eseriwidubaña lun Heowá siñati híweruhan ni magunfulirun hamani hererun. Furendeitiwa giñe mabulieidagun lan Bungiu hawéi ísüraelina lau sun chará hamá lun. Gunfuranda lumuti meha geyegu haña lan hau áganiñu ani súfuri hamá saragu ladüga katei le. Súnwandan lagunfuliruni Heowá lani füramasei, ítara liña líchugun aban hénpulu woun lun wáyeihani. Gayaraati giñe wachoururuni líderagubadiwa lan lun wagunfulirun lau wererun. Adüga lumuti lau líchuguni emenigini woun luagu málühali lan agumucha lau wuribani lidan sun Ubóu. Chouru lumuti le aban arufudúni le larihibei Sakaríasi woun luagu lagunfuliruba lan emenigini le.

LICHUGÚN WURIBANI “LUAGU LEBU”

14, 15. a) Ka larihibei Sakaríasi lidan lisedün arufudúni? (Ariha huméi dibuhu númeru 2). b) Ka mini tubéi würi to lídanboun faniñe? c) Ka uagu ladaüroun ánheli würi lidan faniñe?

14 Lárigiñe arufudúni le ñein tubéi aban dugumedu hóuburagutu, aba lariñagun aban ánheli lun Sakaríasi: “Arihabéi le lunbei lasaliragun guentó”. Ka san larihibei profeta lidan lisedün arufudúni le? Arihati “aban faniñe” (aliiha huméi Sakaríasi 5:5-8). Darugu liña faniñe ligía lau “aban idáü lauti balu”. Dan le lagidarún lidaü, aba larihin Sakaríasi “aban würi ñun lurageirugu”. Aba lafuranguagüdüni ánheli lun “wuribani” lan mini tubéi würi tuguya. Samina humá luagun anufudei le funa lasandirubei Sakaríasi dan le líchugun fe busén tan würi tuguya táfuridun. Gama lumoun, ábaya ládarunu ánheli ligía tárigoun lau lóufudagun ani aba ladouruni faniñe ligía lau idáü le hǘrübei. Ka san mini lubéi sun katei le?

15 Arufudaha lumuti aban fánreinti lídangiñe arufudúni le luagu mígirunbei lan Heowá lun ñein lan ni aban luwuyeri wuribani hadan lumutuniña. Anhein ariha somu wuribani, lagidarubei lau lóufudagun (1 Ko. 5:13). Arufuda lumuti ánheli katei le lau líchuguni idáü lauti balu ligía ligibuagun faniñe lau lóufudagun.

Adüga lumuti Heowá sun le mégeiwabei lun lakipuruni áhuduraguni lun harumañu. (Ariha huméi párafu 16 darí 18).

16. a) Ka larihibei Sakaríasi lasuseredun lun faniñe? (Ariha huméi dibuhu númeru 3). b) Haliñoun san hanügei würiña garünatiña hagía faniñe?

16 Lárigiñe, aba háfuachun bián würiña lau arünaü héreti kei tarüna sigueña (aliiha huméi Sakaríasi 5:9-11). Ámutiña bián würiña ha tuéi to lídanboun faniñe to unboun lagúarua “wuribani”. Aba larihini Sakaríasi hiñuraguni faniñe ani aba hanügüni lau lere harüna. Haliñoun san hanügoun würi tuguya? Aba hanügünu uburugun “Babilónia”. Ka san uagu hanügoun ñeinhin?

17, 18. a) Ka uagu buidu lubéi Babilónia lun ñeinhin lan lanügǘwa “wuribani”? b) Ka lunbei desidírü wamá wadügüni lau wuribani?

17 Lun Sakaríasi hama ha híbiri ísüraelina, buiti Babilónia lun ñeinhin lan lanügǘwa “wuribani”. Wínwanhaña meha lidan uburugu ligía, gíbeti meha magíaguni ñein luma áhuduraguni houn guáriua ani mosu burí meha háfaagun saragu lun mabadülerun lan igaburi ligía hawagu. Gayaraati meha hariñagun lau ichouruni wuribani lan arúeihabei ñein. Háfuga ru lan arufudúni le saragu gurasu houn, ladüga chóurugüda lumuti houn lakipurubei lan Heowá áhuduraguni lun harumañu.

18 Haritaguagüda lumuti giñe arufudúni ligía houn huríu luagu hani lan buligasion mígirun hama lun lawiyedun háhuduragun lun Bungiu. Siñati ligirún lun ñein lan wuribani hadan lumutuniña Heowá. Barǘ laadiwa tidoun lóundarun to harumaboun, ñein lubéi wasandirei línsiñehabu luma lóunigiruniwa. Gama lumoun, lunti wídehan lun lakipurúniwa harumañu. Busentiwa san wadügüni? Mabarati wuribani lidan aransehani le ladügübei Bungiu lun ñein lan darangilaü hadan lumutuniña.

RUTI ARUMANI LE TÍDANBEI LÓUNDARUN HEOWÁ UÉIRIGUNI LUN

19. Ka mini lubéi lanarime burí arufudúni le larihibei Sakaríasi woun?

19 Ruti lisisin luma lisedün arufudúni le larihibei Sakaríasi aban eweridihani furanguti houn ha móuserunbaña lau arumani. Ani haritaguagüda lumutiwa giñe luagu mínsiñe lan wuribani lun Heowá. Lunti iyereegu lan wuribani woun keisi lubúeingu. Chouru lumuti Heowá woun lau arufudúni le ánhawa lan áfaagua lun wagundaaragüdüni míñarawagunbadiwa. Lóunigirubadiwa ani labinirubadiwa giñe. Ani chouru wamuti líderagubadiwa lan áfaagua lun harumañu wamá lidan ubóu wuribati le. Gama lumoun, ka uagu gayara lubéi wachoururuni luagu magumuchagunbei lan áhuduraguni le inarüniti? Ka achoururagüdübalin woun lóunigiruboun lan Heowá lóundarun guentó, dan le yarafatimahadiwa lun óunwenbu asufuriruni? Wóunabubei álügüdahani burí le lidan leweñegua arütíkulu.