1-3. (a) N̄kpọ eketie didie ke Israel ini Zechariah ọkọtọn̄ọde nditịn̄ prọfesi? (b) Nso ikanam Jehovah ọdọhọ nditọ Israel ẹfiak ẹtiene imọ?

IKPAN̄WED oro efede, n̄wan emi ẹsịnde ke ephah ẹkịbi, ye iban iba emi ẹfede ke enyọn̄, emi ẹnyenede mba nte eke inuen inyan̄. Ndusụk n̄kpọ oro Jehovah okowụtde Zechariah ke n̄kukụt ẹdi emi. (Zech. 5:​1, 7-9) Nso ikanam Jehovah owụt Zechariah utọ n̄kukụt oro? N̄kpọ eketie didie ke Israel ini oro? Nso ke n̄kukụt oro ekpep nnyịn?

² Esịt ama enen̄ede enem ikọt Jehovah ke 537 B.C. E., sia isua oro ke mmọ ẹkewọrọ ke ufụn Babylon ke ẹma ẹkedu do isua 70. Inemesịt oro ama anam mmọ ẹtọn̄ọ ndifiak mbọp temple ke Jerusalem man ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah. Mmọ ẹma ẹsịn itiat idakisọn̄ temple oro ke isua 536 B.C.E. Ini ẹkesịnde itiat idakisọn̄ oro, mme owo ẹma ẹsio n̄kpo tutu “ẹda ke ata anyan ebiet ẹkop.” (Ezra 3:​10-13) Edi ikebịghike, mme asua ẹma ẹdomo ndinam mmọ ẹtre utom oro. Oro ama anam utom oro odorode nditọ Israel tutu mmọ ẹtre ndibọp temple oro, ẹdaha ẹkebọp ufọk  idemmọ ẹnyụn̄ ẹtọ in̄wan̄. Ofụri isua 16 ama ebe mmọ ifiakke itọn̄ọ utom oro. Akana ẹti mmọ ẹfiak ẹbịne Jehovah ẹkûnyụn̄ uyak n̄kpọ idemmọ edi akpan n̄kpọ akan n̄kpọ Abasi. Jehovah ikoyomke mmọ ẹfehe mme asua, edi okoyom mmọ ẹfiak ẹdisịn idem ẹnam n̄kpọ imọ.

³ Ntre Jehovah ama ọdọn̄ prọfet Zechariah ke 520 B.C.E. eketi nditọ Israel se ikanamde imọ isio mmọ ke ufụn Babylon. Zechariah ọwọrọ “Jehovah Eti.” Mmọ ndikop enyịn̄ prọfet oro ama anam mmọ ẹti ke Jehovah ifreke mmimọ kpa ye oro mmọ ẹma ẹkefre nte enye akanyan̄ade mmọ. (Kot Zechariah 1:​3, 4.) Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ke iyan̄wam mmọ ẹfiak ẹbọp temple oro man ẹkeme ndikpono imọ. Edi enye ama enen̄ede odụri mmọ utọn̄ ke ana mmọ ẹkpono imọ ke ofụri esịt. Yak ise nte Jehovah akadade ọyọhọ n̄kukụt itiokiet ye itiaba oro enye okowụtde Zechariah anam mmọ ẹfiak ẹtọn̄ọ utom. Edi, nso ke ikeme ndikpep nto mme n̄kukụt oro?

4. Nso ke Zechariah okokụt ke ọyọhọ n̄kukụt itiokiet, nso inam ẹwet n̄kpọ edem mbiba ke ikpan̄wed oro? (Se ndise oro ẹwetde 1 ke page 21.)

⁴ N̄kukụt oro ẹwetde ke Zechariah 5:​1, 2 (kot) akpa owo idem tutu. Zechariah okụt ikpan̄wed efede ke enyọn̄. Ikpan̄wed oro ekpere ndiniọn̄ nsịm ikpat 30 m̀mê mita 9, ubom esie onyụn̄ ekpere ndisịm ikpat 15 m̀mê mita 5! Ikpan̄wed oro ana in̄wan̄, ẹnyụn̄ ẹwet n̄kpọ ẹyọhọ edem mbiba. Ẹwet se Jehovah aduakde ndinam mme inọ ye mbon oro ẹn̄wọn̄ọde un̄wọn̄ọ ke nsu. (Zech. 5:3) Ẹkesiwet n̄kpọ ke ikpan̄wed edem kiet kpọt, edi ẹwet ke enye emi edem mbiba sia ata akpan etop ke ẹwet do.

5, 6. Jehovah ada didie uyịpinọ inamke n̄kpọ m̀mê nso inam owo eyịp?

⁵ Kot Zechariah 5:​3, 4. Kpukpru owo ẹyenam ibat ẹnọ Abasi, akpan akpan ikọt esie. Mbon oro ẹmade Jehovah ẹfiọk ke mmimọ iyesuene enyịn̄ esie edieke iyịpde n̄kpọ ekededi. (N̄ke 30:​8, 9) Ndusụk owo ẹsikere ke enyene se ikemede ndinam owo eyịp n̄kpọ ndien Abasi iyatke esịt. Edi Jehovah asasua inọ inamke n̄kpọ m̀mê nso inam owo eyịp, sia owo oro eyịpde n̄kpọ ama inyene ye se idọn̄de enye akan Jehovah. Enye ikponoke enyịn̄ Abasi, idaha ibet Abasi ke n̄kpọ, inyụn̄ ikponoke Jehovah.

⁶ Ndi ama okụt ke Zechariah 5:​3, 4 ọdọhọ ke ‘isụn̄i oyodụk ufọk inọ okodụn̄ ke esịtufọk esie onyụn̄ osobo enye’? Idụhe se owo ekemede ndinam ndịbe ke iso Abasi; ekpededi asan̄autom Abasi odụk esịt isọn̄ ekesịne anam idiọkn̄kpọ, Jehovah ayayarade enye. Owo ekeme ndiyịp n̄kpọ edịbe ukara idiọn̄ọke, eteutom esie, mbiowo, m̀mê ete ye eka esie inyụn̄ idiọn̄ọke, edi owo ikemeke ndidịbe ke iso Abasi. Abasi ayayarade kpukpru mbon oro ẹyịpde n̄kpọ. (Heb. 4:13) Enen̄ede enem nnyịn ndidu ke otu mme owo emi ẹsịnde ukeme “ndinam akpanikọ ke kpukpru n̄kpọ”!​—Heb. 13:18.

7. Nso ke ikpanam mbak nnyịn idibọ ufen oro ẹwetde ke ikpan̄wed oro efede?

⁷ Jehovah asasua inọ inamke n̄kpọ m̀mê nso inam owo eyịp. Enen̄ede enem nnyịn ndifiọk se Jehovah amade ye se enye asuade, onyụn enem nnyịn ndinam n̄kpọ oro mîdisueneke enyịn̄ esie. Edieke inamde se Jehovah amade, enye idisoboke nnyịn ini enye edisobode kpukpru mbon oro ẹbiatde ibet esie.

8-10. (a) Nso isinam mme owo ẹn̄wọn̄ọ n̄kpọ? (b) Nso ke Zedekiah ọkọn̄wọn̄ọ edi inamke?

⁸ N̄kpọ en̄wen oro ẹwetde ke ikpan̄wed oro efede enyene mbon emi ẹsidade enyịn̄ Abasi ẹn̄wọn̄ọ n̄kpọ ke nsu. (Zech. 5:4)  Mme owo ẹsin̄wọn̄ọ n̄kpọ man ẹnam mme owo ẹnịm ke se mmimọ itịn̄de edi akpanikọ, mîdịghe ke iyanam n̄kpọ emi m̀mê ke mmimọ idinamke.

⁹ Ndin̄wọn̄ọ n̄kpọ ke enyịn̄ Jehovah idịghe n̄kpọ mbubru. Zedekiah ekedi akpatre edidem emi akakarade ke Jerusalem. Enye ama ada enyịn̄ Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke iyosụk ibuot inọ edidem Babylon. Edi enye ikanamke se enye ọkọn̄wọn̄ọde oro. Jehovah ama ayat esịt ye Zedekiah onyụn̄ ọdọhọ ke enye ‘ayakpa ke Babylon.’​—Ezek. 17:16.

¹⁰ Edidem Zedekiah akada enyịn̄ Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyosụk ibuot inọ edidem Babylon. (2 Chron. 36:13) Jehovah ama okop se enye ọkọn̄wọn̄ọde oro, ama onyụn̄ oyom enye anam se enye ọkọn̄wọn̄ọde. Zedekiah ama ọsọn̄ ibuot ye edidem Babylon, ọwọn̄ọde ọkọdọhọ edidem Egypt edin̄wam imọ in̄wana ye Babylon. Edi Egypt ikan̄wamke enye.​—Ezek. 17:​11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Ewe un̄wọn̄ọ okpon akan? (b) Didie ke ikeme ndika iso nnam se ikọn̄wọn̄ọde ke ini ikayakde idem inọ Abasi?

¹¹ Se iketịbede inọ Zedekiah owụt ke Jehovah esikop kpukpru se in̄wọn̄ọde. Enye isidaha se nnyịn in̄wọn̄ọde mfefere mfefere. Ntre ana inam se ikọn̄wọn̄ọde mbak Jehovah idiyat esịt ye nnyịn. (Ps. 76:11) Idụhe un̄wọn̄ọ emi okponde nte enye oro owo ọn̄wọn̄ọde ke iyada ofụri uwem imọ inam n̄kpọ Abasi. Ke ini owo ayakde idem ọnọ Jehovah, enye ọn̄wọn̄ọ ke iyada ofụri uwem imọ inam n̄kpọ esie inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe.

¹² Didie ke ikeme ndika iso nnam se ikọn̄wọn̄ọde ke ini ikayakde idem inọ Abasi? Idomo esisịm nnyịn “ke usen ke usen,” ndusụk ẹsidi n̄kpri ndusụk ẹdi ikpọ. Nte inamde n̄kpọ ke ini idomo ekededi esịmde nnyịn oyowụt m̀mê imada se ikọn̄wọn̄ọde inọ Abasi ke akpan n̄kpọ m̀mê idaha. (Ps. 61:8) Ke uwụtn̄kpọ, nso ke  isinam ke ini eyen ufọkn̄wed nnyịn m̀mê owo itieutom nnyịn ebrede nnyịn mbre emi n̄wan ye ebe kpọt ẹkpebrede? Ndi imesisịn utọ mbre oro man iwụt Jehovah ke imama enye? (N̄ke 23:26) Edieke mbon nnyịn oro idụn̄de kiet mîdịghe Mme Ntiense Jehovah, ndi imesiben̄e Jehovah an̄wam nnyịn idu eti uwem idem ke ini mmọ ẹnamde se mmọ ẹmama? Ndi imesikọm Jehovah kpukpru usen nte enye amade nnyịn onyụn̄ adade nnyịn usụn̄? Ndi imesisio ini ikot Bible kpukpru usen? Ini ikayakde idem inọ Jehovah, ima in̄wọn̄ọ ke iyodu eti uwem, iyak enye ada nnyịn usụn̄, inyụn̄ isikot Ikọ esie kpukpru usen. Edieke ikopde uyo Jehovah inyụn̄ isịnde idem inam n̄kpọ esie, oro oyowụt ke imama enye, onyụn̄ owụt ke enye enyene nnyịn. Nnyịn ikpanamke n̄kpọ Abasi sia ẹnyụn̄ ẹdọhọde inam, ikpada enye nte udia. Nnyịn ndinam se ikọn̄wọn̄ọde inọ Abasi akam edi ke ufọn nnyịn sia Jehovah ayanam nnyịn idu uwem ke nsinsi.​—Deut. 10:​12, 13.

13. Nso ke ọyọhọ n̄kukụt itiokiet oro Jehovah okowụtde Zechariah ekpep nnyịn?

¹³ Ọyọhọ n̄kukụt itiokiet oro Jehovah okowụtde Zechariah ekpep nnyịn ke ikpanaha owo Abasi eyịp n̄kpọ ndomokiet m̀mê ọn̄wọn̄ọ n̄kpọ edi inamke. Imokụt n̄ko ke Jehovah ikotopke nditọ Israel iduọk kpa ye oro mmọ mîkesikopke uyo esie. Ama an̄wan̄a Jehovah ke ikememke inọ mmọ sia mme asua ẹma ẹnam uwem ọsọn̄ ye mmọ. Jehovah esinam se enye ọn̄wọn̄ọde, enye oyonyụn̄ an̄wam nnyịn inam se in̄wọn̄ọde inọ enye. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyanam idiọkido etre ke isọn̄ emi. Nditi emi an̄wam nnyịn isọn̄ọ ida inam se ikọn̄wọn̄ọde inọ enye. Ọyọhọ n̄kukụt itiaba oro Jehovah okowụtde Zechariah anam inen̄ede inịm ke Jehovah eyetre idiọkido.

14, 15. (a) Nso ke Zechariah okụt ke ọyọhọ n̄kukụt itiaba? (Se ndise oro ẹwetde 2 ke page 21.) (b) N̄wan emi esịnede ke esịt ephah edi nso, ndien nso inam ẹnụk enye esịn do ẹkịbi?

¹⁴ Ke Zechariah ama okokụt ikpan̄wed oro efede, angel ama ọdọhọ enye ete: “Menede enyịn fo se.” Nso ke ẹyom ndiwụt enye ke ọyọhọ n̄kukụt itiaba emi? Enye okụt n̄kpọ udomon̄kpọ emi ẹkotde “ephah.” (Kot Zechariah 5:​5-8.) N̄kpọ udomon̄kpọ emi enyene “ekara ekara okukịp n̄ket.” Ke ini ẹkụbọrede okukịp oro, Zechariah okụt “n̄wan kiet etiede do ke esịt ephah oro.” Angel oro ọdọhọ enye ke n̄wan oro edi “Idiọkido.” Kere nte ndịk anamde Zechariah ini enye okụtde nte n̄wan oro odomode ndinyọni n̄wọrọ! Edi angel oro ọsọsọp onụk enye esịn ke esịt ephah oro ekịbi. Nso ke utọ n̄kpọ emi ọwọrọ?

¹⁵ Ọyọhọ n̄kukụt itiaba emi owụt ke Jehovah ididopke-dop ise owo ekededi esịne ke otu ikọt esie aka iso anam idiọkido. Enye idiyakke idiọkn̄kpọ atara asuana ke otu ikọt esie, edi ọyọsọsọp anam n̄kpọ man idiọkn̄kpọ oro etre. (1 Cor. 5:13) Inam didie idiọn̄ọ? Angel oro ndisọsọp nda okukịp n̄ket n̄kịbi ephah oro anam idiọn̄ọ.

16. (a) Nso iketịbe inọ ephah oro “idiọkido” ekesịnede? (Se ndise oro ẹwetde 3 ke page 21.) (b) Iban iba oro ẹmen n̄kpọ udomon̄kpọ oro ẹka m̀mọ̀n̄?

¹⁶ N̄kpọ en̄wen emi Zechariah okụtde ke ọyọhọ n̄kukụt itiaba edi iban iba emi ẹnyenede mba emi ọsọn̄de idem nte eke inuen inyan̄. (Kot Zechariah 5:​9-11.) Iban iba emi ẹnen̄ede ẹkpụhọde ye n̄wan emi esịnede ke ephah. Iban iba emi ẹfe ẹdimenede ephah oro “Idiọkido” esịnede. Mmọ ẹmen enye ẹka m̀mọ̀n̄? Mmọ ẹmen idiọkido ẹka “isọn̄ Shinar,” oro edi, Babylon. Nso inam mmọ ẹmen idiọkido ẹka Babylon?

17, 18. (a) Nso inam Babylon edi “nnennen itie” ndimen “Idiọkido” n̄kenịm? (b) Nso ke kpukpru nnyịn ikpebiere ndinam mban̄a idiọkido?

 ¹⁷ Ama an̄wan̄a nditọ Israel eyo Zechariah se ikanamde ẹmen Idiọkido ẹka Babylon. Zechariah ye nditọ Israel ẹma ẹfiọk ke Babylon ekedi etak idiọkn̄kpọ. Mbon Babylon ẹma ẹsinam oburobụt ido nte ẹmama ẹnyụn̄ ẹkpono mme nsunsu abasi. Ntre akana nditọ Israel ẹnen̄ede ẹsịn ukeme mbak mmọ iditiene inam se mmọ ẹkesikụtde ke Babylon. Ọyọhọ n̄kukụt itiaba oro ama ọdọn̄ mmọ esịt, sia ama anam mmọ ẹfiọk ke Jehovah oyokụt ete ke ẹnam n̄kpọ imọ nte imọ iyomde.

¹⁸ N̄kukụt oro ama onyụn̄ anam nditọ Israel ẹti ke ana mmimọ n̄ko ituak ibuot inọ Jehovah nte enye oyomde. Idụhe se idinamde Jehovah ayak idiọkido ebe odụk esop esie. Enye idiyakke mme owo ẹsịne ke edisana esop esie ẹnam idiọkn̄kpọ nte ẹmama. Jehovah emen nnyịn edisịn ke edisana esop esie, imokụt nte enye amade nnyịn onyụn̄ ekpemede nnyịn ke esop emi. Ana kpukpru nnyịn in̄wam ẹnam esop emi aka iso asana. Ndi enen̄ede ọdọn̄ fi ndinam esop Abasi aka iso asana? Jehovah inyịmeke idiọkido ndomokiet odu ke esop esie.

19. Nso ke ọyọhọ n̄kukụt itiokiet ye itiaba oro Jehovah okowụtde Zechariah ekpep nnyịn?

¹⁹ Jehovah ada ọyọhọ n̄kukụt itiokiet ye itiaba oro enye okowụtde Zechariah odụri mbon oro ẹkade iso ndinam idiọkn̄kpọ utọn̄. Enye idiyakke ẹka iso ẹnam idiọkn̄kpọ ke nsinsi. Emi ekpep nnyịn ke ana nnyịn mme asan̄autom esie inen̄ede isua idiọkido. N̄kukụt emi ekpep nnyịn n̄ko ke Jehovah ayama onyụn̄ ekpeme nnyịn edieke isịnde ifịk inam se enye amade. Utu ke Jehovah ndisụn̄i nnyịn, enye edikam ọdọdiọn̄ nnyịn. N̄kpọ ndomokiet iditakke nnyịn edieke isịnde ukeme inam se ifọnde. Jehovah ayan̄wam nnyịn inam se ifọnde kpa ye oro ọsọn̄de ndinam nti n̄kpọ ke ererimbot emi. Inam didie ifiọk ke Jehovah oyokụt ete ke ẹtuak ibuot ẹnọ imọ nte imọ iyomde kpa ye oro ererimbot ẹdade oburobụt ido nte udia? Inam didie ifiọk n̄ko ke Jehovah eyekpeme esop esie ke akwa ukụt oro ekperede mi? Ẹyebọrọ mme mbụme emi ke ibuotikọ oro etienede.