1-3. (a) A vakacava tu na kedra ituvaki na tamata i Jiova ni tekivu parofisai o Sakaraia? (b) Na cava e vakamasuti ira kina o Jiova mera ‘lesu vua’?

E LAURAI ena ivola i Sakaraia na raivotu veivakurabuitaki me baleta na ivolavivigi e vuka tiko, dua na yalewa e tiko ena loma ni itawatawa, kei na rua tale na yalewa rau vakatubutubu tiko ena cagi me vaka na taba ni manumanuvuka na sitoki. (Saka. 5:1, 7-9) Na cava e vakaraitaka kina o Jiova na raivotu veivakurabuitaki qori vua na nona parofita? A vakacava tu na kedra ituvaki na Isireli ena gauna ya? Eda okati vakacava nikua ena raivotu e vola o Sakaraia?

² E gauna marautaki duadua vei ira na dauveiqaravi i Jiova na yabaki 537 B.G.V., nira sereki ena nodra vakabobulataki tu me 70 na yabaki e Papiloni. Dua na ka nodra gumatua mera tauyavutaka tale na sokalou dina e Jerusalemi. Ena 536 B.G.V., e vakadavori kina na yavu ni valenisoro. Ena gauna qori, era “kaila tiko vakadomoilevu na lewenivanua qai  rogo yawa sara na kena rorogo.” (Esera 3:10-13) Ia e totolo ga na kena saqati vakalevu na tarataravaki. Era yalolailai na Jiu ena levu ni veivakatovolei kei na veika dredre, era biuta kina na tara valenisoro mera kauaitaka ga na nodra vale kei na iteitei. Oti tale e 16 na yabaki, sa sega ni toso na tara valenisoro. E vinakati mera lesu vei Jiova na nona tamata, mera kua ni vakaliuca ga na ka me baleti ira. O Jiova e vinakata mera lesu vua, mera qaravi koya tale ena yaloqaqa, me vu tale ga mai lomadra.

³ E talai Sakaraia o Jiova ena 520 B.G.V., me vakaroti ira na nona tamata mera nanuma tiko na vuna era sereki kina mai Papiloni ena imatai ni gauna. Na ibalebale ni yaca Sakaraia, “Nanuma o Jiova,” e tiko kina e dua na vakasama bibi. Era guilecava na Jiu na veivakabulai i Jiova, ia e nanumi ira tu ga o koya. (Wilika Sakaraia 1:3, 4.) E vakadeitaka vei ira na nona loloma ni na vukei ira mera tauyavutaka tale na sokalou savasava, e vakaroti ira tale ga mera nanuma dei ni na sega ni vakadonuya na sokalou e caka tu ga me rawa, e sega ni vu mai lomadra. Meda raica mada na sala e uqeti ira kina o Jiova ena ikaono kei na ikavitu ni raivotu i Sakaraia. Na cava tale ga eda vulica kina?

4. Na cava e raica o Sakaraia ena ikaono ni raivotu? Cava e volai ruarua kina na yasa ni ivolavivigi? (Raica na iyaloyalo 1.)

⁴ E tekivu na Sakaraia wase 5 ena dua na raivotu vakatubuqoroqoro. (Wilika Sakaraia 5:1, 2.) E raica o Sakaraia ni vuka tiko e macawa e dua na ivolavivigi e voleka ni 9 na mita na kena balavu, e 4.5 na mita na kena raba! Sa tevu tu, sa vakarau me wiliki. E volai ruarua ena yasa ni ivolavivigi na itukutuku ni veilewai. (Saka. 5:3) Dau kena ivakarau me volai ga e dua na yasana, kena ibalebale ni tiko ena ivolavivigi qo e dua na itukutuku bibi, me kua ni vakawaleni.

5, 6. E raica vakacava o Jiova na veimataqali butako?

⁵ Wilika Sakaraia 5:3, 4. Eda na saumitaro kece vei Jiova, sa qai wacava o ira na vakatokayacataki vua. Era kila o ira na lomana na Kalou ni ‘beci na yacana’ ke ra vakaitavi ena veimataqali butako. (Vkai. 30:8, 9) Se inaki cava e butako kina e dua se nona iulubale, sa vakaliuca nona kocokoco me vakabibitaka na iyau, sa guilecava na Kalou. E sega ni dokai Jiova, na yacana kei na nona lawa, ni ka wale vua.

⁶ Vakacava o raica ena Sakaraia 5:3, 4 ni na ‘curu ena vale ni daubutako na ca qai tiko ga ena lomanivale me vakarusa’? Na ilati ni katuba kei na kena loka ena sega ni tarova rawa na vakatauitotogi i Jiova. Ena curuma yani na vanua eda vuni tu kina me vakavotuya na noda cala. Ke dua e vunitaka nona butako vei ira na veiliutaki ena matanitu, boso, qase ni ivavakoso, se itubutubu, ena sega ni vunitaka rawa vua na Kalou ni yalataka ni na laurai ga. (Iper. 4:13) E veivakacegui dina meda maliwai ira na dau dina ena “ka kece”!—Iper. 13:18.

7. Na cava meda cakava meda kua kina ni lewai?

⁷ E cata o Jiova na veimataqali butako. Eda raica me ka talei noda muria na ivakatagedegede cecere ni itovo savasava i Jiova, eda na qarauna tale ga noda itovo me kua ni beci na yacana. Eda na sega ni lewai me vakataki ira na nakita mera beca nona lawa.

8-10. (a) Na cava na bubului? (b) Na bubului cava e beca o Tui Setekaia?

⁸ Na itukutuku e volai ena ivolavivigi vuka era vakaroti tale ga kina o ira na ‘bubului lasu ena yaca ni Kalou.’ (Saka. 5:4) Na bubului oya nona yalataka e dua ni dina na ka e tukuna, se nona yalataka ni na cakava, se sega ni cakava e dua na ka.

⁹ E bibi dina na bubului ena yaca i Jiova. Qori na ka e vakayacora na iotioti ni tui me dabe ena idabedabe vakaturaga e Jerusalemi. E bubului o Setekaia ena yaca i Jiova ni na yalodina tiko ga vei tui Papiloni. Ia e sega ni dina ena nona bubului. E qai lewai koya o Jiova ena nona kaya: “Niu bula dina tiko, . . . ena mate o [Setekaia] e Papiloni, na vanua e tiko kina na tui e buli koya me tui, e sega ni dina ena nona bubului qai beca na nona veiyalayalati.”—Isik. 17:16.

¹⁰ A dodonu me dina o Tui Setekaia ena ka e bubuluitaka ena yaca i Jiova. (2 Vei. 36:13) Ia e matewale nona sasaga me kere veivuke vei Ijipita me sereki ena ivua nei Papiloni.—Isik. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Na bubului cava e bibi duadua? (b) Ena laurai vakacava ena noda bula e veisiga noda vosa ni yalayala?

¹¹ O Jiova e dau rogoca tale ga na noda yalayala. E sega ni vakawalena, e bibi gona meda vakayacora me vakadonui keda kina. (Same 76:11) Na vosa ni yalayala kece eda cavuta, e bibi duadua noda yalataki keda vei Jiova. Eda bubuluitaka vei Jiova meda qaravi koya ena noda bula taucoko.

¹² Eda na dina vakacava ena noda yalayala? Nida tudei ena veivakatovolei  lelevu se lalai ena vakaraitaka ni bibi duadua noda bubului meda vakacaucautaki Jiova “ena veisiga.” (Same 61:8) Kaya mada ni wedevi iko e dua e valenicakacaka se koronivuli, vakacava o na ‘taleitaka na sala i Jiova’ ni o cata na itovo qori? (Vkai. 23:26) Ke ra sega ni tiko ena dina na lewe ni nomu vuvale, vakacava o na kerea na veivuke i Jiova mo rawa ni yalodina tiko ga ena bula vaKarisito, nira sega ni cakava qori na kena vo? O dau masuta e veisiga na Tamada vakalomalagi dauloloma, mo vakavinavinakataki koya ni o vakarurugi ena nona veiliutaki kei na nona loloma? O dau wili iVolatabu e veisiga? Qori ga na ka kece o yalataka. E bibi meda talairawarawa kina. Nida gumatua ena noda veiqaravi e vakaraitaka nida lomani Jiova, eda yalataki keda tale ga vua. Me ivakarau sara ga ni noda bula, me kua ni caka tu ga me rawa. Nida vakayacora na ka eda yalataka eda na vinaka kina, ena dei tale ga noda veisiga nimataka.—Vkru. 10:12, 13.

13. Na cava eda vulica ena ikaono ni raivotu i Sakaraia?

¹³ Eda vulica ena ikaono ni raivotu i Sakaraia ni sega ni dodonu mera butako se bubului lasu o ira na lomani Jiova. Eda raica tale ga ni tokoni ira tiko ga na Isireli o Jiova nira cala wasoma. E kila na veika dredre era sotava nira wavoliti ira tu na meca. Meda vakatotomuri koya ni daudina ena nona vosa ni yalayala, ena vukei keda tale ga meda vakayacora na noda bubului. Dua na sala e vukei keda kina oya noda nuitaka ni sa vakarau vakaotia vakadua na veika ca kece e vuravura. E vakadeitaki na inuinui marautaki qo ena raivotu tarava nei Sakaraia.

14, 15. (a) Na cava e raica o Sakaraia ena ikavitu ni nona raivotu? (Raica na iyaloyalo 2.) (b) E dusi cei na yalewa ena loma ni itawatawa efa, na cava e vesu qai sogo kina?

¹⁴ Ni raica oti o Sakaraia na ivolavivigi vuka, e tukuna vua na agilosi me “tacake.” Na cava ena vakatakilai ena ikavitu ni raivotu? E raica sara e dua na itawatawa “efa” ni lako tiko yani. (Wilika Sakaraia 5:5-8.) Na itawatawa lailai qo e ‘uma na kena isogo mokimokiti.’ Ni dolavi e raica o Sakaraia ni ‘dabe toka e loma e dua na yalewa.’ E vakamacalataka na agilosi ni yalewa qo na “iVakarau ca.” Vakasamataka mada nona domobula o Sakaraia ni raica nona sasaga na yalewa me qasi tani mai na vanua e sogo tu kina! E vukitotolo na agilosi me biuti koya tale ena loma ni itawatawa qai sogota na gusuna ena uma bibi. Na cava na kena ibalebale?

¹⁵ E vakabibitaka na raivotu qo ni o Jiova ena sega ni vakatara me yaco tiko ga na ivakarau ca vei ira na nona tamata. Ena raica me tarovi qai kau tani vakatotolo. (1 Kor. 5:13) E vakadeitaka qori na agilosi ena nona sogota totolo na gusu ni itawatawa ena uma bibi.

16. (a) Na cava tale e raica o Sakaraia ni yaco ena itawatawa efa? (Raica na iyaloyalo 3.) (b) Rau kauta i vei na yalewa qori na itawatawa?

¹⁶ Oti qori e laurai sara e rua na yalewa e kaukaua na tabadrau me vaka na taba ni sitoki. (Wilika Sakaraia 5:9-11.) Erau duidui sara na yalewa qo ni vakatauvatani kei na yalewa ena loma ni itawatawa! Rau vakayagataka na yalewa qo na tabadrau kaukaua me rau co sobu rau qai laveta na itawatawa e tiko kina o “iVakarau ca.” Erau kauti koya i vei?  Rau lai biuti koya ena “vanua o Saina,” se o Papiloni. Cava rau kauta kina i Papiloni?

17, 18. (a) Na cava e tukuni kina ni o Saina na “vanua e dodonu me tiko kina” o “iVakarau ca”? (b) Cava meda cakava ena ivakarau ca?

¹⁷ Era vakadinadinataka na Isireli ena gauna i Sakaraia ni o Saina e vanua vinaka me biu kina o iVakarau ca. E rawa ni vakadeitaka o Sakaraia kei ira nona itokani Jiu ni vanua ca o Papiloni ena gauna ya. Nira raica tiko na ivakarau dukadukali kei na qaravi matakau ena korolevu qo, era na saga e veisiga mera vorata na kena yalo. E vakacegui ira dina na raivotu qo, ni vakadeitaka o Jiova me taqomaka na sokalou savasava!

¹⁸ E bibi tale ga mera nanuma tiko na Jiu ni nodra itavi me savasava na nodra sokalou. Ena sega ni vakatarai me takavi ira na tamata i Jiova na ca. Nida sa mai lewe ni isoqosoqo savasava ni Kalou e dau veitaqomaki ena loloma, e noda itavi meda tokona. Vakacava eda taleitaka me savasava tiko ga na noda “vale”? E sega ni dodonu me kune ena noda parataisi vakayalo na ivakarau ca.

19. Na cava eda vulica ena raivotu veivakurabuitaki i Sakaraia?

¹⁹ E warumisa na ivakaro ena ikaono kei na ikavitu ni raivotu i Sakaraia vei ira na tomana nodra veidabui, mera nanuma tiko ni sega ni taleitaka o Jiova na veika ca. Mera vakaraitaka nona tamata lomadina ni vu mai lomadra nodra cata na ka ca. Na itukutuku qori e vakadeitaka tale ga ni lomani keda na Tamada vakalomalagi. Ke da gumatua me vakadonui keda o Jiova, me taqomaki keda tale ga, eda na sega ni totogimate. Kena veibasai ga ni na vakalougatataki keda. Ena sega ni matewale noda sasaga meda savasava tiko ga ena vuravura ca qo. Meda nuidei ni na rawa ga qori ena veitokoni i Jiova! Ia eda vakadeitaka vakacava ni na dei tu ga na sokalou dina ena vuravura tawavakalou qo? Eda na nuidei vakacava ni na taqomaka o Jiova na nona isoqosoqo ena veivakararawataki levu sa voleka sara? Ena veivosakitaki na taro qori ena ulutaga tarava.