1-3. а) Чахе Зәкәрйа дәстпекьр пʹехәмбәртийе бькә, щьмәʹта Исраел чь һʹалида бу? б) Чьрʹа Йаһоԝа щьмәʹта хԝәрʹа гот кӧ «вәгәрʹьн» бал ԝи?

КʹЬТЕБА гӧломәтк кӧ дьфьрʹә, жьн һӧндӧрʹе сәләйа дадайида, у дӧ жьн бь баскед мина йед ләгләге дьфьрʹьн. Әԝ йәк Зәкәрйа пʹехәмбәр хәԝн-хәйалада дит (Зәкәр. 5:1, 7-9). Ле гәло чьрʹа Йаһоԝа әԝ хәԝн-хәйал нишани пʹехәмбәре хԝә кьр? Һьнге Исраели чь һʹалида бун? У әм чь дәрса дькарьн һин бьн жь хәԝн-хәйалед Зәкәрйа?

² Исраели 70 сала дилтийа Бабилонеда бун у сала 537 Б.Д.М., һатьнә азакьрьне. Әԝ сал бона щьмәʹта Йаһоԝа сала шабуне бу. Әԝана бь дьл у әшԛ вәгәрʹийанә Оршәлиме сәва кӧ дәстпекьн пʹарьстгәһ тʹәзәда ава кьн, ԝәки ԝедәре Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн. Саләк шунда ԝана ида һʹиме пʹарьстгәһе данин. Һьнге щьмәʹте жь шабуне бь дәнге бьльнд ӧса дьԛирʹийан, кӧ жь дурва дьһатә бьһистьне (Әзр. 3:10-13). Ле паше гәләк чәтьнайи пешда һатьн у бона ԝе  йәке щьмәʹт дьлтәнг бу, авакьрьн данә сәкьнандьне у кʹәтьнә һʹәйра хԝә, малед хԝә, у әʹрдед хԝә. Нава 16 салада авакьрьна пʹарьстгәһа Йаһоԝа һе хьлаз нәбьбу. Кәсәки гәрәке бьанийа бира щьмәʹта Хԝәде, ԝәки лазьм ә әԝана вәгәрʹьн бал Йаһоԝа у нәкʹәвьнә һʹәйра хԝәстьнед хԝә. Бәле, Йаһоԝа дьхԝәст ԝәки әԝана вәгәрʹьн бал ԝи, диса мерхас бьн у бь дьл у щан жерʹа хьзмәт кьн.

³ Сала 520 Б.Д.М., Хԝәде Зәкәрйа пʹехәмбәр шандә бал щьмәʹта хԝә, ԝәки бинә бира ԝан, кӧ чьрʹа Әԝи әԝана жь дилтийа Бабилоне аза кьрьн. Наве Зәкәрйа кӧ те һʹәсабе «Йаһоԝа Ани Бира Хԝә», рʹастийе дьдә кʹьфше дәрһәԛа Йаһоԝа. Рʹаст ә Исраелийа бир кьрьн кӧ Йаһоԝа чь бона ԝан кьр, ле йәкә әԝана диса бира Йаһоԝада бун. (Бьхунә Зәкәрйа 1:3, 4.) Әԝи жь һʹьзкьрьне соз да ԝан, кӧ ԝе али ԝан бькә әԝана һʹәбандьна рʹаст вәгәрʹиньн. Әԝи ӧса жи әԝана пешда ширәт кьрьн, кӧ һәрге әԝана бь тʹәмамийа дьле хԝә жерʹа хьзмәт нәкьн, әԝ ԝе хьзмәтийа ԝан ԛәбул нәкә. Ԝәрә әм шеԝьр кьн хәԝн-хәйала шәша у һʹәфта кӧ Зәкәрйа дит. Ԝәʹде шеԝьркьрьне әме бьвиньн, кӧ Йаһоԝа ча дьл да ԝан, ԝәки жерʹа хьзмәт кьн, у әм чь дәрсе дькарьн иро хԝәрʹа һин бьн.

4. Хәԝн-хәйала шәшада Зәкәрйа чь дит, у чьрʹа сәр кʹьтеба гӧломәтк һәрдӧ алийа ньвисар бу? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн 1.)

⁴ Зәкәрйа сәре 5 дәстпедьбә пе хәԝн-хәйаләкә әʹщеб. (Бьхунә Зәкәрйа 5:1, 2.) Зәкәрйа дьвинә кӧ кʹьтебәкә гӧломәтк дьфьрʹә, дьрежайа кʹижане ԝәкә 9 метра бу, ле бәрайа ԝе 4.5 метр бу. Әв кʹьтеб вәкьри бу у теда әʹламәтийа диԝана Хԝәде ньвисар бу (Зәкәр. 5:3). Һьнге сәр кʹьтеба гӧломәтк тʹәне сәр алики дьньвисин, ле ве хәԝн-хәйаледа әʹламәти сәр һәрдӧ алийа ньвисар бу, чь кӧ дьда кʹьфше ԝәки әв әʹламәти гәләк фәрз бу.

5, 6. Йаһоԝа ча сәр дьзийе дьньһерʹә?

⁵ Бьхунә Зәкәрйа 5:3, 4. Һʹәму мәрьв бона кьред хԝә щабдар ьн бәр Йаһоԝа, илаһи щьмәʹта ԝи кӧ наве ԝи сәр ԝан ә. Әԝед кӧ Хԝәде һʹьз дькьн фәʹм дькьн, ԝәки һʹәму щурʹә дьзи наве Хԝәдайе ԝан беһӧрмәт дькә (Мәтʹлк. 30:8, 9). Фьрԛи тʹӧнә кӧ мәрьв пе чь нете дьзийе дькә, йан жи чь дьбә мәʹни кӧ әԝ дьзийе дькә, йәкә бь ԝе йәке дьдә кʹьфше кӧ әԝ хԝәстьна дьле хԝә сәр Хԝәдерʹа дьгьрә. Әԝ кәс дьһа дькʹәвә һʹәйра тьшта, нә кӧ һʹәйра ԛануна Хԝәде у наве ԝи.

⁶ Ԝә дина хԝә дайе кӧ Зәкәрйа 5: 3, 4-да те готьне, ԝәки ньфьрʹ «ԝе бькʹәвә мала дьз у . . . һӧндӧре мала ԝида бьсәкьнә» у һьлшинә? Бәле, жь диԝана Йаһоԝа тʹӧ кәс нькарә бьрʹәвә. Хԝәде дькарә һәр хьрабийе кӧ нава щьмәʹта ԝида вәшарти йә, әшкәрә кә у бьдә һьлдане. Һәрге жи кәсәк дьзийа хԝә жь мәрьвед дәԝләте, жь хәбатчийа, жь рʹуспийа йан жи жь де-бава вәшерә, ле жь Хԝәде әԝ нькарә вәшерә. Хԝәде дьбежә кӧ һәр дьз ԝе әʹсә әʹйан бә (Ибрн. 4:13). Әм бәхтәԝар ьн чьмки әм нава ԝе щьмәʹтеда ньн, йа кӧ дьхԝазә һәр тьштида рʹаст у һʹәлал бә (Ибрн. 13:18).

7. Сәва ньфьрʹе Хԝәде нәйе сәр мә, әм гәрәке чь бькьн?

⁷ Һʹәму щурʹә дьзи Йаһоԝа беһӧрмәт дькә. Бона мә ԛәдьрәки мәзьн ә кӧ әм заньн ԛанун у принсипед Йаһоԝа, кʹижан кӧ али мә дькьн әм ӧса бьжин, ԝәки наве ԝи беһӧрмәт нәбә. Бәле, һәрге әм гӧрʹа Хԝәде бькьн, ньфьрʹе Хԝәде ԝе нәйе сәр мә.

8-10. а) Чь йә сонд? б) Тʹсәдәкийа Пʹадша кʹижан сонд нәани сери?

⁸ Сәр ԝе кʹьтеба гӧломәтк ӧса жи ньвисар бу әʹламәти дәрһәԛа ԝан, йед кӧ бь наве Хԝәде дәрәԝ сонд дьхԝьн (Зәкәр. 5:4). Мәрьв сонд дьхԝә ԝәки избат кә кӧ фьлан тьшт рʹаст ә, йан жи бь сонде соз дьдә кӧ ԝе фьлан тьшти бькә йан жи нәкә.

⁹ Чахе кәсәк бь наве Йаһоԝа сонд дьхԝә, әԝ гәрәке сәр сонда хԝә сьвьк нәньһерʹә. Биньн бира хԝә кӧ чь ԛәԝьми тʹәви Тʹсәдәкийа Пʹадша. Әԝи бь наве Йаһоԝа сонд хԝарьбу кӧ ԝе гӧрʹа пʹадше Бабилонеда бә. Ле йәкә әԝи сонда хԝә нәани сери. Ләма жи Йаһоԝа диԝана ԝи бь ван гьлийа әʹлам кьр: «Әз сах ьм, . . . [Тʹсәдәкийа] ԝе Бабилонеда бьмьрә, ль ԝи щийи, кʹидәре әԝ пʹадша дьминә кʹижани Тʹсәдәкийа ча пʹадша кʹьфш кьр, Тʹсәдәкийа сонд бәр тьштәки һʹәсаб нәкьр у пәйман тʹәрʹьбанд» (Һәзԛл. 17:16, ДТʹ).

¹⁰ Тʹсәдәкийа Пʹадша бәр Йаһоԝа борщдар бу сонда хԝә бинә сери, чьмки әԝи бь наве Хԝәде сонд хԝарьбу. Ле әԝи сонда хԝә нәани сери, у жь Мьсьре аликʹари хԝәст сәва кӧ жь дәсте Бабилоне хьлаз бә. Әԝ кьре ԝи бадиһәԝа бу, чьмки Мьсьре нькарьбу али ԝи бькьра (Һәзԛл. 17:11-15, 17, 18).

11, 12. а) Әʹмьре мәда сонда мәйә лапә мәзьн кʹижан ә? б) Сонда тʹәсмилбуйине ча гәрәке сәр әʹмьре мә һʹӧкӧм кә?

¹¹ Йаһоԝа дьбьһе созед кӧ әм жерʹа дьдьн. Әԝ ван сонда пьшт гӧһе хԝәва навежә, ләма сәва кӧ ԛәбулкьрьна ԝи бьстиньн әм гәрәке ԝан сонда биньн сери (Зәб. 76:11). Созе лапә мәзьн кӧ әм әʹмьре хԝәда дьдьнә Йаһоԝа, әԝ һәйә сонда тʹәсмилбуйине. Тʹәсмилбуйин әԝ соз ә, кӧ чь жи бьԛәԝьмә  әʹмьре мәда, әме бәрдәԝам кьн Йаһоԝарʹа хьзмәт кьн.

¹² Ле ча әм дькарьн ль гора сонда хԝәйә тʹәсмилбуйине бьжин? Әм гәрәке ԝәʹде щерʹьбандьнед мәзьн у бьчʹук жи бьдьнә кʹьфше, кӧ әм хԝәйе сонда хԝә нә, у «һәр рʹож» ве йәке избат кьн (Зәб. 61:8). Бәʹса хәбәре, һәрге хәбатеда йан жи мәкʹтәбеда тʹәви мә флирте дькьн, әм ча хԝә дьдьнә кʹьфше? Гәло һьнге «чʹәʹве мә сәр рʹийа» Йаһоԝа йә? Гәло әм дьрʹәвьн жь тʹәлькед ԝи щурʹәйи? (Мәтʹлк. 23:26). Йан жи һәрге малда тʹәне әм Шәʹде Йаһоԝа нә, гәло әм жь Йаһоԝа аликʹарийе дьхԝазьн сәва рʹаст хԝә бьдьнә кʹьфше? Гәло әм һәр рʹож Баве хԝәйи әʹзманарʹа дӧа дькьн, у рʹази нә кӧ әԝ мә һʹьз дькә у әм кьрьнә бьн пʹәрʹе хԝә? Гәло әм ԝәʹдә хԝәрʹа дьвиньн сәва Кʹьтеба Пироз һәр рʹож бьхуньн? Чахе мә хԝә тʹәсмили ԝи кьр, дькарьн бежьн кӧ мә жерʹа соз да ԝәки әме ван тьшта жи бькьн, ӧса нинә? Чахе әм гӧрʹа ԝи дькьн, әм дьдьнә кʹьфше кӧ ԝи һʹьз дькьн у кӧ мә бь рʹастийе хԝә тʹәсмили ԝи кьрийә. Әм бе һʹәмде хԝә Хԝәдерʹа хьзмәт накьн, ле әԝ щурʹе жийина мә йә. У һәрге әм бь амьни сонда хԝә тиньн сери, Хԝәде ԝе ахьрийа баш бьдә мә (Ԛан. Дщр. 10:12, 13).

13. Жь хәԝн-хәйала Зәкәрйа йа шәша әм чь дәрсе һин дьбьн?

¹³ Әԝ хәԝн-хәйала шәша кӧ Зәкәрйа дит, нишан кьр кӧ һәрге әм Йаһоԝа һʹьз дькьн, гәрәке дьзийе нәкьн у дәрәԝ сонд нәхԝьн. Әм ӧса жи пеһʹәсийан, кӧ рʹаст ә Исраелийа гәләк шаши кьрьн, йәкә Йаһоԝа ԝана нәһишт. Йаһоԝа заньбу ԝәки әԝана һʹаләки чәтьнда бун, чьмки дорбәре ԝан дьжмьнед ԝан бун. Бәле, Йаһоԝа хԝәйе созед хԝә йә, у әԝ бона мә мәсәлә йә кӧ әм жи хԝәйе созед хԝә бьн. Әм гәрәке дӧдьли нәбьн, ԝәки ве йәкеда Йаһоԝа ԝе али мә бькә. Мәсәлә, әԝ соз дьдә мә кӧ зутьрәке әԝ ԝе сәр тʹәмамийа әʹрде һʹәму хьрабийе бьдә һьлдане. У хәԝн-хәйала Зәкәрйа йа һʹәфта, ве йәке зәлал дьдә кʹьфше.

14, 15. а) Хәԝн-хәйала һʹәфтада Зәкәрйа чь дит? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн 2.) б) Жьньк кӧ сәледа бу бь симболик чь те һʹәсабе, у чьрʹа әв сәлә дәрберʹа һатә дадане?

¹⁴ Чахе Зәкәрйа кʹьтеба гӧломәтк кӧ дьфьрʹийа дит, мьлйакʹәт жерʹа гот, ԝәки «чʹәʹвед хԝә бьльнд бькә». У Зәкәрйа сәлә дит кӧ «әфа» дьһатә навкьрьне. (Бьхунә Зәкәрйа 5:5-8.) Сәр ве сәле «дәвьке гӧлә» һәбу. Чахе әв сәлә вәбу, һӧндӧрʹда жьнькәк рʹуньштьбу. Мьлйакʹәт Зәкәрйарʹа шьровәдькә кӧ әв жьньк те һʹәсабе «Хьраби». Бьдьнә бәр чʹәʹве хԝә, кӧ Зәкәрйа хофәкә ча дькʹьшинә гава әв жьньк дьхԝазә жь ве сәле бьпʹәкә дәре! Ле ве гаве мьлйакʹәт дәрберʹа ле дәʹԝ дьдә, дькә сәле у пе дәвлике гьран сәле дадьдә. Гәло әв чь те һʹәсабе?

¹⁵ Әв хәԝн-хәйал мәрʹа әшкәрә нишан дькә, кӧ Йаһоԝа ԝе нава щьмәʹта хԝәда тʹӧ хьрабийе наһелә. Гава кӧ Йаһоԝа хьрабийе бьвинә, ԝе дәрберʹа бьдә һьлдане (1 Корн. 5:13). Мьлйакʹәт әв йәк рʹьнд нишан кьр, чахе дәрберʹа пе дәвлике гӧлә сәлә дада.

16. а) Чь ԛәԝьми тʹәви сәле кӧ Зәкәрйа дит? (Бьньһерʹә шькле әʹԝльн 3.) б) Дӧ жьн сәлә бьрьнә кʹидәре?

¹⁶ Паши ве йәке Зәкәрйа дьвинә дӧ жьна бь баскед ԛәԝи мина йед ләгләге. (Бьхунә Зәкәрйа 5:9-11.) Әԝ дӧ жьн гәләк щӧдә дьбьн жь ве жьнька хьраб кӧ сәледа йә. Әԝ жьн пе баскед хԝәйә ԛәԝи әв сәла бь «Хьрабийе» һьлдькʹьшиньн у дьбьн. Ле гәло кʹӧда дьбьн? Әԝана сәле  дьбьнә «Шинаре», демәк Бабилоне. Ле чьрʹа дьбьнә Бабилоне?

17, 18. а) Чьрʹа бона «Хьрабийе» щийе лайиԛ Бабилон бу? б) Әм гәрәке ча бьн һьндава хьрабийе?

¹⁷ Исраелийа кӧ ԝәʹде Зәкәрйа дьжитьн, ԝе дәрберʹа фәʹм кьрана кӧ чьрʹа щийе Хьрабийе гәрәке Бабилонеда бә. Ԝана заньбу кӧ әв шәһәр бь хьрабийе тʹьжә йә, чьмки хԝәха ԝедәре дьжитьн. Ԝанрʹа гәләк чәтьн бу һәр рʹож хԝә хԝәй кьн, сәва нәкʹәвьнә бьн байе мәрьвед хьраб кӧ бенамуси у пʹутпарьсти дькьрьн. Ле әв хәԝн-хәйал дьле ԝан рʹьһʹәт кьр кӧ Йаһоԝа ԝе нава щьмәʹта хԝәда хьрабийе нәһелә у һʹәбандьна рʹаст ԝе бе хԝәйкьрьне.

¹⁸ Әв хәԝн-хәйал ӧса жи ани бира Исраелийа кӧ әԝана жи щабдар ьн, ԝәки һʹәбандьнеда тʹәмьзайе хԝәй кьн. Нава щьмәʹта Йаһоԝада щийе хьрабийе тʹӧнә у ԝе нә жи һәбә. Иро Йаһоԝа мә кьрийә нава тʹәшкиләта хԝәйә тʹәмьз, кʹидәре кӧ әм һʹьзкьрьн у хԝәйкьрьна ԝи дьвиньн. Ле әм щабдар ьн кӧ «мала» хԝә, демәк тʹәшкиләта Йаһоԝа, һʹәму алийава тʹәмьз хԝәй кьн. Бәле, тʹӧ хьраби нава щьнәта мәйә рʹӧһʹанида гәрәке тʹӧнә бә.

19. Жь хәԝн-хәйалед Зәкәрйа әм чь дәрса һин дьбьн?

¹⁹ Хәԝн-хәйалед шәша у һʹәфта кӧ Зәкәрйа дит, ширәтәкә фәрз дьдьнә ԝан, йед кӧ ԛәлпи у хьрабийе дькьн. Йаһоԝа ԝе нәһелә ԝәки хьраби бьминә. Хьраби гәрәке бәр чʹәʹвед хьзмәткʹаред ԝи жи рʹәш бә. Әв хәԝн-хәйал жь Баве мәйи әʹзмана бона мә ширәт у дәрс ьн. Һәрге әм бь дьл у щан һәр тьшти дькьн сәва Хԝәде хԝәш бен, һьн жи ԛәбулкьрьн у хԝәйкьрьна ԝи бьстиньн, ньфьрʹ ԝе нәйе сәр мә, ле әме кʹәрәмед Хԝәде бьстиньн. Бона мә нәһеса йә кӧ ве дьнйайеда кʹижан кӧ хьрабийеда дьхәньԛә, хԝә тʹәмьз хԝәй кьн. Ле пе аликʹарийа Йаһоԝа әм дькарьн хԝә хԝәй кьн. Гәло чьрʹа әм гәрәке дӧдьли нәбьн, ԝәки ве дьнйа хьрабда һʹәбандьна рʹаст ԝе бе хԝәйкьрьне? Тәнгасийа мәзьн незик дьбә, ле әм жь кʹӧ заньн ԝәки Йаһоԝа ԝе тʹәшкиләта хԝә хԝәй кә? Щаба ԝан пьрса, әме готара дьнда шеԝьр кьн.