Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mudi bikena kumona bia Zekâya bikutangila

Mudi bikena kumona bia Zekâya bikutangila

‘Pinganayi kundi, ne meme nempingane kunudi.’​—ZEK. 1:3.

MISAMBU: 89, 86

1-3. a) Bantu ba Yehowa bavua mu nsombelu kayi pavua Zekâya mutuadije mudimu wende wa buprofete? b) Bua tshinyi Yehowa uvua mulombe bantu bende bua ‘bapingane kudiye’?

MUVUNGU udi ubuuka muulu, mukaji kampanda mmukangila mu tshipiminu, ne bakaji babidi badi benda bapapala mu lupepele, bikale ne mapuapua bu a kasonga nyunyi. Tudi tupeta malu maleja mu bimfuanyi a dikema aa mu mukanda wa Zekâya. (Zek. 5:1, 7-9) Bua tshinyi Yehowa uvua muleje muprofete wende bikena kumona bia dikema ebi? Nnsombelu kayi uvua nende bena Isalele tshikondo atshi? Mmunyi mudi malu adi mu bikena kumona bia Zekâya atutangila petu lelu?

2 Tshidimu tshia 537 kumpala kua Yezu tshivua tshidimu tshia disanka bua bantu bavua badilambule kudi Yehowa. Bobu bamane kuenza bidimu 70 mu Babilona muvuabu babakuate, bakabalekela. Disanka divuabu nadi divua dia kuya kujadikulula ntendelelu mulelela mu Yelushalema. Bakasa tshishimikidi tshia ntempelo mu 536 kumpala kua Yezu. Tshikondo atshi bantu ‘bakabandisha mbila bikole, mbila yakumvuika kule.’ (Eze. 3:10-13) Kadi diakamue bantu bakatuadija kuluisha mudimu wabu wa dibaka. Bena Isalele bakateketa mu maboko bua ntatu ne bipumbishi bia bungi bivuaku, kulekelabu kuibaka ntempelo, ne kutuadijabu kuibaka yabu nzubu ne kudima madimi abu. Bidimu 16 pashishe, mudimu wa kuibaka ntempelo uvua anu muimane. Bivua bikengela kuvuluija bantu ba Nzambi ne: badi ne bua kupingana kudi Yehowa ne kubenga kuteka bipatshila biabu pa muaba wa kumpala. Yehowa uvua musue bua bapingane kudiye, bua batuadijilule kumutendelela ne muoyo mujima kabayi ne buôwa.

3 Nzambi wakatuma muprofete wende Zekâya mu 520 kumpala kua Yezu bua kuambuluisha bantu bende bua kuvulukabu bualu bua kumpala buvuabu babapatuile mu Babilona. Dîna mene dia Zekâya didi diumvuija ne: “Yehowa mmuvuluke,” divua mua kuikala dibavuluije bualu kampanda bua mushinga. Nansha muvuabu bapue malu avua Yehowa mubenzele bua kubapandisha muoyo, Nzambi utshivua anu muvuluke bantu bende. (Bala Zekâya 1:3, 4.) Wakabajadikila ne dinanga dionso ne: uvua ne bua kubambuluisha bua kujadikulula ntendelelu mukezuke, kadi wakabadimuija kabidi ne dîsu dikole ne: kavua mua kuitaba bua bamutendelele ne mioyo ibidi to. Tumonayi muvua Yehowa mubasake bua kuditua mu mudimu ku diambuluisha dia tshikena kumona tshia Zekâya tshisambombo ne tshia muanda mutekete. Mmalongesha kayi atudi kabidi mua kupetela mu bikena kumona ebi lelu?

DINYOKA DIA NZAMBI BUA BUIVI

4. Ntshinyi tshivua Zekâya mumone mu tshikena kumona tshisambombo? Dikala dia muvungu mufunda mu nseke yonso ibidi didi dileja tshinyi? (Tangila tshimfuanyi tshia 1 tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.)

4 Nshapita 5 wa mukanda wa Zekâya udi utuadija ne tshikena kumona tshia pa buatshi. (Bala Zekâya 5:1, 2.) Zekâya udi umona muvungu wa bule bua metre matue ku tshitema ne butshiama bua metre matue ku anayi ne tshitupa ubuuka mu lupepele! Mmubulula, ne kudi mushindu wa kuwubala. Udi ne mukenji wa dilumbuluisha mu nseke yawu yonso ibidi. (Zek. 5:3) Pa tshibidilu, bavua bafundila anu mu luseke lumue lua muvungu, nunku bidi bimueneka ne: muvungu eu udi ne mukenji mukole.

Buivi mu mishindu yabu yonso kabuena ne muaba munkatshi mua bena Kristo to (Tangila tshikoso 5-7)

5, 6. Mmunyi mudi Yehowa umona buivi mu mishindu yabu yonso?

5 Bala Zekâya 5:3, 4. Nansha mudi bantu bonso ne bua kubadila Yehowa malu, bantu badi ne dîna diende bobu ke badi nangananga ne tshilumbu. Bantu badi banange Nzambi badi bajingulula ne: buivi mu mishindu yabu yonso budi ‘bufuisha dîna dia Nzambi wabu bundu.’ (Nsu. 30:8, 9, NWT) Nansha muntu mua kuiba bua kabingila kayi, anyi nansha buivi mua kumueneka bu buimpe mu nsombelu kayi, muntu udi wiba udi uteka lukuka luende pa muaba wa Nzambi, mmumue ne: wangata bintu bia ku mubidi ne mushinga mupite bungi. Udi upepeja mikenji ya Nzambi, upetula Yehowa bu ne: kena ne bukole, ne wangata dîna diende bu didi kadiyi ne mushinga.

6 Udiku mumone mudi Zekâya 5:3, 4 uleja ne: ‘mulawu newubuele mu nzubu wa muivi; newushale munda mua nzubu wende, newumuoshe’ anyi? Milonda anyi bikuvu kabiena mua kupangisha dilumbuluisha dia Yehowa bua kubueladi to. Didi mua kubuela muaba kayi wonso musokome bua kusokolola malu mabi adi munkatshi mua bantu ba Nzambi. Nansha muntu yeye mukokeshe bua kusokoka bakokeshi, bamfumu ba mudimu, bakulu, anyi baledi bende buivi buende, kena mua kubusokoka Nzambi to, bualu udi ushindika ne: buivi buonso nebuedibue patoke. (Eb. 4:13) Kudisangisha ne bantu badi bamanye mudibi ne mushinga bua kuikala ne bululame “mu malu onso” kudi kutukolesha.​—Eb. 13:18.

7. Mmunyi mutudi mua kuepuka mulawu udi mu muvungu udi ubuuka?

7 Buivi mu mishindu yabu yonso budi bunyingalaja Yehowa. Tudi tumona kutumikila mikenji minene ya Yehowa ya bikadilu bimpe ne kuikala ne bikadilu bidi kabiyi bipendesha dîna diende mu mushindu kayi wonso bu diakalenga dinene. Tuetu benze nunku, tudi mua kufika ku diepuka dilumbuluisha didi Yehowa ulumbuluisha bantu badi bashipa mikenji yende ku bukole.

TUENZE MALU “KU DITUKU NE KU DITUKU” BILONDESHILE MUTSHIPU WETU

8-10. a) Mutshipu ntshinyi? b) Mmutshipu kayi uvua mukalenge Sedekiya mupangile bua kukumbaja?

8 Mukenji udibu bafunde mu muvungu udi ubuuka udi kabidi ne didimuija bua bantu badi ‘baditshipa ne mashimi mu dîna dia Nzambi.’ (Zek. 5:4) Mutshipu mmêyi adi ajadika ne: bualu kampanda mbulelela anyi mmulayi udi muntu ulaya ne muoyo mujima bua kuleja ne: neenze bualu kampanda anyi kakubuenza to.

9 Kuenza mutshipu mu dîna dia Yehowa ki mbualu bua bilele to. Ke tshivua mukalenge wa ndekelu uvua musombe mu nkuasa mu Yelushalema muenze. Sedekiya wakaditshipa mu dîna dia Yehowa ne: uvua ne bua kushala ne lulamatu kudi mukalenge wa Babilona. Kadi Sedekiya kakakumbaja mutshipu wende to. Ke bualu kayi Yehowa wakamulumbuluisha ne mêyi aa ne: ‘Bu mundi meme ne muoyo, bulelela, Sedekiya neafue mu muaba udi mukalenge wakamubueja mu bumfumu mushikame, muena mutshipu udiye mupetule, muena tshipungidi tshidiye mushipe.’​—Yeh. 17:16.

10 Mukalenge Sedekiya uvua muena dibanza kudi Yehowa bua muvuaye muditshipe mu dîna dia Nzambi. (2 Kul. 36:13) Kadi Sedekiya wakaya kudi bena Ejipitu bua bamuambuluishe bua kumbuka ku bupika bua bena Babilona. Bualu buvua kabuyi mua kukumbana to.​—Yeh. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. a) Mmutshipu kayi wa mushinga mukole utudi ne bua kuenza? b) Mmu mishindu kayi mudi mutshipu wetu wa didilambula utangila nsombelu wetu wa ku dituku ne ku dituku?

11 Yehowa utu kabidi uteleja mitshipu itutu tuenza. Utu wangata mitshipu yetu ne mushinga wa bungi, ne tudi ne bua kuyikumbaja bua atuanyishe. (Mis. 76:11) Ku mitshipu yonso itudi tuenza, mutshipu wa mushinga mukole ngua kudilambula kudi Yehowa. Didilambula mmutshipu utudi tuenza ne muoyo mujima bua kuenzela Yehowa mudimu nansha bualu kayi mua kutufikila.

12 Mmunyi mutudi mua kukumbaja mutshipu wetu wa didilambula? Kushala ne lulamatu mu mateta manene anyi makese kudi kuleja ne: tudi tuangata mulayi wetu wa kutumbisha Yehowa “ku dituku ne ku dituku” ne mushinga wa bungi. (Mis. 61:8) Tshilejilu, muntu yeye utuambisha ku mudimu anyi mu kalasa, tutuku tumona bualu ebu bu mpunga wa ‘kusanka bua njila ya Yehowa’ patudi tubenga mêyi adiye utuambisha nawu anyi? (Nsu. 23:26) Tuetu bikale mu dîku didi ditapuluke mu malu a ntendelelu, tutuku tulomba Yehowa bua atuambuluishe bua kulama ngikadilu ya buena Kristo, nansha bikala bena mu dîku dietu kabayi badienzeja mushindu eu anyi? Tutuku tusambila Tatu wetu wa mu diulu udi ne dinanga, tumuela tuasakidila bua mudiye muenze bua tuikale ku bukokeshi buende ne bua mudiye mutunange anyi? Tutuku tukeba dîba dia kubala Bible dituku dionso anyi? Mu bulelela, katuvuaku balaye ne: netuenze malu aa anyi? Tuetu bikale tutumikila, netuenze malu aa. Didifila dietu bikole mu malu a ntendelelu didi dileja ne: tudi banange Yehowa ne tudi bushuwa badilambule kudiye. Ntendelelu wetu ke nsombelu wetu yonso mujima, ki mbualu bua kuenza pamutu pamutu to. Kukumbaja tshitudi balaye kudi bua diakalenga dietu; lulamatu luetu nelutupeteshe nsombelu muimpe mu matuku atshilualua.​—Dut. 10:12, 13.

13. Tshikena kumona tshisambombo tshia Zekâya tshidi tshitulongesha tshinyi?

13 Tshikena kumona tshisambombo tshia Zekâya ntshituambuluishe bua kumona ne: bantu badi banange Yehowa kabena ne bua kuiba mu mushindu kayi wonso anyi kuenza mutshipu wa dishima to. Tudi bamone kabidi ne: nansha muvua bena Isalele benze bilema, Yehowa kavua mubalekele to. Uvua mumanye ntatu ivuabu batuilangana nayi bu muvuabu banyunguluka kudi bena lukuna. Mmutushile tshilejilu bua mudiye ukumbaja milayi yende, ne neatuambuluishe bua kukumbaja mitshipu yetu. Umue mushindu udiye utuambuluisha mpadiye utulaya ne: mu katupa kakese emu neajikije malu mabi onso pa buloba bujima. Tshikena kumona tshia Zekâya tshidi tshilonda tshidi tshitujadikila ne: mulayi muimpe eu newukumbane.

BUBI ‘MBABUTEKE PA MUABA WABU MENEMENE’

14, 15. a) Ntshinyi tshidi Zekâya umona mu tshikena kumona tshiende tshia muanda mutekete? (Tangila tshimfuanyi 2 tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.) b) Mukaji udi mu tshipiminu tshia efa udi uleja tshinyi? Bua tshinyi mbamukangilamu?

14 Zekâya mumane kumona muvungu ubuuka, muanjelu udi umuambila ne: “Banduluka.” Ntshinyi tshidi tshikena kumona tshiende tshia muanda mutekete tshileja? Udi mpindieu umona tshipiminu tshidibu babikila ne: ‘efa’ tshipatuka. (Bala Zekâya 5:5-8, NWT.) Tshipiminu etshi tshia bunene bukumbane tshidi ne “tshibuikidiji tshia tshijengu tshia tshiamu tshia ntende.” Padibu bumbusha tshibuikidiji, Zekâya udi umona “mukaji musombe munda.” Muanjelu udi umumvuija ne: mukaji udi munda mua tshipiminu eu udi “Bubi.” Fuanyikijabi buôwa budi Zekâya nabu padiye umona mukaji eu upatata bua kupatuka mu tshipiminu! Diakamue muanjelu udi umusakila mu tshipiminu ne utshikanga ne tshibuikidiji tshia bujitu. Bidi biumvuija tshinyi?

15 Tshitupa etshi tshia tshikena kumona tshidi tshileja ne: Yehowa kakuanyisha bua bubi bua mushindu kayi wonso buikale munkatshi mua bantu bende to. Yehowa yeye mumone bualu kampanda bubi, udi ubumbusha ne lukasa luonso. (1 Kol. 5:13) Muanjelu udi utujadikila bualu ebu padiye ukanga tshibuikidiji tshia tshiamu tshia ntende ku mushiku wa tshipiminu ne lukasa luonso.

Yehowa wakenza muende muonso bua kulama ntendelelu mukezuke kayi ne bubi (Tangila tshikoso tshia 16-18)

16. a) Ntshinyi tshikuabu tshivua Zekâya mumone tshienzekele tshipiminu tshia efa? (Tangila tshimfuanyi 3 tshia ntuadijilu tshia tshiena-bualu.) b) Nkuepi kudi bakaji badi ne mapuapua baya ne tshipiminu tshia efa?

16 Pashishe kudi kupatuka bakaji babidi badi ne mapuapua makole bu a kasonga nyunyi. (Bala Zekâya 5:9-11.) Bushuwa bakaji aba mbashilangane bikole ne mukaji wa mu tshipiminu! Mapuapua abu a bukole adi abambuluisha bua kupueka ne kuambula tshipiminu tshidi ne “Bubi.” Nkuepi kudibu baya ne mukaji eu? Badi bateka bubi ebu “mu buloba bua Shinâ,” anyi mu Babilona. Kadi bua tshinyi badi baya ne tshipiminu mu Babilona?

17, 18. a) Bua tshinyi Shinâ ke “muaba menemene” wa “Bubi” kusombela? b) Ndipangadika kayi ditudi mua kuangata bua bubi?

17 Bua bena Isalele ba mu matuku a Zekâya, buloba bua Shinâ buvua muaba uvua mukumbane bua kuteka bubi. Zekâya ne bana babu bena Yuda bavua bamanye ne: Babilona uvua muaba wa bubi matuku abu au. Bu muvuabu bakolele mu tshimenga etshi tshia bukoya tshivua bantu batendelela mpingu, bavua baluangana ku dituku ne ku dituku bua kukandamena nyuma wa bampangano au. Tshikena kumona etshi tshivua ne bua kuikala tshibakoleshe bikole, mmumue ne: tshibajadikila ne: Yehowa uvua ne bua kulama ntendelelu wende mukezuke kayi ne bubi.

18 Kadi, tshikena kumona etshi tshivua kabidi tshivuluija bena Yuda bujitu buvuabu nabu bua kulama bukezuke bua ntendelelu wabu. Kabakuanyisha nansha kakese bua bubi kubuelabu munkatshi mua bantu ba Yehowa ne kushalamu to. Bu mukadibu batubueje mu bulongolodi bua Yehowa mutudi mu bukubi ne batutabalelamu bimpe, tudi ne bujitu bua kuambuluisha bua kulama bukezuke ebu. Tutuku ne muoyo wa kulama “nzubu” yetu mikezuke anyi? Bubi nansha bua mushindu kayi kabuena ne muaba mu mparadizu wetu wa mu nyuma to.

BANTU BAKEZUKE BADI BATUMBISHA YEHOWA

19. Bikena kumona bia Zekâya bidi ne buenzeji kayi kutudi?

19 Bikena kumona bia Zekâya, mmumue ne: tshisambombo ne tshia muanda mutekete, bidi didimuija dimpe bua bantu badi batungunuka ne kulonda njila yabu mibi, ndivuluija dia ne: Yehowa kena wanyisha malu mabi nansha. Batendeledi bende ba meji mimpe, badi ne bua kukina malu mabi ne muoyo mujima. Miyuki eyi idi kabidi dishindika dia dinanga dia kudi Tatu wetu wa mu diulu. Tuetu badienzeje ne muoyo mujima bua kuikala bantu badi Nzambi wanyisha ne ukuba, mulawu wa lufu kawakutukuata to. Kadi, Yehowa neatuvudijile masanka. Bionso bitudi benze bua kushala bakezuke mu buloba ebu budi buwule tente ne malu mabi kabiakuya mu tshianana to. Tuikale bashindike ne: Yehowa neatuambuluishe bua kushala bakezuke! Kadi mmunyi mutudi mua kuikala batuishibue ne: ntendelelu mukezuke neatshimune mu buloba ebu budi buwule ne malu mabi? Ntshijadiki kayi tshitudi natshi tshia ne: Yehowa neakube bulongolodi buende padi dikenga dinene dienda disemena apa? Netuandamune nkonko eyi mu tshiena-bualu tshialonda.