1-3. (a) Jotich Jehova ne ni e chal mane ka ne Jehova ooro Zekaria irgi? (b) Ang’o momiyo Jehova ne dwaro ni joge ‘odog ire’?

CHIENG’ MORO, Zekaria noneno fweny ma ne nyiso bug adola ma fuyo e kor polo, dhako moro moum e i atonga, kod mon moko ariyo ma fuyo gi buombe ma chal gi buomb nyamnaha kata magungu. (Zek. 5:1, 7-9) Ang’o momiyo Jehova ne omiyo janabino fweny malichgo? Jo-Israel ne ni e chal mane e kindeno? Fweny ma Zekaria nonenogo mulo ngimawa e yo mane?

² Higa mar 537 Ka Kristo Podi (K.K.P.) ne en higa ma jotich Jehova ne morie ahinya. Bang’ bedo e tuech Babilon kuom higni 70 te, koro ne ogonygi. Ne gichako tich mar duoko lamo madier Jerusalem ka gin gi mor maduong’. E higa mar 536 K.K.P., noket mise mar hekalu. Ka ne oket miseno, ‘ji nokok gi dwol maduong’, mi kokogi nowinj gi kuma bor.’ (Ezra 3:10-13) Kata kamano, jowasigu nochako kwedo tij gedono mapiyo ahinya. Chandruogego ne onyoso chunygi mi gijwang’o tij gero hekalu, kendo ne gichako keto pachgi e timo tije  mag miechgi kod puothegi. Bang’ higni apar gauchiel, tij gero hekalu mar Jehova nochung’ chuth. Ne dwarore mondo par ne jotich Jehova mondo giduog ire kendo giwe keto dwachgi obed mokwongo. Jehova ne dwaro ni gichak lame kendo, ka gitimo mano gi chunygi duto kendo gi chir.

³ Mano e momiyo ne ooro janabi Zekaria irgi e higa mar 520 K.K.P. mondo oparnegi gima duong’ momiyo nogolgi e tuech Babilon. Tiend nying Zekaria en “Jehova Oseparo.” Nyaka bed ni nyingno noparo ne Jo-Israel gimoro, ni kata obedo ni wigi nosewil gi kaka Jehova ne oresogi, Jehova to pod ne parogi. (Som Zekaria 1:3, 4.) Ne onyisogi ni nodhi konyogi duoko lamo madier, kata kamano, ne okwerogi ni ne ok odhi yie mondo gitine gi chuny ma nusnus. Koro, we wanon ane fweny mar auchiel gi mar abiriyo ma ne Zekaria oneno, mondo wane kaka Jehova ne ojiwogi mondo gichak tich kendo. Wabiro neno bende puonj ma wanyalo yudo kuom fwenygo.

4. Ang’o ma Zekaria noneno e fweny mar auchiel, to bedo ni bug adola ma ne ni e fwenyno nondik koni gi koni nyiso ang’o? (Ne picha mokwongo e chak sulani.)

⁴ Sula mar 5 mar bug Zekaria chakore gi fweny moro magalagala ma e fweny mar auchiel kuom fweny ma ne Zekaria oneno. (Som Zekaria 5:1, 2.) Zekaria noneno bug adola ma fuyo ma borne ne en mita 9 to lachne mita 4 gi nus! Bugno noseyawore chuth, kendo nondik kuome ote mar kum e bathe koni gi koni. (Zek. 5:3 The Bible in Luo, 1976) E kindego, buge adola ne indiko bathgi konchiel kende, to nikech bugno ne ondik koni gi koni, nyaka bed ni noting’o ote mapek.

5, 6. Jehova neno kuo nade?

⁵ Som Zekaria 5:3, 4. Kata obedo ni ji duto nigi ting’ mar luwo chike Nyasaye, joma oluongo gi nyinge to nigi ting’ momedore. Jotich Jehova ong’eyo maler ni kuo ‘rocho nying Nyasaye.’ (Nge. 30:8, 9) Bed ni ng’ato kwalo nikech ang’o kata ang’o, kuo en kuo, kendo ng’at ma kwelo keto gombone motelo ne dwach Nyasaye. Jakuo ochayo chik Nyasaye, kendo oketho nying Nyasaye.

⁶ Be ifwenyo ni Zekaria 5:3, 4 wacho ni ‘kwet [kata kuong’] nodonj e od jakuo mi enodong’ e i ode mi notiek odno’? Wechego nyiso ni ng’ato ok nyal pondo ne kum mowuok kuom Jehova. Kum mowuok kuom Jehova nyalo yudowa kata ka watimo richo kama opondo manade. Kata ka ng’ato nyalo pando kuo e wang’ sirkal, jotende e tich, jodong-kanyakla, kata jonyuolne, ok onyal pando wachno ne Jehova ma wang’e neno gik moko duto. (Hib. 4:13) Donge wamor bedo e riwruok mar oganda Jehova, kama ji duto timo kinda mondo gibed joratiro e ‘gik moko duto ma gitimo’!​—Hib. 13:18.

7. Ang’o monego watim mondo Jehova kik kumwa kanyachiel gi jokuoge?

⁷ Jehova osin gi kuo. Waneno thuolo makende ma wan-go mar dak ka luwore gi chikene kaka gima duong’. Kuom mano, watemo ahinya mondo kik watim gimoro amora ma nyalo ketho nyinge, mondo gikone kik okumwa kanyachiel gi jokuoge.

8-10. (a) Kuong’ruok en ang’o? (b) En kuong’ruok mane ma Ruoth Zedekia ne otimo, kae to ok ochopo?

⁸ Ote machielo mondik e bug adola ma fuyocha chiwo siem ne joma ‘kuong’ore gi miriambo e nying Nyasaye.’ (Zek. 5:4)  Kuong’ruok en wach ma ng’ato wacho ka odwaro nyiso ni gik mowachogo gin adier. Bende, oriwo singruok ma ng’ato timo koramo ni obiro timo gimoro kata ni ok obi time.

⁹ Kuong’ruok ma ng’ato timo kotiyo gi nying Jehova en gima pek ahinya. Mano e gima Zedekia notimo. En e ruoth ma nobedo mogik e kom-loch ma ne ni Jerusalem. Ne okuong’ore kotiyo gi nying Jehova ni ne ok odhi ng’anyo ne ruodh Babilon. Kata kamano, Zedekia ne ok otimo kaka ne okuong’oreno. Mano e momiyo Jehova nonyise weche mag kumgi: ‘Kaka an e Nyasaye mangima, [Zedekia] biro tho e piny Babilon, nimar oseketho winjruok ma ne otimo kokuong’ore ne ruodh Babilon ma ne okete e tich ruoth.’​—Eze. 17:16, Luo, 1976.

¹⁰ Ruoth Zedekia ne onego otim mana kaka ne okuong’ore gi nying Jehova. (2 We. 36:13) En to ne omanyo kony kuom Misri mondo ogonyre e lwet ruodh Babilon. Kata kamano, weche ne ok odhine maber.—Eze. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Singruok maduong’ mogik ma wanyalo timo en mane? (b) Gin yore mage ma wanyalo nyisogo ni wadak ka luwore gi kaka ne wachiwore ne Jehova?

¹¹ Jehova winjoga singruok te ma watimo. Sama wasingore ni wabiro timo gimoro, Jehova kawo singogo mapek, kendo ok obi yie kodwa ka ok watimo kaka wasesingore. (Zab. 76:11) Kuom singruok duto ma wanyalo timo, singruok maduong’ mogik en ma watimo sama wachiwore ne Jehova. Chiwruok en singruok ma ng’ato timo gi Jehova konyise ni obiro tiyone e ngimane duto, bed ni weche tek kata yot.

¹² Ere kaka wanyalo chopo singruok ma ne watimo ka ne wachiwore ne Jehova? Ka wachung’ motegno sama waromo gi tembe​—gibed madongo kata  matindo​—wanyiso ni wakawo mapek singruok ma ne watimo gi Jehova ni ne wadhi tiyone “ndalo ka ndalo.” (Zab. 61:8) Kuom ranyisi, ka ng’ato temo serowa kama watiye kata e skul, be waneno mano kaka thuolo mar nyiso ni ‘wamor gi yore’ Jehova kuom tamore donjo e oyuma ma kamago? (Nge. 23:26) Ka po ni joodwa moko ok gin Joneno, be wakwayoga Jehova mondo okonywa siko ka wan gi timbe mabeyo kata obedo ni joma wadakgo ok tim kamano? Be walemoga pile ka pile ka wagoyo ne Wuonwa ma ni e polo erokamano kuom herowa kendo miyowa thuolo mar bedo jotichne? Be wasomoga Muma pile? Donge singruok ma ne watimo ne Jehova oriwo timo gigo? Timo gik ma ne wasingo ne Jehova nyiso ni wawinje. Sama wariwo lwedo lamo madier gi chunywa duto, mano nyiso ni wahero Jehova kendo wachiworene gadier. Ok wati ne Jehova mana nikech odwaro ni watine; kar mano, watiyone nikech lame e gima duong’ e ngimawa. Sama watimo kaka ne wasingore, wan e ma wayudo ber mathoth, kendo gikone wabiro yudo ngima ma nyaka chieng’.​—Rap. 10:12, 13.

13. Ang’o ma wanyalo puonjre kuom fweny mar auchiel ma ne Zekaria oneno?

¹³ Fweny mar auchiel ma ne Zekaria oneno osekonyowa ng’eyo ni joma ohero Jehova ok onego okwel kata okuong’re gi miriambo. Bende, waseneno ni kata obedo ni kinde moko Jo-Israel ne ok tim gik makare, Jehova ne ok ojok kodgi. Ne ong’eyo chandruok ma ne gikaloe nikech jowasigu ma ne thagogi. Jehova notimo kaka nosingo ne Jo-Israel. Wan be obiro konyowa timo kaka ne wasingorene. Achiel kuom yore ma okonyowago en miyowa geno ni machiegnini obiro tieko richo duto e piny ngima. Fweny mar abiriyo ma ne Zekaria oneno wuoyo e wi geno ma jaberno.

14, 15. (a) En ang’o ma Zekaria noneno e fweny mar abiriyo? (Ne picha mar 2 e chak sulani.) (b) Dhako mobet e atonga miluongo ni efa ochung’ ne ang’o, to ang’o momiyo odinne e i atongano?

¹⁴ Bang’ ka Zekaria noseneno bug adola ma fuyo, malaika moro nonyise ni ‘oting’ wang’e’ malo. Ang’o ma ne odhi neno e fweny mar abiriyo ma ne idwaro nyiseno? Noneno atonga moro ma iluongo ni ‘efa’ ka wuok oko. (Som Zekaria 5:5-8.) Atongano ne nigi raum mapek molos gi nyinyo. Ka ne ogol raumno, Zekaria noneno ‘dhako moro kobet’ e i atongano. Malaikano nolero ni dhako ma ne ni e i atongano en “Richo.” Nyaka bed ni Zekaria nobwok ahinya ka noneno dhakono ka temo thuthni mondo owuog e i atongano! Malaikano ne odhire mapiyo kodwoke e i atonga, kendo nodino dho atongano gi raum mapekcha. Fwenyni tiende en ang’o?

¹⁵ Fwenyni nyiso ni Jehova ok bi yie mondo richo moro amora odhi nyime e kind joge. Ok obi yie mondo richo olandre mokalo, kendo obiro tieke mapiyo. (1 Kor. 5:13) Mano e momiyo malaikacha nodino dho atonga mapiyo.

16. (a) Ang’o ma ne Zekaria oneno ka timore ne atonga? (Ne picha mar 3 e chak sulani.) (b) Mon ma ne nigi buombe madongo notero atongano kanye?

¹⁶ Bang’ mago, mon moko ariyo ma nigi buombe madongo ma chal gi mag nyamnaha nobiro. (Som Zekaria 5:9-11.) Mon-go nopogore ahinya gi dhako ma ne ni e i atonga! Mon ariyogo notiyo gi buombegi madongogo e ting’o atonga ma ne nigi dhakocha, tiende ni “Richo.”  Ne gitere kanye? Ne gitere “e piny Shinar,” tiende ni Babilon. Ang’o momiyo ne gitero atongano mana Babilon?

17, 18. (a) Ang’o momiyo Shinar e kama ne owinjore gi kano “Richo”? (b) Ang’o monego watim mondo richo kik bed e kindwa?

¹⁷ Jo-Israel ma nodak e kinde Zekaria ne nyalo ng’eyo maber gimomiyo Shinar (Babilon) ne owinjore ahinya gi kano dhakocha, tiende ni Richo. Zekaria kaachiel gi Jo-Israel wetene ne ong’eyo ni Babilon ne opong’ gi kit gik maricho duto. Ka ne gin e piny Babilon ma ne opong’ gi richo kod nyiseche manono, ne nyaka giked matek mondo kik giluw timbe mag jo kono. Mano kaka fwenyno ne oduogo chunygi! Koro ne gin gadier chuth ni Jehova ne dhi neno ni lamo madier osiko ka ler.

¹⁸ Fwenyno bende noparo ne Jo-Israel ni ne gin gi ting’ mar neno ni lamo madier osiko ka ler. Ok nyal yie ne richo ngang’ mondo obed e kind jo Jehova. Ka wasedonjo e riwruok maler mar oganda Jehova, wan gi ting’ mar neno ni riwruogno osiko ka ler. Be watimo duto ma wanyalo mondo riwruok mar oganda Jehova osik ka ler? Richo moro amora ok onego obed e kindwa.

19. Fweny mag Zekaria ma wanono e sulani puonjowa ang’o?

¹⁹ Fweny mar auchiel gi mar abiriyo ma Zekaria noneno paro ne joma ohero mibadhi kata kuo ni Jehova ok bi yie mondo timbe maricho osiki. Fwenyno paro ne jotich Jehova bende ni nyaka gisin gi richo. Fwenygo bende miyo wabedo gadier ni ka watimo matek mondo wabed joma Nyasaye oyiego, ok wabi yudo kum ma yudo joma richo. Kar mano, Jehova biro guedhowa. Wabiro yudo ber nikech kinda ma watimo mondo wasik ka waler e piny mopong’ gi richoni. Wanyalo bedo gadier chuth ni Jehova biro konyowa! Kata kamano, ere kaka wanyalo bedo gadier ni lamo madier biro siko e piny monjaworeni? En wach mane ma miyo wabedo gadier chuth ni Jehova biro rito riwruok mar ogandane e kinde masira maduong’? Wabiro nono penjogi e sula maluwo.