Skip to content

Skip to table of contents

Mbozimujatikizya Zilengaano Nzyaakabona Zekariya

Mbozimujatikizya Zilengaano Nzyaakabona Zekariya

“Amujokele kulindime, . . . eelyo andime ndilajokela kulindinywe.”—ZEK. 1:3.

NYIMBO: 89, 86

1-3. (a) Ino bukkale bwabantu ba Jehova bwakali buti ciindi Zekariya naakatalika kusinsima? (b) Ino nkaambo nzi Jehova ncaakaambila bantu bakwe kuti ‘bajokele kulinguwe’?

BBUKU lyakuvwunga lyuuluka, mukaintu uujalilidwe mumutaanga, alimwi abamakaintu bobilo ibababama mumuuwo ibajisi mababa mbuli aatongola—zikozyanyo zikondelezya izili boobo zijanika mubbuku lya Zekariya. (Zek. 5:1, 7-9) Ino nkaambo nzi Jehova ncaakapeda musinsimi wakwe zilengaano eezyi izigambya? Ino bukkale bwabana Israyeli kuciindi eeco bwakali buti? Ino makani aa Zekariya aamba zilengaano eezyo atujatikizya buti mazuba aano?

2 Mwaka wa 537 B.C.E. wakali mwaka wakukondwa kubantu ba Jehova ibakalyaabide. Noyakamana myaka iili 70 yabuzike, bakaangununwa kuzwa mu Babuloni. Kabakkomene kapati, bakatalika kubeleka mulimo wakupilusya bukombi bwakasimpe mu Jerusalemu. Mu 536 B.C.E., ntalisyo yatempele yakabikkwa. Kuciindi eeco bantu bakali “koongolola aloongololo lupati kapati cakuti loongololo oolo lwakamvwigwa akule kapati.” (Ezr. 3:10-13) Nokuba boobo, kalitanalampa kukazyigwa kwamulimo wabo wakuyaka kwakakomena. Akaambo kakuvwula kwabuyumuyumu amapenzi, bantu bakatyompwa akuusiya mulimo wakuyaka tempele akutalika kubikkila maano kumaanda aabo alimwi akulima myuunda yabo. Myaka iili 16 iyakatobela kuzwa ntalisyo noyakabikkwa, mulimo wakuyaka tempele lya Jehova wakaima. Bantu ba Leza bakeelede kuyeezyegwa kuti beelede kupiluka kuli Jehova akuleka kubikkila kapati maano kumilimo yabo. Jehova wakali kuyanda kuti bapiluke kulinguwe, cakutayoowa batalike alimwi kumukomba camoyo woonse.

3 Kutegwa abagwasye bantu bakwe kuyeeya kaambo ikakapa kuti baangununwe kuzwa mubuzike mu Babuloni, Leza wakatuma musinsimi wakwe Zekariya mu 520 B.C.E. Kweelede kuti zina ndemunya lyakuti Zekariya, lyalo ilyaamba kuti “Jehova Wayeeya,” lyakabayeezya kasimpe kamwi ikayandika kapati. Nokuba kuti bakaliilubide milimo ya Jehova yakufwutula, Leza wakacili kubayeeya bantu bakwe. (Amubale Zekariya 1:3, 4.) Caluyando wakabasyomezya kuti uyoobagwasya kubukulusya bukombi busalala, pele alimwi cakusinizya wakabacenjezya kuti takabalangilili buyo bantu ibamukomba amyoyo yobilo. Kwiinda muzilengaano nzyaakabona Zekariya, atubone Jehova mbwaakabakulwaizya kuti babweze ntaamu. Alimwi, nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya mazuba aano kumakani aaya?

CISUBULO CA LEZA AKAAMBO KAKUBBA

4. Ino ncinzi Zekariya ncaakabona mucilengaano cakwe cacisambomwe, alimwi nkaambo nzi kapati bbuku lyakuvwunga ncolilembedwe kumabazu oonse obilo? (Amubone cifwanikiso 1 icili kumatalikilo acibalo.)

4 Caandaano 5 cabbuku lya Zekariya citalika acilengaano cigambya. (Amubale Zekariya 5:1, 2.) Zekariya wakabona bbuku lyakuvwunga kalyuuluka mumuwo ililampa mamita aatandila ku 9 mubulamfwu alimwi amamita aali 4.5 molili mubwamba! Lilivwunguludwe kale, nkwiile kutalika kubala. Lijisi mulumbe walubeta, uulembedwe kumabazu oonse obilo aabbuku lyakuvwunga. (Zek. 5:3) Bunji bwaziindi, lubazu lomwe buyo lwabbuku lyakuvwunga ndolwakali kulembwa, aboobo cilasalala kuti bbuku eeli lyakuvwunga lijisi mulumbe mupati alimwi uuyandika kapati.

Kubba kuli koonse kunyina busena akati ka Banakristo (Amubone muncali 5-7)

5, 6. Mbuti Jehova mbwakubona kubba kuli koonse?

5 Amubale Zekariya 5:3, 4Nokuba kuti bantu boonse balalyaambilila kuli Jehova, pele cilainda kubantu ibaitwa azina lyakwe. Aabo ibamuyanda Leza balizyi kuti kubba kuli koonse kulakonzya ‘kusampaula zina lya Leza wabo.’ (Tus. 30:8, 9) Bantu bamwi bayeeya kuti tacilubide kubba ikuti naa kakuli kaambo ikalimvwisya. Pele tacikwe makani akuti kaambo kalalimvwisya, mubbi ubikkila maano kubulyato muciindi ca Leza, ubona kuti zintu zyakumubili nzyeziyandika kapati. Ulaubya-ubya mulawo wa Leza, talemeki Jehova alimwi azina lyakwe.

6 Sena mwabona kulugwalo lwa Zekariya 5:3, 4 kuti ‘kusinganya . . . kwakali kukonzya kunjila muŋanda yamubbi . . . akukkala muŋanda yakwe akwiinyonyoona yoonse’? Lubeta lwa Jehova talukonzyi kusinkilwa amingwala alimwi amaloko. Lulakonzya kwiinda mubusena buli boonse busisikide kutegwa buyubunune cintu cibi akati kabantu ba Jehova. Nokuba kuti muntu ulakonzya kusisa bubbi bwakwe kubeendelezi, kuli basikumulemba mulimo, kubaalu, naa kubazyali, takonzyi kubusisa kuli Leza, walo iwaamba kuti bubbi ibuli boonse buyooyubununwa. (Heb. 4:13) Eelo kaka cilakatalusya kuyanzana abantu ibabikkila maano lyoonse kukusyomeka “muzintu zyoonse”!—Heb. 13:18.

7. Ino mbuti mbotukonzya kufwutuka kukusinganizyigwa, nkokuti lubeta lwa Jehova?

7 Kubba kuli koonse kulamucima Jehova. Tucibona kuti ncoolwe cipati kupona kweelana azyeelelo zya Jehova zisumpukide, ikuzumanana kulilemeka kabotu kutegwa tutaleti masampu kuzina lyakwe munzila ili yoonse. Kwiinda mukucita boobo, ambweni tulakonzya kuzwidilila kufwutuka lubeta lwa Jehova kuli baabo basotoka milawo yakwe acaali.

KUPONA KWEELANA ACIKONKE CESU “BUZUBA ABUZUBA”

8-10. (a) Ino cikonke ninzi? (b) Ino ncikonke nzi Mwami Zedekiya ncaakaalilwa kuzuzikizya?

8 Mulumbe uulembedwe mubbuku lyakuvwunga lyuuluka lino waamba kucenjezya kuli baabo ‘ibakonka cakubeja muzina lya Leza.’ (Zek. 5:4) Cikonke majwi aambwa kusinizya kuti cintu cimwi ncamasimpe naa cisinizyo cakuti muntu ulacicita cintu cimwi naa takoocicita.

9 Makani mapati kapati kukonka muzina lya Jehova. Eeco ncencico ncaakacita mwami wamamanino iwakakkede acuuno cabwami mu Jerusalemu. Zedekiya wakakonka muzina lya Jehova kuti uyoozumanana kulibombya kumwami wa Babuloni. Nokuba boobo, Zedekiya tanaakacizuzikizya cikonke cakwe. Aboobo, Jehova wakamubeteka kwiinda mumajwi aaya aakuti: “Masimpe mebo mbondili muumi,  . . [Zedekiya] uyoofwida ku Babuloni, mubusena oomo imukkala mwami ooyo iwakamubikka kuba mwami, ooyo uuli acikonke ncaakasampaula acizuminano ncaakatyola.”—Ezk. 17:16.

10 Mwami Zedekiya wakaleelede kucizuzikizya kuli Jehova cikonke ncaakakonka muzina lya Leza. (2Mak. 36:13) Muciindi caboobo, Zedekiya wakasyoma Egepita mukusola kuti aanguluke kujoko lya Babuloni calo icatakamugwasya.—Ezk. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Ino ncisyomezyo nzi iciyandika kapati ncotukonzya kusyomezya? (b) Ino muunzila nzi cisyomezyo cakulyaaba kwesu moceelede kubujatikizya buumi bwesu bwabuzuba abuzuba?

11 Jehova alimwi ulaswiilila kuzisyomezyo zyesu. Zisyomezyo zyesu ulazibikkila maano kapati, alimwi tweelede kuzizuzikizya kutegwa atukkomanine. (Int. 76:11) Akati kazisyomezyo zyoonse nzyotusyomezya, iciyandika kapati nciceeco ncotusyomezya ciindi notulyaaba kuli Jehova. Kulyaaba ncisyomezyo ncotupa cakubelekela Jehova amoyo woonse.

12 Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tupona kweelana acisyomezyo cakulyaaba kwesu? Mbotucita zintu ciindi notuswaanganya masunko mapati naa masyoonto kweelede kutondezya kuti tulacibikkila maano cisyomezyo cesu cakutembaula Jehova “buzuba abuzuba.” (Int. 61:8) Mucikozyanyo, ikuti muntu umwi kumulimo naa kucikolo watalika kucita zintu zitondezya kuti uyanda kuti tusyabane, sena tucibona kuba coolwe ‘cakukkomanina nzila zya Jehova’ kwiinda mukukaka micito iili boobo? (Tus. 23:26) Ikuti tuli mumukwasyi mobatakombi Jehova, sena tulamulomba Jehova kuti atugwasye kuzumanana kutondezya bube bwa Bunakristo nokuba kuti akati kabantu mbotuli limwi kunyina uusola kucita oobo? Sena abuzuba tulapaila kuli Taateesu wakujulu siluyando, kumulumba akaambo kakutupa coolwe cakuba mubweendelezi bwakwe alimwi akutuyanda? Sena tulajana ciindi cakubala Bbaibbele abuzuba? Sena tiitwakasyomezya kuti, tunoocita zintu zili boobo? Tweelede kutondezya kuti tulamvwida mumakani aaya. Kutola lubazu cakumaninina mubukombi bwesu citondezya kuti tulamuyanda Jehova alimwi akuti tulilyaabide ncobeni kulinguwe. Bukombi bwesu mbobuumi mbotupona, kutali buyo kwiinzya mulawo. Kuzuzikizya cisyomezyo cesu kupa kuti zintu zitweendele kabotu; kusyomeka kwesu kusololela kubuumi bubotu kumbele.—Dt. 10:12, 13.

13. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kucilengaano cacisambomwe ncaakabona Zekariya?

13 Cilengaano ca Zekariya cacisambomwe catugwasya kubona kuti aabo bamuyanda Jehova tabeelede kujatikizyigwa mukubba kuli koonse naa mukukonka cakubeja. Alimwi twabona kuti nokuba kuti bana Israyeli bakali kulubizya, Jehova tanaakaleka kubagwasya. Wakali kubumvwisya buyumuyumu mbobakali kuyaanya akaambo kakuti bakazingulukidwe abasinkondonyina. Jehova ulatupa cikozyanyo cibotu kwiinda mukupona kweelana azisyomezyo zyakwe, alimwi uyootugwasya andiswe kupona kweelana azisyomezyo zyesu. Nzila imwi mbwatugwasya nkwiinda mukutupa bulangizi bwakuti ino-ino uyoobumana bubi boonse munyika yoonse. Cilengaano ca Zekariya citobela cisyomezya bulangizi oobu bubotu.

BUBI ‘WABIKKWA MUBUSENA BUMWEELEDE’

14, 15. (a) Mucilengaano cakwe caciloba, ino ncinzi Zekariya ncaabona? (Amubone cifwanikiso 2 icili kumatalikilo acibalo.) (b) Ino mukaintu uuli mumutaanga waefa wiiminina nzi, alimwi nkaambo nzi ncali mumo akusinkilwa?

14 Naamana kubona bbuku lyakuvwunga lyuuluka, mungelo waambila Zekariya kuti “kowaala meso aako.” Ino cilengaano cakwe caciloba ncatiibone cilayubununa nzi? Lino wabona mutaanga, wiitwa kuti “efa” kauyaabweenda. (Amubale Zekariya 5:5-8.) Mutaanga ooyu wansaizi ujisi “civwunisyo camubalo caloto”. Ciindi civwunisyo nocavwununwa, Zekariya wabona “mukaintu wakakkede mumutaanga ooyo [bupanduluzi buyungizyidwe].” Mungelo wapandulula kuti mukaintu uuli mumutaanga ngu ‘Bubi.’ Amweezyeezye Zekariya mbwaayoowa naabona mukaintu ooyu kasola kukalaba kuti azwe mumutaanga! Mungelo wabweza ntaamu mukulaba kwaliso, kumusowela mumutaanga alimwi, akuujala acivwunisyo cilema. Ino eeci caamba nzi?

15 Cibeela eeci cacilengaano citondezya kuti Jehova takabulangilili buyo bubi buli boonse akati kabantu bakwe. Uyoosinizya ncobeni kuti bwasinkilwa mumutaanga akugusyigwa cakufwambaana. (1Kor. 5:13) Mungelo ulatusyomezya oobo kwiinda mukupilusya civwunisyo caloto amutaanga cakufwambaana.

Jehova wakasolekesya kupa kuti bukombi busalala buzumanane (Amubone muncali 16-18)

16. (a) Ino ncinzi citobela Zekariya ncaakabona icakacitika kumutaanga waefa? (Amubone cifwanikiso 3 icili kumatalikilo acibalo.) (b) Ino bamakaintu ibajisi mababa bautola kuli mutaanga waefa?

16 Kuzwa waawo mucilengaano kwalibonya bamakaintu bobilo ibajisi mababa mayumu aali mbuli mababa aatongola. (Amubale Zekariya 5:9-11.) Eelo kaka bamakaintu aaba baliindene amukaintu uuli mumutaanga! Bamakaintu aaba babelesya mababa aabo mayumu kutegwa bafwambaane kuuluka akukwempa mutaanga uujisi ‘Bubi.’ Ino Bubi bamutola kuli? Bubi bamutola “kucisi ca Sinara,” naa Babuloni. Pele, nkaambo nzi ncobanga batola mutaanga ku Babuloni?

17, 18. (a) Nkaambo nzi cisi ca Sinara ncobuli ‘busena bumweelede’ kuti ‘Bubi’ kakkala mumo? (b) Ino makanze nzi ngotweelede kuba angawo kujatikizya bubi?

17 Kuli bana Israyeli bamumazuba aa Zekariya, cisi ca Sinara bwakali busena bweelela bwakubikka Bubi. Zekariya abama Judanyina bakali kukonzya kusinizya kuti Babuloni bwakali busena bwabubi mumazuba aabo. Mbwaanga bakakomenena mumunzi iwakazwide bubi alimwi amituni, bakeelede kuzyandamana abuzuba kutegwa bakake muuya wamucisi eeciya icatakali kukomba Leza. Eelo kaka kweelede kuti cilengaano eeci cakabakatalusya—cisyomezyo cakuti Jehova wakali kuyoopa kuti bukombi busalala buzumanane!

18 Nokuba boobo, cilengaano alimwi cakayeezya ba Juda kujatikizya mukuli wabo wakubamba bukombi bwabo kuti buzumanane kusalala. Bubi tabukonzyi kuzumizyigwa alimwi kunyina nobuyakuzumizyigwa kuti bunjile akukkala akati kabantu ba Jehova. Mbwaanga twakaletwa mumbunga iisalala ya Leza yalukwabililo alimwi iilanganya caluyando, tujisi mukuli wakugwasyilizya kuti izumanane kaili boobo. Sena tulakulwaizyigwa kubamba “ŋanda” yesu kuti kaisalala? Bubi buli boonse tabweelede kujanika muparadaiso yesu yakumuuya.

BANTU BASALALA BALAMULEMEKA JEHOVA

19. Ino zilengaano nzyaakabona Zekariya zyaamba nzi kulindiswe mazuba aano?

19 Cilengaano ncaakabona Zekariya cacisambomwe acaciloba nincenjezyo kuli baabo ibazumanana kweenda cakutasyomeka, nciyeekezyo cakuti Jehova tabulangilili buyo bubi. Kujatikizya bakombi bakwe ibasyomeka camoyo woonse, beelede kubusulaika bubi cakumaninina. Zibalo eezyi alimwi ncisyomezyo caluyando kuzwa kuli Taateesu wakujulu. Ikuti twabeleka canguzu kutegwa tube bantu Jehova mbakkomanina akukwabilila, inga tiitwasinganizyigwa kulufwu. Muciindi caboobo, Jehova uyookkomana kutulongezya. Kusolekesya kwesu kwakuti tuzumanane kusalala munyika eeyi iizwide bubi kuyoogwasya kapati. Inga twaba masimpe kuti tulakonzya kuzwidilila kwiinda mukugwasyigwa a Jehova! Pele mbuti mbotukonzya kuba masimpe kuti bukombi bwakasimpe buyoozwidilila munyika eeyi iizwide zintu zitalemeki Leza? Ino ncisinizyo nzi ncotujisi cakuti Jehova uyakwiikwabilila mbunga yakwe mbwayaabuswena mapenzi mapati? Mibuzyo eeyi iyakubandikwa mucibalo citobela.