1-3. (a) Xiyimo xa vanhu va Yehovha a xi ri njhani loko Zakariya a sungula ku profeta? (b) Ha yini Yehovha a kombele vanhu vakwe leswaku va ‘tlhelela eka yena’?

BUKUNSONGWA leyi hahaka, wansati la pfaleriweke endzeni ka xibya ni vavasati vambirhi lava hahaka lava nga ni timpapa to fana ni ta gumba, hinkwaswo leswi swi kumeka ebukwini ya Zakariya. (Zak. 5:1, 7-9) Ha yini Yehovha a kombe muprofeta wakwe swivono leswi swo chavisa? Xiyimo xa Vaisrayele a xi ri njhani hi nkarhi wolowo? Swivono swa Zakariya swi hi khumba njhani namuntlha?

² Lembe ra 537 B.C.E. a ku ri lembe leri tsakisaka eka vanhu va Yehovha lava tinyiketeleke. A va ha ku ntshunxiwa eBabilona endzhaku ko heta malembe ya 70 va ri mahlonga. A va tinyiketele ku tirha hi ku hiseka leswaku va pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso eYerusalema. Hi 536 B.C.E., va sungule ku aka tempele. Hi nkarhi wolowo vanhu a va “huwelela hi ku huwelela lokukulu, mpfumawulo a wu twiwa ekule ngopfu.” (Ezra 3:10-13) Hambiswiritano, swi nga si ya kwihi nkaneto wu endle leswaku va hela matimba. Hikwalaho ko hetiwa matimba  hi swiphiqo swo tala, vanhu va tshike ku aka tempele kutani va sungula ku tiakela makaya ni ku rima masimu. Endzhaku ka malembe ya 16, tempele ya Yehovha a yi nga si hela. Vanhu va Xikwembu a va fanele va tsundzuxiwa leswaku va tlhelela eka Yehovha ni ku tshika ku rhangisa swilo swa vona vini. Yehovha a lava leswaku va tlhelela eka yena, va tshika ku chava, ni ku n’wi tirhela hi ku tinyiketela.

³ Leswaku Yehovha a va pfuna va tsundzuka leswaku ha yini va ntshunxiwile eBabilona u rhumele muprofeta Zakariya hi 520 B.C.E. Vito ra Zakariya leri vulaka leswaku “Yehovha U Va Tsundzukile” ri nga ha va ri endle va swi xiya leswaku Yehovha wa ha va tsundzuka. Hambileswi Vayuda va rivaleke ndlela leyi Yehovha a va poniseke ha yona kambe yena a a nga va rivalanga. (Hlaya Zakariya 1:3, 4.) Hi rirhandzu u va tiyisekise leswaku u ta va pfuna ku pfuxeta vugandzeri bya ntiyiso nakambe u tlhele a va tsundzuxa leswaku va fanele va n’wi gandzela hi mbilu hinkwayo. A hi voneni leswaku hi ku tirhisa xivono xa Zakariya xa vutsevu ni xa vunkombo, Yehovha u va pfune njhani Vayuda leswaku va teka goza. Nakambe hina hi nga dyondza yini eka swivono leswi?

4. Zakariya u vone yini exivonweni xa vutsevu naswona ha yini bukunsongwa yoleyo yi tsariwe matlhelo hamambirhi? (Vona xifaniso xo sungula eku sunguleni ka xihloko lexi.)

⁴ Ndzima ya vuntlhanu ya buku ya Zakariya yi sungula hi xivono lexi nga tolovelekangiki. (Hlaya Zakariya 5:1, 2.) Zakariya u vone bukunsongwa leyi leheke timitara ta kaye naswona yi anameke timitara ta 4.5 yi ri karhi yi haha! A yi phurumuriwile onge hiloko yi lava ku hlayiwa. A yi tamele rungula ra vuavanyisi, leri a ri tsariwe matlhelo hamambirhi. (Zak. 5:3) Hi ntolovelo, bukunsongwa a yi tsariwa tlhelo rin’we ntsena kutani swi le rivaleni leswaku bukunsongwa leyi, a yi tamele rungula ra nkoka swinene.

5, 6. Yehovha u ku languta njhani ku yiva?

⁵ Hlaya Zakariya 5:3, 4. Vanhu hinkwavo va ta tihlamulela eka Yehovha naswona swi tano ni hi vagandzeri va Xikwembu ngopfungopfu hileswi va vitaniwaka hi vito ra xona. Lava rhandzaka Xikwembu va swi xiya leswaku ku yiva swi “thyakisa vito ra Xikwembu [xa vona].” (Swiv. 30:8, 9) Ku nga khathariseki xikongomelo xa muyivi kumbe ndlela leyi a tiyimelelaka ha yona, muyivi yoloye u rhangisa ku navela kakwe ka rifuwo ku tlula ka Xikwembu. U tlula milawu ya Xikwembu naswona u kombisa leswaku a nga n’wi xiximi Yehovha swin’we ni vito Rakwe.

⁶ Xana u swi xiyile leswaku Zakariya 5:3, 4 yi vula leswaku ‘ndzhukano wu ta nghena endlwini ya khamba naswona wu ta tshama exikarhi ka yindlu yoleyo, wu yi lovisa’? Yehovha u ta paluxa ni ku avanyisa vanhu lava endlaka swilo swo biha. Hambiloko vanhu vakwe vo tumbeta swidyoho swa vona, u ta swi paluxa. Hambiloko munhu a kota ku tumbeta vukhamba byakwe eka maphorisa, vathori vakwe, vakulu kumbe vatswari kambe a nge swi koti ku byi tumbetela Xikwembu lexi nga ta byi humesela erivaleni. (Hev. 4:13) Swa phyuphyisa ku va munghana wa vanhu lava tshembekaka eka “swilo hinkwaswo!”—Hev. 13:18.

7. Hi nga byi balekela njhani vuavanyisi lebyi tsariweke eka bukunsongwa leyi hahaka?

⁷ Yehovha wa ku venga ku yiva. Hi swi teka ku ri lunghelo ku hanya hi milawu ya Yehovha ni ku tikhoma hi ndlela leyinene leswaku vito rakwe ri nga sandziwi. Loko hi endla tano, hi ta balekela vuavanyisi lebyi nga ta wela lava tlulaka milawu ya Xikwembu hi vomu.

8-10. (a) I yini xihlambanyo? (b) Hi xihi xihlambanyo lexi Hosi Sedekiyasi a tsandzekeke ku xi hetisisa?

⁸ Rungula leri tsariweke eka bukunsongwa leyi hahaka ri tlhele ri lemukisa lava ‘hi vunwa a va  endla xihlambanyo lexi tiyisiweke hi vito ra Xikwembu.’ (Zak. 5:4) Xihlambanyo i ku tiyisekisa leswaku nchumu wo karhi i ntiyiso kumbe ku tshembisa leswaku u ta endla nchumu wo karhi.

⁹ Ku hlambanya hi vito ra Yehovha i mhaka ya nkoka swinene. Sweswo hi leswi hosi yo hetelela leyi a yi fuma eYerusalema yi swi endleke. Sedekiyasi u hlambanye hi vito ra Yehovha leswaku u ta tshama a tshembekile eka hosi ya Babilona. Kambe, a nga xi hetisisanga xihlambanyo xakwe. Hikwalaho ka sweswo, Yehovha u n’wi avanyise hi marito lawa: ‘Loko ntsena ndza ha hanya, exikhundleni xa hosi leyi yi n’wi vekeke a va hosi loyi a xi languteleke ehansi xihlambanyo xa yona, a tlula ntwanano wa yona, Sedekiyasi u ta fa na yena exikarhi ka Babilona.’—Ezek. 17:16.

¹⁰ Hosi Sedekiyasi a fanele a hanya hi ku pfumelelana ni xihlambanyo lexi a xi endleke hi vito ra Xikwembu. (2 Tikr. 36:13) Ematshan’weni ya sweswo, u kombele tiko ra Egipta leswaku ri n’wi pfuna ku lwa ni tiko ra Babilona leswaku va nga ha vi mahlonga ya rona.—Ezek. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Hi xihi xihlambanyo xa nkoka lexi hi nga xi nga endlaka? (b) Xihlambanyo lexi hi xi endleke xa ku tinyiketela xi fanele xi byi khumba njhani vutomi bya hina bya siku ni siku?

¹¹ Yehovha wa swi yingisa switshembiso leswi hi swi endlaka. U swi teka swi ri swa nkoka swihlambanyo swa hina naswona hi fanele hi swi hetisisa leswaku hi ta n’wi tsakisa. (Ps. 76:11) Xihlambanyo xa nkoka swinene hi lexi hi xi endlaka loko hi tinyiketela eka Yehovha. Loko hi endla xihlambanyo xexo hi va hi tiyisekisa leswaku hi ta n’wi tirhela hambi ko ba lexi dumaka.

¹² Hi nga swi kombisa njhani leswaku hi hanya hi ku pfumelelana ni xihlambanyo xa hina? Ndlela leyi hi angulaka ha yona loko hi langutana ni miringo yi fanele yi kombisa leswaku hi xi  teka xi ri xa nkoka xihlambanyo lexi hi xi endleke xo tirhela Yehovha “siku ni siku.” (Ps. 61:8) Hi xikombiso, loko munhu un’wana entirhweni kumbe exikolweni a ku gangisa, xana u swi teka ku ri nkarhi lowunene wo kombisa leswaku u “tsakela tindlela ta [Yehovha]” hi ku swi bakanyela etlhelo sweswo? (Swiv. 23:26) Loko u tshama ni swirho swa ndyangu leswi nga riki Timbhoni, xana wa n’wi kombela Yehovha leswaku a ku pfuna u kombisa timfanelo ta Vukreste hambiloko ku ri wena ntsena u endlaka tano? Xana siku ni siku ha khongela eka Tata wa hina wa le tilweni, hi n’wi khensa hileswi a hi rhandzaka naswona a hi kokeleke enhlengeletanweni yakwe? Xana hi tinyika nkarhi wo hlaya Bibele siku ni siku? Xana a hi swona leswi hi swi tshembiseke loko hi tinyiketela eka Yehovha? Hileswi hi faneleke hi swi endla. Loko hi endla hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka entirhweni wa Yehovha, hi kombisa leswaku ha n’wi rhandza nileswaku hi tinyiketerile eka yena. Hi fanele hi tirhela Yehovha hi ku swi rhandza ku nga ri ku hetisisa nawu ntsena. Loko hi hetisisa xitshembiso lexi hi xi endleke ku vuyeriwa hina naswona swi ta endla leswaku hi va ni vumundzuku lebyinene.—Det. 10:12, 13.

13. Hi dyondza yini eka xivono xa Zakariya xa vutsevu?

¹³ Xivono xa vutsevu xa Zakariya xi hi pfune ku xiya leswaku lava rhandzaka Yehovha a va fanelanga va yiva kumbe ku endla swihlambanyo swa vunwa. Hi tlhele hi xiya leswaku hambileswi Vaisrayele a va tshamela ku endla swihoxo, Yehovha a nga va tshikanga. A wu twisisa ntshikilelo lowu a va langutane na wona tanihi leswi a va tshama ekusuhi ni valala va vona. U hi vekela xikombiso lexinene hi ku hetisisa switshembiso swakwe naswona u ta hi pfuna leswaku hi hetisisa switshembiso swa hina. Xin’wana lexi hi tiyisaka i ku tiva leswaku u ta herisa vuhomboloki emisaveni hinkwayo. Xivono xa Zakariya lexi landzelaka xi tiyisekisa mhaka leyi.

14, 15. (a) Zakariya u vone yini exivon’weni xakwe xa vunkombo? (Vona xifaniso xa vumbirhi eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Wansati loyi a nga endzeni ka xibya xa efa u fanekisela yini naswona ha yini a pfaleriwe endzeni ka xona?

¹⁴ Endzhaku ka loko Zakariya a vone bukunsongwa leyi hahaka, ntsumi yi n’wi byele leswaku a “tlakusa mahlo.” I yini leswi a swi voneke eka xivono xakwe xa vunkombo? U vone xibya lexi vitaniwaka “efa.” (Hlaya Zakariya 5:5-8.) Xibya lexi, a xi ri ni “xipfalo xa ntsopfu xa xirhendzevutana.” Loko xipfalo xi pfuriwa, Zakariya u vone ‘wansati a tshame endzeni ka xona.’ Ntsumi yi n’wi byele leswaku wansati loyi a ri exibyeni i “Vuhomboloki.” Anakanya ndlela leyi Zakariya a chuhe ha yona loko a vona wansati yoloye a ri karhi a ringeta ku huma exibyeni xexo. Hi ku hatlisa, ntsumi yi n’wi tlherisele endzeni ka xibya xexo kutani yi xi pfala xi tiya hi xipfalo xo tika. Xana leswi swi vula yini?

¹⁵ Xivono lexi, xi kombisa leswaku Yehovha u ta sirhelela vanhu vakwe eka vuhomboloki hinkwabyo. Loko a vona nchumu wo homboloka, u ta wu susa hi xihatla. (1 Kor. 5:13) Ku va ntsumi yi pfale xibya hi ku hatlisa swi tiyisekisa mhaka leyi.

16. (a) I yini leswi Zakariya a swi voneke swi endleka hi xibya xa efa? (Vona xifaniso xa vunharhu eku sunguleni ka xihloko lexi.) (b) Xana vavasati lava a va ri ni timpapa va xi yise kwihi xibya xa efa?

¹⁶ Zakariya u tlhele a vona vavasati vambirhi lava a va ri ni timpapa letikulu to fana ni ta gumba. (Hlaya Zakariya 5:9-11.) Vavasati lava a va hambanile ni wansati loyi a ri endzeni ka xibya! Vavasati volavo va tirhise timpapa ta vona letikulu leswaku va tlakula xibya lexi “Vuhomboloki” a ri endzeni ka xona. Va n’wi yise kwihi? Vuhomboloki u lahleriwe “etikweni ra Xinara” kumbe Babilona. Ha yini va teke xibya xexo va xi yisa eBabilona?

17, 18. (a) Ha yini a swi fanerile leswaku “Vuhomboloki” a lahleriwa eXinara? (b) Hi fanele hi byi languta njhani vuhomboloki?

 ¹⁷ Eka Vaisrayele va le nkarhini wa Zakariya, Xinara a ku ri ndhawu leyi faneleke leswaku Vuhomboloki a lahleriwa eka yona. Zakariya ni Vayudakulobye a va swi tiva leswaku vuhomboloki a byi tele eBabilona hi nkarhi wa vona. Leswi va kuleleke edorobeni rero leri a ri tele hi manyala, a va fanele va lwisana ni mahanyelo ya vuhedeni lawa a ma ri kona hi nkarhi wolowo. Xivono xexo xi fanele xi va tiyisile tanihi leswi a xi va tiyisekisa leswaku Yehovha a nge pfumeli vugandzeri bya ntiyiso byi thyakisiwa!

¹⁸ Xivono xexo, xi tlhele xi va tsundzuxa hi nkoka wa vutihlamuleri byo endla leswaku vugandzeri bya vona byi tshama byi tengile. Yehovha a nge byi pfumeleli vuhomboloki leswaku byi va kona exikarhi ka vanhu vakwe. Leswi Yehovha a hi rhandzaka naswona a hi kokeleke enhlengeletanweni yakwe, hi ni vutihlamuleri byo endla leswaku yi tshama yi tengile. Xana hi tiyimiserile ku endla leswaku nhlengeletano ya Yehovha yi tshama yi basile? Vuhomboloki a byi amukeleki nikatsongo enhlengeletanweni ya Yehovha.

19. Swivono leswi Zakariya a swi voneke swi hi khumba njhani namuntlha?

¹⁹ Xivono xa Zakariya xa vutsevu ni xa vunkombo, i xilemukiso eka lava nga tshembekiki naswona xi tlhela xi hi tsundzuxa leswaku Yehovha wa byi venga vubihi. Vagandzeri vakwe na vona va fanele va byi venga hi ku helela vuhomboloki. Swivono leswi swi tlhela swi hi tiyisekisa leswaku Tata wa hina wa le tilweni wa hi rhandza. Loko hi tikarhatela ku tsakisa Xikwembu, hi ta ponisa vutomi bya hina naswona xi ta hi katekisa. Ku tikarhata ka hina ko lava ku tshama hi tengile emisaveni leyi yo homboloka, swi ta hi vuyerisa swinene. Hi nga tiyiseka leswaku hi ta swi kota ntsena loko hi pfuniwa hi Yehovha! Kambe hi nga tiyiseka njhani leswaku vugandzeri bya ntiyiso byi ta tshama byi ri kona emisaveni leyi, leyi taleke hi vuhomboloki? I yini lexi hi tiyisekisaka leswaku Yehovha u ta sirhelela nhlengeletano yakwe tanihi leswi nhlomulo lowukulu wu nga kwala nyongeni? Swivutiso leswi swi ta hlamuriwa exihlokweni lexi landzelaka.