1-3. (a) Ẹdia vọ yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ hepha ọke rẹ Zekaraya vwọ ton aroẹmrẹ rọyen phiyọ? (b) Die nẹrhẹ Jihova tanẹ ayen ‘rhivwin bru ọyen rhe’?

UKPIRHIN ọbe rẹ odju muẹ, aye re rhurhu kokoroko phiyọ obere, kugbe eya ivẹ re rhan vẹ ibekpe kerẹ ephran ride​—enana udje re vwo ruiruo vwẹ ọbe rẹ Zekaraya. (Zek. 5:1, 7-9) Diesorọ Jihova vwọ vwẹ aroẹmrẹ tiọna kẹ ọmraro rọyen? Ẹdia vọ yen ihwo rẹ Izrẹl hepha vwẹ ọke yena? Mavọ yen ikuegbe rẹ Zekaraya vwo djobọte avwanre nonẹna?

² Udu rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ vọnre vẹ aghọghọ vwẹ ukpe rẹ 537 B.C.E. Ayen vwọ dia eviẹn vwẹ Babilọn te ẹgbukpe 70 nu, e de siobọnu ayen. Ayen de rhivwin kpo Jerusalẹm vẹ oruru ọgangan rẹ ayen cha vwọ rhoma vwẹ ẹga rẹ uyota vwo mu. Vwẹ 536 B.C.E. ayen de mu uchivwo rẹ uwevwin rẹ ẹga na vi. Ọke yena, ihwo na de “kperi gangan, e de nyo umri [rayen] vwẹ ogboko.” (Ẹzra 3:10-13) Jẹ o kriri-i, e de mukpahen ayen fikirẹ iruo rẹ ebanbọn na. Ọnana da nẹrhẹ  ofu dje ayen, ayen da dobọ rẹ iruo na ji. Ayen da yanran ra bọn iwevwin je vwẹrote idju romobọ rayen. Ẹgbukpe ihwegbesan vwọ wan nu, a da dobọ rẹ iruo rẹ ebanbọn rẹ uwevwin rẹ ẹga na ji kare kare. Ọtiọyena, ofori nẹ a karophiyọ ihwo rẹ Ọghẹnẹ nẹ ayen rhivwin bru Jihova rhe, ukperẹ ayen vwọ vwẹ ojevwe romobọ rayen vwọ kobaro. Jihova guọnọre nẹ ayen rhivwin bru ọyen rhe, rere ayen fiudugberi vwẹ ẹga ọsoso kẹ.

³ Rere ayen vwọ karophiyọ oboresorọ e vwo siobọnu ayen nẹ Babilọn, Ọghẹnẹ de ji ọmraro Zekaraya bru ayen ra vwẹ ukpe rẹ 520 B.C.E. Odẹ na Zekaraya ro mudiaphiyọ, “Jihova Karophiyọ Re,” sa nẹrhẹ ayen karophiyọ ẹkpo ọghanghanre ọvo. Dede nẹ oborẹ Ọghẹnẹ sivwin ayen wan chọrọ ayen ẹro, Jihova je rhe kpairoro vrẹ ihwo rọye-en. (Se Zekaraya 1:3, 4.) Ọ kẹ ayen imuẹro nẹ ọ cha chọn ayen uko vwọ rhoma vwẹ ẹga rẹ uyota vwo mu, o de ji si ayen orhọ nẹ ọyen cha rhiabọreyọ ẹga rẹ omeru-u. E jẹ a mrẹ oborẹ Jihova phi oruru phiyọ ayen oma, womarẹ aroẹmrẹ resan vẹ ọ righwrẹn rẹ Zekaraya. A je cha ta ota kpahen obo re se yono norhe.

4. Die yen Zekaraya mrẹre vwẹ aroẹmrẹ resan rọyen, die yen ẹbẹre ivẹ rẹ ukpirhin ọbe re si eta phiyọ na mudiaphyọ? (Ni uhoho rẹsosuọ na, ukeri 1.)

⁴ Uyovwin 5 rẹ ọbe rẹ Zekaraya tonphiyọ vẹ aroẹmrẹ rẹ igbevwunu ọvo. (Se Zekaraya 5:1, 2.) Zekaraya mrẹ ukpirhin ọbe rẹ odju muẹ, rọ joma gron te ichiyin 30, ọ da rha hẹre te ichiyin 15! E rhie ukpirhin ọbe na phiyọ. E si ovuẹ rẹ ẹdjeguo phiyọ ẹbẹre ivẹ rọyen. (Zek. 5:3) A fobọ mrẹ ukpirhin ọbe re si eta phiyọ ẹbẹre ivẹ rọye-en. Ọtiọyena, ọ muẹro nẹ evuẹ ri vwo ọkpan yen e si phiyọ ukpirhin ọbe nana.

5, 6. Ẹro vọ yen Jihova vwo ni ujiecho?

⁵ Se Zekaraya 5:3, 4. Dede nẹ Jihova cha vwẹ ihworakpọ eje vwo guẹdjọ, jẹ ọ rẹ ihwo rọyen yen cha ma gan. Ihwo ri vwo ẹguọnọ rẹ Jihova riẹnre nẹ koka koka rẹ ujiecho cha “phọphọ odẹ [rọyen].” (Isẹ 30:8, 9) O toro obo ro mu ohwo vwo chuji-i, ujiecho ọyen odjephia nẹ ohwo vwẹ urhurusivwe ọbrabra rọyen vwọ kobaro kẹ ẹguọnọ ro vwo kpahen Ọghẹnẹ. O ji ni urhi rẹ Jihova kugbe odẹ rọyen sakamu.

⁶ Wo se noso nẹ Zekaraya 5:3, 4 tare nẹ “ekan . . . cha ro uwevwi rẹ oji . . . ọ cha dia uwevwi rọye ọ mẹ ghwọrọ”? A cha sa kanre ẹchẹ gbe oma, rẹ ẹdjeguo rẹ Jihova de jẹ ohwo oma e te-e. Ọ sa ro kasan kasan rọ djahenre, ọ me vwẹ umwemwu re sinu vwẹ ohri rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ phia. Ohwo na da tobọ djahen umwemwu na kẹ elọkpa, ohwo rọ wian kẹ, ekpako ukoko, yẹrẹ ọsẹ vẹ oni rọyen, ọ cha sa djahọn kẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Ọghẹnẹ cha vwẹ aphiphẹ rẹ kohwo kohwo ro chuji phia. (Hib. 4:13) Ọ vwerhoma dẹn nẹ avwanre ga vwẹ ohri rẹ ihwo re ta uyota “vwi kemu kemu ejobi.”​—Hib. 13:18.

7. Mavọ yen avwanre sa vwọ vabọ rẹ ekan rọhẹ evun rẹ ukpirhin ọbe rẹ odju muẹ na?

⁷ Jihova vwo utuoma kpahen koka koka rẹ ujiecho. Ọyen emu rẹ ọghọ ra vwọ vwẹ irhi rẹ Ọghẹnẹ vwọba akpọ yerin, ji vwo uruemu rọ cha nẹrhẹ e jiri odẹ rọyen ọkieje. E de ru ọtiọyen, ọ cha nẹrhẹ a sa vabọ rẹ ẹdjeguo rọ cha  vwọ kẹ ihwo re vwẹ arogba vwo churhi rọyen.

8-10. (a) Die yen iyorin eduvwo? (b) Iyorin vọ yen Ovie Zẹdikaya duvwunru rọ sa yọnre-e?

⁸ Ovuẹ re si phiyọ ukpirhin ọbe na vwẹ orhọ-esio phia vwọ kẹ ihwo re ‘vwẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ vwo duvwun iyorin rẹ efian.’ (Zek. 5:4) Ihwo vwẹ iyorin eduvwo vwo djephia nẹ ota rayen uyota, yẹrẹ vwo djephia nẹ ayen che ru nene ota rayen.

⁹ A vwọ vwẹ odẹ rẹ Jihova vwo duvwun iyorin dia ota ehwẹ-ẹ. Ọnana yen oborẹ Zẹdikaya rọ dia ovie ro sun vwẹ Jerusalẹm kuko ruru. Zẹdikaya vwẹ odẹ rẹ Jihova vwo duvwun iyorin nẹ ọ cha vwomakpotọ kẹ ovie rẹ Babilọn. Ẹkẹvuọvo o ru obo rọ tare-e. Ọtiọyena, Jihova de brorhiẹn hwe rọ vwọ ta: “Kirobo re me herọ na, . . . vwẹ asan rẹ ovie na dia na [rọ] vwe rọ ma ovie, ohwo ro vwo ive rọ jẹfia na, ohwo ro vwo ọphọ ro miovwiri, vwi Babilọn kẹ etiyin [Zẹdikaya] de ghwu.”​—Izi. 17:16.

¹⁰ Ofori nẹ Ovie Zẹdikaya ru nene iyorin rọ vwẹ odẹ rẹ Ọghẹnẹ duvwun na. (2 Ikun 36:13) Ukperẹ ọtiọyen, ọ da yare ukẹcha rẹ Ijipt kidie ọ rha guonọ ga Ovie rẹ Babilọn ọfa-a.​—Izi. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Ive vọ yen ma ghanre? (b) Mavọ yen ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre che djobọte akpeyeren rẹ avwanre?

¹¹ Jihova ji kerhọ rẹ ive rẹ avwanre. Rere oma rẹ avwanre sa vwọ vwerhọn, ofori nẹ avwanre ru nene oborẹ avwanre veri. (Une 76:11) Ive rọ ma ghanre kparobọ yen omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre kẹ Jihova. Omaẹvwọkpahotọ ọyen ive ra vwọ ga Jihova, o toro obo re phiare-e.

 ¹² Mavọ yen avwanre se vwo ru nene ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre? Oborẹ avwanre ruẹ ọke rẹ omukpahen da rhe, yen che djephia se avwanre ghene guọnọ jiri Jihova “kẹdẹ kẹdẹ.” (Une 61:8) Kerẹ udje, ohwo da frẹfrẹ nene uwe vwẹ obo iruo yẹrẹ isikuru, wọ sa siọn rere wo djephia nẹ “ẹro wẹn vughe idjerhe [rẹ Jihova]”? (Isẹ 23:26) Ọ da dianẹ evo usun rẹ ihwo rẹ orua wẹn hẹ evun rẹ ukoko na-a, wọ sa nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ chọn wẹ uko vwọ sẹro rẹ uvi uruemu wẹn kerẹ Onenikristi? Wọ sa kpẹvwẹ Jihova kẹdẹ kẹdẹ fikirẹ ẹguọnọ rọyen kugbe obo ro suẹn avwanre wan? Wọ mrẹ ọke vwo se Baibol na kẹdẹ kẹdẹ? Avwanre ve kẹ Jihova nẹ avwanre che ru enana eje. Ẹmienyo vẹ ẹga rẹ avwanre che djephia nẹ avwanre ghene vwo ẹguọnọ rẹ Jihova, ji vwomakpahotọ kẹ. Ẹga rẹ avwanre dia ọ rẹ omeru-u. Siẹrẹ e de ru oborẹ avwanre veri, o che fierere kẹ avwanre, o ji che yovwin kẹ avwanre.​—Urhi 10:12, 13.

13. Die yen aroẹmrẹ resan rẹ Zekaraya na yono avwanre?

¹³ Aroẹmrẹ resan rẹ Zekaraya na chọn avwanre uko vwọ riẹn nẹ Jihova guọnọre nẹ idibo rọyen kẹnoma kẹ ujiecho yẹrẹ iyorin eduvwo rẹ efian. Avwanre je mrẹvughe nẹ dede nẹ Ihwo rẹ Izrẹl churhi rẹ Ọghẹnẹ vwẹ ọke sansan, Jihova chukoku aye-en. Ọ riẹnre nẹ ayen hirharoku ẹvwọsuọ vwo nẹ obọ rẹ ivwighrẹn. O phi uvi rẹ udje phiyotọ kẹ avwanre ro vwo ru nene ive rọyen, ọ je cha chọn avwanre uko vwo ru oborẹ avwanre veri. Idjerhe ọvo rọ vwọ chọn avwanre uko, ọyen ọ vwọ kẹ avwanre iphiẹrophiyọ nẹ kẹrẹkpẹ, o che phioba phiyọ umwemwu vwẹ otọrakpọ na. Aroẹmrẹ righwrẹn rẹ Zekaraya kanrunumu iphiẹrophiyọ nana.

14, 15. (a) Die yen Zekaraya mrẹre vwẹ aroẹmrẹ righwrẹn rọyen? (Ni uhoho rẹsosuọ na, ukeri 2.) (b) Die yen aye rọhẹ evun rẹ obere na mudiaphiyọ, kẹ diesorọ e vwo rhurho kokoroko?

¹⁴ Zekaraya vwọ mrẹ ukpirhin ọbe na nu, amakashe ọvo da vuẹ nẹ ọ “kpare opharo.” Kẹ die yen ọ mrẹre vwẹ aroẹmrẹ righwrẹn na? Ọ da mrẹ “iputusẹ” yẹrẹ obere. (Se Zekaraya 5:5-8.) Obere na vwo “urhurho rẹ isinika.” Ra vwọ kpare urhurho na no, Zekaraya da mrẹ nẹ “aye ọvo tidia evun” rọyen. Amakashe na da tanẹ aye na “Umwemwu.” Di roro oborẹ oshọ mu Zekaraya te rọ vwọ mrẹ oborẹ aye na phara ro vwo vrẹn nẹ obere na! Kpakpata, amakashe na de gere aye na teyen obere na, ọ da vwẹ urhuro ọhọhọhọ na vwo rhurho kokoroko. Die yen ọnana mudiaphiyọ?

¹⁵ Ọnana ghwe djephia nẹ Jihova cha sa fọ kẹ umwemwu rẹ koka koka vwẹ ohri rẹ ihwo rọye-en. Ọ da ghwa mrẹ umiovwo, kpakpata yen o che vwo sio no. (1 Kọr. 5:13) Avwanre vwo imuẹro rẹ ọnana fikirẹ oborẹ amakashe na ruru, ro vwo brokpakpa rhurhu obere na.

16. (a) Die yen Zekaraya rhoma rhe mrẹ? (Ni uhoho rẹsosuọ na, ukeri 3.) (b) Tivọ yen eya na mu obere na ra?

¹⁶ Zekaraya da mrẹ eya ivẹ ri vwo ibekpe kerẹ ephran ride. (Se Zekaraya 5:9-11.) Eya ivẹ na fẹnẹ aye umwemwu re mu phiyọ obere na. Ayen de mu obere re rhurhu “Umwemwu” phiyọ na. Tivọ yen ayen muro ra? Ayen muro kpo “otọ ri Shina” yẹrẹ Babilọn. Diesorọ ayen vwo muo kpo etiyin?

17, 18. (a) Diesorọ Shina yẹrẹ Babilọn vwo fo asan re mu “Umwemwu” phiyọ? (b) Orhiẹn vọ yen ofori nẹ avwanre bru kpahen umwemwu?

 ¹⁷ Ihwo rẹ Izrẹl re herọ vwẹ ọke rẹ Zekaraya riẹnre nẹ Shina yẹrẹ Babilọn fo asan re mu Umwemwu ra. Ayen riẹnre nẹ evun rẹ Babilọn yen umwemwu da vwẹ obọ totọ. Rọ vwọ dianẹ ohri rẹ ihwo re ga edjọ yen ayen dia ghwanre na, kẹdẹ kẹdẹ yen ayen vwọ họnra vwọsua orukuruku kugbe edjọẹgọ rẹ akpọ yena. Ọtiọyena, aroẹmrẹ nana kẹ ayen imuẹro nẹ Jihova che ruo rere ẹga rẹ uyota vwọ dia fuanfon!

¹⁸ Vwọba, aroẹmrẹ nana je nẹrhẹ ihwo rẹ Ju karophiyọ nẹ ayen vwo oghwa rẹ ayen vwọ ga ẹga rẹ uyota. A cha sa vwẹ uphẹn kẹ umwemwu nẹ ọ shọrọ ro ohri rẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. Nonẹna, Jihova si avwanre ro ukoko ọfuanfon rọyen re. O dje ẹguọnọ kẹ avwanre, je sẹro rẹ avwanre. E jẹ avwanre davwẹngba vwọ sẹro rẹ ofuanfon rẹ ukoko na. E jẹ avwanre kẹnoma kẹ obo re brare rere umwemwu vwo jẹ ukoko ẹruọ.

19. Die yen aroẹmrẹ rẹ Zekaraya na mudiaphiyọ kẹ avwanre nonẹna?

¹⁹ Aroẹmrẹ resan vẹ ọ righwrẹn rẹ Zekaraya vwẹ orhọ-esio kẹ ihwo ri ruẹ orukuruku, ọ da je karophiyọ avwanre nẹ Jihova cha sa fọ kẹ umwemwu bẹdẹ-ẹ. O ji fo nẹ avwanre vwo utuoma kpahen umwemwu. Womarẹ aroẹmrẹ nana, Jihova kẹ avwanre imuẹro nẹ siẹrẹ e de ru obo rọ guọnọre, ọ cha hanrhe avwanre-e. Ukperẹ ọtiọyena, ọ cha kẹ avwanre ebruba vẹ ochọnvwe. Dede nẹ ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn ra sa vwọ dia fuanfon vwẹ akpọ nana rọ vọnre vẹ umwemwu na, e che phikparobọ womarẹ ukẹcha rẹ Jihova! Ẹkẹvuọvo, mavọ o se vwo mu avwanre ẹro nẹ a sa ga ẹga rẹ uyota vwẹ akpọ nana rọ vọnrẹ vẹ orukuruku na? Die yen kẹ avwanre imuẹro nẹ Jihova cha sẹro rẹ ukoko rọyen rẹ ukpokpogho rode na vwo sikẹre re na? A cha kpahenphiyọ enọ nana vwẹ uyono rọ cha na.